Tíminn - 15.04.1947, Síða 1

RITSTJÓRI: S
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON |
ÚTGEFANDI: |
FRAMSÓKNARFLOKKURINN J
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚ3I. Llndargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9A
Síml 2323
31. árg.
Reykjavík, þriðjudagfim 15. apríl 1947
70. blað
Frá Alþingi:
Totlahækkunin neyðarúrræði til
bráðabirgða til aö jafna hallann
á fjárlagafrumvarpinu
Úr ræðu Skúla Guðmiuidssonar við 2. umræðu
í n. d. um tollafrv. stjórnariiuiar
Viff 2. umr. um tollafrv. ríkisstjórnarinnar í neffri deild s.l.
föstudagskvöld, flutti Skúli Guffmundsson, fulltrúi Framsóknar-
fiokksins í fjárhagsnefnd, ræffu og benti hann þar m. a. á eftir-
farandi:
Rikisútgjöldin hafa tólffaldast.
Frumvarp þetta gerir ráð fyrir
tollahækkunum á árinu 1947,
sem áætlað er að nemi um 30
milj. kr. Er frumvarpið flutt í
þvi skyni að jafna rekstrar-
hallann á fjárlagafrumvarpinu,
sem er nú, eftir 2. umr. þess,
nálægt 30 milj. kr. Gjöldin á
rekstrarreikningi fj árlagafrum-
varpsins eru komin upp í fullar
197 milj. kr., og má búast við
einhverri hækkun þeirra við 3.
umræðu, ef að vanda lætur.
Rikisútgjöldin eru því nú, sam-
kvæmt frv., orðin 12 sinnum
hærri en þau voru síðustu árin
fyrir styrjöldina.
Ríkisútgjöldin og verðmœti
útflutningsins.
Á árunum 1935—1938 voru út-
gjöld ríkissjóðs 16,6 milj. króna
á ári að meðaltali. Þá var verð-
mæti útflutningsvörunnar að
meðaltali 53,7 milj. á ári. Ríkis-
útgjöldin voru því um 31% af
útflutningsverðmætinu á þeim
árum. En síðustu árin hafa
ríkisútgjöldin stöðugt farið
mjög hækkandi, í hlutfalli við
verðmæti útflutningsins. Þann-
ig komust þau upp í 54% af
útflutningsandvirðinu árið 1945.
Árið 1946 var andvirði útflutn-
ingsins alls 291 milj. kr., og
sé gengið út frá því, að útflutn-
ingurinn á þessu ári, verði
jafn mikill að verðmæti, sem
þó er alveg óvíst, eru rikisút-
gjöldin orðin 70% af útflutn-
ingsandvirðinu. Útflutnings-
verðmætið er að vísu ekki ein-
hlýtur mælikvarði á þjóðar-
tekjurnar, en segja þó öðru bet-
ur til um þær.
Orsakir útgjaldahœkkunar-
innar.
Hækkanir ríkisgj aldanna á
síðustu árum eru af mörgum
rótum runnar, en það, sem einna
mestu hefir valdið, mun þó
vera: Launalögin, sem sett voru
fyrir tveim árum, ásamt stöð-
ugri fjölgun starfsmanna og
auknum kostnaði við ríkisrekst-
urinn. Skólalöggjöfin og trygg--
ingarlögín frá síðasta Alþingi.
Síðast en ekki sízt má nefna
stöðuga hœkkun vísítölunnar.
Á valdatíma fyrrverandi ríkis-
stjórnar hækkaði vísitala fram-
færslukostnaðar um hvorki
meira né minna en 48 stig.
Þetta eitt, vlsitöluhækkunin í
stjórnartíð fyrrv. ríkisstjórnar,
eykur útgjöld ríkissjóðs senni-
lega um a. m. k. 20 miljónir
króna á ári. Þeim arfi hefir nú-
verandi ríkisstjórn tekið við, og
af því stafa fyrst og fremst
þeir erfiðleikar, sem nú er við
að fást, í sambandi við af-
greiðslu fjárlaganna.
Rannsóknarefni fyrir hag-
frceðinga.
S. 1. haust fengu þingflokk-
arnir fjóra hagfræðinga til þess
að athuga ástand og horfur í
fjárhags- og atvinnumálum
þjóðarinnar, og hefir álit þeirra
verið birt. Gjarnan mætti láta
fræðimenn á þeim sviðum at-
huga fleira en þar var tekið
til meðferðar, t. d. það, hvað
stjórnarvöld landsins geta leyft
sér að heimta mikla skatta og
tolla til opinberra þarfa og
hvað ríkisútgjöldin mega t’era
há, í hlutfalli við þjóðartekj-
urnar. Þetta er rannsóknarefni,
sem hagfróðir menn ættu að
taka að sér. Ef slíkt væri athug-
að nú, yrði- niðurstaðan vafa-
laust sú, að ríkisútgjöldin séu
orðin of mikil, í samanburði við
þjóðartekjurnar.
Neyðarúrrœði til bráðabirgða.
Það er kunnugt, að nú í
augnablikinu er ekki hægt að
koma fram skynsamlegum að-
gerðum í dýrtiðarmálunum, sem
m. a. gætu minnkað svo veru-
lega fjárþörf ríkissjóðs, að eigi
væri þörf fyrir þessar tollahækk
anir og aðra þá tekjuauka, sem
frv leggja fyrir um. Einungis
þess vegna, að samkomulag fæst
ekki enn um það, að fára þær
leiðir, sem fara ætti í fjárhags-
og atvinnumálum, eru frv. fram
borin, sem nokkurs konar nauð-
vörn. Þetta hefir komið fram í
ræðum ráðherranna, sem talað
hafa um tekjuaukafrv. Þeir
hafa nefnt þau neyðarúrræði og
bráðabirgðaúrræði, sem þau líka
vissulega eru. Með þeim fæst
engin varanleg lausn á þeim
vanda, sem þjóðin er komin í
vegna verðbólgu og dýrtíðar. —
Þetta eru aðeins óhjákvæmileg
neyðarúrræði, til þess að bjarga
afkomu rikissjóðs þetta árið.
Nauðsyn raunhœfra
ráðstafana.
Til þess að komast út úr ó-
göngunum þarf aðrar ráðstaf
anir, eins og oft hefir verið
bent á af Framsóknarmönnum.
Og e. t. v. er nokkur von um, að
það, sem nú liggur fyrir og er
að gerast, að ríkisútgjöldin eru,
fyrst og fremst vegna verðbólg-
unnar, komin upp í 200 milj.
kr., eða um 70% af útflutning-
unum, verði til þess að opna
augu fleiri manna fyrir nauð-
syn þess, að breytt verði um
stefnu í fjármálum.
Stóríbúðaskattur.
Andmælendur frv. hafa haldið
því fram í umræðunum, að til
þess að afla ríkissjóði nauðsyn-
legra tekna hefði átt að fara
öðruvísi að. Þeir hafa einkum
talað um, að í stað tollanna
hefði átt að leggja á stóríbúða-
skatt.
Rétt mun það vera, að til sé
allmargt af óþarfalega stórum
íbúðum. Er það ekki sízt vegna
þess að fyrrv. stjórn vanrækti
að hafa eftirlit með og stjórn
á því, hvernig innfluttu bygg
ingarefni hefir verið varið. Þessi
vanræksla stjórnarinnar hefir
gert einstökum mönnum fært
að nota byggingarefni í óhófi
meðan aðrá vantaði efni til
nauðsynlegra bygginga.
Vel getur komið til mála, að
leggja skatt á óhólega stórar
íbúðir, eins og aðra óþarfa
eyðslu. En þó að slíkt væri gert
nú, væri það engin lausn á
þeim vanda, sem hér þarf við
að fást, að ná 30 milj. króna í
rekstrarhalla fjárlagafrv.
Stóríbúðaskattur yrði aldrei
nema lítið brot af því, sem nú
Sigursælt íþróttafólk úr U. M. F. R.
Saltfiskurinn orðinn mörgum
sinnum meiri en í fyrra
Freðfiskmagnið nær lielmingi meira
í lok marzmánaðar nam fisksöltun á öllu landinu rúmlega 16
þús. smál. miðaff viff fullstaðinn fisk og hafffi þá veriff saltað í
marzmánuði einum saman tæplega 10 þús. smál. í lok marz árið
1946 nam saltfiskframleiffsla affeins um 2800 smál. Saltfiskfram-
leiffslan í lok marz s.l. var sem hér segir í nokkrum hinna stærri
veiffistöffva:
Fremsta röð frá vinstri: Margrét Sölvadóttir, Guðbjörg Sigurjónsdóttir,
Magnús Magnússon. — Miðröð: Ragnar Björnsson, Guðni Guðnason,
myndastytta af Aðalsteini heitnum Sigmundssyni, Guðmundur Jónsson,
Pétur Einarsson, Gunnar Snorrason, Sigurbergur Elentínusson, Árni
Tryggvason, Ragnar Kristjánsson, Ármann Lárusson, Kristinn Guðmunds-
son, Daníel Einarsson. — Aftasta röð: Siguröur Magnússon, Hilmar Sig-
urðsson. Allt þetta fólk, sem er úr U.M.F.R., hlaut verðlaun fyrir
íþróttaafrek 1946, nema Magnús Magnússon. En hann gefur bikarinn,
sem hann heldur á, tii að keppa um á þessu ári í drengja flokki í frjáls-
um íþróttum.
Ljósm.: G. Þórðarson.
Ungmennafélögin gangast fyrir
glímu- og kynningarför til Noregs
tngmennafélag Reykjavíkur liefir finft
forgöngu um málið
í vor er ákveffiff að flokkur íslenzkra glímumanna fari til Noregs
a vegum ungmennafélaganna og sýni þar glímu á nokkrum
Áöffum. Jafnframt verða fluttir fyrirlestrar um ísland og þá eink-
um ungmennafélagshreyfinguna á íslandi og sýndar kvikmyndir
frá íslandi. Ungmennafélag Reykjavíkur á frumkvæðiff að þessari
för og eru flestir glímumennirnir frá því félagi.
Vestmannaeyjar 1964 smál.
Akranes 1953 smál. Keflavík 1638
smál., Hornafjörður 1587 smál.,
Reykjavík 1251 smál., Hafnar-
fjþrður 1161 smál., ísafjörður
1104 smál., Grindavík 694 smál.,
Garður 610 smál., Sandgerði 606
smál., Fáskrúðsfjörður 527
smál., Bolungavík 476 smál.,
Grundarfjörður 355 smál.,
Stykishólmur 300 smál.
Hin mikla aukning saltfisk-
framleiðslunnar frá fyrra ári og
frá því, sem verið hefir undan-
farin ár, stendur í beinu sam-
bandi við það, aö útflutningur
ísvarins fisks frá bátaflotanum
hefir því nær enginn verið á
lessu ári, en nam t. d. til loka
marzmánaðar í fyrra rúmlega
Frá því að ungmennafélögin
hófu fyrst starfsemi sína hér á
landi hafa þau alltaf haft náið
samband við ungmennafélögin
í Noregi, enda má segja að
norsku félögin séu fyrirmynd
þeirra íslenzku, stofnuð fyrst af
mönnum sem dvöldu í Noregi og
kynntust þessari merkilegu
vakning,arhreyfingu norsku æsk-
unnar.
vantar í ríkiskassann, og þótt
hann væri á lagður, væri ekki
hægt að komast hjá hækkun á
tollunum.
En það gæti verið skynsam-
legt að leggja á stóríbúðaskatt,
og verja honum til þess að styðja
nauðsynlegar byggingar í kaup-
stöðum og sveitum, sem nú
vantar fé til. Stjórnin ætti að
taka þetta til athugunar.
Viðskilnaður sósíalista.
Margt af því, sem fram hefir
komið í ræðum þingmanna Sós-
’alistaflokksins um þetta mál,
lítur einkennilega út, þegar það
er borið saman við verk þeirra
á næstliðnum árum, meðan þeir
voru þátttakendur í ríkisstjórn.
Einar Olgeirsson sagði m. a., að
Sósíalistaflokkurinn hefði viljað
stuðla að því, að þýðingarmestu
atvinnuvegirnir, svo sem sjávar-
útvegurinn, yrðu reknir með
hagnaði. En hvernig kemur
þetta heim við verk þessara
manna? Eftir að hafa verið við
völd í full tvö ár. skildu þeir við
sjávarútveginn svo ósjálfbjarga
í vetur, að engin fleyta hefði
þá farið á flot til fiskveiða, að
togurum undanskildum, ef rík-
issjóður hefði ekki gengið, í á-
byrgð fyrir útflutningsverð-
inu.
Þá tala þeir þingmenn Sós-
íalistaflokksins mjög um heild-
salana, sem séu of margir og
græði um of. Það mun hvoru
tveggja vera rétt. En hvernig
var stjórnin á viðskiptamálun-
(Framhald á 4. siðu)
Nú um nokkurt skeið hefir allt
samband milli þessara skyldu
æskulýðssamtaka frændþjóð-
anna fallið niður af eðlilegum
ástæðum, sem eiga rót sína að
rekja til langvinnrar styrjaldar
og erfiðleika sem fóru í kjölfar
hennar hjá norsku þjóðinni.
Strax að styrjöldinni lokinni
hófust þó bréfaviðskipti milii
ungmennafélaganna í þessum
löndum.
Því hefir nokkrum sinnum
verið hreyft af áhugamönnum
íslenzku ungmennafélagshreyf-
ingarinnar, að nauðsynlegt væri
að treysta böndin milli þessara
samtaka í Noregi og hér, með
kynningarferðum á báða bóga.
Af framkvæmdum hefir þó ekki
orðið fyrr en nú, að afráðið er
að flokjyar íslenzkra glímu-
manna fari á vegum ungmenna-
félaganna tR Noregs í vor í fylgd
með leiðtogum ungmennafé-
félagshreyfingarinnar, sem ætla
að halda- um leið fyrirlestra í
kynningarskyni og sýna kvik-
myndir héðan að heiman.
Það er Ungmennafélag Reykja
víkur, sem á frumkvæðið að því
að þessi för verður farin nú og
þá einkum formaður þess, Stef-
án Runólfsson, sem unnið hefir
af miklum dugnaði að undir-
búningi farar þessarar.
í febrúar síðastl. fékk Ung-
mennafélag Reykjavíkur bréf
frá Ungmennafélaginu í Bergen
þar sem það býður glímuflokki
frá íslenzku ungmennafélögun-
um að sýna á vegum þess
Bergen og býðst að öðru leyti til
að greiða fyrir ferðalagi flokks-
ins um Noreg og dvöl hans þar,
Þá hefir Norges Ungdomslag
sem er samband norsku ung
mennafélaganna, boðist til að
greiða götu íslenzku ungmenna-
félaganna.
Lárus Salómonsson hefir í all-
an vetur æft sérstakan glímu
flokk, sem tekur þátt í þessari
glímuför til Noregs. Aðallega eru
það menn úr Ungmennafélagi
Súðin slitnar upp frá
legufærum sínum
Síðastl. laugardag skall á suð-
vestan ofviðri úm norður og
austurland og hélzt fram yfir
helgina. Súðin var stödd á Kópa
skeri í strandferð vestur um
!and og ætlaöi að koma þar á
land vörum. Vegna veðurs var þó
ekki hægt að skipa öllu því á
land á Kópaskeri, sem þangað
átti að fara. Var ákveðið að
bíða og sjá til hvort veður
batnaði ekki. Á laugardaginn
jókst hvassviðrið stöðugt og um
kl. 7 náði það hámarki sínu. —
Þegar líða tók að miðnætti
breyttist vindstaðan í vestur og
jók brimið. Þegar vindstaðan
breyttist slitnaði Súðin frá legu-
færum sínum og missti bæði
akkerinn og mikið af akkeris-
festunum í sjóinn. Hélt skipið
við svo búið til Akureyrar. Vegna
þessa óhapps getur skipið ekki
komið við á öðrum höfnum suð
ur, en Siglufirði
20 þús smál. Það fiskmagn, sem
áður var flutt út ísvarið, hefir
því orðið að hagnýta á annan
hátt og enda þótt frystihúsin
hafa tekið nokkurn hluta af
því, hefir þó mestur hlutinn far
ið til söltunar.
Nokkrir erfiðleikar hafa verið
á saltútvegun, en gera má ráð
fyrir, að úr þessu komi ekki til
neinna vandræða af þeim sök-
um.
Frá áramótum til marzloka
nam ffamleiðsla af freðfiski tæp
lega 15 þús. smál. en var á sama
tímabili á fyrra ári um 11300
smál. Allmiklum erfiðleikum
hefir það vaidið frystihúsunum
að geymslurúm er víða orðið
fullt, en engar afskipanir hafa
átt sér stað af þessa árs fram-
leiðslu að undanteknum rúm
lega 300 smál.
Samsöngur
Fóstbræðra
Karlakórinn Fóstbræður held-
ur samsöng í Gamla Bíó í kvöld
kl. 7.15. Verður samsöngurinn
endurtekinn 3 næstu kvöld, á
miðvikudag, fimmtudag og
föstudag á sama tíma. Tveir
fyrstu samsöngvarnir eru ein-
göngu fyrir styrktarmeðlimi
kórsins.
Karlakórinn Fóstbræður hélt
nýlega upp á 30 ára afmæli si^t
og er þetta fyrsti samsöngur
þeirra eftir afmælið. Annars
hefir kórinn yfirleitt haldið
samsöngva einu sinni á ári og
þá einmitt um þetta leyti árs.
Söngstjóri hefir frá upphafi
verið Jón Halldórsson og gegnir
hann því starfi enn eins og
kunnugt er.
Af starfandi félögum hafa 5
menn auk söngstjóra starfað í
30 ár, en þessir menn eru Guð-
mundur Ólafsson, Hallur Þor-
leifsson, Helgi Sigurðsson, Jón
Guðmundsson og Sæmundur
Runólfsson. Þá hefir Magnús
Guðbrandsson starfað í 26 ár,
7 menn starfað milli 20—30 ár
og 11 menn 10—20 ár. í félaginu
hafa starfað frá stofnun þess til
þessa dags, 123 menn.
Núverandi stjórn kórsins er
þannig skipuð: Formaður Sig-
Reykjavíkur og öðrum ung-
mennafélögum á landinu og auk
þess nokkrh' glímumenn úr
Knattspyrnufélagi Reykjavíkur.
Er óhætt að fullyrða að einung-
is hinir vöskustu glímumenn
verða valdið til þessarar farar.
Hefir Lárus og lagt mikið kapp
á að búa þá sem bezt undir för-
ina.
Ekki er alveg afráðið hvenær
flokkurinn fer héðan, en vænt- i urgur Waage, ritari Holgeir
anlega verður það um miðjan Qjsiason og gjaldkeri Friðrik
maí. Glímumennirnir verða 20,
en auk þeirra taka þátt í för-
inni nokkrir forustumenn ung-
mennafélaganna, sem ekki er
alveg afráðið enn, hverjir verða.
Munu þeir halda fyrirlestra í
sambandi við sýningar flokksins
og sýna kvikmyndir frá íslandi.
Verður för þessi því, þegar allt
kemur til alls, hin bezta land-
kynning.
Farið verður með flugvél héð-
an til Noregs og fyrst sýnt í
Bergen og Oslo, en auk þess mun
fiokkurinn fara í hálfsmánaðar
ferðaiag um landið og sýna á
nokkrum stöðum, þar sem einn-
ig verða fluttir fræðandi fyrir-
lestrar um íslenzk félagsmál að-
allega og sýndar íslenzkar kvik-
myndir.
Benda allar líkur til þess að
för þessi geti orðið landi og þjóð
til sóma og jafnframt treyst
böndin milli æskulýðsfélaga
þessara tveggja frændþjóða.
Eyfjörð.
Tekjuöflunarlögin
'staðfest
Á rikisráðsfundi höldnum 14.
apríl 1947, staðfesti forseti ís-
lan/ds tekjUöflunarlög ríkils-
stjórnarinnar.
1. Frumvarp til laga um
hækkun á aðflutningsgjöldum
árið 1947.
2. Frumvarp til laga um
breyting á lögum nr. 60 1939,
um gjald af innlendum toll-
vörutegúndum.
3. Frumvarp til laga um breyt-
ing á lögum nr. 84/1932 um bif-
reiðaskatt o. fl.