Tíminn - 18.02.1947, Síða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDDHÚSI. Llndargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
| AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Síml 2323
31. árg.
Koykjavík. þriðjudag'liin 18. febi*. 1947
33. blað
ERLENT YFIRLIT:
Kolaskorturiíin í Bretlandi
Íhaldsiiienii uota lækifærið til að jafna
g'amlar deilnr við náiiiuinálaráðherr-
ann
Seinustu fregnir frá Bretlandi benda til þess, að stjórninni
hafi tekizt með ráðstöfunum sínum að vinna bug á sárasta elds-
neytisskortinum, er hin óvenjulega hörkuveðrátta hefir valdið.
Þetta. er ekki sízt að þakka kolanámumönnunum, sem hafa lagt
á sig eftirvinnu og helgidagaívinnu til þess að auka framleiðsluná.
Sést á því, að kolanámumenn telja það miklu skipta, að erfiðleik-
arnir, sem stjórnin hefir hér þurft að mæta, yrðu ekki eins mikið
vatn á myllu stjórnarandstöðunnar og hún hefði látið sig dreyma
um.
Ástæöan til þess, aö íhalds-
menn hafa notaö sér eldsneytis-
skortinn, sem stafar af vetrar-
hörkunum, til ádeilna á ríkis-
stjórnina, stafar fyrst og fremst
af því, aö kolanámurnar voru
þjóðnýttar í síðastl. ári. Kola-
vinnslan hefir farið minnkandi
í Bretlandi á undanförnum ár-
um og liggja til þess margar
Ingðlfur Arnarson, fyrsti togari Rvíkurbæjar
kom í gær
Skipinu fagnað
meö viðhöfn
Shlnwell.
ist þjóðnýtingin vel fyrir á meö-
al námumannanna. Hins vegar
eru ekki komnar til fram-
kvæmda nema sáralitlar endur-
bætur á kolavinnslunni, er
stjórnin hefir fyrirhugað, en
áætlað er að veita alls 3 miljarð'a
sterlingspunda til að koma
námarekstrinum í nýtízkuhorf.
Þótt kolaíramleiöslan hafi
heldur aukizt á siðastl. ári, hefir
það ekki nægt til aö mæta hinni
auknu eftirspurn. Engin skilyrði
hafa því verið til að safna birgð-
um og kolin haía verið flutt
jafnóðum til verksmiöja og
orkuvera og þau voru unnin.
Þegar samgöngurnar tepptust
vegna snjóþyngsla og ísalaga á
dögunum, urðu verksmiðjurnar
og orkuverin því næstum jafn-
harðan kolalaus. Við þetta bætt-
ist svo, ^ð vinnslan féll niður í
mörgum námum vegna kuld-
anna. Til að koma í veg fyrir al-
gert öngþveiti, greip stjórnin til
mjög róttækra ráðstafana, m. a.
var lokaö fyrir rafmagn til
fjöldamargra verksmiðja og raf-
ástæöur. Námufélögin hafa ver- orka injög taknjörkuð til heimil-
ið mörg og fá þeirra svo fjár-
sterk, að þau hefðu bolmagn til
að koma rekstrinum í nýtizku-
horf. Aðbúnaður námumanna
hefir verið slæmur og þvi stöð-
ugt orðið erfiðara að fá
menn til námuvinnu. Jafnaðar-
menn hafa lengi haldið því fram,
að eina lausnin á þessum mál-
um væri Jþjóðnýting og sameig-
inlegur rekstur allra námanna.
Þegar lögin um þjóðnýtingu
námanna voru samþykkt á fyrra
ári, veittu íhaldsmenn þeim
sáralitla mótstöðu, þvi aö á-
standið í þessum málum var
oró'ið svo óvinsælt, að erfitt var
að mæla því bót lengur.
Þótt enn sé ekki fengin reynsla
af þjóðnýtingunni, hefir ástand-
' ið heldur batnað síðan. Bæði
heildarframleiðslan og afköstin
á mann hafa aukizt síðan. Fleiri
menn hafa líka gefið sig fram
til námuvinnu og yfirleitt mæl-
ERLENDAR FRETTIR
Bandaríkjamenn hafa farið
þess á leit í Öryggisráðinu, að
þeir fái til umráða nokkrar
eyjar á Kyrrahafi, er áður lutu
Japönum. Líklegt þykir, að hin
stórveldin vilji fresta þessu
máli, unz gengið hafi verið frá
friðarsamningu|n við Japani.
Bretar hafa ákveðið að leggja
Palestínumálið fyrir sameinuðu
þjóðirnar.
Samnjpgar um fransk-tékk-
neskt bandalag eru langt á veg
komnir, segir i tilkynningu frá
Prag.
Brezku konungshjónin eru
komin tji Suður-Afríku og hefir
verið mjög vel fagnað.
Um 70 manns fórust í flug-
slysunum um helgina. Við Ítalíu-
strendur fórst flugvél með 16
manns og í Kólumbiu fórst Sky.
mastervél með 53 menn.
Ekkert Iát verður á kuldunum
í Norður- og Vestur-Evrópu. í
Bretlandi hafa frostin aukizt
aftur. í Osló hefir skólum og
samkomustöðum verið lokað
vegna eldsneytisskorts.
isnota. Þessar ráðstafanir hafa
leitt til þess, að meira en ein
milj. manna hafa misst atvinn-
una í bili, en hinsvegar hafa þær
aístýrt algeru öngþveiti.
íhaldsmenn liafa vitanlega
notað þetta tækifæri til að
kenna skipulagsleysi og úrræða-
leysi stíírnarinnar um kola-
skortinn. Stjórnin hefir hins
vegar bent á, að ekki hafi verið
möguieikar til að safna kola-
birgðum að undanförnu og ekki
sé hægt að kenna henni um
þótt harðindi séu nú meir í Bret-
landi en þar hafa orðið i 50 ár.
Hún hefir sýnt fram á, aö kola-
framleiðslan hefir aukizt
stjórnartíð hennar. Þá hefir hún
bent á, að þjóðnýtingin hafi
tryggt vinnufriðinn og hafi t. d.
verið tíu sinnum minna
vinnutap í kolanámunum vegna
verkfalla nú en eftir fyrri heims-
styrjöldina.
Gagnrýni íhaldsmanna hefir
ekki sízt verið óvæg vegna þess
að Emmanuel Shinwell námu-
málaráðherra hefir lengi verið
einn harðskeyttasti andstæðing
ur þeirra. Hann var einn þeirra
þingmanna, er harðast gagn-
rýndi stjórn Cliurchills á stríðs-
árunum og vildi aldrei fara í
stjórn hans, þótt hann ætti
kost á ýmsum ráðuneytum
Shinwell gaf Churchill á þeim
árum þá lífsreglu, að þeir menn
sem ekki þyldu gagnrýni, ættu
ekki að gefa sig að stjórnmálum
Þeirrar reglu hefir hann þurft
að minnast seinustu vikurnar.
Shinwell er 62 ára gamall
Hann er af Gyðingaættum
Hann vann ýms störf á uppvaxt-
arárum sínum og lærði meðal
annars klæðskeraiðn. Hann var
ungur, þegar hj.nn tók að starfa
í verkalýðsfélögunum og varð
brátt ejjjn af leiðtpgum sjó
mannasamtakanna. Hann sat á
þingi 1922—24 og 1928—31. Hann
var námumálaráð'herra í stjórn
um Mac Donalds 1924 og 1930—
31. Árið 1935 bauð hann sig fram
á móti Mac Donald, sem þá var
genginn íhaldsmönnum á hönd
(Framhald á 4. slSu)
Hér sjá menn nýju togarann, þar sem hann liggur á ytri höfninni í Reykjavík, skrýddur óteljandi fánum, al-
búinn að leggjast að bryggju, Jiegar tollverðirnir hafa innt af höndum embættisskyldu sína. í baksýn sést Esja,
sem enn er söm og_ á dögum Ingólfs landnámsmanns. — Megi farsæld fylgja þessu nýja skipi og þeim mönn-
um, er á því starfa.
(Ljósm.: Sig. Guðmundsson)
/Evlntýri á flugför:
Fjögra manna flugvél nauðlendir
hjá Völlum í Skagafirði
Flugiiieiiiiirnir (tL|»plir í Variualilíö í lioila viku
Steindór Hjaltalín írá Siglufirði hefir á undanförnum árum
gefið sig mjög að flugmálum og fest kaup á allmörgum flugvélum,
stórum og smáum, og komið upp ílugskóla á Akureyri í félagi við
aðra. í sumar flaug hann á stórri flugvél, sem hann á, til Eng-
lands og mcginlands Evrópu tneð marga gesti í boði sínu.
Nú fyrir skömmu lenti Stein-
dór í nokkru ævintýri í flugferð
norður í land. Lagði hann af
stað mánudaginn 3. febrúar í
einni flugvéla sinna — fjögra
manna flugvél og var ferð-
inni heitið til Akureyrar. Voru
þeir félagar fjórir i vélinni,
Njáll Guðmundsson flugmaður,
Ásgeir Pétursson vélaÁiaður og
Baldur Þórisson, auk Steindórs
sjálfs.
Komust ekki niöur í Eyjafjörð.
Dimmt var yfir þennan dag
og þegar þeir félagar konni yfir
Eyjafjörðinn, byrgði hann svart.
ur mökkur, sem hvergi rofaði
gegnum. Flugu þeir þarna fram
og aftur um stund, komust nið-
ur undir brúnina á Villinga-
dalnum, en urðu frá að hverfa
að lokum. Var nú orðið svo lítið
benzín eftir á vélinni, svo að
ekki voru tiltök að ná aftur til
Reykjavikur og vafasamt, hvort
Uppgripa síldarafli
í sundunum
Uppgripa síldarafli var á
Kleppsvíkinni og Viðeyjarsundi
í gær. Margir bátar voru að
veiðum og fengu sumir þeirra
ágæt köst. Annars bíð'a margir
síldarbátar eftir losun við bryggj
ur í Reykjavík, því skortur er
á skipum til að flytja norður
bræðslu. .
Sýning á málverkum
Þór. B. Þorlákssonar
Á laugardaginn var opnuð i
Oddfellow-húsinu yfirlitssýning
á málverkum Þórarins B. Þor-
lákssonar í tilefni af því, að um
þessar mundir eru áttatíu ár
liðin frá. fæðingu hans. Eru á
þessari sýningu nær níutíu
myndir, sem Þórarinn heitirm
málaði á þrjátíu árurn.
Þórarinn hóf málaranám i
Kaupmannahöfn, og hafði þá
enginn íslendingur gefið sig við
málaralist siðan Sigurður Guð-
mundsspn fornfræðingur féll í
valinn. (Að þessu hugðarefni sínu
vann Þórarinn síðan eftir föng-
um, þar til hann lézt árið 1924.
Mun hann jafnan verða talinn
brautryðjandi málaralistarinn-
ar á íslandi.
dygði til flugs suður í Borgar-
fjörð, þótt lendandi væri á flug-
vellinum á Kroppsmelum.
Lent hjá Vöilum í Skagafirði.
Þegar kom yfir Skagafjörð
lækkuðu þeir félagar flugið og
komust niður úr skýjaþykkninu,
og reyndist þá sæmilega bjart
undir. Tóku þeir félagar þaö ráð
að lenda hjá Völlum fremur en
hætta á að fljúga suður. Hafði
ein ílugvéla Steindórs lent á
þessum slóðum í sumar, og voru
þeir félagar nokkuð kunnugir
staðháttum. '
Flugmenn í vetrarleyfi -—
bændur við flugvallargerð.
Lendingin tókst slysalaust, og
héldu' ævintýramennirnir til
Varmahlíðar. Sátu þeir þar í
góðu yfirlæti alla vikuna. Fékk
Steindór bændur i héraðinu
með bifreiðar til þess að aka
grjóti í skurði, sem voru þvi til
trafala, að flugvélin gæti hafið
‘sig á loft. Var þvi verki lokið
fyrra sunnudag. Bjóst Steindór
þá til ferðar með sveit sína, þvi
að veður var gott, og flaug hann
þann dag til Akureyrar.
Sveitin fiýgur suður.
Hingað til Reykjavíkúr komu
þeir félagar aftur á föstudag-
inn var. Fóru þeir frá Akureyri
á þremur flugvélum — farþega-
flugvélinni, sem nauölent hafði
í Skagafirðinum, og tveimur
litlum kennsluflugvélum. Flaug
farþegaflugvélin beina leið yfir
hálendið til Reykjavíkur. En
litlu kennsluflugvélarnar flugu
vestur yfir byggðir. Lentu þær
báðar lijá Völlum í Skagafirði
og heilsaöi Steindór upp á vini
sína frá fyrri viödvöl þar. En
síðan var flogið áfram yestur
yfir Húnavatnssýslu og suður
yfir heiðar til Reykjavíkur.
Telur Steindór að gera megi
góðan flugvöll þarna hjá Völl
um með litlum tilkostnaði.
Varö að skera nótina sundur.
Jökull frá Hafnarfirði fór i
gærmoi'gun áleiðis til Siglu-
fjarðar með sild, sem hann hafði
veitt þá um morguninn og dag-
inn áður. í seinasta kastinu
fékk hann svo mikla síld í nót-
ina að fleygja varð miklu af
henni og skera nótina sundur
til að ná henni undan sildar-
kösinni.
'Á Viðeyjarsundi veiðist sildin
á 6—7 faðma dýpi.
Fleiri bátar á síldveiöar.
Bátar eru nú alltaf að bætast
við á síldveiðarnar með degi
hverjum. Eldborg hefir nú t. d
hætt síldarflutningum, og er
farin á veiðar, og von er á fleir
um næstu daga, svo sem Dóru
frá Hafnarfirði og Richard frá
ísafirði.
Skortur á flutningsskipum
tefur nokkuð síldveiðarnar, þar
sem bátarnir þurfa að liggja við
bryggjur fullhlaðnir og bíða
eftir losun. í gær biðu margir
bátar eftir losun, en illa leit út
með skip til flutninga norður.
Rifsjjes og Ólafur Bjarnason
munu þó taka síld til flutnings
í dag.
Hinn nýi togari Reykjavík-
urbæjar, Ingólfur Arnarson,
kom til landsins í gær eftir
fljóta og greiða ferð frá Eng-
landi. Var honum fagnað af
mikilli viðhöfn og f jölda fólks,
sem safnaðist saman á hafn-
arbakkanum, þegar skipið
lagðist að bryggju.
Hiö nýja skip kom inn á ytri
höfnina á öðrum tímanum i
gær. Hayðvi það aðeins verið
hálfan þriðja sólárhring frá
Englandi.
Þess var nú skammt að bíða,
að fólk tæki að þyrpast niður á
Skúlagötuna, til þess að virða
fyrir sér skipið, þar sem það lá
fánum skrýtt úti á Engeyjar-
sundi. Voru dómar manna mjög
á einn veg, að þetta væri föngu-
legt skip að sjá.
Nokkru eftír klukkan þrjú var
haldið inn og mun klukkan hafa
verið um tuttugu minútur geng-
in í fjögur, þegar þessi fyrsti
togari bæjarútgerðarinnar í
Reykjavik skreið í fyrsta sinn
inn úr hafnarmynninu. Var þá
hafnarbakkinn allur þakinn
fólki, sem fýsti aö sjá þetta nýja
skip. — Lúðrasveit Reykjavíkur
lék, og margt stórmenna bæj-
arins, svo sem þingmenn og
bæjarfulltrúar, stigu á skips-
fjöl.
Klukkan fjögur hófst úty^rp
móttökuathafnarinnar. Fluttu
þeir Jóhann Þ. Jósefsson sjávar-
útvegsmálaráðherra og Gunnar
Thoroddsen borgarstjóri fyrst
ræður. Síðan lýsti Gísli Jónsson
alþingismaður skipinu. Síðastur
talaöi Guðmundur Ásbjörnsson,
forseti bæjarstjórnar.
Þetta skip er hiö fyrsta, sem
hingað kemur af 32 togurum.
sem rikisstjórnin samdi um
smíði á árið 1945. Það-er með
olíukynntri gufuvél.um 500 lestir
að burðarmagni og getur flutt
300 lestir af isuðum fiski í lest.
Skipið er fallegt að ytri sýn,
og vistarverur skipsverja virð-
ast rúmgóðar og snotrar.
Skipstjóri á Ingólfi Árnarsyni
er Hannes Pálsson.
Framsóknarvist
á föstudaginn
Vegna fjölmargra áskorana
hefir verið ákveðið, að Fram-
sóknarfélögin í Reykjavik haldi
skemmtisamkomu í samkomusal
Mj ólkurstöðvarinnar næstkom
andi föstudagskvöld. Hefst hún1
með Framsóknarvist kl. 8.30. '
Vigfús Guðmundsson, sem er
á förum úr bænum, hefir lofað
að stjórna þessari samkomu.
Ef dæma má eftir likum, er
vissara fyrir Framsóknarfólk,
sem sækja ætlar þessa samkomu,
að panta sér aðgöngumiða sem
fyrst í síma 2323.
Bretar settu
engin
Bjarni líenediktsson utanrík-
ismálaráðherra upplýsti utan
dagskrár í gær, að það væri
algerlega tilhæfulaust, að Bret-
ar hefðu sett þau skilyrði fyrir
viðurkenningu sinni á ísienzka
lýðveldinu vorið 1944, að tsland
samþykkti alla samninga, er
Bretar og Danir hefðu gert um
íslenzk málefni. Yfirlýsingu
þessa gaf ráðherrann í tilefni
af því, að Einar Olgeirsson
hafði lialdið þessu fram fyrh'
nokkrum dögum, er landhelgis-
samningurinn frá 1901 var til
umræðu
Ráðherrann tók það skýrt
fram, að Bretar hefðu engin
skilyrði sett fyrir viðurkenningu
sinni á lýðveldisstofnuninni.
Hins vegar upplýsti ráðherr-
ann, að nokkru eftir að ríkis-
stjórn Ólafs Thors kom til valda
1944, hefði það orðið samkomu-
lag milli íslendinga og Breta, að
slíkir samningar skyldu gilda
áfram, enda hefði það verið í
samræmi við alþjóðavenjur.