Tíminn - 27.07.1945, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
í ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
i
ÚTGEFFANDI:
FRAMSÓKN ARFLOKKURINN. '
1 Símar 2353 oK 4373.
j PRENTSMIÐJAN EDDA h.f..
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9A.
Simar 2353 oB 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A.
Sími 2323.
29. árg.
Reykjavík, föstudáginn 27. júlí 1945
56. hlaÖ
Eitt hnefahöggið enn
í andlit bænda
Ríkisstjórnin tekur vinnuvélar, seiu S.
t. S. liafði keypt vestan liafs lianda bún-
aðarfélögunum í Vestiir-llúiiavistiissvslii
og Eyjafirði.
Ríkisstjórnin lætur skammt högga milli, þegar bændur lands-
ins eiga hlut að máli. Á síðasta Alþingi voru næstum öll framfara-
mál landbúnaðarins, sem borin voru fram af Framsóknarflokkn-
um, felld eða svæfð: Áburðarverksmiðjumálið og jarðræktarlög-
in svæfð, landbúnaðarráðherra fengin umráð yfir sjóði Búnað-
arfélagsins, raforkumálið lagt til hliðar. Var að engu metinn sá
þegnskapur, sem bændur hafa sýnt þessi árin og ekki sízt á síð-
asta hausti. Ofan á þetta sveik landbúnaðarráðherra sexmanna-
nefndarsamkomulagið á hinn auvirðilegasta hátt, svo sem kunn-
ugt er af blaðaskrifum, og munu þær aðfarir hans nú leiða til
málaferla.
Þetta er þó ekki nóg, og sjá bændur það ef til vill bezt 15. sept-
ember. En nýjasta afrek ríkisstjórnarinnar er það að taka tvær
dráttarvélar og jarðýtu af félögum bænda, sem þessar vélar
höfðu keypt, til afnota fyrir vegagerð ríkisins.
Eins og menn vita, hefir vega-
málastjóri verið sérstaklega
seinlátur í öllu, sem viðkemur
útvegun vegavinnuvéla. Hann
taldi vinnu með þessum vélum,
eftir að byrjað var að nota þær
hér, aðeins vera kák. Smátt og
smátt fór þó svo, að hann varð
að beygja sig fyrir staðreyndum,
því að alda almenningsálitsins
var svo þung, að á móti henni
varð ekki staðizt. Vitanlega
hefði vegamálastjóri átt að
þekkja þessar vélar áður en her-
inn kom hingað og vera búinn
að nota þær hér í vegavinnu svo
að árum skipti. En af þessum
ástæðum meðal annars hefir
vegagerðin orðið of sein áö út-
vega þær vélar, sem í vegagerö
eru nauðsynlegar, og á því var
ekki byrjað fyrr en eftir að
bændur og félög bænda höfðu
keypt inn vélar og sýnt þær í
notkun. Þó virðist nokkur fjör-
kippur hafa komið í vegamála-
stjóra, því að hann, ásamt fyrr-
verandi bæjarverkfræðingi, nú-
verandi bæjarverkfræðingi, nú-
verandi;,, hafnarstjóra, Valgeir
Björnssyni o. fl., á hér stórt
fyrirtæki, sem hefir það með
höndum að kaupa inn þessar
vélar. Fyrir milligöngu þessa
fyrirtækis hefir ríkið eða vega-
málastjóri keypt inn talsvert af
vegavinnuvélum, og skal geymt
að taka það mál allt til nánari
umræðu. En fyrir nokkru síðan
sendi vegamálastjóri pöntun til
útibús Sambands íslenzlura sam-
(Framhald á 8. síOu)
IsL gjöiimum úthlut-
að í Danmörku
Dönskum blaðamönnum hafa
verið sýndar gjafir þær, er send-
ar hafa verið héðan til Kaup-
mannahafnar til úthlutunar i
Danmörku. Var þessara gjafa
þakksamlega getið í dönskum
blöðum nýlega. í „Berlingske
Tidende“ var þess sérstaklega
getið, hve varningurinn væri
vandaður.
Sérstök nefnd mun sjá um út-
hlutun gjafanna, og fer Ingiríð-
ur krónprinsessa með þau mál
í umboði hennar.
Gjafirnar eru sagðar koma
sér mjög vel, því að skortur er
á fatnaði í Danmörku, og verða
nauðstödd börn látin sitja í fyr-
irrúmi.
r—---------------------------------------—•"— -----7
Sýnlshorn 11.
Hvertreystír slíkura manni?
Ólafur Thors segir í Morgunblaðinu 31. desember 1943:
„Um hiff háa verfflag á höfuffútflutningsvöru okkar, skal
það eitt sagt, aff það mun ekki standa deginum lengur eftir að
Bretar og aðrar þjóðir aff nýju hefja fiskveiffar aff ófriffarlok-
um. Og þá mun verðfalliff fyrr en varir verða svo mikiff, aff ó-
víst er, hvort viff fáum meira en ys eða jafnvel V™ hluta þess
verffs, er viff nú berum úr býtum.“
Ólafur ræðir síðan um, hvernig bregðast skuli við þessum
vanda. Hann minnist þá ekki á, að „nýsköpunin“ geti verið
allra meina bót. Þvert á móti getur hann hennar að engu,
heldur segir:
, „Til þess aff lækka dýrtíffina er eitt og affeins eitt ráff, þaff er
aff stíga nú aff einhverju Ieyti aftur á bak hina förnu leiff.
Verði það ekki gert, daga íslendingar uppi eins og nátttröll
strax og affrar þjóffir mega vera aff því aff hugsa um aff fram-
leiffa sjálfar þarfir sínar aff nýju, beinlínis vegna þess aff
íslendingar búa við langtum hærri framleiffslukostnaff en
affrajj- þjóffir og geta því viff engan keppt um sölu afurffanna
á frjálsum heimsmarkaði..
ÞETTA ER ÚRRÆÐIÐ. STERK STJÓRN, SEM RÆÐST í
AÐ SKERA NIÐUR DÝRTÍÐINA MEÐ LÆKKUN KAUP-
GJALDS OG AFURÐAVERDS.“
Eftir bandalagið við kommúnistana svarar Ólafur sér
sjálfur og segir í ræðu 15. júní 1945:
„Hver telur sig nú bæran um það aff reikna út í október
1944, hvaffa kauplækkun þarf til aff ný framleiffslutæki beri
sig á árinu 194Q? Effa hvort til þess þurfi yfirleitt nokkra
kauplækkun? .... Og hver svarar því, hvernig . átti aff fá
þessum órökstuddu kauplækkunarkröfum framgengt?“
Þetta segir kappinn, þegar á hólminn er komið. Menn
munu segja, að nú sé hann á „lensinu“. En beitir hann nokk-
urntíma upp í á ný?
Færeyingar vænta ankínssjálfstæðis
Færeyingar halda þjóöhátíð
.....
Frá þvi að Ólafur helgi féll hefir Ólafsvakan, 29. júlí, verið þfóðhátíð
Fœreyinga. Áður fyrr kom þingið alltaf saman á Ólafsvökunni. en fyrir
nokkrum árum var samkomudegi þess breytt,. en nú í sumar kemyr þing-
ið saman annan Ólafsvökudag. Á Ólafsvökunni eru fjölbreytt hátíðahöld
í Fœreyjum. Þá fara fram íþróttakappleikir, rœðuliöld, skrúðgöngur og
söngur. Að lokum er dans stiginn alla nóttina og til morguns. Óláfsvakan
er mesti hátíðisdagur ársins í Fœreyjum.
Heimsfrægur fiðiusniilingur
kemur til islands
Fifflusnillingurinn heimsfrægi, Adolf Busch, sem er einn af allra
þekktustu fifflusnillingum heimsins, er væntanlegur hingaff til
lands á tímabilinu frá 20. ágúst til 5. september, eftir því sem i
ílugferðir falla. Hann kemur hingaff á vegum Tónlistarfélagsins,
og verffur kona hans með honum.
Tónlistarfélagið hefir lengi
haft hug á að fá þenna heims-
fræga snilling til landsins og
hefir það nú loks tekizt.
Busch mun ekki geta dvalið
hér nema stuttan tíma, en á-
kveðið er, að hann haldi hér
þrjá hljómleika fyrir almenning,
en auk þess eina Bach-hljóm-
leika fyrir styrktarfélaga Tón-
listarfélagsins.
Adolf Busch er fæddur i bæn-
um Siegen í Þýzkalandi, árið
1891. Er nazistar tóku þar völd-
in, yfirgaf hann föðurland sitt,
fór til Sviss og hefir verið sviss-
neskur ríkisborgari síðan árið
1935. — Busch er kvæntur dótt-
ur kennara síns, Hugo Súters
í Bonn.
Árið 1902 fór hann í Tónlistar-
skólann í Köln. — En meðal
kennara þar var Bram Eldering
með Guaranieri-fiðluna sína
frægu milli hnjánna.
Hefir Busch stjórnað og jafn-
framt leikið fyrstu fiðlu í hin-
um heimsfræga „Buschkvartett"
og „Busch-kammermúsíkhljóm-
sveit.“ Strokkvartett hans átti
nýlega 25 ára afmæli.
Adolf Busch hefir fengizt
mikið við tónsmíðar. Hefir hann
gefið út yfir 50 tónverk stór og
smá.
Tónlistarfélagið hefir í hyggju
að fá fleiri heimsfræga tónlist-
armenn hingað til landsins á
næstunni. Það er kappsmál fyr-
ir stórborgir að fá heimsfræga
snillinga í heimsókn. Það má t.
d. geta þess í þessu sambandi,
að Kaupmannahöfn mun ekki
hafa hlotið heimsókn þessa
fiðlusnillings, er nú mun koma
til Reykjavíkur.yMun hann og
kona hans koma í flugvél frá
Bahdaríkjunum.
Brezki verkamannailokkur-
inn vann stórsigur
\
Churchill hefir beðist lausnar.
Talning- atkvæffa við þingkosningarnar í Bretlandi fór fram
í gær. íhaldsflokkurinn beiff ósigur fyrir Verkamannaflokknum.
17 af ráðherrum og aðstoffarráffherrum íhaldsflokksins féllu í
Kosningar að öllu forfalla-
lausu seint í su'mar
Viðtal vift Pál Patursson, bónda í Kirkjubæ.
Einn af helztu forvígismönnum Færeyinga, Páil Patursson,
bóndi i Kirkjubæ, var nýlega á ferff hér á landi. Hann er sonur
Jóannesar Paturssonar, hins þekkta frelsisleifftoga, og konu hans,
Guðbjargar Eiríksdóttur frá Karlsskála, og því íslenzkur í affra
ættina. Hann hefir jafnan látiff sjálfstæffismáliff mikiff til sín
taka og átt verulegan þátt í lausn* fánamálsins. Hann hefir um
20 ára skeið veriff formaður í sambandi. færeysku ungmennafé-
laganna.
Tíðindamaður Tímans átti vifftal viff Pál Patursson meffan
hann dvaldi hér og fer þaff hér á eftir.
kosningunum.
Verkamannaflokkurinn fékk
386 þingmenn kjörna, en íhalds-
flokkurinn ekki nema 194. Frjáls
lyndi flokkurinn fékk 11 þing-
menn, þjóðlegi frjálslyndi flokk-
urinn 14, óháðir verkamenn 3,
kommúnistar 2 og Common-
wealt-flokkurinn fékk 1 mann
kjörinn. Utan flokka eru 8.
Þessi mikli sigur verkamanna-
flokksins hefir komið flestum á
óvart, og hefir hann nú í fyrsta
sinn hreinan meirihluta á þingi
í Bretlandi.
Churchill lagði lausnarbeiðni
sína fyrir konung í gærkvöldi, og
var Atlee falið að mynda nýja
stj órn.
Enn hafa engar fréttir borizt
um væntanlega stjórnarmynd-
un. — Þessi óvænta niðurstaða
kosninganna getur_ haft mikla
þýðingu fyrir rás viðburðanna
i heiminum.
— Hvaff er helzt í fréttum frá
Færeyjum?
— Vorið hefir verið fremur
kalt og votviðrasamt. Gróðri
hefir því farið seint fram og
mun sláttur ekki geta hafizt
fyrr en hálfum mánuði seinna
en venjulega.

Pall Patursson
Talsverð hreyfing er í stjórn-
málalífinu og veVða að öllu for-
fallalausu kosningar seint í
sumar, eða í haust.
— Hvernig hafa aflabrögffin
verið viff Færeyjar í vetur og
vor?
— Það hefir fremur lítið afl-
azt. Tíðarfar hefir verið óhag-
stætt, fáa daga gefið á sjó, og
auk þess lítill fiskur við eyjarn-
ar í vetur, eins og reyndar öll
stríðsárin. Nú í vor hefir. þó
heldur rætzt úr um aflann og
nú undanfarið hefir verið sæmi-
legur afli nokkra daga.
— Hvernig fiskibáta notið þiff
heima viff eyjarnar?
— Smábátum er nú óðum að
fækka, en í staðinn koma vél-
bátar 10—30 smál. að stærð.
Trillubátarnir stunda hand-
færa- og línuveiðar á vorin og
haustin. Bátarnir eru smíðaðir
heima í eyjunum, en vegna
timburleysis hefir ekki verið
hægt að auka bátaflotann á
striðsárunum. Þegar ég fór að
heiman fyrir fáeinum dögum,
var tveimur nýjum bátum
hleypt af stokkunum, um, 40
smál. að stærð. Strax var lagður
kjölur að öðrum og eiga i>eir að
vera nokkru stærri, eða um 60
smál.
Frá Svíþjóð hafa Færeyingar
fengið loforð fyrir 5 vélbátum.
Tveir þeirra eru fullbúnir og
menn farnir af stað til að saékja
þá. Verið er að leitast fyrir um
smíði fleiri báta þar í landi.
Svíþjóðarbátarnir munu
stunda veiðar við ísland að
miklu leyti, eins og allir stærstu
bátarnir gera. Þeir veiða með
dragnót, en sú veiðiaðferð hefir
ekki gefizt vel við eyjarnar.
— Hvernig hafa Danir gætt
landhelginnar?
— Illa, er mér óhætt að segja.
Fyrir styrjöldina var einn varð-
bátur við Færeyjar, en hann
var heldur duglítill við land-
helgisgæzlung. Á styrjaldarár-
unum hafa þeir af eðlilegum á-
stæðum ekki haft aðstöðu til að
sinna landhelgisgæzlu við Fær-
eyjar, enda hefir landhelginnar
alls ekki verið gætt neitt og er-
lerid veiðiskip því getáð stundað
veiðar sínar þar eftir vild. t
—Hvernig er afkoma landbún-
affarins?
— Hún er ekki svo góð sem
skyldi. Verðlagi landbúnaðar-
vara hefir verið haldið of mikið
niðri í samanburði við annað
verðlag og verkalaun. Annars
hefir dýrtíðar gætt furðu lítið í
Færeyjum, a. m. k. í samanburði
við það, sem hefir orðið hér á ís-
landi. Misræmið í afurðaverði
landbúnaðarins og kaupgjaldi
hefir gert það að verkum, að
erfitt hefir verið að fá menn til
að stunda landbúnaðarstörf, þar
sem flest öll önnur vinna er
arðbærari.
Hámarksverð á kjöti er kn 3i60
kg. og verða bændur þá að koma
því til kaupmannsins. Gæra og
innmatur fylgir ókeypis með,
þ. e. inllifalin í kjötverðinu.
Bændur fá 22 kr. fyrir hver 50
kg. af kartöflum. Vegna þessa
lága verðs hefir kartöflufram-
leiðslan dregizt saman og geta
Færeyingar nú ekki fullnægt
kartöfluþörf sinni, en áður var
flutt nokkuð úr landi af kar-
töflum. Fyrir mjólkurlítrann er
verðið til bænda 61—67 aurar.
Mjólkurframleiðslan hefir því
ekki borgað sig og dregizt sam-
an. Það hefir aftur valdið því,
- * (Framhald á 8. síðu)
r—....................
Verkefni
Búnaðarþings
Svo sem tilkynnt hefir
verið, kemur Búnaðarþing
saman 7. ágúst. Það er
kunnugt, að þar mun að-
allega verða rætt um tvö
mál, verðlagsmál landbún-
aðarins og e'flingu stéttar-
samtaka bændanna, og þá
einkum, hvernig hægt er
að efla þau á grundvelli
þeirra samtaka, sem fyrir
eru. Munu bændur yfir-
leitt telja sjálfsagt, að
búnaðarsamtökin taki
þetta mikla velferðarmál
bændastéttarinnar til með-
ferðar áður en lengra er
haldið um framkvæmdir
og hafi m það forustu.
Tímanum er kunnugt.
um, að ýmis búnaðarsam-
„ tök, þar á Tneðal Búnaðar-
samband Kjalarnesþings
og Búnaðarsamband Borg-
arfjarðar, hafa samþykkt
tillögur, þar sem hvatt er
til þess, að unnið sé að i
eflingu stéttarsamtaka I
bænda á grundvelli þeirra |
búnaðarsamtaka, sem fyr- I
ir eru. \