Tíminn - 30.10.1945, Qupperneq 8

Tíminn - 30.10.1945, Qupperneq 8
Þéir, sem vilja kynna sér þjóðfélagsmál, innlend og útlend, þurfa að lesa Dagskrá 8 | REYKJAVÍK DAGSKRÁ 30. OKT. 1945 er bezta íslenzka tímaritið um þjóðfétagsmál 82. blað 7 MMÁLLTÍIBAMS ^ Aukin tækni í landbúnaðinum 25. október, fimmtudagur: Hafnað samvinnu við kommúnista Danmör k: J af naðarmanna- flokkurinn danski lýsti yfir því, að ekki kæmi til mála að hann myndaði stjórn með kommún- istum einum eftir kosningarnar. Þýzkaland: Dr. Ley, einn af helztu foringjum nazista, hengdi sig í handklæði í fangaklefa sínum. Indo-Kína: Víða hefir komið til bardaga milli Frakka og Þjóðernissinna. Kanada: Fylkiskosriingunum í Nova Scotia lauk með miklum sigri frjálslynda flokksins. Fékk hann 20 af 30 þingsætum. Argentína: Peron, fyrrum varaforseti, virðist nú aftyr orð- inn fastur í sessi eftir úppreisn þá, sem gerð var gegn honum á dögunum. Bretland: Óvenjulegt ofviðri hefir geisað á Ermasundi og hafa skip orðið að leita í höfn. Fyrsta Framsóknarvistin. á þessu hausti verður í Listamanna- skálanum næstkomandi föstudags- kvöld og hefst kl. 8 '/■> stundvíslega. Þá verða þeir að vera komnir, sem ætla að taka þátt i spilunum, þvi að ekki er hægt að tryggja þeim stað við spila- borð, sem koma eftir þann tíma. Þegar búið er að spila og verðlaun hafa verið veitt, verður stigin dans fram yfir miðnætti. Framsóknarvistirnar hafa undanfarna vetur verið einar eftirsóttustu skemmtisamkomur bæj- arins og alltaf orðið að neita fjölda manns um aðgang' vegna þrengsla. Vissara er því fyrir þá, sem sækja ætla þessa skemmtun á föstuöags- kvöldið. að tryggja sér miða í tíma, með því að hringja á afgreiðslu Tím- ans, Lindargötu 9A, sími 2323. Ef mið- arnir hafa ekki verið sóttir fyrir há- degi á föstudag, má búast við, að þeir verði seldir öðrum. Framhaldsstofnfundur Fram- sóknarfélags kvenna í Reykjavík, verður haldinn næstkomandi fimmtu- dagskvöld kl. 8% í Aðalstræti 12. Leikfélag Reykjavíkur sýnir gamanleikinn „Gift eða ógift“ annað kvöld og er það næst síðasta sýning, Aðgöngumiðasala hefst kl. 4 í dag. Klukkunni seinkað. Síðastl. laugárdagskvöld var klukk- unni seinkað um eina klukkustund. Undanfarin ár hefir það verið venja að seinka klukkunni um einn tíma um fyrstu vetrarhelgina og flýta henni svo aftur að vorinu. Séra Friffrik Friffriksson er væntanlegur hingað til lands með m.s. Dronning Alexandrine, sem legg- ur af stað frá Kaupmannahöfn 11. nóv. áleiðis til íslands og Færeyja. Séra Friðrik hefir eins og kunnugt er dvalið í Danmörk frá því síðla sum- ars 1939. Norskt skip, er nýlega komið Reykjavíkur til að sækja Norðmenn, konur þeirra og börn, sem óska að fara aftur til Noregs og réttindi hafa til þess. Þeir sem óska að nota þessa ferð verða að vera búnir að tilkynna það fyrir kvöldið. Farfuglar fóru 62 ferðir á síðastl. sumri. Ferðirnar voru bæði langar og stuttar og þátttaka í þeim góð, eða samtals 753 manns í öllum ferðimum. í fyrra var efnt til rúm- lega 30 ferða og voru þátttakendur í þeim um 600. Gestir í bænum. Friðgeir Þorsteinsson oddviti, S*töðv- arfirði, Kristján B. Eiríksson tré- smíðameistari, Suðureyri. Til Svíþjóðar meff e. s. Hebe 4 fóru nýlega: Þórður Ingi Eyvinds og Björn Theodórsson. Til Svíþjóffar fóru nýlega með flugvél SILA Barði Barðason, Gunnlaugur Guðjónsson, Jóhann Grímsson, Sigurgeir Svan- bergsson, Guðrún Guðmundsdóttir og Elín Jensen. Frá Svfþjóff komu flugleiðis síðastl. fimmtudag: 26. október, föstudagur: Skorturinn í Evrópu Bretland: Bevin flutti þing- ræðu um skoAinn í Evrópu. Hann taldi ástandið mjög al- varlegt og hungursneyð yfirvof- andi. Matvælin væru þó til, en flutningserfiðleikarnir væru gíf- urlegir. Öll stórfljótin í Evrópu þyrftu að vera frjáls til um- ferðar, en þau væru nú víða lok- uð til stórkostlegra erfiðleika. Hann taldi það hafa verið mjög rangt ráðið, að skipta Þýzka- landi í hernámssvæði, því að það yki stórum flutningaerfið- leikana. Hann deildi á Jugoslava fyrir að hafa fjölmennan her, þar sem skortur hefði verið þar á fólki til landbúnaðarstarfa. Hann skoraði á Bandaríkja- menn að veita meira fé til hjálp- arstarfsemi og á Rússa að fall- ast á frjálsar siglingar á stór- fljótum Evrópu. de Fontenay, sendiherra, Guðmundur Hlíðdal, póst- og símamálastjóri, Sveinn Guðmundsson, forstjóri, Inga Laxness og Hrafnhildur Einarsdóttir. Til Bandaríkjanna fóru nýlega með skipi á vegum her- stjórnarinnar: Margrét Thors (Kjart- ans), Vésteinn Guðmundsson og frú, Sigríður Gestsdóttir, Sigríður Ragnar, frú Helga Potter og fjórar islenzkar stúlkur, er giftar eru amerískum her- mönnum. Til Englands eru nýlega farnir þeir Skúli Norð- dahl og Ásmundur Sveinsson. Rannsókn á áhrifum dýrtíðarinnar (Framhald af 1. síöu.) úr verðbólgunni þola því enga bið. Ella eiga menn það á hættu, að sjávarútvegurinn sitji áður ^n varir í dýpra skuldafeni en Tiður hefir þekkzt. Það er of seint að gera ráðstafanir til þess að skapa jafnvægi, eftir að verð- fall afurða er búið að standa lengi eða eftir að menn hafa reynt, þótt ekki sé nema eina aflatregðuvertíð. Það, sem gerð- ist í súmar á síldveiðunum, sýn- ir þetta gleggst. Ráðstafanir vegna dýrtíðar- innar þola ekki heldur bið blátt áfram vegna þess, að það er ekkert vit í þvi að halda verð- bólgunni við, meðan menn eru að leggja stórfé í ný atvinnu- tæki, sem á að reka framvegis. Það hefir orðið til stórtjóns, að ekki hafa legið fyrir glöggar skýrslur um afkomu sjávarút- vegsins og áhrif verðbólgunnar á sjávarútveginn á undanförn- um árum. Ég hef tvívegis flutt till. til þál.,um, að þessar skýrsl- ur yrðu gerðar, í þeirri von, að allir mundu geta orðið því sam- þykkir, að þetta yrði gert, og einnig með það fyrir augum, að menn kynnu frekar að sjá, hvert stefndi, ef glöggur samanburður fengist á afkomu sjávarútvegs og fiskimanna annars vegar og annarra landsmanna hins vegar. Nú er öllum þessum málum þann veg komið, að tæpast verður þess langt að bíða, að menn verði blátt áfram neyddir til þess að gera sérstakar ráðstaf- anir til að skapa jafnvægi úr því öngþveiti, sem orðið er. Það þolir enga bið, að rannsókn þessi fari fram. Þvi er þessi'þáltill. flutt. Það ætti að mega gera sér vonir um, að niðjarstöður þeirrar rannnsóknar, sem gert er ráð fyrir í þáltill., yrðu að miklu gagni í sambandi við þær ráð- stafanir, sem ekki verður komizt hjá að grlpa til, áður en langt um líður.“ (Framhald af 1. síöu) vel verkuff bleikornuff taffa. 4. Óhætt virðist að halda áfram að binda og bæta ofan í heyið á meðan að blástur og þurrkun fer fram. Heyiff þornar fyrst neðst — (vegna þess að blástr- inum er beint undir heyið við hlöðugólfið) og svo þornar það smátt og smátt upp eftir. Á Reykjum var ilátið þriggja metra heylag ofan á þriggja metra fullsigna töðu, blés við- stöðulaust upp úr þvi, fulla sex metra fullsigna töffu og blés við- laginu, og blés vélin hitanum burtu á stuttum tima. Þó að tilraunir þær, sem gerð- ar hafa verið við heyþurrkunar- aðferð þessa, hér á landi séu ekki lengra á veg komnar en þetta, tel ég þegar fullséð, að hún er örugg til að tryggja taf- arlausa þurrkun í öllu skaplegu tiðarfari, — þannig að ef heyið væri grasþurrt, á að vera hægt að hirða það, — og því að vera borgið. Kostnaðarhliðin, þ. e. stoínkostnaður og reksturs- kostnaður tækjanna, verður síð- an skýrð af öðrum. En ekki ótt- ast ég, að hún þurfi að standa í vegi fyrir útbreiðslu og auk- inni notkun véla þessara — þeg- ar að athugaður er sá ávinn- ingur, sem þeim hlýtur að fylgja, og kemur fram í verkasparnaði og öryggi um heynýtingu í mis- jöfnu árferði. Auk þeirra þriggja staða, sem athugun hefir farið fram á þess- ari aðferð af hálfu ríkisins, hef- ir hún einnig verið reynd hjá nokkrum bændum, sem hafa komið þessum útbúnaði á hjá sér nú í sumar. Þannig hefir Magnús Sveinsson bóndi í Leir- vogstungu í Mosfellshreppi komið þessum tækjum upp hjá sér af eigin ramleik að mestu. Hefir hann gert allar aðal-loft- rásir í hlöðugólfið úr stein- steypu. Notaði hann súgþurrk- un að meira eða minna leyti við alla verkun þurrheys hjá sér sðastliðið sumai og lætur mjög vel af. Virtfist honum verkunin mjög góð, það sem enn verður séð. Flestarj munu vélar þær, sem notaðar hafa verið til þessa, knúðar með rafmagni. Þó eru þær nokkrar knúðar með venju- legum olíumótorum. Hefir mér verið tjáð, að einn þeirra bænda, sem hefir komið upp olíuknúnum þurrkunarútbún- aði, hafi nytjað hitann frá mót- ornum þannig, að hann var leiddur inn i blásturs-göngin, og sagði sögumaður. minn mér, að það hefði gefið mjög góða raun. Er það og gefið mál, enda sýnt með tilraunum erlendis, að stór- um má flýta fyrir þurrkun þess- ari með því að hita loft það, sem blásið er í gegnum heyið. Hitt er órannsakað a. m. k. hér- lendis, hvort aukakostnaður sá, sem því er samfara, er það mik- ill, að það ekki borgi sig. Þar sem hægt er að virkja hita nær- liggjandi hvera, virðist þó á- vinningurinn vera auðsær. Hafa nú í sumar verið gerðar á tveim stöðum, sem ég veit um, til- raunir með heyþurrkun við hverahita, en á nokkuð annan hátt en þann, sem hér er lýst. Er það á skólabúi garðyrkju- skólans á Reykjum í Ölfusi. og skólabúinu á Laugarvatni. R'r mér ekki fyllilega kunnugt urn hve afkastamikil sú aðferð er, en sjálf þurrkunin mun ha.fa tekizt mjög vel. — Hvaff er að frétta af vél- um þeim, sem Jóhannes Bjarna- son útvegaffi í Ameríku sumariff 1944 fyrir tilhlutun þáverandi landbúnaðarráðherra, Vilhjálms Þór? — Það er hið sama um þessar vélar að segja og hinar, ,að af- greiðsla þeirra að vestan gekk nokkru seinna en við var búizt. Þó munu þær allar eða flestar hafa komið til landsins síðastl. vor og sumar. Núverandí land- búnaðarráðherra fól verkfæra- nefnd ríkisins síðastliðið vor að taka á móti vélum þessum og gera tilraunir með þær. En til- raunir þessar hafa af ýmsum á- stæðum gengið seinna en æski- legt hefði verið. Það er þvi ekki hægt enn sem komið er að gefa neina skýrslu um vélar þessar, og mun verkfæranefnd að sjálf- sögðu gera það þegar tilraunum hennar er lokið. Eg get þvi að- eins gefið lauslegt yfirlit um hvað langt þessum athugunum er komið. Nokkrar vélanna. hafa verið fluttar á tilraunabuið á Sáms- stöðum í Fljótshlíð og verið reyndar þar með aðstoð Klem- ensar Kristjánssonar. Snemma í sumar var gerð þar tilraun með lokræsaplóg (kolfplóg) við framræslu á mýrlendi, sem opn- ir skurðir höfðu verið gerðir í. Einnig var þá ræst með plóg þessum mýrarstykki í landi Tumastaða, sem Skógrækt rik- isins hefir keypt og býr nú und- ir gróðrarstöð. Lokræsagerðin virtist takast mjög sæmilega. Voru gerðir þarna sem svaraði 500 metrar lokræsa á klukku- oimanum, og streymdi vatnið úr peim eftir lítinn tima. Við drátt kólfsins var notuð beltisdrátt- arvél I. Q. 9. Við athugun lands- ins nú 1 haust var ekki annað að sjá, en að þurrkunin hefði tekizt mjög vel. Um endingu þessara ræsa hér á landi veit maður ekki enn. En erlendis, þar sem þau eru notuð, er ending þeirra talin 5—30 ár. Verði reyndin sú, að unt sé að fullþurrka land með þessum á- höldum, sem framannefnd til- raun virðist benda til, þar sem um mýrarlönd er að ræða, hlýt- ur að vera stór ávinningur að þeim, enda þótt ræsa þurfi landið upp á nokkurra ára fresti, svo mikill flýtisauki er að þeim og verkasparnaður, miðað við lokræsagerð þá, sem enn þekkist hér. Annað jarðræktarverkfæri, sem lítilsháttar tilraun var gerð með á Sámsstöðum, var „tæt- ari,“ sem vinnur ekki ósvipað og þúfnabanarnir gömlu, en er tengdur við venjulega dráttar- vélT Tætara þessum eiga að fylgja tvenns konar vinnslu- tennur. Aðrar grófgerðar, aðal- lega notaðar 1 sambandi við vega- og flugvallagerð, en hinar fínni og beittari, sem notaðar eru við jarövinnslu. Svo illa vildi til, að jarðvinnslutennurn- ar komu ekki fram með véla- sendingunni og var þvi ekki unnt að reyna áhald þetta svo að úr yrði skorið um afköst þess. Hafa nú verið gerðar ráðstaf- anir til að fá hinar réttu tenn- ur frá verksmiðjunni. En sú litla tilrairn, sem gerð var meö hinar gró:fgerðu tennur, sem fylgdu, bendir til þess, að áhald þetta sé vel fallið til að fínmylja í flögum og jafna lágvaxið móa- þýfi og engjar og ójöfnur í gam- alsléttuðum túnum. Þá tók KLemens Kristjánsson einnig í notkun kartöfluupp- tökuvél, mefli áföstum útbúnaði til að hreim :a ‘ kartöflurnar um leið og þær eru teknar upp og sekkja þær. Notaði Klemens vél þessa við kartöflu-upptöku í haust og kvað hana stóra fram- för frá þeiirri kartöfluupptöku- vél, er hann hafði notað áður. Þ-ó gat hann ekki notað hreins- nnar- og sekkjunaráhaldið, svo að skorið yrði úr um hæfni þess, fyrir vangá þeírra, er höfðu sett vélina saman. Fékkst því ekki reynsla um sekkjunarvélina að þessu sinni. Einnig hefir Klemens Krist- jánsson reynt fjórhjólaðan vagn, er til hans var sendur. Er hann að mestu úr jární og með járn- hjólum. Á venjulegum timum eru notuð við þá gúmmíhjól. *Vagn þennan telur • Klemeus taka langt fram öllum þeirn vögnum, sem hann hefir reynt áður, um lipurð og' léttleika#í drætti. Þá hafa einnig verið jMnd að Sámsstöðum: vagn, sem malar og dreifir húsdýra- áburði um leíö og hann er flutt® ur í flagið eða á túnið, og stór- virkjir diskplógur fyrir dráttar- vél. Er ráðgert að reyna bæði þessi verkfærl nú í haust. Þá eru eftir kájplöntunarvél- ar, sem m. a. e.r æt.lað að reyna við niðursetnín(?u spíraðra kar- taflna og geta tih'aunir með Ú R B Æ N U M (jatnla Síó Uijja Síi Ofjarl skemmdar- vargaima Strengleikar (I Dood It) („Banjo on my Knee“) Dans- og músíkmynd. Fjörug og skemmtileg Eleanor Powell, . músíkmynd. Red Skelton. Ennfremur Aðalhlutverk leika: Lena Home, Barbara Stanwyck, Hazel Scott. Joel McCrea, Jimmy Dorsey Walter Brennan. , og hljómsveit. Sýnd kl. 5, 7 og 9. Sýnd kl. 5, 7 og ,9. ► < LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR Sýnir gamanlelkinn GIFT EÐA ÓGIFT eftir J. B. Priestley annaðkvöld (miðvikudag) kl. 8. Aðgöngumiðasala í dag kl. 4—7. Næstsíðasta sinn. Sími 3191. Utsvör — Dráttarvextir Næstu viku (mánudag — föstudag) verður skrif- stofa bæjargjaldkerans opin til kl. 7 e. h. til viðtöku útsvara. Útsvarsgjaldendur og kaupgreiðendur! Greiðið útsvarsskuldir yðar nú þegar, áður en dráttarvextir hækka og lögtakskostnaður leggst við skuldina. þær ekki farið fram fyrr en að vori. Þá mun og heyhleðsluvél sú, er pöntuð var, ókomin enn. — Hafa ekki veriff fluttar inn nýjar mjaltavélar í sumar? Auk véla þeirra, sem hér hafa verið nefndar, keypti Jóhannes 10 mjaltavélar af nýrri gerð. Voru þær afhentar nokkrum bændum, sem beðið höfðu um þær, og hafa þær því verið not- aðar 1 sumar. Yfirleitt hafa þær fengið mjög góða dóma. Ég fékk eina þeirra og tel ég hana mikla framför frá hinni eldri gerð, er ég reyndi fyrir nokkr- um árum, en lagði niður eins og fleiri bændur, er þær vélar höfðu notað. Vélin er létt og lip- ur í notkun, mjög fljóthreins- uð og virðist fara vel með kýrn- ar. Það, sem helzt mætti að henni finna, þar sem ekki er rafmagn til að reka hana með, er það, að benzinmótorinn, ^em er innbyggður 1 vélina, er all- hávaðasamur. Þó virðast kýrn- ar venjast hávaðanum fljót- lega, og standa þær rólegar og jórtra á meðan að mjólkað er. Með lagi og æfingu er hægt að burrmjólka flestar kýr með vél- 'inni, og getur laginn maður mjólkað 15—20 kýr á röskum klukkutíma, þegar kýr og mjaltamaður eru orðin vélinni vön. Nú er von á nýjum mjaltavél- um frá Svíþjóð á næstunni, og má einnig gera ráð fyrir, að bar sé um framfarir að ræða frá hinum eldri gerðum. Fæst þá :amanburður á því, hvaða gerð- ir eru hér hentugastar. .Vafalaust má telja, að góðar 'ientugar mjaltavélar verði ein- hverjar vinsælustu vélar, sem koma á sveitaheimilin, ekki úður hér en annars staðar, jafn mikill hörgull og hér er á vinnufólki til sveita, ekki sízt ril að annast mjaltir, sem jafn- an er verst látið við, allra sveitastarfa. — Geturffu nefnt mér fleiri nýjungar í búvélum? — Af nýjum búvélum, sem mesta útbreiðslu hafa fengið þetta ár, má vafalaust nefna svokallaða „Faunallö'-dráttar- vél, sem S. í. S. hefir flutt mik- ið inn af. Dráttarvélar þessar geta verið mjög gagnsamar á stórum sveitaheimilum, vegna þeirra margháttuðu nota, sem af þeim eru. Fylgir þeim plógur, herfi, sláttuvélagreiða, auk þess, sem tengja má aftan í þá vegna og ýmiskonar heyskaparáhöld. Er vinnuhraði þessarar vélar miklu meiri en hestanna, þótt góðir séu. Þannig slær röskur maður leikandi með henni dag- sláttu á kl^kkutimanum á vel greiðfæru landi — og annað eftir því. Þá er hún einkar hent- ug til vinnslu á stórum garð- löndum, og má auk þess hæg- lega nota hana til að brjóta land til ræktunar, sé það ekki því þungunnara. En þá væri betra að hafa viðeigandi keðjur til að setja á hjólin, sem eru úr gúmmíi. Þá má geta þess, að Runólfur Sveinsson skólastjóri á Hvann- eyri flutti inn sl. sumar nýtt tæki til að létta hirðingu vot- heys. Er í sambandi við það blástursútbúnaður, sem blæs heyinu inn og upp í votheys- gryfjuna og léttir þannig og flýtir stórum fyrir hirðingu vot- heys, sem annars er all fyrir- hafnarsöm og seinleg, þegar um mikla votheysgerð er að ræða. Tæki þetta er mikið notað í Ameriku og eru þeir íslending- ar, sem hafa séð það og kynnst afköstum þess, mjög hrifnir af því. Áhald þetta er tiltölulega mjög ódýrt. Væri sannarlega börf á því að fá tæki sem greiða fyrir og ýta undir aukna vot- heysgerð, sem er ómissandi liður í íslenzkri fóðuröflun. Annars mun nú bezt, að við látum staðar numið að sinni. En það vil ég segja að lokum, að ekki er hægt að hugsa sér meiri öfugmæli eri það, að bændur almennt séu skllnings- og áhugalausir fyrir nýrri tækni og framförum í atvinnurekstri sínum. Það mun fljótlega sýna sig, eftir að fer að greiðast um inn- flutning véla og verkfæra frá bví, sem hefir verið nú um hríð, að bændur munu ekki standa öðrum stéttum þjóðarinnar að baki um að veita nýrrl tækni og nýjjim vinnuaðferðum im> í starfsgrein sína.

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.