Tíminn - 27.11.1945, Blaðsíða 1

Tíminn - 27.11.1945, Blaðsíða 1
RITSTJÓRI: ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON ÚTGEFANDI: \ FRAMSÓKNARFLOKKURINN | \\ Símar 2353 og 4373 PRENTSMIÐJAN EDDA h.f. RITST JÓRASKRIFSTOFUR: EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A Símar 2353 og 4373 AFGREIÐSLA, INNHEIMTA OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A Síml 2323 29. árg. Reykjavík, þriðjudagiim 27. nóv. 1945 90. blað Byggingafrv. stjórnarinnar hrað- ar ekki nóg lausn hús- næðismálsins Það cykur ekkcrt byggingaaðstoðina í svcit- um, né til kaupstaðarmanua, scm hafa yfir' 7000 kr. í grunnlaun á ári V* . ---- í seinustu viku fóru fram i efri deild umræður um bygginga- málafrv., sem félagsmálaráðherra flytur að tilhlutun ríkisstjórn- arinnar. Hafði Alþingi falið stjórninni í fyrravetur að undirbúa slíkt frumvarp, en stjórnin hafði sofið á því, unz Framsóknar- menn lögðu fram byggingafrv. sín nú í haust. Þá fékk félagsmála- ráðherrann fjörkipp og var flaustrað saman frv. því, sem að fram- an getur. Ber frv. líka ýms merki þess, að það sé ekki eins undir- búið og skyldi. Félagsmálaráðherra hóf um- ræðurnar og mælti með frv. Það er í fjórum köflum. Fjallar sá •fyrsti um verkamannabústaði, annar um samvinnubyggingar- félög, þriðji um íbúðarbygging- ar sveitarfélaga, og fjórði um skömmtun á byggingarefni. Fyrstu kaflarnir fjalla aðeins um breytingar á eldri ilöggjöf. Þriðji kaflinn fjallar um, að ríkið ábyrgist lán fyrir sveitar- og bæjarfélög, sem ráðast í byggingaframkvæmdir til að bæta úr húsnæðisskorti. Fjórði kaflinn fjallar um, að nýbygg- ingarráði'sé falin nokkurs kon- ar skömmtun á byggingarefni. Hermann Jónasson talaði næst á eftir ráðherranum! Hann lýsti undrun sinni yfir því, að hvergi skyldi vikið í stjórnarfrv. að byggingum í sveitum. Þörfin fyrir áukna opinbera aðstoð væri þó^. sízt minni þar en í bgejunum. Þegar Alþingi fól ríkisstjórninni í fyrra að undir- búa tillögur um þetta mál, hefði það lika tekið skýrt fram, að þær ættu að ná til sveitanna ekki síður en kaupstaðanaa. Þess bæri fastlega að vænta, að stjórnin bætti úr þessari van- rækslu sinni, en þáð gæti hún einna bezt með því .aö styðja frv. Framsóknarflokksins um endurbætur á lögunum um Byggingar- og landnámssjóð. Þá sagði Hermann, að annað stórt atriði vantaði í stjórnar- frv. Það atriði væri, hvernig fljótlegast yrði bætt úr húsnæð- isleysinu. Nú vantaði fagmenn í stórum stíl til að koma upp nauðsynlegustu byggingum. Úr þessari vöntun yrði ekki bætt, þót fjárhagsleg aðstoð til að koma upp byggingunum væri aukin. Byggingarnar ksémust ekki upp fyrir það, þegar vinnu- aflið vantaði. Eina úrræðið til að leysa þennan vanda, væri að flytja inn tilbúin hús frá Sví- þjóð. Það væri ekki heldur neitt neyðarúrræði, þar sem húsin væru sérlega vönduð og yrðu stórum ódýrari en önnur hús hér. Þess vegna hafa Franlsókn- armenn líka flutt tillögu um að greitt sé fyrir innflutningi slíkra húsa. Þessu næst gerði Hermann nokkurn samanburð á stjórnar- frv. og frv. Framsóknarmanna um byggingalánasjóð. Bæði frv. stuðluðu að auknum fjárráðum sjóðsins og bæri þar lítið á milli. ^Breytingar þær, sem gert væri ráð fyrir á lögunum um verka- mannabústaði, væru líka á margan hátt svipaðar. Hins veg- ar gengi stjórnarfrv. miklu skemmra i endurbótum á lög- unum um samvinnubyggingar. Það gerði ekki ráð fyrir, að að- stoðin við þær væri nærri því eins mikið aukin og gert er ráð fyrir í frv. Framsóknarflokksins. Þetta væri áreiðanlega misráð- ið. Þeir, sem nytu hlunninda laganna um verkamannabústaði mættu ekki hafa yfir 7000 kr. grunnkaup á ári og ekki eiga meira en 10 þús. kr. Það væri ekki síður ástæða til að styrkja marga menn til að byggja, þó þeir hefðu aðeins hærri tekjur eða ættu lítið eitt meiri eignir, t. d. ýmsa opinbera starfsmenn, iðnaðarmenn og verzlunarmenn. Þessum mönnum væri veitt stóraukin aðstoð í. frv. Fram- . (Framhald á 8. síðu) AUST U RVÖLLUR Næst Þingvöllum á Austurvöllur mesta helgi í hugum íslendinga. Veldur því allt í senn, að við hann er tengd vitundin um fyrsta land- námsmanninn, að hann er eins konar arftaki hins forna þingstaðar, og loks hefir hann verið hinn sjálfkjörni samkomustaður höfúðstaðarbúa undir bcrum himni. Maður hefði ætlað, að slíkum stað þyrfti ekki að setja lögvernd, að hann ætti sína óskráðu landhelgi. En hvað skeður? Forráðamenn bæjarins hafa leyft sér að' skerða þennah blett. Er nú verið að taka af honum drjúga sneið undir götu. Vallarstræti er fært inn á Austurvöll um hálfan annan meter. Allt bendir til að þetta sé gert vegna samkomuhúss Sjálfstæðisflokksins, sem verið er að reisa við norðvesturhorn vallarins. Það er verið að breikka traðirnar hcim að því. En er þetta ekki ofrausn? Að vísu er Sjálfstæðisflokkurinn voldugur í þessum bæ. Og rétt er, að formaður þessa sama flokks leyfði sér ,á sínum tíma að „byggja út í götuna.“ En getur það afsakað, að Austurvelli sé fórnað. Getur það réttlætt, að Austurvöllur sé tekinn og gerður að eins konar viðbótarlóð undir þetta samkomuhús? Hefir bæjarstjórnin samþykkt þetta fyrir sitt Ieyti? Eða er þetta gert í trausti meirihlutans, sem Sjálfstæðisflokkurinn hefir hingað til getað reiknað með? Ef svo væri, gæti þetta þá ekki, eitt með öðru, orðið til þess, að borg- ararnir stilltu svo í hóf við næstu bæjarstjórnarkosningar, að hið gamla Vallarstræti og Thorvaldsensstræti nægði sem heimreið að samkomuhúsi Sjálfstæðisflokksins í framtíðinni! Og AusturvöUur yrði aftur færður í sitt fyrra form. Tillaga Framsóknarmaniia í dýrtíðarmálunum: Fimm manna nefnd sé falið að gera tiilögur um lækkun dýrtíðarinnar með þátttöku allra stétta Sigurvegarirm í st/órnardeilunni í Frakklandi Mynd þessi sýnir franska stjórnarforsetann, de Gaulle, vera að stíga upp í flugvél, sem Truman forseti gaf honum, þegar hann kom til Bandaríkjanna í sumar. De Gaulle hefir mjög aukið álit sitt í stjórn- ardeilunni nú fyrir skemmstu. Hann neitaði kommúnistum um þýðing- armestu ráðherraembœttin, sem þeir sóttust eftir, og sagði hreinskilnis- lega, að ástœðan vœri sú, að þeir þeir vœru undir erlendum áhrifum. Eftir allmikið þóf, treystust kommúnistar ekki til annars en hð falla frá þessum kröfum sínum og de Gaulle fékk vilja sínum framgengt. Lausia fanmaimadcilicmiar: Ætlar ríkisstjórnin að tryggja Eimskipafél. flutningaeinokun? Ósainið eim um kanp stýrmiaima og loft- skcytaBiiáima Síðastl. föstudag lauk rúmlega 50 daga verkfalli háseta og kyndara á kaupskipunum eftir að nýir samningar höfðu tekizt um kaup og kjör milli Sjómannafélags Reykjavíkur annars vegar og Eimskipafélagsins og Skipaútgerðarinnar hins vegar. Samn- ingar þessir voru byggðir á tillögum, sem sáttanefnd ríkisstjórn- arinnar hafði borið fram, og hafði þeim upphaflega verið hafnað af stjórn Eimskipafélagsins. Ríkisstjórnin skarst þá í leikinn og breytti Eimskipafélagsstjórnin ákvörðun sinni eftir beiðni hennar. Sterkur orðrómur gengur um það,^að áður hafi ríkis- stjórnin gefið Eimskipafélaginu fyrirheit um, að hún myndi koma í veg fyrir að aðrir aðilar gætu tekið erlend skip á leigu og Eim- skipafélagið þyrfti því ekki að óttast erlenda samkeppni. Með því aff láta landsmenn þannig greiða miklu hærri flutningsgjöld en tíðkast annars staðar, hyggst ríkisstjórnin geta hindrað í bili stöðvun kaupskipanna af völdum dýrtíðarinnár. En vitanlega verður þetta aðeins til að auka dýrtíðina og gera hana enn óvið- ráðanlegri ep hún er nú. Hinir nýj u kaupsamningar munu í aðalatriðum þessir: Grunnkaup háseta verður kr. 470,00 á mánuði í stað kr. 329,00 áður. Grunnkaup’kyndara verð- ur kr. 550,00 á mánuði, áður kr. 385,00. (í þessu mánaðarkaupi kyndara og háseta eru innifald- ir svokallaöir ,,dýnupeningar“). Áhættuþóknun í strandsigling- uni er kr. 360,00 á mánuði, en 1. maí n. k. lækkar hún um helming og verður þannig til jafnlengdar 1947. Áhættuþókn- un í utanlandssiglingum er kr, 480,00 á mán. til 1. maí n. k. en lækkar þá um helming og gildir það einnig til 1. maí 1947. Samið var um þrískipta vöku á skipum yfir 100 rúml., var áð- ur tvískipt. Mánaðarkaupið verður 20 kr. hærra á skipum er hafa áfram tvískipta vöku. Grunnkaup í eftirvinnu verð- ur kr. 3,16, en í höfnum, þegar sjóvökum er lokið, enþað kr. 3,68. Nætur- og helgidagavinna (Framhald á 8. síðu) Fjölmenmir bænda- fundur mótmælir bnnaðarráðslögnnum Dagana 17.—18. þ. m. var haldinn fjölmennur bænda- fundur að Eiðum og voru þar 'mættir bændur úr öllum sveit- um Fljótsdalshéraðs. Mörg lands- og félagsmál voru rædd á þessum fundi og ályktanir gerðar. Meðal annars samþykkti fundurinn að lýsa eindregnum stuðningi sínum við Stéttar- samband bænda og mótmælti búnaðarráðslögunum. Einn bún- aðarráðsmaðurinn Sveinn Jóns- son á Egilsstöðum, reyndi að hindra samþykkt síðari tillög- unnar og flutti breýtingatillögu (Framhald á 8. liðu) Nefndin skili álitf sínu ekki síðar en 15. febrúar næstkomandi Framsóknarmenn hafa lagt til á Alþingi, að skipuff verði fimm manna nefnd til aff gera tillögur um niðurfærslu á dýrtíðinni og skuli hún hafa skilaff áliti fyrir 15. febrúar næstk. Er tillaga þessi flutt af Bernharffi Stefánssyni sem breyting við frv. stjórnarinnar um heimild handa henni til aff halda niffri dýrtíffarvísitölunni með fjárgreiðslum úr ríkissjóði. Tillagan er flutt viff 2. umræðu máls- ins í efri deild, en það hefir verið til athugunar í fjárhagsnefnd deildarinnar, þar sem Bernharð á sæti. Þar sem fjármálaráðherra og framsögumaffur fjárhagsnefndar, Háraldur Guðmundsson, tóku tillöginni ekki ólíklega, og óskuðu eftir aff fá aff athuga hana betur, til 3. umræffu. Breytingartillagan, sem Bern- harð Stefánsson flytur við áð- urgreint dýrtðarfrv. stjórnar- innar, hljóðar á þessa leið: „Skipa skal 5 manna nefnd á þann hátt, að hagstofustjóri er sjálfkjörinn, og er hann for- maffur nefndarinnar, en 4 4 nefndarmannanna eru tilnefnd- ir af þingflokkunum, einn frá hverjum. Verkefni nefndar þessarar er aff athuga og gera tillögur um lækkun dýrtíðar í landinu með þátttöku allra þjófffélagsstétta, meffal annars meff lækkun á verði innlendra neyzluvara, lækkun kaupgjalds, verzlunará- lagningar, farmgjalda, bygging- arkostnaffar og iffnaffarvara. Enn fremur geri nefndin tillög- ur um sérstakt allsherjarfram- tal eigna í Iandinu. Nefndin skili áliti sínu fyrir 15. febr. 1946. _ Nefndin ræður sér sérfróffa affstoffarmenn eftir þörfum, og greiffist kostnaffur af því svo og annar kostnaffur viff nefnd- ina úr ríkissjóði“. í greinargerð Bernh. Stef- ánssonar fyrir tillögunni segir: „Frv. þetta er samhljóða bráðabirgðalögum frá 2. ágúst þ. á. Heimila þau m. a. ríkis- stjórninni að halda niðri dýr- tíðarvísitölu til 15. sept. næsta ár með niðurgreiðslu úr ríkis- sjóði eða á annan hátt. Virðást ekki vera önnur ráð fyrir hendi fyrst um sinn en að halda þess- um niðurgreiðslum áfram, ef dýrtíðarvísitalan á ekki enn að stórhækka og þar með allur til- kostnaður við atvinnurekstur landsmanna og ríkisreksturinn sjálfan, en það mundi óhjá- kvæmilega leiða til stöðvunar margra atvinnugreina og verða ríkissjóði a. m. k. jafndýrt og niðurgreiðslurnar. Hins vegar munu flestir vera farnir að sjá það, að ástand það, sem gerir niöurgreiðslurnar nauðsynlegar, leiðir fyrr eða síðar til hins mesta ófarnaðar fyrir alla og að niðurgreiðslur úr ríkissjóði geta ekki til lengdar afstýrt því, enda ríkissjóði um megn. Ég tel því, að það, sem þurfi að gera, sé að hefjast nú handa gegn hinu raunverulega meini: dýrtíðinni, — og þá auðvitað al- veg sérstaklega að reist skorður við því, að hún aukist enn. Þetta verður þó ekki gert á réttlátan hátt með því að þrengja kosti einnar stéttar, eins og nú er að ýmsu leyti gert að því er bændur landsins snertir, né heldur að það eitt beri verulegan árangur i þá átt að minnka dýrtið. Heldur verða allar þjóðfélagsstéttir að taka þátt í þeim aðgerðum, sem nauðsynlegar eru til að stöðva hefir Bernharff tekiff hana aftur Mjólkurvél- | arnarfengnar Samkvæmt upplýsingum Árn Benediktssonar, for- stjóra Mjólkursamsölunn- ar, hefir Mjólkursamsalan nýlega samið viff danskt firma um kaup á vélum I nýju Mjólkurstöðina. Sam- kvæmt þessum samningi koma fyrstu vélarnar hing- aff innan þriggja mánaffa, en allar vélarnar eiga aff þessu máli í örugga höfn. vera tilbúnar innan 10 mánaffa. Mjólkursamsalan leitaði tilboffa I vélarnar bæffi í Svíþjóff og Danmörku og var samið viff það firma, sem hafði styztan afhend- ingarfrest. Samkvæmt þessu má fastlega vænta þess, að nýja Mjólkurstöðin geti tekjiff til starfa næsta haust. Mun þvi áreiffan- lega fagnað af bæjarbúum, aff tekizt hefir aff koma j þessu máli í örugga höfn. j dýrtíðarflóðið, að því leyti sem þjóðin hefir það á sinu valdi. En til þess að þetta geti orðið, þarf víðtækara samkomulag bjóðfélagsstétta og stjórnmála- flokka heldur en nú á sér stað. Virðist mér ekki megi dragast lengur, að reynt sé að ná slíku samkomulagi. Ýmsar aðferðir gætu auðvitað komið til greina við þær sam- komulagstilraunir, sem ég tel nauðsynlegar, og hefði ég mjög gjarnap viljað ræða um þær við háttv. meðnefndarmenn mína, ef þess hefði verið kostur. Það væi'i t. d. ekki óeðlilegt og mælti ýmíslegt með því, að hin ýmsu stéttafélög kysu fulltrúa í nefnd til að ræða þessi mál og reyna samkomulag. Þess ber þó að gæta, að endanleg úrslit málsins hljóta að ráðast á Al- þingi. Mér þykir því eftir at- vikum rétj, að leggja til, að þingflokkarnir kjósi sinn mann- inn hver í nefnd, en hagstofu- stjóri sé sjálfkjörinn oddamað- ur og formaður hennar. Nefnd þessi taki síðan til athugunar og geri tillögur um lækkun dýr- tíðar í landinu. Ég geri ráð fyrir, (Framhald á 8. siðu)

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.