Tíminn - 15.12.1947, Qupperneq 5

233. fclað
TÍMINN, mánudaginn 15. des. 1947
5
Mániid. 15. des.
Aðeins til að sýnast
Kommúnistum okkar er
það gefið að geta glaðzt yfir
litlu, þegar umbótatillögur
þeirra sjálfra eiga í hlut.
Hitt er þó verra, að stund-
um eru öli gleðilætin og gor-
geirinn á fullkomnum mis-
skilningi byggð og það mis-
skilningi einum sáman.
í dýrtíðarfrumvarpi sinu
gera kommúnistar ráð fyrir
niðurfellingu ýmsra tolla.
Fullyrða þeir í greinargerð
frumvarpsins, að sú ráðstöf-
un rnyndi lækka vísitöluna
um meira en 20 stig, og þær
fjárhæðir, sem ríkissjóður
missti þarna í 'tolltekjum,
myndu honum sparast í
lækkuðum launagreiðslum
vegna lægri vísitölu.
Svo undarlega og óvenju-
lega hefir að borið í umræð-
um um þessi mál, að komm-
únistar hafa vitnað í útreikn
inga Gylfa Þ. Gíslasonar á
allt annan hátt en hann gerir
sjálfur, og verður ekki séð
að þar séu nema tvær skýr-
ingar til: Annað hvort vís-
vitandi fölsun eða blátt á-
fram heimskulegur og ósjálf-
ráður misskilningur. Hvort
heldur er fer það illa á al-
þingismönnum og eru það ó-
heppilegir stjórnmálamleið-
togar, sem slíkt hendir.
Sannleikurinn er sá, að vísi
talan myndi lækka um 13 til
17 stig vegna þessara tolla-
lækkunar, en það er vitan-
lega töluvert undir 20 stigum
samkvæmt venjulegum reikn
ingi.
Miðað við innflutnings-
magn undanfarið myndu
tolltekjur ríkissjóðs minnka
við þetta um 25 miljónir kr.
á ári, en sparnaður ríkis-
sjóðs af vísitölulækkuninni
myndi nema nál. 10 miljón-
um króna, en þess er þá að
gæta, að af launalækkun í
krónutali leiddi líka óhjá-
kvæmilega skattalækkun.
Það sýnir ef til vill bezt
rökvillur kommúnista í þessu
máli, að þeir hrópa hátt um
það, að tolltekjur ríkisins á
þessum liðum veroi miklu
minni hér eftir en hingað til,
þar sem innflutningurinn
minnki í heild. Þetta ber lík-
lega að skilja svo, «,ð þeir
hugsi sér’að fyrst og fremst
verði dregiö úr innflutningi
nauðsynjavöru, en allir skyni
bornir menn hafa verið að
vona, að fyrst og fremst yrði
sparað á óþarfari liðum. En
það virðist ekki vera ætlun
kommúnistanna.
En hvers vegna skyldu
kommúnistar ekki hafa beitt
sér fyrir svona sigurgöngu í
dýrtíðarmálunum, meðan
þeir sátu í ríkisstjórn? Þá
var tækifærið til að sýna
stjórnkænsku sína og leysa
rnálið á þennan einfalda
hátt. Væntanlega hefði það
ekki þurft að stranda á því,
aö Jón Árnason vildi ekki
prentg. nóga Landsbanka-
seðla, eins og sumar aörar
hugsjónir þeirra í þá daga.
Það skyldi þó aldrei vera,
aö j af nvel kommúnistar
sjálfir hafi einhvern grun
um þaö undir niðri, sem allir
aðrir vita, að þessar tillögur
ERLENT YFIRLIT:
Wihston Churchi
Mefði sajgfviima stasrveldaiMaa orðið heiri í
liöitdum 'Clmreliills, Moosevelts oj*’ Stalíns?
Prá því var ‘skýrt fyrir nokkrum
dögum í útvaj;gsfréttum, að sá
maður, sem ásamt Josef Stalín,
mun vera kunnágti núlifandi stjórn
málamaður í heiminum, hafi átt
73 ára afmæJT. umræddan dag.
Þessi maður er VV.inston Churchill.
Þótt Churchilf. sé þannig kom-
inn til efri ára, virðist ekkert
draga úr lífsfjöri hans og þrótti.
Fyrir rúmum nj.ánuöi síðan vei.kt-
ist hann af kvefpest og fyrirskip-
uðu læknar hang iionum, að halda
kyrru fyrir. Churchill hafði það
hins vegar að-engu, heldur fór á
fund í neðri má.istofunni og flutti
þar einhverja þá hatrömustu á-
deiluræðu, sem Jiann hefir nokk-
uru sinni haljið. Préttaritarar
sögðu það á eftir, að þótt það
hefði truflað, hann nokkuð, hve
oft hann varð.að taka upp vasa-
klútinn til að þurrka sér um nefið,
hefði sami þróttyrinn og vígamóð-
urinn einkennt liann og þegar hon-
um hefði tekist. bezt áður.
Vitinn mikli ~
á Doverklettum.
Þess virðist ekki sjást merki, að
Churchill sé á þeim buxunum að
draga sig f hlé, eins og talið er,
að ýmsir flokksbræður hans óski,
því að þeim finnst stundum nóg
um ákafa hans og hamremmi,
heldur bendir-sitthvað til hins
gagnstæða. Þannig hefir hann ný-
lega óskað þess, að frestað verði
þeirri ráðagerð að reisa af honum
70 m. háa myndastyttu á Dover-
klettum og áttii:-hai<íí þar að vera
með logandi vinðihnn í munnin-
um og átti ioginn að sjást yfir
Ermarsund. Churehill bað þess, að
þessari ráðagerð .yrði frestað þang-
að til hann væri-'dauður eða búinn
að draga sig úr stjórnmálabar-
áttunni. fw
Ameríska blaðlð „Time“ lét ný-
lega þá skoðun:. úppi, að það sé
draumur Churehill, að leiða í-
haldsflokkinn tif - sigurs í næstu
kosningum, myndá'Stjórn, en draga
sig síðan fljótléga í hlé og fela
stjórnartaumana' ’* yngri manni.
Seinustu aukaköShingar í Bret-
landi benda hins vegar tæpast til
þess, að þessi dráúmur Churchills
rætist.
Fyrst Off frefíiSt
sagnfræðingur.
í áframhaldi . áf þessu, er ekki
úr vegi að minhast þess, að sá
maður, sem var eihí^iritari hans á
stríðsárunum, vár mJJeBa staddur í
Kaupmannahöfn og notuðu dönsku
blöðin tækifærið til þess að spyrja
hann spjörununi'úr um Churchill.
Hann gaf þá lýsihgu á Churchill,
að hann væfi ékki aðeins stjórn-
málamaður, heTSuiir ótal margt
annað og þó fyfst'ög fremst sagn-
fræðingur. Sagnffæðin hefir verið
ástfóstur lians "frá ' unglingsárum.
Hann hefir ritað mörg merkileg
sagnfræðirit og nú vinnur hann
kappsamlega að því, jafnhliöa því,
sem hann veitir stjórnarandstöð-
unni forustu, að skrifa sögu sein-
ustu heimsstyrjaldar. Sögu þessa
skrifar hann að mestu leyti eftir
minni, en hann hefir allatíð verið
óvenjulega minnisgóður og virðist
ekki neitt förlað á því sviði. Til
viöbótar þessu fæst Churchill enn
við það að mála í tómstundum
sínum og hann gaf sér einnig tíma
til þess öðru hverju á stríðsárunum.
Óvenjulegt starfsþrek.
Einkaritarinn telur það annars
ótrúlegt, hve Churchill gat afkast-
að miklu á stríðsárunum, hve
óslítandi þrek hans reyndist og
hve litla hvíld hann þurfti til
þess að verða eins og endurfædd-
ur maður. Á stríðsárunum fékk
hann helzt aldrei tíma til þess að
hvíla sig, en ef honum gafst eitt-
hvert næði, notaði hann oftast
tírnann til að sjá kvikmyndir —
aðallega þó fréttámyndir. Það
dreiföi huganum og hvíldi hann.
Einstaka sinnum tefldi hann skák
sér til skemmtunar. Annars voru
tómstundirnar mjög naumar og
oftast lágu fyrir stór mál, sem
taka þurfti ákvarðánir um. Chur-
chill var ekki ógjarnt að vera
nokkuð smámunasamur og það kom
ekki ósjaldan fyrir, að smávægi-
legar prentvillur kæmu honum í
slæmt skap. En hann hafði jafn- I
framt óvenjulegan hæfileika til :
þess að ná yfirsýn um málin, finna j
aðalatriði þeirra og mynda sér j
skoðun samkvæmt því.
Kjarkur Churchills.
Það, sem einkaritarinn telur sig
þó dá einna mest í fari Churphills,
er hinn mikli kjarkur hans. Þegar
Prakkland var sigrað, Bandaríkin
voru ókomin í styrjöldina og Sovét-
ríkin höfðu vináttusáttmála við
Hitlers-Þýzkaland, var það Chur-
chill, sem átti meiri þátt í því en
nokkur annar, að Bretar létu ekki
hugfallast og björguðu þannig
ekki aöeins sjálfum sér, heldur
jafnvel öllum heiminum. Sennilega
hefir hann líka verið eini maður-
inn í Bretaveldi, sem þá gekk með
innrásarráðagerðir í huganum. Og
kjark sinn sýndi hann m. a. í
verki, þegar hann afstýrði því, að
þingið væri flutt frá London, og
kom því jafnframt til vegar, að
það frestaði aldrei fundi vegna
loftárásar. Þingið hélt áfram fundi,
þótt loftárás væri gerð, og þing-
menn gátu því ekki farið í loft-
varnarbyrgi, eins og aðrir Lund-
únabúar. Það var sama, hve hátt
lét í sprengjum Þjóðverja úti fyrir.
Þingið sat, eins og ekkert heföi í-
skorizt. Þannig gaf það fordæmi,
sem vakti aðdáun og jók kjark
þjóðarinnar.
Winston Churchill
Þrjú mikilmenni.
Einkaritarinn segir, að Churchill
Hafi haft miklar mætur á Roose-
velt forseta og einnig hafi falliö
vel á með honum og Stalín, enda
séu þeir sennilega líkir á ýmsan
hátt. Hann lætur í Ijós Vonbrigði
yfir því, að þessir þrír höfuöleið-
togar skyidu ekki geta unnið leng-
ur saman, því að áframhaldandi
samstarf þeirra hefði verið líklegt
til að bera góðan árangur. Slíkt
má vel vera, en eigi verða það
samt talin óyggjandi sannindi. En
hitt veröur vart véfengt, að sjald-
an hafa verið haldnar ráðstefnur
jafn snjallra þjóðarleiðtoga og þar
sem fundum þessara þriggja manna
bar saman.
þeirra yrðu , ekki í fram-
kvæmd eins og þeir lýsa
þeim? Þess vegna hafi engin
ríkisstjórn neitt með þær að
gera. Hitt sé annaö mál, þó
að hrörnandi flokkur í stjórn
arandstöðu, k-ominn í marg-
falda skömm" hvort eð er,
grípi eftir þessu eins og
drukknandi maður eftir hálm
strái. Það er farið að tíðkast
að birta eitt og annaö slúð-
ur í greinargerðum tillagna
og því rná þá ekki alveg eins
hagræða tölum þar? Eitt-
hvað verður að gera til að
sýnast og látast, þegar verð-
leikarnir bregöast!
Hitt er svo annað mál,
hvort alþýðu íslands þykir
ástæða til að kosta á Alþingi
menn, sem leggja þar fram
tillögur um úrræði, sem þeim
sjálfum hefir aldrei dottið
í hug í alvöru að ætti að
f ramkvæma, og rökstyðj a
þessar tillögur sínaf með til-
búnum tölum, sem gripnar
eru úr lausu lofti. En það
fréttist síðar.
Mistök leiðrétt
Tíminn birti 17. nóvember
síðastliöinn einskonar frétta-
bréf frá Kaupmannahöfn. —
Þar var minnst á Þorfinn
Kristján'sson og tókst svo
furöulega til, að hann var
nefndur dyravörður íslend-
ingafélagsins í Kaupmanna-
höfn.
Þorfinnur Kristjánsson er
öllum íslendingum, sem eitt-
hvað hafa dvalizt í Kaup-
mannahöfn, að góðu kunnur.
Hann Jhefir mikið og lengi
starfað í félagsskap íslend-
inga og setið í stjórn íslend-
ingafélagsins í sa^-íellt 20
ár. Það er mikill og góður
skerfur, sem lagður er til
þj óðræknismála og land-
kynningar í svo löngu starfi
og má þjóðin öll meta það
og þakka.
Lesendur blaðsins eru hér-
með beönir velvirðingar á
þessum slysalegu mistökum
blaðsins.
Bergur Jónsson
héraðsðómslögmaður
Málflutningsskrifstofa Lauga
veg 65, sími 5833. Heima:
Hafnarfirði, sími 9234
Augiýsendur!
Hafið þér athugað að lesendum
Tímans fjölgar sífellt í Reykjavík
og flestum öðrum kaupstöðum og
að Tíminn er útbreiddasta blaðið
yfirleitt í kauptúnum og sveitum
um land allt.
Kvikmynda-
reksturinn
Eitt af því gróðavænlegasta
sem stundað er 4 Keykjavík,
er rekstur kvikmyndahúsa.
Það er áreiðanlegt, að eig-
endur þeirra græða, og sumir
sjálfsagt mjög mikið.
Kvikmyndir eru eins og
bækur, bæði til góðar og
vondar. Þær geta verið tæki
bæði til ills og góðs, til menn-
ingar eða ómenningar.
Fullkcmið handahóf ríkir í
því hvernig kvikmyndir eru
fluttar inn til að sýna. Þjóð-
félagið íslenzka hefir þar eng
in afskipti eða eftirlit, önnur
en þau, að eftir á eru trún-
aðarmenn þess látnir ákveða
hvað ungir áhorfendur mynd
anna megi vera. Fer þó ýms-
um sögum af því, hvort þau
fyrirmæli eru haldin eða ekki,
eins og önnur bannlög og
fyrirmæli.
Fyrir þingi í fyrravetur lá
frumvarp um ríkisrekstur
kvikmynda og var vísað frá,
til þess að ríkisstjórnin léti
athuga málið. Til þess munu
hafa verið menn settir, þó
að engin opinber skýrsla, á-
litsgerð eða tillögur hafi
komið frá þeim ennþá.
En það er ekki hægt að
skapa þögn um þetta mál
öllu lengur. Fólkið krefst þess
að kvikmyndarekstrurinn
verði endurskoðaður. Lág-
markskröfurnar í þeim efn-
um eru þessar:
Höfð verði opinber íhlut-
un um það, að til landsins
verði fluttar góðar kvikmynd
ir, sem fræðileg og siðleg upp
bygging er að. Kvikmynda-
rekstur á fjölmennustu stöð-
um verði látinn standa und-
ir fjárhagslegri byrði af kvik-
myndasýningum í strjálbýli,
svo að þær geti orðið menn-
ingartæki þar.
Alþingi það, sem nú situr
ætti að setja löggjöf, sem
tryggði bessi atriði, því að
þetta eru lágmarkskröfur,
sem þjóðin heimtar að orðið
sé við, svo að hún tekur ekki
sáttum við þá, sem ekki vilja
lagfæra þetta.
Sjálfsagt væri bezt að rík-
ið tæki allan kvikmyndarekst
urinn að sér, og vafasamt
hvort umbótamennirnir á
þessu sviði ná nokkurn tíma
samkomulagi, sem unandi er
við, við bá, sem vilja láta
einstaklinga græða á kvik-
mynlasýningum. En fyrst og
fremst verður að taka þetta
sem menningarmál, hvort
sem gengið er lengra eða
skemur í málinu viðstöðu-
laust í fyrstu gerðinni. Allur
innflutningur kvikmymda á
einni hendi hjá aðila, sem er
ábyrgur fyrir hinni menning
arlegu hlið þeirra..
H. Kr.
Brunabótafélag
íslands
vátryggir allt lausafé
(nema verzlunai'birgðir).
Upplýsingar Alþýðuhúsinu
(sími 4915) og hjá umboðs-
mönnum, sem eru í hverj-
um hreppi og kaupstað
Frímerki
Allar tegundir af notuðum
íslenzkum frímerkjum kaupi
ég hærra verði en áður hefir
þekkst.
WILLIAM F. PALSSON
Halldórsstöðum, Laxárdal,
S.-Þing.
Aiiiglýslð í Tiafifiamiin.