Tíminn - 16.12.1947, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, þriðjudaginn 16. des. 1947
234. blað
Niðux'l.
5 Snæbjörn Jónsson notar
orðin „argasta kjaftæði“ til
þéss að lýsa á sinn hátt bók-
i-nni og tekur tvo fyrstu kafl-
anna cil dæmis um þetta
„argasta Kjaftæöi“. — Ég
ætla tii samanburðar að til-
færa orð tveggja þjóðkunnra
manna, um þessa tilteknu
kafla. tíkúli Skúlason ritstj.
segir. svo um hernámsdaginn:
,/Þa’r er íyst með ágætum
penna einum viðburðaríkasta
degi i sogu íslenzku þjóðar-
innar og sú lýsing mun eiga
iangan aldur fyrir sér. Sama
er.aö segja um næsta kafl-
ann, er segir frá aðdraganda
hernamsms og því, sem-gerð-
ist í umheiminum mánuðinn
næsca á undan hernáms-
deginum. . . Ber að þakka
höf. bókina, því að hún er
lipurt og skemtilega skrifuð“.
Hinn ritdómarinn er Stein-
dór Steindósson menntaskóla
kennari á Akureyri, sem ég
hygg að þoli fyllilega saman-
buró við Snæbjörn Jónsson
— Steindór segir í Nýjum
kvöldvökum um þessa til-
teknu kafla: — „Einkum er
. þar góður fengur í lýsingum
fyrsta hernámsdagsins, bréf-
um, sem fóru milli herstjórn-
arínnar og rikisstjórnar fs-
lands og viðhorfi blaðanna og
a’mennings. . . Frásögn höf-
nndar er létt og lipur, svo að
ritið er allt hið skemmtileg-
asta aílestrar".
Það hittist einkennilega á,
að þa kaíla, sem Snæbjörn
Jónsson telur „argasta kjaft-
æði“, skuli þessir menn draga
fram sem beztu kafla bókar-
ihnar. Fleiri slík ummæli
' gæti ég tilfært. Og í dag (8.
öesember) er þess getið i
dagblaðinu Vísi í umsögn um
útkomu II. bindis, að fyrra
bindið „hafi orðið bóka vin-
sælast, þeirra, sem út hafi
komiö í ár og selst mjög mik-
íð". Þannig hefir þá þjóðin
tekið þessu, sem Snæbjörn
talar svona illa um.
6. Snæbjörn Jónson ber
mér a brýn hlutdrægni, einn-
ig andúð eða jafnvel fyrir-
htningu á Bretum. — Ég hefi
enga andúð á brezku þjóð-
inni og met margt það, er
ég heíi séð og heyrt gott í
fari hennar og framferði. —
Ég óskaði þeim sigurs í styrj -
óldinni gegn nazismanum. Ég
leyn mér að taka upp orð
Vilmundar Jónssonar land-
i eknis, sem birt er í II bindi
Virkisins, og geri þau hér
jafnframt aö mínum orðum.
Vilmundur segir: „... fyrir
íslendinga er það tvennt ó-
iikt aö fylgja Bretum að mál-
um í öfriði þeirra við Þjóð-
verja og hitt að fyl'gja Bret-
um gegn hagsmunum íslend-
inga og þó að minna háttar
væri en það, sem varðað gæti
velferö þeirra um álla fram-
tíð. Ef hið ■ síðara ætti að
heita nazismi, væri vonandi
margir nazistar á íslandi.“
; Sé það fyrirlitning á Bret-
ujn aö segja satt um fram-
komu þeirra, þá var ver,
þeirra vegna, að ekki skyldu
vera sendir hingað englar
með vængjum. — Ég hefi
vxða calað lofsamlega um
Breta, þegar þeir áttu það
skilið og ég hefi ekki dregið
undan það, sem miður fór í
fari íslendinga. — En hins
sakna ég eigi, þó að ég sé
jsákaður um að túlka hugs-
að á „Virkið í noröri”
Eftir Gunnar M. Magnússou
unarhátt íslenzks almenn-
ings og íslenzks málstaðar.
7. _ Snæbjörn Jónsson segir
að Morgunblaðið hafi sagt
,.a. m. k. tvær frámunandi
ljótar sögur af íslenzkri fram
komu. Mér þótti blaðið vaxa
af þessu“, segir Snæbjörn. —
Ekki skal ég rengja þennan
framburð hans.
8. Snæbjörn Jónsson tekur
nokkur dæmi úr bókinni til
þess að sýna hversu höfund-
ur leitist við að vera skáld-
legur og reynir að nota þetta
höf. til háðungar. — En svo
vill nú til um þessi tilvísuðu
dæmi, að flest eru þau úr
lagi færð. í tilvitnun af bls.
53 sleppir Snæbjörn einu
orði í miðri setningu til þess
að gjörbreyta hugsun. í öðr-
um stað notar hann prent-
villu í ensku orði til rang-
snúnings. Við samburð á
handriti hefi ,ég sannað, að
hér er um prentvillu að ræða.
— í tilvitnun á bls. 137 tekur
Snæbjörn út þessi orð: „í
orðum aldri orpinnar konu“
og auðvitaö höf. til hneisu.
— En þessi setning er tekin
úr Alþýðublaðinu 10. júní
1940, og er þess getið innan
sviga þremur línum neðar,
svo að ekki þurfti nú langt
að leita til þess að sjá, að
þessi setning var ekki eftir
höf. bókarinnar.
Þessi 'níðgrein Snæbjarnar
Jónssonar um Virkið í Norðri
og höfund þess kom mér ekki
á óvart. Það var búið að
hóta mér þessu í bréfi, dag-
settu úti í Englandi 27. sept.
1947. Greinin er hugsuð úti
í Englandi. Og ekki virðist
vafi leika á því, að Snæbirni
er telft hér fram af þeim
mönnum, sem þóttust fara
halloka í viöskiptum við hina
hernumdú smáþjóð. í grein-
inni segir Snæbjörn þetta
heldur einfeldnislega með
þessum orðum: „Það er víst
að ýmsir þeirra manna, er
hér dvöldu, eiga eftir að
skýra frá reynslu sinni á ís-
landi. Á meðal þeirra eru
menn, sem.ég ætla að lesa
muni þessar línur mínar.“ —
Er hér ekki beinlínis viður-
kennt, að höfundur greinar-
innar hafi verið í samráði við
Breta, er hér dvöldu, „því að
þeir munu lesa þessar línur
mínar“, segir hann. Ekki
verður sagt með sanni, að
giptusamlega hafi verið á
penna haldið og hvorki af
háttvísi né fyrirmennsku,
enda naumast við sliku að
búast af greinarhöfundi. —
Þetta er nefnilega sá nú-
lifandi íslendingur, sem ó-
skammfeilnast hefir sýnt
sinni eigin þjöö lítilsvirðingu.
Þetta er hinn lákúrulegi ís-
lendingur, sem vildi skríða
undir brezku krúnuna. Þetta
er sá Snæbjörn Jónsson, sem
í byrjun ófriðarins, þegar
sjálfstæðismál íslendinga var
að komast á örlagarikasta
stigið, ritaði grein i enska
blaðið Spectator og lagði
hreint og beint til, að ísland
gengi Bretum á hönd og
gerðist þeirra samveldisland.
Það skyldi þó ekki vera, að
Snæbjörn Jónsson hafi ritaö
þessa grein í skjóli hervernd-
ar. í þessari Spectator-grein
segir Snæbj örn, að hinir;
raunhyggnari myndu óska að |
ísland gerðist fullvalda áðili
í ríkjasambandinu brezka“.
Og: „líklegt er að fyrr eða
síðar komi til þess fyrir
brezkan almenning að verða
með henni eða móti. Þar er
eina leiðin, sem sumir okkar
íslendinga sjá til þess að
tryggja frelsi íslands“. —
Hvar væri þjóð okkar á vegi
stödcl, ef óskir Snæbjarnar
hefðu orðið aö veruleiksj? —:
Tveir menn frá hernámstíma
bilinu verða nefndir í sömu
andránni. Annar heitir Godt-
fredsen, hinn Snæbjörn Jóns
son. Báðir rituðu .þeir grein-
ar í ensk blöð, til þess að
skaða málstað íslands. Godt-
fredsen hinn danski var
dæmdur og rekinn af landi
brott. Snæbjörn er hér meðal
vor og heldur áfram að vera
auðsveipur og lúpulegur þén-
ari erlends hugsunarháttar.
Hefði mátt ætla, að hann
yrði ekki sjálfur til þess að
minna á persónu sína í þessu
sambandi nú. En þessi árátta
Snæbjarnar verður skynsem-
inni sterkari. Hlutverk hans
(FramhalcL á 6. síðu)
Mér eru alltaf að berast botnar
öðru hvoru við upphöfin hans
rímara okkar. Ég birti þó ekki neitt
af .þeim að svo komnu máli. En
hins vil ég geta, að einn höfund-
urinn lætur fylgja með þá at-
hugasemd, að sér virðist það rangt
hjá rímara, að sléttuböndin geti
orðið aldýr, því að til þess vanti
miöstemmuna.. Það mun vera rétt
athugað.
En sú er ástæðan til, að ég birti
ekki neina botnana að sinni, að
mér virðist, að það geti ekki orð-
ið um mikla fjölbreytni að ræða,
en vil auðvitað ekki draga úr
mönnum við þátttöku, með því
að láta þá sjá frá öðrum botn,
sem er næstum alveg eins og þeim
hafði dottið í hug. Rímari hefir
nefnilega markað sviðið svo
þröngt, að það er naumast um
nema einn botn að ræða í gatiö hjá
honum.
Annars skal ég segja ykkur smá-
sögu, sem mér þykir skemmtileg,
og kemur þessum botnum dálít-
ið við. Það var núna einn daginn,
að lítill snáði kom inn í skrif-
stofuna til mín og spurði hvort ég
hefði með botnana að gera. Ég tók
því líklega og spurði hvort hann
hefði eitthvaö verið að fást við
þá. Þá varð nú pattinn rjóöur í
framan, og gerði ekki mikiö úr
hlutunum, en sagðist þó hafa ver-
ið að fikta við eitt upphafið, en
hann væri ekki ánægður meö
botninn sinn, en ég mætti samt
heyra hann, en þó aðeins með því
skilyrði, að hann kæmi ekki £
blaðinu. Ég lofaði öllu fögru um
það, og við það stend ég auðvit-
að. Svo lét .þessi ungi höfundur
mig heyra botninn sinn og hann
var sæmilegur, þó að hann væri
lítilsháttar gallaður, eins og pilt-
urinn var búinn aö segja mér
sjálfur. Og það var ef til vill
skemmtilegast af öllu, að hann
fann það. En fáir smiðir fullger-
ast í fyrsta sinn og það á vitan-
lega eins við botnasmiði.
Það er öllum mikils virði að fá
viðurkenningu á verkum sínum.
Og mér þótti þessi heimsókn pilts-
ins skemmtileg viðurkenning 4
þeirri tilraunastarfsemi, sem rekin
er hér í dálkunum. Og það veit
ég, að það sem fær unga lesend-
ur til að leggja krafta sína fram
af fullri alvöru, er góður skóli til
þroska og menningar. Og þjóðleg
rímlist getur enn þann dag í dag
verið góð dægradvöl og andleg
leikfimi fyrir börnin hérna í
Reykjavík.
Pétur landshornasirkill.
LEIFTURBÆKliR — JÚLABÆKUR
Eins og undanfarin ár verða Leifturbækur beztu og kærkomn-
ustu jólagjafirnar. Sérstaklega viljum við benda á eftirtaldar
bækur:
Hallgríniur Pétursson. Æfl Itans starf.
Eftir dr. theol. Magnús Jónsson prófessor. Stórt og mikið rit í 2
bindum. Vafalaust merkasta bók ársins.
íslcnzkir guðfræðlngar 1847—1947.
Eftir séra Benjamín Kristjánsson og Björn Magnússon dócent. —
Þetta mikla rit er í 2 bindum með á 5. hundrað mynda.
Hallgrímsljóð. Sálmar »g' kvæði.
Eftir séra Hallgrím Pétursson. Freysteinn Gunnarsson valdi efni
í bókina. — Bundin í alskinn 60 kr.
Ritsafu Einars II. Kvarau
í 6 bindum.
lijóðmæli Jónasar Ilallgrímssouar.
Falleg útgáfa bundin í alskinn. 50 kr.
Ljóómæli Kristjáus Jónssonar.
Falleg bók 48 kr. ib. i alskinn.
Sól er á morgun.
Kvæðasafn frá 18. öld og fyrri hluta 19. aldar. Eftir um 50 höf-
unda. Innb. í alskinn. 50 kr.
Lýðvcldishátíðin 1944.
Þessi mikla bók er nú að verða uppseld.
Leonardo da Viuci.
Æfisaga hins mikla listamanns rituð í skáldsöguformi,-
Sjófcró suóiar nm Eldlandscyjar.
Ferðasaga skreytt framúrskarandi góöum teikningum. Myndir og
texti er eftir listamaninn og ferðamanninn Rockwell Kent.
Barnabækur Leifturs
eru viðurkenndar beztu og ódýrustu barnabækurnar.
Milli 30 og 40 bókum úr að velja.
Aukið jólaglcði vina yðar og vandainanna mcð því að gcfa
]»eim Lcifturhækur.
H.f. LEIFTUR
Sími 7554.
Reykjavík.