Tíminn - 04.12.1945, Blaðsíða 4

4
TlMIIVN, þriðjmlagiim 4. des. 1945
92. blað
Fréttapistill úr Húnaþingi
Árferði hér í Húnaþingi hefir
verið gott það, sem af er árinu
1945. Vorið reyndar nokkuð kalt.
Sláttur byrjaði, sökum þessa,
viku síðar en meðallag má telj-
ast. Nýting heyja varð allgóð.
Heyfengur má teljast góður eft-
ir mannafla, en stöðugt fækkar
fólki, er að heyskap vinnur.
Flestir bændur hafa nú kom-
izt úr skuldum kreppuáranna.
Á stríðsárunum voru litlar fram-
kvæmdir, en flestir hugðust að
safna sér einhverju sparifé til
framkvæmda að stríðinu loknu,
þegar verðlag og vinna lækk-
uðu.
Ýmsir eru nú farnir að gerast
svartsýnir fjármálaástandið.
Stjórnarstefna núverandi ríkis-
stjórnar er frá sjónarmiði gætn-
ari bænda helstefna, sem hlýtur
að leiða til hruns á okkar pen-
ingum. Eða hvérnig ætlast
menn til að hægt sé að fram-
leiða, þegar framleiðslukostnað-
ur okkar er helmingi hærri en í
þeim löndum, er við þurfum að
selja vörur okkar til? En hvernig
lifa hinir svokölluðu launþegar
þegar framleiðslan hættir? Ný-
sköpun rikisstj órnarinnar, hinir
* 30 togarar og 100 bátar, — allt
keypt á þeim óhagstæðasta tíma,
þurfa að því er virðist að af-
skrifast nokkuð mikið til að
hægt sé að reka þá.
Eða hvað yerður um iðnaðinn,
t. d. húsgagnaiðnaðinn, þegar
verzlun með þær vörur verður
gefin frjáls?
Nei, okkur hér virðist mest
hætta á því að gripið verði til
þess að fella krónuna, til þess
að útflutningsverzlunin geti
gengið. Stjórnarstefna, sem leið-
ið til slíks, er glæpur eins og nú
standa sakir. Með því er hrein-
lega stolið af ca. 80% af íbúum
landsins, og margt eldra
fólk, sem orðið er óvinnufært,
gert félaust í lok langrar ævi.
Ræktunarframkvæmdir eru nú
fyrirhugaðar í allstórum stíl í
héraðinu. í sumar verið unnið
í Austur-Húnavatnssýslu með 2
beltisdráttarvélum, að jarð-
vinnslu, er það T. D. 9 og T. D. 6.
Auk þess hefir verið unnið/ að
jarðvinnslu með 2—3 tractorum.
Skurðgrafa hefir unnið að
framræslu á áveituengi í Þing-
inu, en sú vinna virðist ekki
ganga vel, eftir því sem kunn-
ugir segja.
• Afköst beltisdráttarvélanna
virðast ágæt og teljum við það
fremur hagstæð vinnubrögð,
sérstaklega gerir 'jarðýtan alla
tilfærslu margfalt ódýrari en áð-
ur gerðist.
Mest vantar haganlegar
skurðgröfur.
Sáuðfjárpestirnar gera okkur
erfitt fyrir; árlega missum við
bændur ca. 30% af stofninum,
sumir reyndu meira, en aðrir
ef til vill eitthvað minna.
Að búa við slík framleiðslu-
skilyrði er seigdrepandi og ekki
fýsilegt fyrir unga menn að
snúá sér að því. Borgfirzka
mæðin er reyndar í stórmikilli
rénun, en þingeyska mæðin er
þeim mun verri. Vonandi lagast
þetta með auknu ónæmi.
Bóluefni Guðm. Gíslasonar
gerir, að flestra áliti, nokkurt
gagn, þó aðeins á þann hátt að
lengja líf kindarinnar og getur
þvi.í mörgum tilfellum orðið til
þess að bóndinn fær arð af ánni.
er annars hefði orðið áð engu.
Nær allir bændur í Húnaþingi
eru því orðnir á einu máli um
það, að snúa sér að mjólkur-
framleiðslu og stofna mjólkur-
samlag, enda þótt þeir megi bú-
ast við því, að einhver Sigurð-
ur Pétursson verði síðar feng-
inn til að halda því fram, að sú
framleiðsla sé mest part gerla-
framleiðsla, óheilnæm fyrir
neytendur.
í sambandi við þetta fyrir-
hugaða mjólkurbúsmál hefir
gerzt mjög skemmtilegur at-
burður, og er nú ekki að öðru
meira brosað af þeim Austur-
Húnvetningum, sem þekkja alla
málavöxtu.
Stofnun mjólkursamlags á
Blönduósi hefir verið á döfinni
í nokkur ár. Eins og gengur
hafa menn verið fastheldnir við
fornar venjur, og auk þess hefir
samgöngumálum héraðsins ver-
ið þann veg farið, að mjólkúr-
flutningar eru óhugsandi úr
miklum hluta héraðsins. Svo er
reyndar ennþá. Þessar ástæður
gerðu það að verkum, að fram-
kvæmdir drógust.
Nú er þó svo komið, að allir
telja óhugsandi búskap, nema
reyna mjólkurframleiðslu. Sam-
vinnufélögin hafa haft þessi mál
með höndum og á síðasta aðal-
fundi Sláturfélags Austur-Hún-
vetninga var samþykkt tillaga
um það, að fela stjórn félagsins
að undirbúa málið svo að bygg-
ingarframkvæmdir gætu hafizt
vorið 1946.
Stjórn félagsins heldur svo
fulltrúafund í félaginu fyrir
nokkrum dögum, til að ræða
þetta mál nánar.
Fundarboð stjórnar S. A. H. er
sent út mánudaginn 5. nóv., en
miðvikudaginn 7. nóv. auglýsir
Jón Pálmason alþm. almennan
fund á sama stað og sama tíma
og fulltrúafundur S. A. H.-skyldi
haldinn. Tilkynnir hann að
fundur hans skyldi fjalla um
stofnun mjólkursamlags fyrir
Austur-Húnavatnssýslu, og á
fundinn komu þeir búnaðar-
ráðsformaður Guðmundur Jóns-
son, Ólafur bóndi í Brautarholti
og Svgjnn Tryggvason mjólkur-
fræðingur. Öll framsetning á
fundarhaldi Jóns alþm. • var
þannig að ætla mátti, að þing-
maðurinn gengist að öllu fyrir
um þetta mikilvæga mál, og þó
föruneytið væri ekki alveg eins
fjölmennt og þegar þingmaður-
inn fór til Skagastrandar með
allt nýsköpunarráðið ásamt ráð-
herrum og ótal sérfræðingum,
þá var sami auglýsingablærinn
á öllu. •
Leið nú fram að fundardegi.
Þann dag mættu fulltrúar og
stjórn S. A. H. og auk þess all-
margir héraðsbúar, sem heyra
vildu umsögn hinna auglýstu
aðkomumanna og sjá, hvernig
fundurinn færi fram. Fulltrúa-
fundur S. A. H. skyldi haldinn
á Hótel Blönduós, en þingmað-
urinn ætlaði að halda sipn fund
í Samkomuhúsi verklýðsfélags-
ins. — Á milli þessara húsa er
ea. 20 m. leið. —
Aðkomumenn stóðu ráðalaus-
ír og vissu eigi á hvorn fundinn
þeir skyldu fara, en ýmsir
heimamenn glottu í kampinn,
og höfðu gaman af þessu basli
þingmannsins að eigna sér
framkvæmdir málsins, eftir að
aðrir höfðu gengizt fyrir því.
Einn maður í stjórn S. A. H.,
búnaðarráðsmaðurinn fyrir A.-
Húnavatnssýslu, sá að þingmað-
urinn var að ^rða að athlægi
með sitt fundarboð, þar sem svo
virtist, að hann vissi eigi hvað
gerzt hefði í málinu, eða vildi
hlaupa í kapp við samvinnufé-
lag héraðsins um framkvæmd
málsins.
Sem dyggur þjónn, er þakkaði
fyrir veitta vegtyllu, gekkst nú
búnaðarráðsmaðurinn fyrir því
að reyna að fá stjórn S. A. H. til
að hætta við sinn fund, og
ganga fylktu liði til þingmanns-
ins. Engan meðnefndarmanna
sinna gat búnaðarráðsmaður-
inn fengið til þeirrar þjónkun-
ar við þingmanninn, en með því
þeir eru menn mildir og hjarta-
góðir, þá buðust þeir til að lofa
þingmanninum að hefja um-
ræður á sláturfélagsfundinum,
ef það kynni að friða hégóma-
girni „forsetans" og hjálpa hon-
um síðar til að telja sjálfum sér
og öðrum trú um það, að hann
hefði bjargað við atvinnulífi
héraðsbúa. Að þessum kostum
gekk þingmaðurinn og hópuð-
ust menn nú í einn fundarsal.
Framkvæmdastjóri S. A. H.
Fimmtugur:
Þorkell Jóhannesson
i
prófessoc
setti svo fundinn, en Jón Pálma-
son hóf mál sitt næst á eftir.
Talaði hann eins og málið
væri nú í byrjun og ekkert hefði
verið áður ákveðið með fram-
kvæmdir. Var auðheyrt, að hánn
vildi koma þeirri trú inn hjá
héraðsbúum, að hann væri hinn
eini forgöngumaður málsins, og
ef nokkuð yrði gert, þá yrði það
sér að þakka.
Hinir aðkomnu menn létu svo
ljós sijtt skína og mátti ýmis-
legt græða á ræðu Sveins
Tryggvasonar gagnvart starf-
rækslu væntanlegs mjólkurbús.
Hófust síðan almennar um-
ræður.
Bónda einum varð það þá á,
að halda það hentugt tækifæri
að tala um verðlagsmál, því
hann hélt, að búnaðarráðsfor-
maðurinn myndi kominn á
fundinn til umræðna um þau
mál, því að e'kki var sjáanlegt,
að hann gæti £tt annað erindi
— en þá skeður það undarlega.
Fundarhlé er gefið og þegar
fundur er settur að nýju til-
kynnir fundarstjóri, að hér verði
ekki rætt um verðlagsmál, held-
ur aðeins stofnun mjólkurbús.
Virtist því fundarmönnum bún-
aðarráðsformaðurinn eigi vilja
ræða slík mál, og er það að von-
um, ef dæma á eftir málstað og
framkvæmdum, %n hvar er orð-
ið frelsi ckkar bænda, ef við
megum engu ráða um, hvaða
verði við seljum vinnu okkar,
og megum svo ekki allra auð-
mjúkast tala um málið við þann,
er framkvæmdina hefir. Hversu
langt verður þangað til bannað
verður að prenta það, sem kynni
áð koma stjórnarliðinu illa?
Þeir skilja hvert stefnir, gömlu
nazistasprauturnar, eins og Páll
Kolka, sem nú taka forystuna
um málflutning Sjálfstæðis-
flokksins og ganga fylktu liði í
tangarsókn — eins og Kolka
orðar það með Moskvaeinræðið
í öðrum fylkingararmi. Nei, mál-
in mega ekki ræðast. Okkur er
að hlusta og hlýða skipunum
Moskvumannanna og þeirra
hjálparkokka.
Alþingismaðurinn lagði* svo
fram tillögu í mjólkurhúsmál-
inu, sem gekk skemmra en sú
tillaga, sem samþykkt var á að-
alfundi S. A. H. s. 1. vor. Fundar-
stjóri mun hafa séð það kými-
lega í málinu, og gjarnan unnt
þingmanninum smávegis að-'
hláturs fyrir frumhlaupið og fá-
fræðina. Lofaði hann því að fara
fram atkvæðagreiðslu um málið,
enda þótt ákveðnari tillaga hefði
verið samþykkt s. 1. vor.
Var svo fundi slitið, og leik-
sýningu , þingmannsins þann
dag.
Þingmaðurinn keyrði svo suð-’.
ur með sínu fríða föruneyti,
skrifaði um málið í ísafold og
setti tilkynningu í útvarpið. þar
sem landslýðnum átti að verða
Dr. Þorkell Jóhannesson frá
Fjalli prófessor í sagnfræði við
Háskóla íslands á fimmtugs-
afmæli 6. þ. m. Foreldrar hans
voru Jóhannes Þorkelsson bóndi
á Syðra-Fjalli í Aðaldal og kona
hans Svava Jónasdóttir, Krist-
jánssonar, sem á efri árum bjó
í Leirhöfn á Sléttu, Þorgríms-
sonar. Þeir voru bræður og ná-
grannar, Jóhannes á Syðra-
Fjalli og Indriði á Ytra-Fjalli,
góðir bændur, en jafnframt
unnandi skáldskap og þjóðleg-
um fræðum. Þorkell á fjölda
skyldmenna í báðum Þingeyjar-
sýslum og allt austur í Skeggja-
staðahrepp, og raunar víðar um
land og i Vesturheimi.
Þorkell Jóhannesson stundaði
nám í Gagnfræðaskólanum á
Akureyri og síðar í Menntaskól-
anum í Reykjavík. Lauk hann
þgr stúdentsprófi vorið 1921.
Eftir það innritaðist hann í Há-
skólann og lauk meistaraprófi í
íslenzkum fræðum vorið 1927.
yr.. sérgrein hans sagnfræði.
Lagði hann þá þegar mesta
stund á atvinnusögu þjóðarinn-
ar frá öndverðu og er eflaust
fróðastur núlifandi íslendinga
um þau efni.
Einn af kennurum Þ. J. hefir
sagt mér, að þegar hann hóf
háskólanám sitt að loknu stúd-
entsprófi, hafi hann verið svo
víðlesinn í bókmenntum, að slíks
Ijóst hin föðurlega umhyggja
hans og framkvæmdasemi.
í útvarpinu var auglýst, að
fundur hefði verið haldinn á
Blönduósi, til að ræða um stofn-
un mjólkurbús fyrir Austur-
Húnavatnssýslu og Jón alþm.
Pálmason verið málshefjandi. í
blað sitt, ísafold, setti hann
svipaða auglýsingu.
Heimamenn brosa að þessari
tilraun þingmannsins til að
eigna sér málið, þegar það er
komið á það stig, að fram-
kvæmdir voru þegar ákveðnar
og öllum orðið ljóst, að ekki er
um annað að gera en snúa sér
að mj^lkurframleiðslu.
En ýmsum bændum mun
verða hugsað til vísuparts Ein-
ars Benediktssonar í sambandi
við framkomu þingmannsins:
„Að verma sitt hræ við
annarra eld,
að eigna sér bráð, sem
af hinum var felld.
Var grikkur að raumanna geði.
Fundarmaður.
hafi þá verið fá eða engin dæmi
um stúdenta. Kom þar í ljós.-að
hann hafði varið vel æsku’sinni
í skóla og sjálfsagt ekki síður
í föðurgarði. Þegar að loknu
meistaraprófi hefði hann ef-
laust verið fullfær um, og flest-
Þorkell Jóhannesson prófessor
um betur, að gegna þeim störf-
um, er honum nú hafa verið
falin. Eftir að öndvegishöldur
sagnfræðinnar dr. Páll E. Óla-
son, lét af' prófessorsembættinu
lá nærri, að Þ. J. yrði veitt það
árið 1931. Af því varð þó ekki í
það sinn.
Árið 1927 var £. J. ráðinn
skólastjóri og íslenzkukennari
við Samvihnuskólann í Reykja-
vík. Jafnframt stjórnaði hann
tímaritinu ,.Samvinnan“t Hafði
hann störf þessi á hendi um 4ra
ára sk’eið, en sinnti fræði-
mennsku jafnfrarðt. Eftir það
varð hann bókavörður við
Landsbókasafnið (til 1943), og
skömmu síðar var hann sæmd-
ur doktorsnafnbót við Kaup-
mannahafnarháskóla fyrir bók
sína um frjálst verkafólk á fs-
landi til siðaskipta. Þegar Nýja
dagblaðið var stofnað í Reykja-
vík haustið 1933, varð hann rit-
stjóri þess um hríð. Þá kom
hann á fót í sambandi við út-
gáfu blaðsins, tímaritinu Dvöl,
sem var nýjung meðal íslenzkra
tímarita, því að það flutti ein-
göngu erlendar smásögur í þýð-
ingu. Þýddi Þ. J. sjálfur flestar
sögurnar. Voru þýðingarnar
hinar prýðilegustu og athyglis-
verðar. Tímarit þetta kemur
enn út, þótt útgefendur séu aðr-
ir, en reglu þeirri, sem Þ. J. tók
upp um efni- þess, hefir oftast
vérið fylgt að miklu leyti. Mun
(Framhald á 5. síðuj
sambandi nafngreindur fjöldi
manna. Allt þetta var gert til
þess að vera við því versta bú-
inn. Og þess var ekki heldur
vanþörf, því að sendiför'Hess
misheppnaðist gersamlega eins
og kunnugt er.
Churchill var nefnilega ekki
ginnkeyptur fyrir þeim sátta-
boðum, sem Hess flutti frá
Hitler. Forsætisráðherra Bret-
lands sagði þjóð sinni ekki held-
ur frá erindi hans. Samt sem
áður var nafn Hess nefnt nokkr-
um sinnum. Við setningu þings-
ins 12. nóvember 1941 sagði
Churchill meðal annars:
„Gestur okkar, Hess, hefir
stundum látiö falla orð, sem
benda til þess, að Hitler hugsi
sér fremur að reyna að svelta
okkur inni en hefja innrás . .“.
Þetta orðalag Churchills varð
svo til þess, að útvarpið í
Moskvu, þar sem menn voru
milli vonar og ótta um niður-
stöðuna af för Hess, lét íil sín
heyra. Hafði það í flimtingum,
'að Churchill nefndi Hess gest
og sagði, að hann myndi sérleg-
ur erindreki Hitlers í Lundún-
um og væri hlutverk hans að
fá Breta til að hætta að berjast.
Þegar eftir að hernaðarbanda-
lag Breta og Rússa tókst, kröfð-
ust rússnesk blöð þess, að Hess
yrði dreginn fyrir lög og dóm
og dæmdur sem stríðsglæpa-
maður. En Bretar kusu heldur,
að Hess yrði stríðsfangi, þeirra,
þar til að stríðslokum, að mál
hans yrði tekið til rannsókn-
ar.
22. september 1943 birtist í
fyrsta skipti nokkur frásögn um
för Hess til Bretlands, og var
hún samkvæmt opinberum
heimildum. Jafnvel þótt menn,
sem þóttust vita viti sínu, teldu
ekki, að þarna kæmi fram allur
sannleikurinn, var í þessari
greinargerð mjög áhugaverð
frásögn um þetta umtalaða
Hess-mál. Þar var gert heyrin-
kunnugt meðal annars, að Hess
hefði þrívegis áður reynt að
komast til Dungavel á Skot-
landi, í fyrsta skipti í desember-
mánuði 1940.
Við komu sína til Skotlands
hafði hann sagt, að hann væri
kominn til þess að bjarga mann-
kyninu. Foringinn vildi ekki
mola Bretland og kysi þess
vegna að binda enda á ófrið-
inn. Hess sagðist, segir í grein-
argerðinni, þó hafa tekizt þessa
ferð á hendur án samþykkis
Hitlers. Hann stakk upp á því
í hans umboði, að Þjóðverjum
yrðu gefnar frjálsar hendur á
meginlandi álfunnar, en í þess
stað skyldu Bretar óáreittir fá
að skipa málum í tíírezka heims-
veldinu, að undanskildum hin-
um gömlu nýlendum Þjóðverja,
er skyldu aftur afhenta-r þeim.
Rússland skyldi verða aðallega
Asíuríki, og Bretar áttu að yfir-
gefa Irak. Samkvæmt þessari
frásögn hafa kröfur Hess verið
talsvert harðari en ætla mátti
samkvæmt öðrum fregnum, sem
fengizt hafa af uppástungum
hans. Eftir því sem segir í þess-
ari greinargerð, á^tti Hess einn-
ig að hafa sagt, að orðrómurinn
um árás Þjóðverja á Rússa
væri ekki á rökum reistur. Loks
setti hann það skilyrði, að við
annan aðila yrði að semja en
stjórn Churchills. Það var
skylda Hitlers, sagði Hess, að
tortíma Stóra-Bretlandi og mola
veldi Breta gersamlega, ef ekki
yrði fallizt á þetta sáttaboð og
þá yrði England um aldur og
ævi undir þýzkri yfirstjórn.
* Síðan þetta var uppskátt gert
hafa síast út ýmsar nýjar frétt-
ir um flug Hess til Bretlands,
og af þeim er nokkurn veginn
unnt að skapa heildarmynd af
gangi málanna.
Þegar hermennirnir komu
heim til McLeans til þess að
sækja hinn býzka gest hans,
hafði Hess heilsað þeim með
þessum orðum:
— Engin vopn, engar sprengj-
ur.
Hann var í brúnum flug-
mannsbúningi úr leðri, með
ljósmyndavél hangandi við öxl
sér og uppdrátt af flugleiðinni
spenntan fastan við lærið. í
sjúkrahúsinu sagði hann að
hann hefði flogið frá Munchen
á fjórum klukkustundum og
flogið beina stefnu til Dungavel
í grennd við Glasgow, þar sem
hertoginn af Hamilton bjó.
Þegar hann lenti, kom maður
hlaupandi til hans með heykvisl
á lofti. Það var McLean. Honum
hafði hann fylgt til bæjar og
beðið þar, unz hermennirnir
komu og sóttu hann. Hann hafði
verið hinn rólegasti og um leið
og hann fór, sagði hann við
fylgdarmenn sína:
— Ekki óvinur, heldur vlnur
Englands.
Frá sjúkrahúsinu voru send
skeyti til Lundúna um þessa
undraverðu gestakomu, og ut-
anríkismálaráðuneytið sendi
Ivone Kirkpatrick, fyrrverandi
sendiherra Breta í Berlín og
túlk Chamberlains í Godesberg
og Munchen, i flugvél til Skot-
lands til þess að kynna sér
málið og stjórna yfirheyrzl-
um. Hertoginn af Hamilton,
sem Hess hafði fyrst og fremst
ætlað að ræða við, kom einnig
á vettvang. Þessu næst birtast
svo hinar þýzku og ensku til-
kynningar um ferðalag Hess,
og jafnskjótt komast á sveim
hvers konar flitgufregnir um
erindi hans til Englands. Loks
gerðist svo það furðulegasta:
Eftir nokkurra vikna ákaft
umtal féll málið í þagnargildi.
Hess gleymdist að kalla.
Hess var sendur til Bret-
lands með friðarboð og átti að
þreifa fyrir sér meðal áhrifa-
ríkra aðila, hvernig tilboðum
um friðarsamninga yrði tekið.
Hitler þóttist ekki lengur geta
skotið á frest krossferð sinni
gegn Rússum og vildi hafa
frjálsar hendur. Hitler sá und-
ir eins frgm á, að hann varð
að senda háttsettan nazista
með friðarboð sín, ef nokkr-
ar líkur áttu að vera til þess,
að því yrði tekið. Það varð
líka að vera inaður, sem hann
gat treyst til fulls — maður,
sem gat gefið viss fyrirheit í
hans nafni. Hess var fæddur
í Alexandríu og talaði ensku
mætavel og taldist hafa stað-
góða þekkingu á ensku skap-
ferli. Svo var leitað fcil for-
manns ensk-býzka félagsins í
Bretlandi, hertogans af Ham-
ilton, og með hans aðstoð áttu
þessar umleitanir að fara
fram. Þegar svarið við því,
hvort Hess yrði veitt móttaka
til viðræðna, var játanéi —
Hess flaug. Þar í var fólgin
skýringin á því, að flugvél hans
var ekki áreitt á nokkurn hátt
— ekki skotið á hana einu
einasta skoti. Hess naut meira
að segja samfylgdar tveggja
Hurricane-flugvéla, sem áttu
að vernda hann á leiðinni yflr
England.
En Hess og leiðtogum þriðja
ríkisins var það ekki ljóst, að
það var alls.ekki hertogínn af
Hamilton persónulega, er hafði
sent svarið. Það var leyniþjón-
ustan brezka, er hér hafði ver-
ið að verki, og það var við
hana, sem forustumenn þýzka
ríkisins höfðu átt bréfaskipti.
Á flugvelli hertogans af Ham-
ilton beið mótttökunefnd en
sökum bensínskorts komst
Hess aldrei svo langt, að sendi-
menn brezku leyniþjónustunnar
fengju að bjóða hann velkom-
inn á brezka grund. Af sömu
ástæðu fékk heimurinn þegar
vitneskju um för Hess. Hefði
allt farið sem ætlað var, myndi
almenningur enga vitneskju
hafa fengið um þennan atburð
fyrr en seint og síðar meir.
Kirkpatrick átti langar sam-
ræðuý vlð Hess og tókst að
hafa upp úr honum um ráða-
gerðir og fyrirætlanir nazista,
því að Hess stóð í þeirri trú,
að hann væri að ræða við
milligöngumann frá þýzk-
enska félaginu. Hess var ræð-
’inn, og ágrip hragifltaranna
af samræðunum fyllti mörg
hefti. Hann lét eins og hann
væri að gefa andstæðingunum
síðasta tækifærið til þess að
bjarga sér frá tortímingu —
enda þótt hann væri handviss
um, að þeir væru í rauninni
gersigraðir.
Samkvæmt upplýsingum, sem
þó eru ekki frá opinberri hálfu
sprottnar, var svo til ætlazt, að
Hitler léti hersveitir sínar yf-
irgefa allt Frakkland, nema El-
sass-Lothringen, allt Holland,
Belgíu, Noreg og Danmörku.
Luxemburg ætluðu Þjóðverjar
að halda, en Júgóslavíu, Grikk-
landi og Miðjarðarhafslöndun-
um var Hitler fús til að sleppa
hendinni af og jafnvel hjálpa
Bretum til þess að jafna reikn-
ingana við ítali.
Þetta var endurgjaldið, sem
Bretar áttu að fá fyrir það að
vera hlutlausir í styrjöldinni,
sem Hitler hugði á í Austur-
Evi’ópu.
Hess var tvo daga að útskýra
þetta friðarboð og fyrirætlan-
irnar í sambandi við það. Hann
lagði. megináherzlu á, að nú
gæfist Bretum síðasta tækifær-
ið til þess að bjarga sér og til
þess að bjarga Norðurálfu frá
asískum bolsévisma. Síðan hélt
Kirkpatrick til Lundúna á
fund brezku stjórnarinnar með
tilboðið og vitneskju sína, og
seinna fékk Roosevelt að gægj-
ast í plögg hans.
Niðurstaðan varð sú, að ein-
valdanum í Moskvu var gert við-
vart. Hann þurfti ekki heldur
lengi að bíða aðgerða af hálfu
(Framhald á 5. síðu)
I