Tíminn - 01.02.1946, Blaðsíða 2

2
n
mh
yX, íöstudaglim 1. febráar 1946
21. blað
Erlent yfirlit
Stjórnarskrármálið í Frakklandi
Föstudagur 1. febr.
Stjórnlagaþing
Eitt af þeim fyrirheitum, sem
ríkisstjórnin gaf við valdatök-
una, var setning nýrrar stjórn-
arskrár, er skyldi afgreidd eftir
áramótin 1946. Samkvæmt
þessu hefði mátt vænta þess, að
frumvarpið að hinni nýju
stjórnarskrá yrði lagt fyrir
þingið, er það kæmi saman nú
um mánaðamótin.
Það hefir farið um þetta lof-
orð stjórnarinnar, eins og flest
önnur, að lítil viðleitni hefir
verið sýnd til að efna það. Að
vísu. var farið af stað með tals-
verðum hávaða. M. a. var skip-
uð 12 manna nefnd og Gunnar
Thoroddsen sendur út í lönd til
að afla heimilda um stjórnar-
skrár þar. Én árangurinn af
starfi nefndarinnar hefir eng-
inn orðið til þessa og frá Gunn-
ari hefir ekki einu sinni komið
skýrsla um ferðalagið! Stjórnar-
skrárfrumvarpið er ekki aðeins
ótilbúið, heldur má segja að
undirbúningurinn sé engu
lengra á veg kominn en þegar
stjórnin kom til valda.
Eftir þetta eru vitanlega eng-
in tök á því að undirbúa og af-
greiða nýja stjórnarskrá á þessu
þingi, svo að nokkur mynd sé
á. Þótt stjórnarflokkunum sé að
vísu trúandi til margs, er ótrú-
legt, að þeir ráðist í slíkt verk,
án alls undirbúnings og á þeim
stutta tíma, sem þinginu nú er
ætlað að starfa. Slíkt væri svo
óviturlegt og ábyrgðarlaust, að
meira að segja stjórnarflokkun-
um er ekki trúandi til þess.
í sannleika sagt er ekki
heldur nein ástæða til að harma
það, að stjórnayflQkkarnir hafa
vanrækt þetta loforð sitt. Ólík-
legt er, að þeim hefði getað
tekizt þetta verk skaplega.
Möguleikinn til að leysa þetta
mál á þann hátt, sem er líkleg-
astur til góðs árangurs, stendur
líka enn opinn. Það er að efna
til sérstaks stjórnlagaþings, er
fjallaði um samningu nýrrar
stjórnarskrár.
Hér í blaðinu hefir áður/verið
bent á kosti þess, að láta slíka
stofnun fjalla um stjórnarskrár-
málið. Alþingi getur ekki haft
nema nauman tíma til að sinna
stjórnarskrármálinu, jafnhliða
öðrum málúm. Það er því alltaf
undir hælinn lagt, að málið fái
viðunandi afgreiðslu þar.
Þjóðin fær þá ekki heldur að-
stöðu til að segja beint álit sitt
um málið, þar sem alþingis-
kosningar hljóta alltaf að snú-
ast meira og minna um önnur
mál. Stjórnlagaþing myndi hins
vegar sinna þessu máli einvörð-
ungu og við kosningu fulltrúa á
það gætu kjósendur eingöngu
farið eftir afstöðunni til þessa
máls eins.
Á þinginu, sem nú kemur
saman, væri auðvelt að setja
þann viðauka við stjórnar-
skrána, að efnt skuli til sérstaks
stjórnlagaþings, er setti land-
inu nýja stjórnarskrá. Virðist
ekkert eiga að þurfa að vera því
til fyrirstöðu, að flokkarnir
verði sammála um að leysa
málið með þessum hætti. Þjóð-
in myndi áreiðanlega fagna því,
ef flokkarnir sameinuðust þann-
ig um að hefja þetta þýðingar-
mesta mál hennar yfir flokka-
þrasið og deilurnar á Alþingi.
Tiilaga Bernharðs
Öllum hugsandi mönnum
verður það alltaf ljósara og ljós-
ara, að þjóðin getur ekki öllu
lengur dregið að velja um þetta
tvennt: Niðurfærslu dýrtíðar-
innar eða fjárhagslegt hrun, er
leiðir til stórfellds atvinnuleys-
is og algers verðfalls gjaldeyr-
isins. Sérstaklega skýra horf-
urnar í útvegsmálunum þetta
vel fyrir mönnum.
Sennilega er Alþingi eini
staðurinn, þar sem menn reyna
alveg að loka augunum fyrir
þessari staðreynd, og meðan
forkólfarnir þar gera það, er
eðlilegt að stór hluti þjóðarinn-
ar geri það einnig. En ýmsir
forráðamenn stjórnarflokkanna
utan þingsins eru hins vegar
Fylgishrun kommúnista.
Margt hefir að vonum verið
rætt um bæjar- og sveitastjórn-
arkosningarnar, er fóru fram á
sunnudaginn var. Það, sem
mesta athygli hefir vakið, er
fylgishrunið, sem bersýnilega er
byrjað hjá kommúnistum.
Hefðu þetta verið alþingiskosn-
ingar, myndu kommúnistar ekki
hafa fengið nema tvo þingmenn
kosna í Reykjavík í stað þriggja
haustið 1942. Fyrirsjáanlegt er
einnig, að kommúnistar eru
búnir að tapa þingsætinu á
Siglufirði. Hrunið, sem hófst hjá
kommúnistum í þessum kosn-
ingum, mun vissulega verða
enn stórfelldara í þingkosning-
unum I vor. Þegar þessi skriða
er einu sinni komin af stað, mun
hún halda áfram að hríðvaxa,
eins og fylgi kommúnista er
háttað.
Raunar kemur það engum á
óvart, þótt fylgi fari að hrynja
af kommúnistum, þegar lodd-
arabrögð þeirra taka að skýrast
fyrir almenningi. í raun réttri
hefði þetta hrun átt að byrja
miklu fyrr. Það, ^em hefir seink-
að því og kann að draga eitt-
hvað úr því í vor, er samvinna
þeirra við íhaldið. Hún hefir
fengið ýmsa til að trúa því, að
kommúnistar væru búnir að
varpa frá sér byltingarstefn-
unni og væru því orðnir sam-
starfshæfir við borgaralega
flokka. Meðan Sjálfstæðisflokk-
urinn heldur áfram þessari
samvinnu við kommúnista, tef-
ur hann fyrir hruni þeirra og
getur jafnvel hjálpað þeim til
að magnast aftur.
Hrunið hjá íhaldinu.
Fátt er svo með öllu illt, að
ekkí fylgi nokkuð gott, segir
máltækið. Þótt samvinna kom-
múnista og íhalds hafi hjálpað
þeim fyrrnefndu, hefir hún orð-
ið til að afhjúpa enn betur hin
ábyrgðarlausu vinnubrögð hinna
síðarnefndu. Þeir hafa verzlað
við kommúnista um að fylgja
dýrtíðar- og verðbólgustefnu
þeirra gegn því að gróðamögu-
leikar heildsalanna og annarra
braskara væru látnir óskertir.
Vegna þessa blæðir nú atvinnu-
vegunum við sjávarsíðuna og
sjómennirnir þar eru orðnir
kauplægsta stéttin. Fólkið í út-
gerðarbæjunum hefir líka snúið
baki við íhaldinu í stórum stíl.
Það hefir misst meirihluta sinn
í Vestmannaeyjum, í Keflavík,
á Akranesi, á Stokkseyri og á
Eyrarbakka,-og það hefir stór-
tapað í Hafnarfirði, í Neskaup-
stað, í Ólafsfirði, í Ólafsvík, á
Bíldudal og víðar. f kaupstöðum
og kauptúnum úti á landi» hefir
íhaldið aldrei beðið eins mikið
fylgistap í kosningum og nú.
Þetta er þó ekki nema svipur
hjá sjón í samanburði við fylg-
ishrun íhaldsins í sveitunum.
farnir að viðurkenna þetta hik-
laust, þótt fáir hafi gert það
drengilegar en Jón Blöndal hag-
fræðingur, er nýlega lýsti því
yfir í blaðagrein, að sú fjár-
málastefna, sem nú sé fylgt, sé
ekkert annað en fjárglæfra-
stefna.
Á þinginu í haust reyndu
Framsóknarmenn enn einu sinni
að opna augu stjórnarflokkanna
fyrir þeim háska, sem framund-
an bíður, ef ekkert er að gert.
Bernharð Stefánsson flutti
þá breytingatillögu við niður-
greiðslufrv. ríkisstjórnarinnar,
að sett yrði fimm manna nefnd,
— einn frá hverjum þingflokki
og hagstofustjóri að auki — er
gerði tillögur um niðurfærslu
dýrtíðarinnar. í þessum tillög-
um skyldi ekki aðeins stefnt að
því að færa niður kaupgjald og
verðlag innlendra afurða, held-
ur engu síður verzlunarálagn-
ingu, farmgjöld og byggingar-
kostnað. Markið skyjdi m. ö. o.
vera það, að kaupgeta bænda og
launþega þyrfti ekki að minnka,
þótt krónutala afurðaverðsins
og kaupgjaldsins lækkaði.
Þá skyldi nefndin einnig gera
tillögur um nýtt allsherjar-
framtal eigna í landinu, svo að
uppvíst yrði um skattsvik og
grundvöllur fengist fyrir eigna-
aukaskatt á stríðsgróðann.
Það munu þingkosningarnar
vor sýna bezt.
Samanburður við þingkosn-
ingarnar haustið 1942.
Sé gerður samanburður á
fylgi Framsóknarflokksins í
bæjarstjórnarkosningunum nú
og í næstu kosningum á undan,
þingkosningunum 1942, verður
niðurstaðan þessi (síðari talan
er frá kosningunum nú, hin frá
1942):
Reykjavík ...... 941 1601
Siglufjörður .... 102 147
Akureyri ....... 875 774
Seyðisfjörður 48 74
Vestm.eyjar .... 123 157
Eins og þessar tölur bera með
sér, hefir fylgi Framsóknar-
flokksins aukist á öllum þessum
stöðum, nema á Akureyri, miðað
við þingkosningarnar haustið
1922. Þegar tillit er tekið til hins
sameinaða áróðurs stjórnar-
flokkanna, er þetta mjög góð
útkoma. Á Akureyri er rýrnunin
skiljanleg, þegar þess er gætt,
að Vilhjálmur Þór var í kjöri
þar 1942 og fékk verulegt per-
sónulegt fylgi, eins og sást á því,
að flokkurinn fékk mun fleiri
atkvæði í þingkosningunum
1942 en í bæjarstjórnarkosning-
unum þá fyrr á árinu. Nú var
líka sýnilegt, að flokkurinn
hafði ekki möguleika til að fá
nema þrjá bæjarfulltrúa þar,
en hafði möguleika til að fá
fjóra fulltrúa og fékk þá líka
1942, vegna þess að Sjálfstæðis-
flokkurinn var þá tvíklofinn.
Ýmsir þeir, sem kjósa með
flokknum i þingkosningunum,
hafa því ekki kosið með honum
nú.
Samanburð er ekki hægt að
gera við aðra staði, þar sem ekki
var kosið á þeim sérstaklega
haustið 1942.
Heilbrigð þróun.
Aðallínurnar í bæjar- og
sveitastjórnarkosningunum hér
eru þær sömu og úti í löndum.
Kommúnistar eru hættir að
vera í framför, íhaldið tapar
yfirleitt, en miðflokkarnir tveir,
Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn, halda víðast-
hvar vel velli og vinna sums-
staðar verulega á. Fullvíst má
telja, að þetta komi þó enn
betur fram í þingkosningunum
í vor.
Þetta er líka hin heilbrigða
þróun. Almenningur vill ekki
íhald og kommúnisma, heldur
frjálslynda og róttæka umbóta-
stefnu. Hefði Alþýðuflokkurinn
ekki slysazt inn í samstarfið við
íhaldið og kommúnista, myndi
hlutur hans áreiðanlega hafa
orðið stórum betri í kosning-
unum. En hann á vafalaust eftir
að losa sig við þessa óskemmti-
legu lagsbræður og mun vafa-
laust hljóta verðskuldaðan á-
vinning fyrir það.
Frá sjónarmiði Framsóknar-
flokksins kemur það ekki til
greina að færa niður afurða-
verð og kaupgjald, nema jafn-
framt sé tekinn meginkúfur-
inn af stríðsgróðanum og hann
notaður til kaupa á framleiðslu-
tækjum og ræktunar. Með þess-
um hætti væri það líka tryggt,
að ekki nema takmarkaður
hluti nýsköpunarinnar þyrfti að
hvíla á lánsfé í stað þess, sem
hún verður nú mest öll að byggj -
ast á lánsfé, er getur orðið at-
vinnuvegunum of þungur baggi
síðar meir.
Hefði tillaga Bernharðs verið
samþykkt, áttu tillögur nefnd-
arinnar að liggja fyrir 11. þ. m.
og þingið hefði þá tekið þær til
athugunar og meðferðar í
samvinnu við helztu stéttar-
samtökin, t. d. Búnaðarfélagið,
Fiskifélagið og Alþýðusamband-
ið. En stjórnarflokkarnir töldu
þá lausn, sem tillaga Bernharðs
fjallaði um, með öllu óþarfa. Þeir
felldu hana með samhljóða at-
kvæðum!
En þjóðin fær að sjá það bet-
ur næstu vikur og mánuði,
hversu hyggilegur sá verknaður
stjórnarflokkanna hefir verið.
Og víst e>r það, að útvegsmenn
og sjómenn munu verða orðnir
vel dómbærir um hann áður en
vertíðin er liðin.
„Það dugar ekkert nema
vélbyssurnar“.
Það er mælt, að einn af ó-
gætnari fyirliðum kommúnista
hafi sagt, þegar hann heyrði um
úrslitin í Reykjavík: „Nú verður
að breyta um „taktik“, það dug-
ar ekkert nema vélbyssurnar".
í örvinglan sinni yfir úrslitun-
um hefir hann ekki getað dulið
þessi raunverulegu áform kom-
múnista. Þjóðviljinn reynir hins
vegar að halda lýðræðisásjón-
unni áfram, jafnframt og hann
birtir lofgreinar um samyrkju-
búskapinn í Rússlandi. Eftir
skrifum hans að dæma, virðast
kommúnistar nú telja það helzt
til bjargráða, að fá að koma upp
í til „dauða flokksins", Alþýðu-
flokksins, og samrekkja með
Stefáni Jóhanni Stefánssyni!
Sigfús er bersýnilega tekinn að
klæðast í biðilsbuxurnar, enda
sýna kosningaúrslitin, að kom-
múnistar eru búnir að missa
þingsætið, sem hann situr nú í!
Kommúnistum er það skiljan-
lega mikið áhugamál, að fá
sameininguna í gegn áður en
þeir eru orðnir minni en Al-
þýðuflokkurinn! Þess vegna er
líka ósennilegt, að Alþýðuflokk-
urinn sé neitt sólginn í samein-
inguna, enda hafa þeir fyrir sér
fordæmið frá Bretlandi, hvern-
ig á að svara sameiningartil-
boðum kommúnista.
Sætabrauðsdrengurinn.
Gunnar Thoroddsen, einn af
frambjóðendum íhaldsins hér
í bæjarstjórnarkosningunum,
auglýsti einu sinni enn fjand-
skap sinn og fyrirlitningu til
sveitanna.
Framsóknarflokkurinn hefir
um 80% af bændum landsins
innan sinna vébanda. í Mbl. 22.
jan. s. 1. farast Gunnari þannig
orð um Framsóknarflokkinn
eða þennan meginþorra bænda-
stéttarinnar:
„En stórum furðulegra er hitt,
að flokkur skuli leyfa sér að
bjóða fram lista meðal þess
fólks, sem flokkurinn hefir í
aldarfjórðung haft að lífsstefnu
sinni að ofsækja, rægja og sví-
virða. Ef þessi tilraun Fram-
ÍFramhald á 7. síðu)
Blöðin ræða að vonum mikið um
kosningarnar. Sigur Framsóknar-
flokksins í Reykjavík er m. a. eitt um-
talsefni þeirra. Alþýðublaöið viður-
kennir, að flokkurinn hafi vaxið þar
verulega, og Þjóðviljinn gerir það
einnig. Morgunblaðið 29. jan. segir
hins vegar:
„Framsókn kom raunar að mannl
og kom það flestum á óvart. Ástæð-
an til fylgisaukningar Framsóknar
er hfð mikla aðstreymi utanbæjar-
manna til Reykjavíkur. Vegna
ókunnugleika á bæjarmálefnum
Reykjavíkur og þar sem þeir telja
sig enn eigi orðna Reykvíkinga,
hafa þeir að þessu sinnl kosið með
Framsókn."
Fyrir^ kosningarnar hélt Mbl. því
fram, að menn hefðu flúið hingað
undan Framsóknarflokknum, því að
þeir treystu Sjálfstæðisflokknum bezt!
Er hér strax ný sönnun þess, að mál-
flutningur íhaldsins er annar fyrir
kosningar en eftir þær.
★
Ósigrar íhaldsins utan Reykjavíkur
vekja einnig mikla athygli. Alþýðu-
blaðið segir um þetta 29. f. m.:
„Kosningar þessar hafa síður en
svo orðið íhaldinu til sæmdar, þótt
því 'tækist raunar að afla sér þeirra
sárabóta, að halda meirihlutaað-
stöðu í bæjarstjórn Reykjavíkur,
enda þótt það sé f minnihluta í
bænum. Hvert vígi íhaldsins af
öðru hefir hrunið í þessum kosn-
ingum ...... íhaldsmeirihlutinn í
Vestmannaeyjum, Akranesi, Kefla-
vík, Eyrarbakka og Stokkseyri, hef-
ir fengið lausn í náð. Fylgi íhalds-
ins úti á landi er alls staðar á
hverfanda hveli, og sigur þess hér
í Reykjavík mun aðeins reynast
stundarsigur."
Morgunblaðið ræðir hins vegar ekk-
ert um kosningarnar utan Reykjavík-
Þingið, sem nú situr að störf-
um í Frakklandi, er fyrst og
fremst stjórnlagaþing. Aðal-
verkefni þess er að semja nýja
stjórnarskrá og verður það að
hafa afgreitt hana í maímánuði
í vor. Tiltölulega litlar fréttir
hafa farið af þessu starfi þess,
því að erjur flokkanna og stjórn-
arskiptin hafa vakið méiri at-
hygli. Tildrögin til þess, að de
Gaulle sagði af sér, munu bæði
þau, að hann var óánægður með
stjórnarskrártillögur þingsins og
sparnaðartillögur þess varðandi
hermálin. Sitthvað fleira olli
einnig ágreiningnum.
Samkvæmt erlendum blöðum,
sem nýlega bárust hingað, hefir
42 manna þingnefnd, er átti
að semja uppkast að stjórnar-
skránni, lokið því starfi sínu um
áramótin. í frumvarpi þessu
kennir ýmsra nýjunga, eins og
t. d. þessara:
Forsetinn verður kosinn af
þinginu til s'ex ára og verður
raunverulega valdalaus. Jafn-
aðarmenn vildu, að forseta- og
forsætisráðherraembættið væri
sameinað, eins og í Ameríku, en
sú tillaga var felld.
Þingið verður í einni mál-
stofu, en við hliðina á því verð-
ur sett upp ráðgefandi sam-
kunda, sem verður skipuð full-
trúum ýmsra samtaka og stofn-
ana. Þingið er kosið til fimm
ára.
Þingið getur ekki Jellt ríkis-
stjórn, nema með % meirihluta
atkvæða og það getur ekki skipt
um ríkisstjórn nema einu sinni
á kjörtímabili. Missi síðari ríkis-
stjórnin meirihlutastuðning í
þinginu, skal rjúfa þing óg láta
fara fram kosningar. Áður tíðk-
aðist ekki þingrof í Frakklandi.
Kjósendum er gert að skyldu
að nota atkvæðisréttinn. Ligg-
ur refsing við því, ef það er
ekki gert. Kommúnistar voru
mjög andvígir þessu ákvæði,
því að þeir töldu það óheppi-
legt fyrir sig.
í uppkasti nefndarinnar er
langur kafli um starfsemi
flokkanna. Stefnuskrár flokk-
anna mega ekki brjóta að neinu
leyti í bága við stjórnarskrána
og stjórnskipulag ríkisins. Bann-
að er að mynda einn allsherjar-
ur, en talar þeim mun meira um kosn-
ingarnar þar!
★
Mesta athygli í sambandi við kosn-
ingaúrslitin vekur þó upphaf hrunsins,
sem er að hefjast hjá kommúnistum.
Um þetta segir Alþýðublaðið 29. þ. m.:
„Kosningar þessar hafa orðið
kommúnistum þungar í skauti. Þeír
þreyttu kosningabaráttuna af of-
urkappi því og hvatvísi, sem ein-
kennir svo mjög vinnubrögð þeirra
og málflutning. Og árangurinn af
allri hinni miklu fyrirhöfn þeirra
er sá, að hér í Reykjavík, þar sem
fylgi þeirra er mest, eru þeir sá
flokkurinn, sem bætir við sig hlut-
fallslega mun minnstu fylgi. Gífur-
yrði þeirra um brautargengi það,
sem þeir töldu sig eiga að fagna
hjá reykvískum kjósendum, reynd-
ust fleipur eitt. Bæjarstjórnarkosn-
ingarnar bera þess vitni, að komm-
únistar munu hér eftir verða að
una því hlutskipti, að vera minnk-
andi flokkur.
Úti á landi fer því alls fjarri, að
kommúnistar hafi getið sér góðan
orðstír í þessum kosningum, þegar
það er undan skilið, að í Neskaup-
stað slysuðust þeir til að ná meiri
hluta í bæjarstjórninni. Víða hafa
þeir staðið í stað frá haustkosning-
unum 1942, þegar vegur þeirra var
mestur, sums staðar tapað og
hvergi unnið verulega á.“
Morgunblaðið segir sama daginn um
kosningaúrslitin hjá kommúnistum:
„Engir hafa þó oröið fyrir meiri
vonbrigðum í þessum kosningum
en kommúnistar. Segja má að vísu,
að fullyrðingar þeirra um 8 menn
kosna hafi verið kosningaslagorð.
Hitt vita allir, að þeir töldu sér
sex menn vísa og sjálfir höfðu þeir
daglega lýst yfir því í margar vik-
ur, að fylgi þeirra yrði langt yfir
sjö þúsundum. Þeirri tölu náði at-
kvæðamagn þeirra ekki og aðeins
fjórir voru kosnir. Minnast menn
flokk, sem leiði til þess, aS kjós-
endur geti ekki valið milli flokka
í kosningunum, en þetta fyrir-
komulag var haft í Búlgaríu og
Júgóslavíu í haust. Ríkisvaldið
skal hafa visst eftirlit með
starfsemi flokkanna, m. a. með
fjárreiðum þeirra. Flokksstjórn
getur svipt þingmann þing-
mennskuumboði sínu.
Þessi ákvæði um starfsemi
flokkanna hafa valdið lang-
mestum deilum. Þau hafa verið
knúin fram af jafnaðarmönnum
og katólska flokknum, og er að
ýmsu leyti beint gegn kommún-
istaflokknum. Margir frjáls-
lyndir menn virðast óttast eft-
irlit það, sem ríkisvaldinu er
ætlað að hafa með starfsemi
flokkanna. Þeir viðurkenna að
vísu, að mikil spilling hafi verið
komin í starfsemi flokkanna
fyrir stríðið, t. d. hafi mútur
verið orðnar mjög tíðar. Hins
vegar sé hætta á, að ýmsar rík-
isstjórnir geti misbeitt þessu
eftirlitsvaldi gegn stjórnarand-
stæðingum.
í flestum meiriháttar deilu-
málum hafa jafnaðarmenn og
katólski flokkurinn staðið sam-
an og þeir hafa samanlegt mik-
inn meirihluta. Samvinna þeirra
í stjórnarskrárnefndinni þykir
benda til þess að vænta megi
mjög náinnar samvinnu þess-
ara flokka í framtíðinni. Komm-
únistar hafa oftast lent í
minnihluta og hafa mjög reynt
að leika á þá strengi, að þeir
væru verndarar lýðræðisins
gegn fasistatilhneigingum jafn-
aðarmanna og,katólska flokks-
ins!
Hvernig tillögum stjórnar-
skrárnefndarinnar muni reiða
af í þinginu verður enn ekki
sagt með neinni vissu. En líkur
þykja benda til, að þar muni
skapazt svipaður meirihluti
og í stjórnarskrárnefndinni.
Nokkrar áhyggjur vekur það.
að allur almenningur virðist
hafa lítinn áhuga fyrir stjórn-
arskrármálinu. Dægurmálin
virðast eiga áhuga hans nær
óskiptan.
Vinnið ötullega fyrir
Tímann.
þess ekki, að svo litið hafi orðið úr
því höggi, sem jafnhátt var reitt.“
Kommúnistar treysta sér heldur ekki
til annars en að játa ósigurinn. Þjóð-
viljinn segir í forustugrein 29. f. m.:
„Áhlaupið á höfuðvígi íhaldsins,
bæjarstjórnina í Reyjavík, hefir
mistekist. Peningavaldið í Reykja-
vík með sitt stóra og útbreidda
Moj-gunblaðið hefir reynzt fært um
að halda þessu vígi— Sósíalista-
flokkurinn hefir sagt alþýðunni
hvað við lægi, ef ekki tækist að
skapa alþýðumeirihluta í Reykja-
vík einmitt nú, vegna togarakaup-
anna, húsbygginganna o. fl. Blað
Sósíalístaflokksíns hefir enn of
takmarkaða útbreiðslu, tii þess að
ná til alls þess fólks, sem þurfti að
fá að vita hvað í húfi var. Sósíal-
istafélagíð var einnig of fámennt,
til þess að geta unnið allt það starf,
sem vinna þurfti.
Sósíalistaflokkurinn hefir gert
snarpt áhlaup með of litlu liði og
of litlum áróðursvopnum. Áhlaupið
hefir mistekízt. — Það verður að
undirbúa það næsta betur."
Það virðist jafnframt koma í ljós í
Þjóðviljanum, að nú eígi að taka upp
„nýja línu“ og bjóða Alþýðuflokknum
sameiningu. Blaðið talar mikið um,
hve „óhyggilegt sé að hér starfi 2
flokkar, sem báðir stefna að því að
koma á hagkerfi sósíalismans." En
hversvegna stofnuðu kommúnistar þá
flokk sinn upphaflega? Og hvers vegna
minntust þeir ekki á þetta fyrir kosn-
ingar meðan þeir héldu að Alþýðu-
flokkurinn mynda tapa? Annars er
það alveg rétt, að það eru að verða
seinustu forvöð fyrir foringja komm-
únista að fá sameininguna, því að þess
virðist ekki langt að bíða að flokkur-
inn verði orðinn minni en Alþýðu-
flokkurinn! En ótrúlegt er, ef foringj-
ar Alþýðuflokksins verða ginkeyptari
fyrir sameiningunni en forustumenn
slíkra flokka erlendis.
fi Cíiatianai
mim NÁúRANNANNA