Tíminn - 21.08.1945, Blaðsíða 3

Tíminn - 21.08.1945, Blaðsíða 3
62. blað TÍMIMV, briðjndaglnn 21. ágnst 1945 3 EYSTEINN JONSSON 5 ára f járstjórnarafmæli Það mun hafa verið í apríl á þessu ári, sem Sjálfstæðismenn áttu 5 ára fjárstjórnarafmæli. Þeir höfðu þá haft fjármála- ráðherra úr sínum hópi í 5 ár. Það væri full ástæða til þess að flokkurinn hefði haldið þessu á loft, ef allt hefði verið með felldu, en það hefir nú ekki verið gert. Áður en Sjálfstæðismenn tóku við fjármálastjórninni, var ekki haldinn stjórnmálafundur í landinu, án þess að þar kæmi fram fulltrúi frá Sjálfstæðis- flokknum til þess að lýsa yfir því, að þeim flokki einum væri trúandi til þess að fara með fjármálastjórnina, sakir ráð- deildar þeirra, mikillar sparsemi og svo byggju þeir yfir úrræð- um, sem enginn mátti að visu vita hver voru, er gerðu kleift að lækka hinar „svívirðilegu" skattaálögur Framsóknarflokks- ins, án þess að skerða framlög til þarflegra mála. Síðan Sjálfstæðismenn tóku við fjármálastjórninni hefir þessi þáttur á stjórnmálafund- um fallið niður og má væntan- lega meta það flokknum til lít- illætis, hve hóflega hann hefir haldið fram afrekum flokks- manna sinna við fjármála- stjórnina — eða máske ein- hverju öðru sé til að dreifa? Um það geta menn ef til vill frempr myndað sér skoðun, ef nokkrar staðreyndir eru rifj- aðar upp. Óvcnjnlegt tækifæri. Fimm síðastliðiri ár eru hin glæsilegustu fjárhagslega, sem íslendingar hafa nokkru sinni lifað. Þjóðartekjurnar hafa margfaldazt. Aldrei í sögu lands- ins hefir komið annað eins tæki urskurð á eyðslunni og sukkinu, þá fyrirfannst það ekki, en í þess stað komu tillögur um að skera niður nokkur framlög til framfaramála landbúnaðarins. Yiirklór. Sjálfstæðismenn reyna senni- lega að flýja frá þessum stað- reyndum, með því að segja: Við höfum að vísu haft fjármála- ráðherrann, en við höfum ekki ráðið einir. Við höfum orðið aö taka tiilit til annara. Þetta er lítilmótlegt yfirklór, þegar þess er gætt, að tillögur um sparnað á rekstrarútgjöldum hafa ekki verið felldar fyrir Sjálfstæðis- mönnum. Það má þá einnig fara nærri um getu Sjálfstæðis- manna til þess að sýna ráðdeild í ríkisbúskapnum, þegar þess er gætt, aö aldrei í fjármálasögu þjóðarinnar hefir ríkt önnur eins eyðslusemi í ríkisrekstrinum og þennan tíma, sem þeir hafa haft forystuna — og tekur þó út yfir síðan núverandi ríkisstjórn var mynduð. Er þar fátt eitt enn í ljós komið og blöskrar þó mörg- um það, sem vitað er. Örlög lýðskrumar- aima. Engum mun koma til hugar að bera á móti því, að niðurstað- an af fjárstjórn ríkisins undan- farin ár ér hörmulqg saman- borið við þau tækifæri, sem gáf- ust á þessum árum. En ýmsir munu spyrja: Stafar þetta ekki af því, að Sjálfstæðismenn hafi haft forgöngu um að létta stór- lega skatta og tolla. Munu menn þá minnast þess, að margir þeirra hafa eytt beztu árum ævi sinnar til þess að ráðast á Framsóknarmenn fyrir þessar á- lögur til almannaþarfa. Eiimig munu menn álíta, að gefizt hafi glæsilegt tækifæri til þess að létta skatta og tolla og safna jafnframt stórfé í sjóði ríkisins. En það er að fara úr öskunni eldinn, að snúa sér frá gjalda- hlið ríkissjóðs að sköttunum. Er skemmst af því að segja, að það hefir orðið hlutskipti þessara manna, að framlengja alla toll- ana frá fyrri tíð, þrátt fyrir góð- ærið, að þyngja drjúgum beinu skattana og ofan á þetta varð svo Pétur Magnússon að bæta 25 miljónum á síðasta Alþingi. Nærfellt öllu þessu fé hefir verið eytt jafnóðum og þessum síðustu 25 miljónum er ætlað að fleyta ríkissjóði yfir þetta ár, og er þó fullkomlega tvísýnt um, að það geti tekizt. Ömurlegasta vitnið. Það er tæplega hægt að hugsa sér ömurlegri vitnisburð um fjármálastjórn síðustu ára og þá stefnu, sem enn er haldið, en skattaálagningu síðasta Alþing- is, til þess að fleyta rikissjóði eitt árið enn eftir þeim helveg- um, sem farnir eru. Veltuskatturinn er fordæmd- ur af öllum, nú orðið. Það er sagt, að hann geti aðeins geng- iö einu sinni. Allir viðurkenna, að hann sé ranglátt örþrifaráð. Er hægt að fá gleggri játning- ar um það öngþveiti, sem fjár- málaforusta Sjálfstæðismanna hefir leitt til, en þessar lýsing- ar á þeim aðferðum, sem nú eru taldar nauðsynlegar, til þess að forða frá greiðsluþroti mitt í öllu því peningaflóði, sem enn- þá er? Kornið að fiknlda- dögimum. Sjálfstæðismenn lofuðu sparnaði. í stað þess hafa þeir haft forystu um eyðslu og ó- hóf. Þeir þóttust ætla að lækka skatta og tolla, en hafa hækkað hvorutveggja. Þeir þóttust hafa ráð undir hverju rifi um fjár- málastjórn landsins, en hafa með ráðleysi sínu komið svo málum, að það er stórfellt vandamál, hvernig afla skuli ríkissjóði fjár til daglegra út- gjalda í lok glæsilegasta fjár- hagstímabils, sem sögur fara af á íslandi. Þegar þetta er athugað, þá fara menn að skilja hvers vegna ekki var haldið upp á fimm ára fjárstjórnarafmæli Sjálfstæðis- manna nú í vor. En þótt enginn hafi verið af- mælisfagnaðurinn, munu af- rekin ekki hafa farið alveg framhjá mönnum. Þeir voru þó nokkrir, sem fylgdu Sjálfstæð- ismönnum að málum vegna þess, að þeir tóku alvarlega eitt- hvað af því, sem flokkurinn sagði um fyrirætlanir sínar í fjármálum. Þetta var nú ekki nema eðlilegt. Það er ekki von að menn geri ráð fyrir því að óreyndu, að menn leiki annan eins loddaraleik og Sjálfstæðis- flokkurinn hefir leyft sér að gera. Nú vita menn hvað að þeim snýr. En það er ekki nóg. Það þarf að sýna Sjálfstæðismönn- um hvað þessi framkoma kost- ar. Þeir hefðu gott af því. FYLGIST MEÐ Allir, sem fylgjast vilja með almennum málum, verða að lesa TÍMANN. Embla - ársrit kvenna Fyrir allmörgum árum síðan gáfu nokkrar konur út ársrit, sem nefndist „Dropar.“ Voru í því riti sögur, kvæði og ritgerð- ir ýmsra kvenna, og vann það sér þegar vinsældir. Vegna ýmsra örðugleika féll þó þessi útgáfa niður, enda á þeim árum erfitt um bókaútgáfu. I Nú hafa þrjár konur orðið til þess að taka upp þráðinn og hafið útgáfu nýs rits, sem ein- ' göngu er helgað konum. Nefn- ist það „Embla,“ og er fyrsta bindið komið út fyrir nokkru. Á það framvegis að koma út ^ einu sínni á ári. Forgöngukon- urnar eru Valborg Bentsdóttir, Karólína Einarsdóttir og Valdís Halldórsdóttir. i Um tuttugu konur leggja að mörkum efni í þetta I. bindi, ýmist sögur, kvæði eða ritgerð- ir, þar á meðal flestar þekkt- ustu skáldkonur landsins, eins og Hulda, Theódóra Thoroddsen, Elínborg Lárusdóttir og Þórunn Magnúsdóttir. En auk þess hafa svo margar aðrar konur lagt hönd á plóginn: Ingibjörg Bene- ! diktsdóttir, Halldóra B. Björns- son, Fríða Einars, Vigdís frá Fitjum, Halldóra Jónsdóttir, Sigríður Einars frá Munaðar- nesi, Guðrún Halldórsdóttir, Fanney Jónsdóttir, Líba Einars- dóttir, Elínborg Brynjólfsdóttir, Arnfríður K. Jónatansdóttir og Björg Pétursdóttir, auk ritstjór- anna. Einnig er í þessu bindi ljóð eftir Höllu Loftsdóttur. Annars tjáir ekki að þylja nöfn- in tóm. í formála ritsins segir: „Tilgangur Emblu er að birta sem fjölbreyttastar ritsmíðir kvenna, fornar og nýjar. Eink- um munum við gera okkur far um að ná til þeirra, sem annars myndu ekki koma verkum sín- um á framfæri. Einnig langar okkur til að ná í óprentuð ljóð eða vísur látinna kvenna, ef eitthvað slíkt kynni að vera til í handritum eða minningum manna. Væntum við þess, að sem flestir ljái okkur lið í því efni. Við vitum, að ísland á margar vel ritfærar konur og vonum, að sem flestar þeirra sendi ritinu eitthvað til birtingar, svo að efni þess geti orðið fjölbreytt og vandað. Þótt ekki sé um kvæði eða sögur að ræða, eiga flestar konur í fórum sínum minning- ar, ferðasögur, frásögur úr dag- legu lífi og fleira, sem þær gætu fært í skemmtilegan búning. Okkur væri sérstaklega kær- komið, ef aldraðar konur vildu skrifa fyrir okkur minningar sínar frá yngri árum sínum með lýsingum á lifnaðarháttum þeirrar kynslóðar, sem nú er að kveðja.“ Af þessum orðum má allvel marka, hvernig ritstjórarnir hugsa sér, að þetta rit sé úr garði gert. Það á að vera vett- vangur þar sem konur koma fag- fræðilegu efni á framfæri. Embla er 104 blaðsíður að stærð í vænu broti og verðið er 15 krónur til áskrifenda, en 20 krónur í lausasölu. Max Eastman og J. B. Powellr ■ ■ Orlög heimsins munu ráðast í Kína Tveir kunnir, amerískir blaðamenn og rithöfundar, sem mikið hafa látið utanríkismál til sín taka, segja hér álit sitt á Asíumálunum og afstöðu og þýðingu Kínaveld- isins í heiminum. Það eru bersýnilega fleiri en þeir, sem hafa komið auga á, hve mikilvægt er, hvort Kina verður kommúnistískt einræðisríki eða lýðræðisríki. Rússar og kínverskir kommúnistar eru þegar farnir að sýna klærnar þar austur frá og gera sig líklega til þess að sölsa sem mest af landinu undir sig og auka áhrif sín svo sem auðið er. — Síðari hluti þessarar greinar birtist í næsta þriðju- dagsblaði. færi til þess að sameina það tvennt, að þegnarnir væru efna- lega sjálfstæðir og að ríkissjóð- ur hefði nægilegt fjármagn — ekki aðeins til þess að mæta útgjöldum frá degi til dags, heldur einnig gilda sjóði, til þess að bera kostnaðinn við fram- kvæmdir næstu ára. En hver er svo árangurinn af 5 ára forystu Sjálfstæðismanna við þessi skilyrði? Hörmuleg nlðurstaSSa. Ríkissjóður mun vera nær eina stofnunin á íslandi, sem dregst ennþá með mestan hluta þeirra skulda, sem á hvíldu fyr- ir styrjöldina. Sjóðir ríkisins eru sáralitlir og núverandi fjár- málaráðherra ráðgerir að éta þá upp þegar á þessu ári. Útgjöld ríkisins hafa sex til sjöfaldazt og eru ráðgerð 140— 150 miljónir á þessu ári eða 60 —70% af útflutningsverðmæti fyrra árs. Sjálfstæðismenn voru óþreyt- andi í rógburði sínum um eyðslusemi Framsóknarflokks- ins, en það er til marks um það, hve auðugan garð var að gresja í því efni, að einn af þjónum flokksins var látinn gera athugasemd um það, að einn ráðherranna hafði sent reikning yfir 200—300 kr. út- lagðan bifreiðakostnað vegna embættisins! Þeir töluðu digurbarkalega um margar miljónir, sem mætti spara af sukkinu. En sjá, — þegar fyrsti fjár- málaráðherra Sjálfstæðisflokks- ins á þessu tímabili, átti að leggja fram till. sínar um nið- Kínverjar eru risaþjóð — eins og tröll á meðal dverga. Kína- veldi er víðlendara en öll Norð- urálfa, og þar býr fjórði hluti alls mannkynsins. Og nú er þessi risaþjóð að vakna af alda- svefni. Að dæmi Japana og Rússa er hún að hefja stór- fenglegan iðnað í landi sínu. Þess vegna er það hin mikil- vægasta spurning, hvort Kín- verjar verða lýðræðisþjóð eða múgsefjunarþjóð. Jafnt á frið- artímum sem í styrjöldum getur mannmergð þessa mikla lands ráðið úrslitum, þegar teflt er um örlög mannkynsins. Eins og sakir standa, er Kína- veldi klofið í þrennt. Mansjúría og austurhluti ríkisins, ásamt suðurströndinni, hefir lotið ægi^- valdi japönsku innrásarherj- anna. Stórt svæði í Norðvestur- Kína, ekki fjarri landamærum Ráðstjórnarríkjanna, er í hönd- um kínverskra kommúnista. Loks eru svo aðrir hlutar Kína- veldis, sem lúta stjórn Chiang Kai-sheks, er mikill meirihluti Kínverja telur sinn leiðtoga og þjóðhöfðingja, hvar sem þeir búa. Chiang Kai-shek er arftaki Sun Yat-sen, föður kínversku byltingarinnar og stofnanda þjóðflokksins kínverska, Kuom- intang, er berst fyrir þessum þremur meginatriðum: óskertu sjálfstæði þjóðarinnar, lýðræð- islegu þjóðskipulagi og bættum hag þjóðar og einstaklinga. Á árunum 1927—1937 átti Chiang Kai-shek í höggi við og vann bug á ýmsum hershöfðingjum, sem áttu fjölmennu liði á að skipa og óðu uppi í landinu, og þá hratt hann einnig tilraun kommúnista, sem með hjálp frá Rússlandi reyndu að sölsa undir sig völdin. Tókst honum að sam- eina allt Kínaveldi undir merki þjóðflokksins, nema lítið land- svæði í norðvesturhluta ríkis- ins, þar sem kommúnistarnir leituðu sér athvarfs og bjuggust um eftir ósigra sína annars staðar. Þó að Chiang Kai-shek væri nú bæði nógu vinsæll og voldug- ur til þess að gerast einræðis- herra, ákvað hann að kalla sam- an stjórnlagaþing 12. nóvember 1937. En af því varð samt ekki, því að Japanir réðust á Kín- verja í júlímánuði þetta sama ár, og þá var þessari ákvörðun frestað. En á þessu ári, er loks tók að hilla undir lokasigurinn, endurnýjaði hann þessa ákvörð- un, og á þessi þjóðarsamkoma að setjast á rökstóla 12. nóvem- ber í haust — á fæðingardegi Sun Yat-sens. Kommúnistar snúast gegn Chiang Kai-shek. Rétt áður en Japanir létu til skarar skríða gegn Kínverjum 1937 höfðu kommúnistar gengið til samninga við Chiang Kai- shek og heitið því, að liðsveitir þeirra skyldu lúta yfirstjóm hans. En þegar Hitler og Stalin gerðu vináttusáttmála, sinn í upphafi heimsstyrjaldarinnar, kom afturkippur í samningana, og loks dró að því, að kommún- istar neituðu að halda þá. Með skírskotun til þess, að þeir væru „byltingarmenn en ekki umbóta- menn“ lýstu þeir sig og her sinn sjálfstæðan og óháðan. Hafa þeir nú sína sérstöku ríkisstjóm, sérstaka mynt og blöð, sem að öllu leyti eru háð þeirra eftir- liti. Öllu, sem ekki samrýmist þeirra skoðunum og hagsmun- um, er haldið niðri með harðri hendi, og nýlega hófu þeir harða hríð gegn tilraunum Chiarig Kai sheks til þess að mynda lýðræð- isríki í Kína og lýstu fyrirhug- að stjórnlagaþing hans „þræla- samkundu“ sex mánuðum áður en kosningar til þess áttu að fara fram. Á hvora sveifina snýst Kína? Þannig er þá ástatt í Kína um þessar mundir. Japanir eru úr sögunni á meginlandi Asíu, en hvort Mansjúría og Norður- Kína, þar sem mest er af hrá- efnum þeim, er þarf til stóriðju, mun falla kommúnistum í skaut og hin tröllaukna kínverska þjóð þannig nauðug viljum sog- ast inn í andrúmsloft blindrar múgmennsku, er enn óráðið. En Bandaríkjamenn geta ekki látið sig það einu gilda. Eftir því, hvaða þjóðskipulag kemst á í Kína fer það, hvort vestrænt lýðræði eða rússnesk múg- mennska á að verða leiðandi afl í heiminum. Vesturlönd geta beitt menn- ingarlegum áhrifum, veitt tæknilega aðstoð, lánað fé og umfram allt veitt hernaðarlega og viðskiptalega hjálp. Vopn Rússa eru aftur á móti skipu- lagður undirróður og efling sam- taka, sem stefna að því að beita valdi og undiroka allt, er lýðræð- ishugsjónunum mætti verða til framdráttar, og, ef nauðsyn krefur, vopnuð innrás í nafni „frelsisins“. Rússar geta ekki státað af viðlíka velmegun al- mennings né boðið fjármagn, tæknikunnáttu eða nauðsynja- vörur til móts við Vesturlönd. Það er þetta, sem ætti að veita okkur vinninginn, ef við höld- um rétt á og látum ekki blekkja okkur. Áróður kommúnista. Kommúnistar vita þetta, og þeir láta einskis ófreistað til þess að slá ryki í augun á okk- ur. Flóði af bókum, ritgerðum, frásögnum, fréttaskeytum, fyr- irlestrum og útvarpsefni er hellt yfir okkur í því skyni að rugla dómgreind almennings um mál- efni í Kína. í þessum áróðri eru það aðallega fjögur atriði, sem nú er lögð mest áherzla á. Og þessi fjögur atriði eru öll grund- völluð á blekkingum og miða öll að því að fá okkur til þess að lofa kommúnismanum rúss- neska óáreittum að læsa anga sína um þá 450 miljóna þjóð, sem byggir hið mikla Kínaveldi. í fyrsta lagi: Rússland er „lýð- ræðisríki," og Kínverjar þurfa því ekki að óttast rússnesk „á- hrif“. Owen Lattimore er einn stað- fastasti boðberi þessarar kenn- ingar í Vesturheimi. Það var líka hann, sem taldi málaferlin í Moskvu og blóðbaðið, sem fylgdi í slóð þeirra, þegar Stalin var að tryggja einræði sitt, „sigur lýð- ræðisins". í bók, sem hann hef- ir nýlega skrifað, hvetur hann Bandaríkjastjórn mjög eindreg- ið til þess að fagna því, að hið „kommúnistíska form lýðræð- isins“ öðlist aukin ítök í Mið- Asíu. Á kápu bókarinnar er nið- urstöðum hennar lýst á þessa leið: „Lattimore færir okkur heim sanninn um það, að Asíuþjóð- irnar hafa meiri áhuga á hinu raunhæfa lýðræði eins og það kemur þeim fyrir sjónir hand- an við landamæri Ráðstjórnar- ríkjanna, heldur en þessum fall- egu kenningum engilsaxnesku lýðræðisþjóðanna, sem þær hafa kynnzt í tengslum við skefja- lausa heimsveldisstefnu þeirra“. „Lýðræðis“-stjórnarskrá. Þessum áróðri var hleypt af stað i Moskvu árið 1936, þegar sett var þar ný stjórnarskrá, þar sem saman var hrúgað alls kon- ar ákvæðum um mannréttindi, er sótt voru beint í frelsisskrá Bandaríkjanna, svo að hægt væri að auglýsa síðan stjórnar- skrá Ráðstjórnarríkjanna sem fullkomnustu lýðræðisstjórnar- skrá heimsins. En 1 stað þess að fá völdin í hendur þjóðkjörinni stjórn, var Kommúnistaflokknum rúss- neska þó veitt alræðisvald, (126. grein). Stalin sjálfur undir- strikaði þetta ákvæði sérstak- lega, er hann ávarpaði sam- kundu þá, sem fjallaði um upp- kastið að stjórnarskránni. i

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.