Tíminn - 23.10.1945, Side 1

(
í RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
< ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
j
\
)
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Sími 2323
29. árg.
Reykjavík, þriðjudagtnn 23. okt. 1945
80. blað
Togarakaup ríkisstjórnarinnar
endanlega ákveöin
Togararnir kosta a. m. k. 2 y% milj. kr. hver,
en upphaflega var „tilkynnt44, að þeir myndu
kosta 1.7—1.9 milj. kr.
Ríkisstjórnin gaf út þá „tilkynningu“ um siðastl. helgl, að end-
anlega hefði verið gengið frá samningum um smiði 28 togara í
Bretlandi. Verða þeir 175 fet að lengd og hafa. olíukyntar gufu-
vélar. Verð hvers skips verður 98 þús. sterl. pund, eða rúmlega
2yz miljón kr. íslenzkar, en þó getur það breytzt nokkuð til hækk-
unar eða lækkunar, eftir því, hvort vinnulaun eða efni hækka eða
lækka meðan á smíðinni stendur. Tíu af þessum togurum verða
afhentir á næsta ári, en hinir 1947.
’ »
Helmingshækkun jarðræktarstyrksins meðan
verið er að koma öllum heyskap á véltækt land
Frumvarp Framsóknarmanna, sem stjórn-
arliðið hefir fellt tvisvar, flutt í þriðja sinn
Eins og kunnugt er, gaf ríkis-
stjórnin út þá „tilkynningu“!
fyrir nokkru síðan, að íslending- !
ar ættu kost á að láta smíða
um 30 togara í Englandi og kost-
aði hver þeirra fullgerður 1.7-1.9
milj. kr. Síðar var birt „tilkynn-
ing“ þess efnis, að gerðir hefðu
verið bráðabirgðasamningar,
sem hefðu byggzt á þessum til-
boðum. Þegar þessar tilkynn-
ingar voru birtar, benti Tíminn
á, að íslenzku samningamenn-
irnir, sem hefðu gert þessa
frumsamninga, væru algerlega
ókunnugir öllu því, er viðkemur
togarabyggingu og togaraútgerð.
Svo einkennilega hafði ríkis-
stjórnin valið nefndina, sem átti
að gera samninga um kaup á
þessum skipum. Tíminn benti
jafnframt á, hve hættulegt það
væri að láta viðvaninga gera
slíka frumsamninga, sem skuld-
binda íslenzka ríkið um tugi
milj. kr.
Árangurinn af þessari vinnu-
aðferð virðist nú vera að koma
i ljós. Þegar nefnd manna, þar
sem sumir mennirnir a. m. k.
eru mjög sérfróðir um togara-
veiðar og togarabyggingu, var
látin rannsaka þessa frumsamn-
inga, kom í ljós, að togararnir,
sem fyrstu samningarnir höfðu
verið gerðir um, voru að áliti
þeirra ónothæfir fyrir okkur ís-
lendinga. Þegar svo var farið að
semja um að breyta ýmsu, og
það var æði margt, urðu þær
breytingar vitanlega sérstaklega
dýrar, eins og einatt vill verða,
þegar kaupandi hefir flækt sig
7 þús. Reykvík-
ingar fá ekki
kjötstyrkinn
Skattstofan í Reykjavík hefir
nú lokið skýrslu sinni um það
hverjum beri kjötstyrkur sam-
kvæmt bráðabyrgðalögum
stjórnarinnar um hann. Samkv.
þessari skýrslu munu um
37 þús. manns í bænum fá kjöt-
styrk. Um 7—6 þús. Reykvking-
ar fá hann því ekki, en íbúar
bæjarins voru taldir um 46 þús.
þegar síðasta manntal fór fram,
en þá voru líka taldir með all-
margir utanbæjarmenn.
Það sést gleggst með því að
athuga þessa skýrslu, að flokkun
þessi er gerð án minnsta tillits
til efnahags og tekna. Fjölmarg-
ir efnalitlir og láglaunaðir menn
eru sviptir styrknum, en aðrir,
sem eru margfallt betur stæðir,
fá hann. Það er eins augljóst og
verða má, að þetta tiltæki, að
svipta marga efnalitla og tekju-
lága menn styrknum, muni
stuðla drjúgum að því að
minnka kjötsöluna, auk þess,
sem það er eins ranglátt og
hugsast getur, þegar margir
stórum efnaðri menn fá hann.
i það á frumstigi málsins, að
gera samninga um annað en
hann getur svo að lokum keypt.
Og nú er svo komið, að þeir
togarar, sem á að kaupa sam-
kvæmt hinum endanlegu samn-
ingum, kosta a. m. k. 2 y2 milj.
kr., eða eru m. ö. o. álíka dýrir
og dieseltogarar frá Bandaríkj-
unum, sem fyrir nokkru voru
taldir ókaupandi vegna dýrleika,
enda var sú „tilkynning" ríkis-
stjórnarinnar, að íslendingar
gætu fengið togara fyrir 1.7—1.9
milj. króna, gefin út sem sér-
stakur fagnaðarboðskapur að því
er snerti verðlagið.
Við þetta bætist svo, að ýmsir
kunnugir menn telja, að dýpt
armælar, loftskeytatæki, áttavit
ar, lifrarbræðslutæki o. fl. nauð-
synleg tæki, séu ekki með i þessu
verði, og ekki heldur eftirlit með
smíðinni og heimsending. Væri
þetta rétt, gæti verð hvers tog-
ara enn átt eftir að hækka mn
nokkur hundruð þús. kr.
Það skal ekki dregið í efa, að,
svo komnu, að þetta séu allgóð
skip. í Fraklandi voru gufuvéla
togarar olíukyntir fyrir styrj
öld, en reynslan varð sú, að á
mestu kreppuárunum voru þessir
togarar svo dýrir í rekstri, að
þeim var lagt fyrr en öðrum tog
urum. Oliukynntir gufuvélatog-
arar eru taldir miklu dýrari í
rekstri en dieseltogarar.Þeir,sem
mælt hafa með olíukyntum
gufuvélum, munu treysta því,
að olían lækki það mikið í verði,
að togararnir verði ekki óhóf-
lega dýrir í rekstri, og skal ekki
dæmt um það mál að svo
komnu.
En það, sem vekur sérstaka at-
hygli viðkomandi þessum tog
arakaupum, er það, hve klaufa-
lega virðist hafa verið farið. að
því að semja um kaup á þessum
skipum, og virðast þau fyrir það
hafa orðið miklu dýrari en ella
Svo mikið er víst, að þeir togar
ar, sem Englendingar byggja nú
að því er þeir telja af fullkomn
ustu gerð, kosta um 65% af þvi
■sem þessir togarar eru seldir
okkur. Það er mjög illa farið, ef
milliganga ríkisins um kaup á
þessum skipum fyrir útgerðar
menn hér heima á íslandi verð-
ur til þess að gera skipin miklu
dýrari en þau mundu annars
hafa orðið, ef einstaklingarnir
hefðu samið sjálfir, en það er
því miður allt útlit fyrir, að
svo hafi orðið og að með þessu
sé nokkrúm milj. króna kastað
í sjóinn.
Ríkisstjórnin staðhæfir þó, að
ríkissjóður sé ekki í beinni pen-
ingálegri hættu fyrir þessi kaup
því að einstaklingar muni verða
fáanlegir til þess að kaupa
skipin með þessu háa verði. Er
þá viðhorfið í málinu þannig að
hið of háa verð kemur á bak ein
staklinga, en ekki ríkissjóðs. En
ennþá munu ekki liggja fyrir
hjá ríkisstjórninni beiðnir frá
einstaklingum um kaup á öllum
þessum skipum, ásamt fullum
tryggingum fyrir þvi, að ein-
staklingarnir geti keypt þau.
Ennþá hefir ríkisstjórnin að
eins sagt lítilsháttar undan og
(Framhali & 8. tlOu)
SigurvegararnLr í frönsku kosningunum
Kosningamar, sem fóru fram í Frakklandi á sunnudaginn, urðu mikill sigur
fyrir de Gaulle og stefnu hans. Flokkur hans og Bidaudt utanríkismálaráð-
herra, katólski framsóknarflokkurinn, fékk 142 þingsæti, en hann hafði ekki
haft menn í kjöri við þingkosningar áður. Flokkurinn er róttækur miðflokk-
ur. Jafnaðarmenn, sem einnig styðja de Gaulle, fengu 139 þingsæti. Kom-
múnistar, sem eru andstæðir de Gaulle, fengu 151 þingsæti. Aðrir flokkar,
sem margir styðja de Gaulle, fengu 88 þingsæti. Ótalið vat, er seinast fréttist,
í kjördæmum utan Frakklands (samveldislöndunum). Engu minni sigur vann
de GauIIe þó í atkvæðagreiðslunni um spurningar þær, scm fyrir lágu. Önn-
ur var um það, hvort þingið skyldi verða stjórnlagaþing, og var hún sam-
þykkt með yfirgnæfandi meirihluta. Hin var um það, að ríkisstjórnin skyldi
óháð þinginu meðan á samningu stjórnarskrárinnar stæði. Sú spurning var
samþykkt með % hlutum atkvæða, en kommúnistar beittu sér mjög cindregið
gegn því, að henni^yrði svarað jákvætt. Myndirnar hér að ofan eru af de
Gaulle (til vinstri) og Bidault (tU hægri).
Hermann Jónasson og Páll Hermannsson hafa nýlega lagt fram
í efri deild frumvarp til laga um breyting á jarðræktarlögunum.
Breytingin er í því fólgin að aftan við lögin komi þau bráða-
birgðaákvæði, að næstu tíu árin skuli jarðræktarstyrkurinn til
þúfnasléttunar og nýræktar greiddur með 100% hækkun frá því,
sem nú er, þar til býli það, sem styrks nýtur, hefir 600 hesta
heyskap á véltæku landi í meðalári.
Þetta er í þriðja sinn, sem Framsóknarmenn flytja slíkt frv.
Stjórnarliðið, sem þykist vilja styðja „nýsköpun“ landbúnaðarins,
hefir þegar fellt það á tveimur þingum. Nú reynir á það í þriðja
sinn. Felli það frv. einu sinni enn, mun það vissulega ekki geta
talið sig hlynnt „nýsköpun“ landbúnaðarins eftir það, því að
stærsta verkefnið þar er að koma öllum heyskapnum á véltækt
og velyrkt land, en það verkefni verður ekki leyst á skömmum
tíma, nema með öflugum stuðningi ríkisins, eins og gert er ráð
fyrir í frv.
Meginákvæði frv. hljóða svo:
Þrjú hraðskreið skip keypt til
landhelgisgæzlu
Pálmi Loftsson kynnti sér þau í utanför sinni
í snmar.
í þessari viku eru væntanleg hingað þrjú hraðskreið smáskip,
sem notuð verða til landhelgisgæzlu, Pálmi Loftsson, forstjóri
Skipaútgerðarinnar, kynnti sér þessi skip í utanför sinni í sumar,
og hefir ríkisstjórnin farið að ráðum hans og keypt þrjú þeirra
í áðurnefndum tilgangi. Kaupverð þeirra samanlagt mun verða
um ein milj. kr. og er það mjög hagstætt í samanburði við það,
að ríkið hefði þurft að láta smíða varðbáta.
Þessi skip eru um 130 smál. að
stærð með mjög sterkum dies-
elvélum og eru því sérlega hrað-
skreið. Þau urðu fræg á stríðs-
árunum, en þá voru þau notuð
til að vera í ferðum milli Engr
lands og Svíþjóðar, og fluttu
mikilvæga hernaðarvöru. Þau
fóru margar ferðir, en Þjóðverj-
um tókst ekki að sökkva nema
einu þeirra.
Hér í blaðinu hefir opt verið
vakin athygli á því, að nauð-
synlegt væri að auka landhelg-
isgæzluna strax í styrjaldarlok-
in eða ekki síðar en erlendum
veiðiskipum tæki að fjölga hér
Framsóknarfélag
Reykjavíkur
heldur fund f Kaupþings-
salnum kl. 8.30 í kvöld.
Hermann Jónasson, form.
Framsóknarfl. hefur um-
ræður um stjórnmálavið-
horfið og segir fréttir frá
Alþingi.
Þarf ekki að efa, að þessi
fyrsti fundur í haust verði
fjölsóttur og mönnum leiki
hugur á að fylgjast með
því, sem nú er að gerast í
stjórnmálunum.
aftur. Sérstaklega hefir verið
á það bent, að nauðsynlegt
væri að hafa varðskipin sem
flest. Dómsmálaráðherrann
hefir sýnt góðan skilning á
þessu með því að hrinda fram-
angreindum skipakaupum í
framkvæmd, því að reynist þessi
skip vel, eru þau góð viðbót við
strandgæzluflot^nn.
Þingi farmanna- og
fiskimanna lokið
Níunda þingi Farmanna og
fiskimannasambands íslands
lauk síðastl. föstudag, en þingið
hófst 9. þ. m. Á þinginu voru
samþykktar ýmsar tillögur um
hagsmunamál sjómanna og
kosin sambandsstjórn fyrir
næstu tvö ár. Ásgeir Sigurðsson
skipstjóri var endurkosinn for-
seti og hefir hann gegnt þeirri
stöðu í 9 ár, eða frá stofnun
sambandsins. Varafórseti var
kjörinn Hallgrímur Jónsson vél-
stjóri. Aðrir í stjórninni eru:
Guðbjartur Ólafsson hafnsögu-
maður,. Lúther Grímsson mótor-
vélstjóri., Konráð Gíslason kom-
pásasm., Henry Hálfdánarson
loftskeytam. og Grímur Þor-
4 kelsson stýrimaður.
Næstu 10 ár frá gildistöku
þessara laga skal:
a. þúfnasíéttun í túni styrkt
með 100% hækkun frá því,
sem ákveðið er í 9. gr. lag-
anna, að viðbættri verðlags-
uppbót samkvæmt ákvæðum
10. gr. laganna.
b. yenjuleg nýrækt, þar með
talin nauðsynleg framræsla,
styrkt með 100% álagi frá
því, sem ákveðið er í 9. gr.
laganna, ásamt verðlags-1
uppbót (sbr. 10. gr.), þar til
býli það, er styrks nýtur,
hefir 600 hesta (100 kg)
heyskap á véltæku landi í
meðalári;
c. greiða 50 kr. á hektara á-
samt verðlagsuppbót fyrir
sléttun engjalanda á þeim
býlum, sem hafa ekki 600
hesta heyskap á véltæku
Iandi.
Hámarksákvæði 11. og 13. gr.
Iaganna taka, ekki til fram-
kvæmda samkvæmt þessu á-
kvæði.
Ráðherra setur reglugerð að
fengnum ■ tillögum Búnaðarfé-
lags íslands um nánari fyrir-
mæli viðvíkjandi mælingu tún-
þýfis og úttekt þessara jarða-
bóta til styrkgreiðslu, og skal
þar m. a. ákveða reglur um, við
hvaða stærð 600 hesta hey-
skaparland á túni og engjum
skuli miðast“.
í greinargerð frv. segir svo:
„Frumvarp um breyting á jarð-
ræktarlögunum var flutt af
bingmönnum Framsóknar-
flokksins í efri deild á haust-
binginu 1943. Frumvarpinu
fylgdi mjög ýtarleg greinargerð,
sem síðar verður lítillega á
minnzt. Frumvarp þetta komst
aðeins til 2. umr. í efri deild og
var þar vísað frá með rök-
.studdri dagskrá, þess efnis m. a.,
að útvegaðar verði nægilega
margar stórvirkar jarðvinnslu-
vélar, til þess að reynsla fáist
i notkun þeirra, áður en frum-
varpið verði samþykkt.
Eftir þessa afgreiðslu tók
milliþinganefnd, er búnaðar-
þing hafði skipað til þess að
gera athuganir og tillögur um
landbúnaðarmálin, frumvarp
þetta . til athugunar. Ne^ndin
skipti þá málinu í tvennt, frum-
varp til laga um jarðræktar- og
húsagerðarsamþykktir í sveit-
um, sem samþykkt var á síðasta
þingi, og frumvarp um breyting
á jarðræktarlögum nærri sam-
hljóða því frv., sem hér liggur
fyrir. Þessi tvö frumvörp eru
efnislega að heita má alveg sam-
hljóða áðurnefndu frumvarpi,
sem flutt var 1943, að öðru leyti
en því, að við er bætt heimild
„Smærri urræði”
Alþýðublaðið hefir nú
tekið við af Emil Jónssyni
í málflutningnum fyrir
stríðsgróðavaldið. Það seg-
ir í forustugrein 20. þ. m.,
að dýrtíðarráðstafanir þær
sem Eysteinn Jónsson hafi
nefnt í fjárlagaumræðun-
um, fjalli allar um
„SMÆRRI ÚRRÆÐI“, þeg-
ar kauplækkuninni sé
sleppt.
Þessi „SMÆRRI ÚR-
RÆÐI“ sem Alþýðublaðið
nefnir svo, voru lækkun
afurðaverðsins, lækkun
verzlunarálagningar, lækk
un fargjalda, lækkun bygg-
ingarkostnaðar og nýtt
eignaframtal, svo að hægt
væri að hafa upp á skatt-
svikum og leggja á réttlát-
an eignaaukaskatt.
Þetta eru hins vegar ráff-
stafanir, sem jafnaffar-
menn annars staðar telja
engin „SMÆRRI ÚR-
RÆÐI“ heldur leggja á
megináherzlu til aff auka
kaupmátt launanna og
koma á réttlátari efna-
jöfnuffi. En þar eiga þeir
heldur engan Emil Jóns-
son og hjúfra sig því ekki
heldur í flatsæng upp aff
stórgróðavaldinu og
Moskvu-kommúnistum!
til samþykktar um húsagerð í
sveitum.
Frumvarpið um jarðræktar-
og húsagerðarsamþykktir í
sveitum var, eins og fyrr segir,
samþykkt á síðasta þingi, en
þetta frumvarp, sem hér liggur
fyrir, náði ekki samþykki. Það
var flutt í Nd. af þeim þing-
mönnunum Bjarna Ásgeirssyni,
Jóni Sigurðssyni og Pétri Otte-
sen, og fylgdi því þá greinargerð
um athuganir milliþinganefnd-
ar búnaðarþings á málinu.
Neðri deild gerbreytti frum-
varpinu, svo sem þingmenn
munu minnast. Það var Jón
Pálmason, þm. A.-Húnv., sem
einkum beitti sér fyrir breyt-
ingunni. En þegar til efri deild-
ar kom, vildi hún ekki afgreiða
málið á þennan hátt, og varð að
lokum enn aö vísa því frá með
rökstuddri dagskrá og að þessu
sinni til nýbyggingarráðs.
Frá nýbyggingarráði hefir
ekkert heyrzt um þetta mál.
Þykir því bæði rétt og nauðsyn-
(Framhald á 8. síðu)
I