Tíminn - 23.10.1945, Qupperneq 4

4
TÍMCVIV, þrigjmlagiim 23. okt. 1945
80. blaSS
Haustverð landbúnaðarvaranna
Eftir Pál Zóphómasson
Pormaður Búnaðarráðs, Guð-
mundur Jónsson kennari á
Hvanneyri, sem falið hefir ver-
ið verkstjórastarf yfir vikapilt-
um iandtaúnaðarráðherra í Bún-
aðarráði og verðlagsnefnd, hef-
ir reynt að gera grein fyrir þvi
á hverju verðlagsnefndin hafí
byggt verðákvörðun - sína í
haust. Þessi greinargerð var
birt í Morgimblaðhlu 10 .þ. m.
og væntaniega verður hún end-
urprentuð í ísafold og Verði,
þar sem ætla má að efni hennar
sé meðal þess andlega fóðurs
Morgunblaðsins, sem Jón Pá^
telur berandi á borð fyrir bænd-
ur. En sýnilega vill hann ekki,
að bændur sjái margar þeirra
greina, sem Morgunblaðið flyt-
ur bæjarfólkinu, og þvi endur-
prentar hann þær ekki í sveita-
útgáfunni.
í grein sinni bendir Guð-
mundur réttilega á, að þrennt
komi einkum til greina, þegar
ákveða eigi verðlag á landbún-
aðarvörum: Framleiðslukostn-
aðurinn, kaupgeta neytendanna
og verðlag á erlendum mörkuð-
um.
Guðmundur viðurkennir sex-
mannanefndarveröið sem fram-
ieiðslukostnaðarverð, og hann
veit, að bændur áttu bæði sið-
ferðislegan og lagalegan rétt á
að fá það. Hann bendir sjálfur
á það, að lögin hafi ákveðið
þeim þetta verð meðan núver-
andi ófriðarástand rikir. Og
hann veit, að með þessu orðalagi
var átt við það, að bændur ættu
að fá sexmannanefndarverð
meðan markaðslönd landbúnað-
arvara okkar væru lokuð. Hefði
ekki verið svo, hefði verið sagt
„ófriður ríkir,“ en ekki „ófrið-
arástand ríkir.“ Og Guðmund-
ur veit að ófriðarástandið varir
enn, markaðslöndin eru flest
lokuð vegna ýmis konar hindr-
ana af völdum ófriðarins. Bænd-
um bar því að fá kr. 8,62 fyrir
kjötkílógrammið og kr. 1,47%
fyrir mjólkurlítrann. Móti þessu
reynir Guðmundur þá heldur
ekki að bera.
Guðmundur Jónsson veit líka,
að stuttu áður en Búnaðarráð
varð til töldu þrír af þeim fimm
mönnum, sem í verðlagsnefnd-
inni sitja, sjálfsagt að landbún-
aðarvörurnar yrðu verðskráðar
þannig að bændur fengju sex-
mannanefndarverðið óskert
heim til sín, fyrir framleiðslu
næstu tólf mánaða. En þegar
þessir sömu menn eru dubbaðir
í „Búnaðarráð,“ skipta þeir um
skoðun, og virða sexmanna-
nefndarálitið að vettugi. Hvern-
ig á þessari skoðanabreytingu
þeirra stendur gleymir Guð-
mundur að gera grein fyrir. En
þess þarf ekki heldur. Menn
skilja það. Menn vita, að þeir
voru annara hjú og gerðu það,
sem þeim var sagt.
Guðmundur bendir réttilega
á, að ég hafi meðan ég var for-
maður verðlagsnefndar mjólkur
og kjöts, gefið til kynna, að
taka þyrfti tillit til verðs á kjöti
á erlendum mörkuðum, og vill
reyna að læða þeirri skoðun inn
hjá lesendanum, að markaðs-
horfur erlendis hafi ráðið mestu
um það í haust, hve lágt verð-
lagsnefnd rikisstjórnarinnar á-
kvað verðið.
Hvað mjólkina snertir er þetta
hrein og bein fjarstæða. Það er
hverju einasta mannsbarni á
íslandi kunnugt, að mjólkur-
markaðurinn hér innanlands er
nú svo rúmur, að öll mjólk og
mjólkurafurðir eru auðseljan-
legar og jafnvel án tillits til
verðsins. Reynslan frá í haust
sýnir þetta líka greinilega.
Mjólkin var í hálfan mánuð seld
á kr. 1,82 pr. lítra, og seldist
þó öll upp daglega, og hefði á-
reiðanlega gert það, þó að hún
hefði verið seld á verði, sem gaf
bændum áexmannanefndarverð-
ið.
Það er líka vitanlegt, að mjólk
hefir ekki fimmfaldazt í verði á
síðustu tíu árum, en á sama
tíma hefir kaupgetan sjöfaldazt
að krónutölu. Það er því engin
ástæða til að skammt bændum
lægra verð fyrir mjólkina en
sexmannanefndarverð, fyrst
ekki voru gerðar ráðstafanir til
þess að slá á verðbólguna, og
það með þeim ráðstöfunum, sem
ekki komu eingöngu niður á
bændum.
Guðmundur ritar langt mál
um útreikninga mína á mjólkur-
verði og reynir að tortryggja þá
með útúrsnúningum. Af því er
ljóst, að hann hefir enn ekki
látið sér skiljast að mjólkur-
magnið, sem til búanna berst,
svo og hlutfallið milli sölumjólk-
ur og vinnslumjólkur hefir áhrif
á það, hvað bændur endanlega
fá fyrir mjólkina. Líka þarf að
athuga, hvdrt dreifingarkostn-
aður vex eða ekki. Ekkert af
þessu var athugað í haust, held-
ur var mjólkin hækkuð um 9,7%
frá verði ársins 1943, líklega í
þeirri trú, að verðið til bænda
hlyti að hækka tilsvarandi. En
frið með undanlátsstefnu eins
og ^eirri, sem beitt var við
Þjóðverja og gleggst kom fram
í Munchen. Slíkt gæti ekki gert
annað en að ýta sífellt undir
nýjar og meiri kröfur af hendi
yfirgangsseggjanna, þar til einn
góðan veðurdag, að frekara und-
anhald væri með réttu eða röngu
talið ógerlegt. Og þá væru enda-
lok ófriðarins sénnilega enn tví-
sýnni en nokkru sinni áður
vegna fyrri tilslakana. Hvað
Rússa snert þá væri þessu stigi
náð, þegar þeir að lokum reyndu
að koma á laggirnar kommjún-
istastjórn í Frakklandi með ó-
lýðræðislegum aðferðum.
Það, sem koma þarf, er því
ekki reikul undanlátsstefna,
heldur skýr og afdráttarlaus
utanríkismálastefna, sem kunn-
gerð er opinberlega og allir
sannfærðir um að verður fram-
fylgt í hvívetna.'
/ ‘Ég býst við að Bretar ættu að
gefa Rússum frjálsar hendur í
Austur-Evrópu, að undanskildu
Tyrklandi og Grikklandi, á þeim
forsendum, að í þeim löndum
geti þeir ekki gripið til raun-
hæfra ráðstafana vegha legu
þeirra. En í þess stað ættu þeir
að láta sig þess meira skipta,
hvað fram fer við Miðjarðarhaf-
ið. En þau afskipti eiga ekki að
byggjast á yfirdrottnun, heldur
meginreglum, sem settar yrðu.
Kosningasigur Jafnaðar-
mannaflokksins brezka hefir
vakið miklar vonir meðal allra
sósíalista i Norðurálfu, sem trú-
ir hafa reynzt lýðræðinu. í hér
um bil öllum löndum álfunnar
eru kröftugar vinstrihreyfingar,
sem hingað til hafa helzt litið
vonaraugum til Rússa og vænzt
stuðnings af þeim. Utanríkis-
málastefna Breta ætti ekki að
‘vera sú að styðja sérstaklega
þessar vinstrihreyfingar, þar
sem þær eru í minnihluta, en
tryggja viðgang lýðræðisins,
hvarvetna þar sem nógu sterkra
engilsaxneskra áhrifa gætir og
viðurkenna hverja þá ríkis-
stjórn, hvort heldur hún er
vinstri- eða hægrisinnuð, sem
komin er til valda með frjálsum
kosningum.
Fyrsta skrefið ætti að vera að
sjá til um það, að þessari stefnu
væri dyggilega framfylgt í
Grikklandi, þar sem íhaldsflokk-
arnir eftirlétu Bretum svo illan
arf. Ég veit ekki, hverju unnt
er að koma til leiðar á Spáni, en
ég tel að gera ætti allt, sem
gert verður með viðeigahdi af-
skiptum, til þess að flýta falli
Francos. Bretar eiga að sýna það
svart á hvítu í samvinnu við
Bandaríkjamenn, ef unnt er,
að þeir geri ekki neinar gælur
við þá, sem vilja stofna eða
viðhalda ólýðræðislegu stjórnar-
formi’ í löndum, sem notið hafa
lýðræðislegrar stjórnar.
En þessum aðferðum mætti
þá ekki beita á áhrifasvæðum
Rússa. Afskipti Breta og Banda-
ríkjamanna i Póllandi, Búlgaríu
og Rúmeníu mundu aðeins
vekja tortryggni og valda meiri
ágreiningi, sem gæti haft ó-
heillavænlegri afleiðingar en
þær réttarbætur, sem unnt
væri að knýja fram, væru virði.
Stjórn sú, sem nú situr að
völdum í Bretlandi, getur, og ég
vil vona mun, efla stjórnmála-
legan siðferðisþroska með því að
varpa fyrir borð vissum yfir-
drottnunarkröfum brezka heims
veldisins. Hvað Indland snertir
ætti að gefa út ákveðnar og af-
læra þarf Guðmundur það, ef
hann ætlar sér að vera verkstjóri
vikapiltanna framvegis, að ef
hann vill vita, hvað bændur fá
fyrir mjólkina, verður hann að
taka tillit til breytinga á kostn-
aði við dreifinguna, mjólkur-
magninu, sem að búunum berst,
og hve mikill hluti af mjólkinni
fer í vinnslu, og hvað úr henni
er unnið.
Um kjötið horfir málið öðru-
visi við. Það er vitað, að af því
þarf að selja töluverðan hluta
á erlendan markað. Og mark-
aðshorfurnar erlendis eru líka
notaðar til að réttlæta hið ó-
heyrilega lága kjötverð til
bænda nú. Hins vegar má ekki
gleyma því, að kaupgeta neyt-
enda hefir sjöfaldazt að krónu-
tölu, en sú staðreynd réttlætti
vitanlega hærra verð en ella.
Þá er líka að óþörfu gerður meiri
munur á útsöluverði og því, sem
bændur endanlega fá, en núuð-
syn krafði. Er þetta bæði gert
með því, að hækka sölulaun
kjötkaupmanna, sem þó áður
höfðu miklu hærri tekjur en
bændur, og með því að draga úr
innanlandssölunni með fleiri
óhapparáðstöfunum, sem al-
menningi eru nú kunnar.
Ég geri ráð fyrir, að það sé
með fullum vilja gert hjá ráð-
herra að haga öllum ráðstöfun-
um í sambandi við greiðslu neyt-
endastyrks vegna kjötkaupanna
í haust þannig, að verulega
dragi úr kjötkaupunum. Með
því á víst að lækka heildarupp-
hæð neytendastyrksins á kostn-
að bænda. Eftir á mun svo eiga
að reyna að sanna, að verðið á
kjötinu hafi verið of hátt, og
þess vegna hafi selst minna af
því á þessu hausti en áður. En
það mun ekki takast. Menn
munu sjá í gegnum vefinn.
Sannleikurinn í öllu þessu
máli er sá, að sú vísitöluhækkun,
sem óhjákvæmilega hlaut að
verða, ef mjólkin og kjötið var
látið fara í eðlilegt verð miðað
við kaupgjald og annað, hlaut
að stöðva framleiðslu á öllum
eða svo sem öllum útflutnings-
vörum okkar, og það mátti ekki
ske. Ríkisstjórnin vildi ekki hafa
Alþingi sitjandi, þegar verðlag-
ið þurfti að ákveðast, og hafði
ekki sjálf vilja til að gera
alhliða ráðstafanir til að koma
í veg fyrir áframhaldandi verð-
bólgu. Þess vegna níðist hún á
bændum. Það, sem þurfti að
gera, og ætla má, að gert hefði
verið, ef Alþingi hefði setið, og
fjallað um þessi mál á réttum
tíma, var að skipta þeirri sjálf-
sögðu hækkun, sem þurfti að
verða bæði á kjöti og mjólk, til
þess aö bændur gætu fengið
sexmannanefndarverð fyrir af-
urðir sínar^ jafnt milli neytenda
og framleiðenda. Neytendur
höfðu síðastl. tólf mánuði, feng-
ið kaup, sem svaraði til sex-
mannanefndarverðsins, sem
reiknað var út í haust. Nú áttu
bændur réttlætiskröfu á að fá
það kaup, sem svaraði til kaups
hinna, og það áttu þeir að fá
fyrir framleiðsluvörur sínar, með
sexmannanefndarverðinu. Hluta
af þessum rétti var hægt að
sleppa, ef samtímis voru gerðar
ráðstafanir til þess, að aðrir
gæfu tilsvarandi eftir. Þetta
mátti gera með þv(í að láta
nokkurn hluta hækkunarinnar
koma fram í hækkuðu verði til
bænda, og nákvæmlega jafn
mikinn hluta lenda á neytend-
um í hækkuðu verði, án þess að
þeir fengju kauphækkun á móti.
Til þess þurfti að ákveða að
hækkunin, sem gerð væri á verð-
inu, gengi ekki inn í vísitölu-
reikning og það, sem neytand-
inn þyrfti að greiða í hækkuðu
verði, væri jafnt og sú hækkun,
sem framleiðandanum bar, en
'hann sleppti. Þá gekk jafnt yfir
báða. Þá var skotið loku fyrir
víxlhækkunina á kaupi og af-
urðaverði. Við þessar ráðstafan-
ir, samhliða ráðstöfunum til að
taka stríðsgróða braskaranna af
þeim með sköttum, hefðu allir
sanngjarnir menn unað. En þær
voru ekki gerðar. í stað þess ei^
verðbólgan enn látin vaxa, en
þó reynt að takmarka hana
nokkuð á kostnað bændanna
eiinna. Það er hið ranga og
hættulega í málimj. Og það er
það, sem bændurnir finna, og
átelja. Til þess að geta gert
þetta, varð að finna menn í
verðlagsnefnd — helzt úr
bændastétt — sem voru nógu
þægir og fengust til að leggja
sjónarmið bænda til hliðar fyrir
brasksjónarmið ríkisstjórn-
arinnar. Þessir menn voru til,
sem raun ber vitni um.
14. október 1945.
Starfsemi Ferðafélags
*
Islands
Sumarstarfsemi Ferðafélags
íslands er nú lokið. Alls efndi
félagið til 30 ferða og voru þátt-
takendur í þeim um 1130 manns.
Af ferðum Ferðafélagsins voru
8 langferðir, en 22 styttri ferðir
um helgar. Ferðirnar voru einni
færri en í fyrra og þátttakend-
ur um 100 færri en þá. Á tíðar-
farið áreiðanlega sinn ,þátt í
því. Varð að sleppa sumum á-
ætluðum ferðum vegna ótíðar.
Félagar í Ferðafélagi íslands
eru nú orðnir rúmlega 5500 og
fer þeim ört fjölgandi.
Fiskimjölsverksmiðja
til áburðarvinnslu
Vandamálið með innlenda á-
burðarframleiðslu er enn óleyst.
Samtímis fara óhemju mikil
verðmæti frá frystihúsum lands-
ins forgörðum, og er ýmist fleygt
í sjóinn eða í nágrenni frysti-
húsanna, og veldur þar sóða-
skap og rotnunarlofti til ama og
leiðinda fyrir fólk.
Ef hægt væri að hagnýta all-
an slíkan úrgang frá frystihús-
unum og jafnvel frá sláturhús-
unum líka, til áburðarvinnslu,
væri stórt spor stigið til fram-
fara í atvinnumálum íslendinga.
Því að telja má víst, af reynslu,
að slíkur áburður sé mjög góð-
ur, samhliða öðrum hentugum
áburðartegundum.
Það væri því athugandi, hvort
ríkið ætti ekki að styrkja frysti-
húsin til þess að koma upp
mjölvinnslu-verksmiðjum við
sem allra flest frystihús, svo að
hin miklu verðmæti þurfi ekki
að fara forgörðum. Slíka athug-
un þyrfti að gera sem allra fyrst
og framkvæmdir að fylgja á eft-
ir, ef ráðlegt þætti.
Vel getur verið, að lausn þessa
máls mundi bæta allverulega úr
hinni brýnu áburðarþörf bænda
til fullkominnar ræktunar. En
áburðarskorturinn • dregur til-
finnanlega úr fullum afrakstri
ræktaða landsins hjá fjölda
bænda.
Vitanlega er innlend áburðar-
verksmiðja áframhaldandí á-
hugamál bænda, sé hægt að
framleiða hentugar áburðarteg-
undir, sérstaklega til notkunar
með áburðarframleiðslu úr fisk-
úrgangi.
Vonandi er, að þetta hagnýta
atriði verði vel athugað af kunn
áttumönnum og ráðamönnum i
atvinnumálum þjóðarinnar.
Saurum í september 1945
Jóhannes Guðjónsson.
Á áð tala tæpitungu
(Framhald af 3. lídu)
reynslu af Sjálfstæðisflokknum
meðan hann var í stjórnarand-
stöðu. Sú stjórnarandstaða varð
að endemum kunn, einnig út
fyrir landsteinana, og má í því
sambandi nefna geðveikismálið,
/
kollumálið, skröksöguna um
þjófnaðinn í Skipaútgerð ríkis-
ins og að síðustu þegar Morgun-
blaðið sendi upp sveit til að ná
i mann, sem gæti málað ofan í
mynd af andstæðingi til þess að
andlitsdrættirnir yrðu nógu ljót-
ir, áður en myndin væri birt.
Þegar slík fyrrverandi stjórnar-
andstaða kemst til valda með því
að blanda blóði við kommúnista,
er ekki við góðu að búast. En
þó færist skörin fyrst upp J
bekkinn, þegar slíkir menn fara
að prédika prúðmennsku.
V.
Af því, sem nú hefir verið
sagt, mætti það verða þessum
siðferðispostulum ljóst, að ráðið
til að bæta andrúmsloftið I ís-
lenzkri blaðamennsku, er aðeins
eitt, og það er, að hafa heiðar-
lega menn f valdastólunum og
heiðarlegar vinnuaðferðir. Þetta
blað lítur svo á, að þjóðin eigi
kröfu á því að heyra sannleik-
ann, hve beizkur og ljótur sem
sá sannleikur er. Þetta blað er
sannfært um það, að „þau eru
verst hin þöglu svik að þegja
við öllu röngu.“ Það telur og
gagnslaust og skaðlegt að tala
tæpitungumál við spillinguna.
Morgunblaðið talar um það
eins og einhverja goðgá, að and-
rúmsloftið sé heilbrigðara í
pólitíkinni víða erlendis. Erlend-
ur forsætisráðherra, sem á sann-
aðist að hafði sagt ósatt, hvarf
samstundis úr embætti og póli-
tísku lífi. Stjórnarandstaðan
þurfti ekki fyrir því að hafa að
benda á hann ár eftir ár. Enskur
ráðherra, sem notaði aðstöðu
sína til þess að láta verzlun, sem
honum stóð nærri, vita um tolla-
breytingar, varð að segja af sér
þegar í stað og hvarf samstund-
is úr stjórnmálunum. En vill ekki
Morgunblaðið benda á eitthvert
þjóðfélag, þar sem þeirri reglu
dráttarlausar yfirlýsingar, þar
sem skýrt væri mörkuð hin
raunverulega stefna Breta.
Hong-Kong ætti að afhendast
Kínverjum við' friðarsamning-
ana.
Þetta er nauðsynlegt að gera,
ef Bretar ætla að öðlast hylli
sósíalista í Norðurálfu, eins og
þeim er kleift að gera. Með því
væri unnt að skapa vestræna
samfylkingu, sem aldrei myndi
láta glepjast af kommúnistiskri
múgmennsku eða gerast hand-
bendi kommúnista við að þrúgá
þjóðirnar undir þeirra skipu-
lag, þótt hún væri á hinn bóg-
inn ekki íjandsamlega Rússum.
Á þennan hátt gæti náðst jafn-
vægi, sem auðvitað mætti ekki
við miklu fyrst í stað, en styrkt-
ist smám saman, þegar æsinga-
öldur ófriðarins tæki að lægja
og almennur skilningur eykst.
Ég geri ráð fyrir, að hvorugur
aðili muni stofna til stórkostlegs
ófriðar, því að Stalín er ekki of-
stækismaður eins og Hitler.
Hættan stafar af hiki og stefnu-
leysi, sem getur tælt hinn aðil-
ann til þess að vanmeta styrk
og vilja andstæðingsins til þess
að verja það, sem honum er dýr-
mætt og heilagt. Ef málin eru
lögð nógu skýrt og greinilega
fyrir í tæka tíð, eru miklu meiri
líkur til þess, að þjóðunum
auðnist að umflýja þær ógnir,
sem myndu reynast báðum jafn
þungar- í skauti.
Enn hefi ég ekki minnzt á erf-
iðasta vandamálið — Þýzkaland.
Það verður vart með vissu
sagt, hvað Rússar eru að aðhaf-
ast í þeim hluta Þýzkalands’
sem þeir hafa hernumið. En sagt
er, áð þeir, sem lýsa yfir því,
að þeir séu kommúnistar, fái
ríflegri skammt nauðsynja en
aðrir menn. Það virðist liggja
í augum uppi, að mikið djúp
verði staðfest á milli eystri og
vestra hluta Þýzkalands, þegar
fram líða stundir, ef hersetning
verður áfram með þeim hætti,
sem hún er nú. Enn sem komið
er hefir engri samræmdri stefnu
verið komið á og engin sameig-
inleg yfirvöld verið skipuð, og
það verður tr.auðla séð, að slíku
verði við komið, fyrr en gott
samkomulag hefir náðst milli
Rússa og vesturveldanna.
Einn stærsti örðugleikinn er
hræðsla rússnesku stjórnarinn-
ar við það, að hermenn hennar
og verkafólk kynnist Banda-
ríkjamönnum, Bretum og Frökk
um. Þessi hræðsla stafar efa-
laust af því, að stjórnin telur, að
slík kynni myndu hafa miður
góð áhrif. Rússarnir myndu
komast að raun um, að amerísk-
ir hermenn eru betur launaðir
og njóta betri aðbúðar en þeir,
en það myndi aftur verða til
þess, að áróðurinn missti marks
og traustið á ráðstjórninni rén-
aði. En maður verður að trúa
því, að þessi hræðsía rússneskra
yfirvalda dvíni. Og takist sam-
vinna um stjórn Þýzkalands er
mikilvægt spor stigið í þá átt
að skapa miklu víðtækari sam-
vinnu um tilhögun heimsmál-
anna, byggðri á friðsamlegum
úrlausnum.
*
, •
Útlitið er þó ekki betra en það,
að bezt er að vera ekki of bjart-
sýnn. Öll mannkynssagan bend-
ir til þess, að úr slíkum sorta,
sem nú grúfir yfir, komi fyrr
eða síðar él — að Vesturheimi
og Rússlandi lendi saman í bar-
áttu um forustuna í heiminum.
Sumir vona ef til vill, að kjarn-
orkusprengjan í ofanálag á all-
ar fyrri ógnir gtyr j aldanna, sem
vísindin munu bráðlega geta
gert ennþá ógurlegri, muni
skapa allsherjarhreyfingu gegn
stríði. En ég er hræddur um, að
þar sé meira til ætlazt af mann-
inum en hann er fær um.
Eins og sakir standa er því
varla á annað að trúa en það,
að einhver málamiðliin finnist,
og vona, að rússnesk stjórnar-
völd verði smám saman frjáls-
lyndari og samvinnuþýðari en
pau hafa verið. En það gerist
ekki nema ráðstjórninni verði
gerð ljós takmörk þau, sem valdi
hennar eru-sett, en jafnframt ó-
tvírætt sýnt, að innan þeirra
takmarka þurfi Rússar ekkert
að óttast utan frá. '
Einn hinn stærsti veikleiki
ráðstjórnarskipulagsins er tor-
tryggnin, er meðal annars stafar
af afskiptum vesturveldanna af
byltingunni í Rússlandi eftir
heimsstyrjöldina fyrri. Ef þessi
ótti dvínaði, myndi viljinn til
samstarfs við vestrænar þjóðir
smámsaman aukast og sambúð-
arerfiðleikar minnka að sama
skapi. Nýrri heimsstyrjöld, sem
nú virðist ekki ósennileg, væri
þannig hægt úð forða með festu,
þolinmæði og stillingu af hálfu
vesturveldanna, ef þaú jafn-
framt gæta þess að hvika í engu
frá grundvallarhúgsjómim lýð-
ræðislegs sósíalisma — jafnað-
armennskunni.
Við getum ekki gert okkur
jafn bjartar vonir og við vildum
geta gert okkur, en vonar-
neisti lifir enn — og það er vert
að vinna að því að glæða hann.
er fylgt, ef menn verða uppvísir
að afbrotum, að setja þá í því
fleiri trúnaðar- og valdastöður?
Það er ekkert undarlegt, þó að
slíkt ástand myndi slæmt and-
rúmsloft, ef stjórnarandstaðan
fæst ekki til að þegja yfir því
öllu saman. En þess er nú enginn
kostur. Og það mundi heldur
ekki duga til, því að forvígis-
menn stjórnarflokkanna nota
nú sín blöð til að brigzla hver
öðrum um mörg af hinum verstu
afbrotum milli þess, sem þeir
keppast við að kjósa hvern ann-
an í trúnaðarstöður.
Nei, það er ekki til nema ein
leið til þess að hreinsa andrúms-
loftið, og það er að ryðja spill-
ingunni úr vegi. En til þess að
það verði gert, þarf að fletta.
ofan af henni og sýna hana í
öllum sinum ljótleika og nekt
og kalla hana réttu nafni. Það
kann að vera hægt að verjast um
skeið með því að kalla sannleik-
ann róg og illgirni, en það tekst
sjaldan til lengdar. Sannleikur-
imj um ljótt mál er oft ljótur.
Frásagnir Sturlungu um spill-
ingu ýmissa höfðingja á Sturl-
ungaöld eru ljótur sannleikur,
en því miður voru ekki tök á að
segja þjóðinni hann þá, sýna
henni hann í nægilega sterkum
litum. Því fór sem fór.
Frásagnirnar um stjórnarfar
og framferði víða í löndum nú
síðari ár eru viðurstyggilegar.
(Framhald á 5. síOu)