Tíminn - 01.02.1946, Blaðsíða 5

21. blað
TlMEVIV, föstudaghm 1. febrúar 1946
5
Ketill frá Króksnesi
(Skost œvintýri). «
rúm á geitar- og sauðarfeldum. Svaf hann þar um nótt-
ina og fór eins vel um hann og bezt verður á kosið.
Morguninn eftir, þegar hann var að búa sig til brott-
ferðar, sagði hundurinn góði: „Minnstu mín, ef þú þarft
einhvern tíma á góðum hlaupara að halda. Verð ég þá
oðar við hlið þér.“
Ketill frá Króksnesi þakkaði hundinum og hélt leið-
ar sinnar. Gekk hann nú lengi, lengi, unz fætur' hans
voru orðnar sárir og slithir skórnir. Dagurinn leið,
nóttin nálgaðist, smáfuglarnir flugu í hreiður sín og
kátu íkornarnir lögðust til hvíldar. Ketill átti hvergi
höfði sínu að að halla. Loks sá hann í fjarska lítið hús
milli klettóttra ása. Þar var ljós í glugga og þar bjó
klettafálkinn sjálfur.
„Ég er að leita að konunni, sem rænt var frá mér,“
sagði Ketill.
„Konan þín fagra fór hér hjá í gærkvöldi. Sat hún
á öxl risans, en komdu inn. Ég skal gefa þér mat og
ljá þér húsaskjól,“ sagði fálkinn góði. Ketill gekk því
inn. Fálkinn gaf honum góðan kvöldverð og bjó honum
hvílurúm úr fuglafiðri. Svaf hann þar vært til morguns.
Þegar hann var að leggja af stað, sagði hann: „Mundu
mig, ef þú þarft á sterkum vængjum að halda. Verð ég
þá þegar við hlið þér“. Ketill þakkaði fálkanum góða
og hélt leiðar sinnar.
Hann brauzt áfram, þar til hann verkjaði í fæturna
og komin voru göt á skósóla hans. Hann gekk allan
daginn og fram á nótt, þangað til fugl'arnir voru komnir
í hreiður sín og íko'rnarnir skæreygu lagztir til hvíld-
ar. Ketill frá Króksnesi átti hvergi höfði sínu að að
halla. Loks sá hann í fjarska ljós í glugga á litlu húsi,
er stóð á lækjarbakka. Hann var svo feginn þessu, að
hann komst til hússins á skemmri tíma en það tekur
að rita þessar línur. Hann barði að dyrum og út kom
ofurlítill músarindill. Gaf hann Katli brauð og ost og
Bændaförin þingeyska 1945
LARS HANSEN:
*
Fast þeir sóttu sjóinn
Svo bar það til eitt kvöldið, að Jens ranglaði upp á gnúpinn.
Hinir gáfu því lítinn gaum, þar til þeir hrukku upp við ógurlegt
öskur, sem rauf heimsskautskyrrðina. Þeir lögðu eyrun við. Og
hrópið var: „Noregur“.
Þeir sáu líka hvernig Jens hoppaði og baðaði út öllum öngum.
Þeir tóku allir til fótanna. En þegar upp kom, gátu þeir ekki
eygt neitt, sem líktist skipi, hvernig sem Jens benti og pataði.
Þeir sáu ekkert nema ís — órofa ísbreiðu. Samt sem áður voru
þeir sannfærðir um, að Jens hefði komið auga á skútuna, þvi
að hann hafði hvað eftir annað fært þeim heim sanninn um,
hvað hann var sjóngóður — langt umfram þá hina. Hann hafði
hreinustu fálkaaugu.
Þeir urðu að bíða í tvo langa klukkutíma, áður en „Noregur“
kom svo nærri, að þeir gætu tekið þátt i fögnuði Jens.
Enn var svo mikill ís í kringum eyjarnar, að ekki var hægt að
koma „Noregi“ inn á leguna. Skútan sveimaði því úti fyrir og
þumlungaði sig gegnum ísinn sitt á hvað. Vesalingarnir fjórir
uppi á eynni horfðu heillaðir á þessar aðfarir. Þeir gátu ekki
haft augun af skútunni. Þeir sáu fljótlega, að Skolur var einn
á þilfavinu. Þeim fannst það furðu gegna, að hann Kristófer
skyldi ekki láta sjá sig, og bráðlega urðu þeir ásáttir um það,
að hann myndi alls ekki vera á skipinu. Hann Kristófer var
sjálfsagt dáinn — það var eiginlega áreiðanlegt — enda leyndi
sér ekki, að „Noregur“ hafði fengið ljótar skrokkskjóður. Þegar
stjórnborðshliðin sneri að þeim, var skipið líkast flaki, og þeir
urðu undir eins á eitt sáttir um, að það myndi vera svo illa leikið,
að ekki kæmi til mála, að þeir gætu siglt því heim til Noregs.
Jens kvað fyrstur upp úr með þetta, enda var hann sjónskarp-
astur þeirra allra.
Þeir Lúlli og Nikki gátu nú ekki beðið lengur. Þeir tóku bátinn
og reru á móti skútunni.
Þegar Skolur sagði þeim, að hann Kristófer væri bráðlifandi,
og ekki í neinni hættu, urðu þeir svo glaðir, að þeim fannst
þetta áfall, er „Noregur“, hafði hlotið, hreinustu smámunir. Og
þegar þeir voru setztir niður í káetu og farnir að drekka kaffi,
sagði Skolur:
— Takið eftir einu, piltar mínir: Slíkir hlutir geta gerzt á sjó,
en ekki á þurru landi. Maður og skip geta bókstaflega gróið sam-
an og orðið eitt. Hver haldið þið, að hafi stýrt gegnum Orms-
augað, þegar bæði hann Kristófer og „Noregur" urðu fyrir sams
konar áfalli? Báðir löskuðust stjórnborðsmegin, en í hvorugum
brotnaði svo mikið, sem eitt bein.
Lúlli og Nikki sneru sem skjótast til lands aftur með mat
handa þeim, sem biðu uppi á eynni, og þegar þeir fóru að ræða
um það sín á milli, allir fjórir, að hann Kristófer hefði borizt
með ísnum gegnum Ormsaugað og ekki sloppið ver frá því ævin-
týri en raun bar vitni um, komust þeir allir að sömu niðurstöðu,
þótt Nikki yrði fyrstur til þess að orða hana:
— Þetta veit á eitthvað — o-já.
„Noregur“ varð að bíða úti fyrir hér um bil heilan dag, en loks
var allur ísinn kominn vestur um, og nú lágu Þúsundeyjarnar
aftur baðaðar skæru sólskini og sumarhlýju i blágrænum fló-
anum. „Noregur“ gat kastað akkerum á víkinni fyrir framan
bækistöðina.
Þeir byrjuðu undir eins að flytja feng sinn á skipsfjöl. Hver
smuga í lestinni var fyllt af dúnseftkjum. Hver þumlungur var
notaður, og þar sem vélin hefði verið engum til gagns, ef Skolur
hefði ekki ráðið niðurlögum hennar, var einnig hlaðið dúnpok-
um. Samt sem áður kom á daginn, að þeir urðu að vista þrjá
síðustu pokana í káetunni, sem þó var ekki stærri né rúmbetri
en nauðsyn bar til. En þeir vildu ekki skilja eftir neitt það, er
orðið ga,t þeim að fé, þegar heim kæmi.
Hafi „Noregur" ekki verið sjálegt skip áður en þeir byrjuðu
að flytja dúninn um borð, þá mátti með sanni segja, að það væri
skringilegur farkostur, þegar því starfi var lokið. Víst flaut skútu-
skömmin, ekki var hægt að bera á móti því, en það hefði verið
erfitt að segja, að hún væri nýtízku skip, að minnsta kosti ef
menn litu aðeins stjórnborðsmegin á hana.
Nú var hún orðin svo hlaðin, að allur skrokkurinn lá í sjó
barna inni á víkinni, ekkert nema hvalbakurinn upp úr. í þokka-
bót vantaði svo flest það, er vera skal á skútu ofan þilja. Þeir
Lúlli og Nikki höfðu gefið því gætur, hvernig skútan seig dýpra
og dýpra í sjó, og það væru frekleg ósannindi að halda því fram,
að þeim hefði verið rótt innanbrjósts. Þegar síðasta sekknum
var slengt yfir borðstokkinn, baðaði hann Nikki vængjunum
beiftarlega út í loftið og sagði:
(Framhald af 4. síðu)
búnaðarmálastjóri var þangað
kominn til móts við leiðangur-
inn. Bauð hann ferðafólkið vel-
komið til Suðurlands með stuttri
ræðu. Fararstjóri þakkaði ræðu-
mönnum hlýlegar viðtökur.
Ragnar Ásgeirsson garðyrkju-
ráðunautur var og kominn til
Hvanneyrar. Slóst hann þar í
för með Þingeyingum og var af
hálfu Búnaðsrfélags íslands
þeim til leiðbeiningar og aðstoð-
ar það sem eftir var ferðarinn-
ar.
Eftir kvöldverð gekk ferða-
fólkið um og skoðaði staðinn. í
hópnum voru nokkrir gamlir
nemendur frá búnaðarskólan-
um á Hvanneyri, sem höfðu
gaman af að rifja upp gamlar
endurminningar og kynna sér
þær breytingar, sem orðið höfðu
síðan þeir voru þar.
Nokkrir Borgfirðingar komu
til Hvanneyrar um kvöldið, til
þess að heilsa upp á kunningja
í hópi ferðafóíksins. Veður var
hið fegursta. Reikaði fólkið í
smáhópum um tún og traðir
staðarins, skrafaði saman, naut
útsýnis um hið fagra hérað og
fræddist af þeim, sem kunnug-
ir voru, um byggðina. Kom víst
öllum saman um, að þeir hefðu
eigi áður séð fegurri byggð eða
betur hýsta.
Þingeysku bændunum mun
segjast svipað frá Hvanneyri og
Þórólfi smjöri sagðist frá land-
kostum á íslandi. Litu þeir hýr-
um augum til hinna víðáttu-
miklu og frjóu flæðiengja. Loks
tók ferðafólkið á sig náðir.
Margir fengu rúm á Hvanneyri.
25 manns fóru til Borgarness í
boði gistihússtjórans þar, Pét-
urs Sigfússonar, aðrir sváfu í
hvílupokum sínum í húsum inni.
Þriðjudagur 12. júní.
Að morgni hins 12. júní var
þykkt loft, suðaustanátt og
rigning öðru hvoru. Þau veðra-
brigði voru Borgfirðingum kær-
komin, því þurr og köld norðan-
átt hafði staðið öllum gróðri
fyrir þrifum sunnanlands fram
að þessu. Þó ferðafólkinu væri
þetta veður ekki beinlínis hag-
fellt, gat það vel unnað Sunn-
lenzku bændunum gróðrarveð-
ursins og gladdi sig við það að
hafa notað allt kvöldið áður,
til að skoða sig um.
Kaffi var framreitt kl. 8. Eft-
ir að menn höfðu hresst sig á
því, var skoðað ýmislegt það á
staðnum, sem ekki vannst timi
til.kvöldið áður, og tíminn not-
aður til að spjalla saman og
kynnast ferðafélögunum. Sumir
höfðu sett sér það mark að
kynnast öllum, sem þátt tóku
í ferðinni, en mikið vantaði á
að allir þekktust innan hóþsins.
Kvatt var til burtfarar kl. 10
Safnaðist þá fólkið saman fram-
undan kirkjunni. Þakkaði far-
arstjóri viðtökurnar á Hvann-
eyri og bað menn hrópa ferfalt
húrra fyrir ,húsráðendum og
höýuðbólinu. Því næst var sung-
ið. Þá talaði settur skólastjóri
til gestanna og árnaði þeim
allra heilla. Að síðustu söng
karlakór leiðangursins: „Vegir
skiljast....“ Þá kváðu bíllúðr-
arnir allir í einu, fólkið hraðaði
sér í sætin og lestin lagði af
stað. Ekið var um Mela- og Leir-
ársveit og inn fyrir Hvalfjörð.
Þar er landsle^ einkennilegt og
víða fagurt, en þess njóta menn
betur á norðurleiðinni.
í Botnsdal var stanzað og
nestið tekið upp. Eftir það var
ekið rakleitt að Álafossi. Þar
hafði Búnaðarsamband Kjalar-
nesþings’ og Sigurjón Pétursson
boð inni fyrir ferðafólkið. Þegar
ekið var um Kjalarnesið, var
sólskin öðru hvoru milli hryðj-
anna. Dáðust allir að þessari
fallegu sveit.
Við Álafoss óku bílarnir milli
raða af blaktandi fánum. Horfðu
gestirnir hrifnir á þá viðhöfn
og á stóran hóp virðulegra
manna, er stóð þar við tjaldbúð
ðina mikla. Þar var gestunum
heilsað hlýlega og boðið inn að
ganga. Innifyrir svignuðu lang-
borð undan alls konar kræsing-
um. Var drjúgur spölur að ganga
frá tjalddyrum inn að stafni.
í búðinni niðri fóru ræðuhöld
fram. Þar töluðu af hálfu Sunn-
lendinga: Sigurjón Pétursson á
Álafossi, Kristinn Guðmunds-
son, form. Búnaðarsambands
’Kjalarnessþings, Bjarni Ás-
geirsson alþm., Jóhannes Reyk-
dal iðjuhöldur á Setbergi, sr.
Eiríkur Brynjólfsson á Útskál-
um og Ólafur bóndi í Brautar-
holti.
Af hálfu Þingeyinga töluðu:
Jón H., Þorbergsson fararstjóri,
frú Helga Kristjánsdóttir á
Þverá, Jón Haraldsson á Einars-
stöðum og Böðvar Jónsson í
Brekknakoti. Var hverri ræðu
fagnað með áköfu lófataki, og
sungið af miklu fjöri milli þess,
er menn töluðu.
Sigurjón Pétursson gaf þeim
sína værðarvoðina hvoru, Sig-
urði skáldi á Arnarvatni og
skáldkonunni Sigríði Stefáns-
dóttur á Hveravöllum til minn-
ingar um komuna að Álafossi.
Þegar staðið var upp frá borð-
um, varð þröng mikil um veit-
endurna, því gestirnir viidu sem
flestir geta þrýst hendur þeirra
að skilnaði. En bílhornin gullu,
hinir löghlýðnu ferðamenn
þyrptust í bilana og lagt var
af stað síðasta áfangann til
höfuðstaðarins.
Staðnæmst var við hús Bún-
aðarfélags ísl. Þar var mikill
mannfjöldi fyrir. Vinir og ætt-
ingjar til að taka á móti gest-
unura.
Þingeyingáfélagið í Reykjavík
hafði, eins og áður er sagt, boð-
izt til að útvega öllum í bænda-
förinni samastað, meðan þeir
dveldust í bænum. Þegar hinir
gestrisnu Reykvíkingar höfðu
haft upp á gestum sínum,dreifð-
ist ferðafólkið um bæinn til
dvalarheimila sinna.
RITSTJÓRI: SIGRÍÐUR INGIMARSDÓTTIR
Tízkan og tímarnir
Á ófriðarárunum var stofnað félag tízkuteiknara í Lonilon. Félag þetta
hafði náið samstarf við ríkisstjórnina öll stríðsárin og starfaði með henni
að lausn ýmissa vandamála er snertu fatnað og fatatízku þjóðarinnar. —
Hér á myndinni sést tízkuteiknari Englandsdrottningar. Hann er að
bera saman frumteikningu sína og kjólinn, sem stúlkan er í.
Eftir fiskiþingið
(Framhald af 4. síðu)
Vísitala sjávarútvegsins.
„FLskiþingið felur stjórn
Fiskifélagsins að hlutast til um
það, að reiknuð sé út, svo fljótt
sem verða má, hve mikið verð-
lag og framleiðslukostnaður
liinna ýmsu sjávarafurða hafi
breyzt síðan á árinu 1939.
Telur Fiskiþingið sjálfsagt að
hafðir séu til hliðsjónar við
bessa útreikninga, reikningar
frá reikningaskrifstofu sjávar-
átvegsins, er starfar á vegum
?iskifélagsins.“
Saupgjald miðist við
verðmæti útfl. afurða.
„Fiskiþingið skorar á Alþingi
Dg ríkisstjórn að kóma því til
leiðar, að öll laun og kaupgjald
í landinu verði miðað við magn
og verðlag útfluttra afurða.
Bendir þingið á, að við borð
hefir legið, að vélbátaútvegur-
Inn stöðvaðist bæði á síld- og
borskveiðum vegna vaxandi ó-
samræmls milli afurðaverðs og
kaupgjalds.
Telur þingið að nú sé svo
komið fyrir vélbátaútveginum,
að hækkað kaupgjald eða lækk-
að verð á sjávarafurðum, hljóti
að leiða til þess, að sjómenn fá-
ist ekki á meginhluta vélbáta-
flotans, vegna þess að þeim
bjóðist hærra kaup í landi en
vélbátaútvegurinn geti risið
undir j.ð greiða. Auk þess yrði
um taprekstur að ræða hjá vél-
bátaútgerðinni. Svipað er ástatt
í fleiri greinum sjávarútvegsins.
Ef laun og kaupgjald verður
ekki fært til samræmis við út-
flutningsverðmæti afurðanna
áður en langt um líður, er hætt
við, að það verði ekki gert fyrr
en afleiðingar ósamræmisins
hafa bakað þjóðinni stórtjón.“
Tillaga Eysteins.
Eysteinn Jónsson hefir á und-
anförnum alþmgum borið fram
þingsályktunartillögu um að
^rannsakaður verði framleiðslu-
kostnaður og afkoma sjávarút-
vegsins og fundið út hvaða af-
urðaverð útvegurinn þurfi að fá
til þess að vélbátaútvegurinn
geti borið sig fjárhagslega.
Fiskiþinginu var send þessi
tillaga til umsagnar.
Sveinn fær smákast.
Tillögu Eysteins var vísað til
sjávarútvegsnefndar Fiskiþings-
ins. Sveinn Benediktsson mátti
ekki heyra tillöguna nefnda, þar
sem hún væri frá Framsóknar-
manni, þótt hann gæti ekki
mælt í móti réttmæti tillögunn-
ar með rökum. Finnbogi Guð-
mundsson kraíðist hins vegar,
að samþykkt yrðu meðmæli með
samþykkt tillögunar og dró
fram mörg og gild rök fyrir á-
huga og stuðningi Eysteins við
sjávarútveginn. Sveinn varð
hins vegar ókvæða við og þæfði
málið tvo fundi, en eftiir að
Finnbogi hafði gefið greinagóða
lýsingu af skemmdarstarfi Jó-
hans Jósefssonar og Lúðviks
Jósefssonar til óþurftar sjávar-
útveginum og hafði hótað því
að bera fram kröfu í stjórn
Landssambands ísl. útvegs-
manna um að Jóhann yrði rek-
inn úr stjórn Landssambands-
ins, lét Sveinn sig, og var síðan
látinn hafa framsögu um með-
mælin við samþykkt á tillögu
Eysteins.
Sala sjávarafurða.
„Fiskiþingið skorar á ríkis-
stjórnina að ganga sem fyrst frá
viðskiptasamningum við þjóðir
á mgginlaridi Evrópu, þannig,
að framleiðendur geti selt þang-
að hluta af framleiðslu sinni.
í sambandi við þetta vill
Fiskiþingið láta í ljós það álit
sitt, að það geti verið hagstætt
að mynda gjaldeyrisinnstæður
hjá þessum þjóðum nú á meðan
bær eru að byggja upp hjá sér
möguleika til framleiðslu á út-
flutningsvörum sínum.“
Framh.