Tíminn - 08.01.1948, Blaðsíða 8

Reykjavík
8 janúar 1948
blað
- + ' **
Ræba Trumans forseta:
, Af þessari gerð og stærð er Tröllafoss, skipið, sem Eimskipafé-
lags Isiands hefir fest kaup á vestan hafs.
Eimskipafelagið kaupir stórt
amerískt flutningaskip
Verður gefilS nafniS Tröllafoss
Eimskipafélagið hefir fest kaup á stóru amerísku flutn-
ingaskipi af svokallaðri Knot-gerð, sömu tegundar og skip
þau, sem félagið hefir að undanförnu haft á leigu frá
Bandaríkjastjórn. Skip þessi voru smíðuð á styrjaldarár-
unum til vöruflutninga milli heimsálfa og eru Bandaríkja-
menn nú að selja sum þeirra.
Bandaríkin verða að sigrast á verðbóígunni,
svo aðþau geti lagt sig fram tilverndar friðnum
Skaiíias* vertla aS lækka á láglaimastéft-
siziMin, en Eaækka á stérgróðafyriírtækjum
Truman Bandaríkjaforseti flutti þjóðinni nýársboðskap
sínn á sameiginlegum fundi beggja deilda Baitdaríkjaþings
í Washington í gær. í nýársboðskap sínum talaði forsetinn
um .mannréttindi, efnahags- og friðarmál, hjálpina til Evr-
opu, ver'ðbóígu innanlands og fleira.
Félagið hóf fyrir alllöngu
umleitanir um að fá slíkt
skip keypt. Hefir eftirspurn
verið mikil eftir þeim.
Sérstök nefnd fjallar um
sölu skipanna fyrir hönd
Bandaríkjastjórnar, og á-
kvað hún á fundi sínum ný-
lega að se'ija Íslendíngum
eitt af þeim 11 skipum, er
þá voru til söiu. Ekki færri
en 70 beiðnir lágu þó fyrir
nefndinni um kaup á þessum
11 skipum.
Síðan þetta gerðist hefir
verið unnið sleitulaust að því
að fá yfirfærslur fyrir skip-
inu, en áður var Eimskipa-
féiagið að sjálfsögðu búið að
fá öll nauðsynleg leyfi. Tókst
féaginu fyrir milligöngu
sendiherra okkar í "^as-
hington að fá dollaralán að
upphæð 375 þúsund dollarar
til greiðslu á helmingi and-
virðisins, en hinn helmingur-
inn fæst yfirfærður þegar í
stað, því að skipið á að
greiða við móttöku. Lán þetta
er til tveggja ára með 4%
vöxtum og greiðist ársfjórð-
ungslega með jöfnum af-
borgunum.
Kaup þessi eru þó hag-
kvæm, þar sem skipið verð-
ur fljótt að borga sig, miðað
við þá leigu, sem greiða
verður fyrir hin leiguskipin.
Þau kosta 80—100 þúsund
tíollara í hverri ferð.
Skipið verður afhent fé-
laginu nú þegar, og hefir
skfipaefrtiríitsmannf Eim-
skiþafálagsins i New York
verið falið að velja skipið.
En vegna þess, að skipin
Jiggja í höfnum víðs vegar
um Bandaríkin, meðal ann-
ars á ves'turströndinni, er
ekki hægt að segja, hvexiær
skipið kemur hingað til
lands.
Áhöfn skipsins verða 30—
35 menn, en enn hefir ekki
verið ráðið á skipið.
Stærð skipsins er um 5800
D.W. smálestir. Lengd þess
er 338 fet og 8 þumlungar.1
Breiddin er 50 fet og það
ristir 21 fet fullfermt. Lest-
arrúm skipsins er um 225.000
teningsfet, þar af 9—10.000
teningsfeta frystirúm. Það
getur flutt allt að 3800 smál.
af almennum vörum, en af
þungavöru (salti, kolum o. þ.
h.) allt að 5000 smál. Út-
búnaður allur er fyrsta
flokks, og einkum eru lestar-
op, vindur og bómur hentug-
ar til þess að hægt sé að
ferma og afferma það fljótt.
Skipið er með 1700 he>"afla
dieselvél og ganghraðinn er
10—11 mílur fullfermt.
Stjórn Eimskipafélagsins
hefir ákveðið að nefna hið
nýja skip „TRÖLLAFOSS".
Mikil síldveiði
í Hvalfirði
Mikil sildveiði hefir verið
í Hvalfirði í gær og í nótt.
í gær komu um 35 skip til
Reykjavíkur með síld. í nótt
bættust sex skip við, svo að
samtals komu í gær og nótt
til Reykjavíkur 41 skip með
um 32 þúsund mál. Bíða þá
löndunar í Reykjavík sam-
tals um 50 skip með um 40
þúsund mál síldar.
Heita má, að alger lönd-
unarstöðvun sé orðin þar
sem ekkert skip er nú til að
taka sild, nema einn þýzkur
togari, sem er að verða full-
fermdur. Elcki er hægt að
segja, hvenær flutningaskip-
in koma aítur að norðan,
vegna tafa þeirra, er þau
mörg urðu fyrir á leiðinni.
í byrjun ræðu sinnar sagði
forsetinn, að þao væri skylda
sín og alls þingsins, að leggja
meiri áherzlu á þau atriði, er
sameinuðu, en ágreiningsat-
riðin. Bandaríkjaþjóðin væri
nú oroin voldug vegna þess,
að einstaklingarnir»hefðu ver
ið þess umkomnir aö vinna
saman að óteljandi þýðingar-
miklum málum. Ástæðan fyr-
ir styrkleika þjóðarinnar
væri lika sú, að hún heíði
kunnað að meta lýðræðið, og
landið væri auðugt af nátt-
úrugæðum.
Mannréttindi.
Forsetinn kvað það æðstu
skylduna, að tryggja þegn-
unum fullkomin mannrétt-
indi. Hvers konar árás á al-
menn mannréttindi, svo sem
skoðanafrelsi, málfrelsi og
öryggi fyrir skorti, væri gagn
stætt þeim undirstöðuatrið-
um, s.em Bandaríkj aþj óðlin
byggði stjórnarfar sitt á. Enn
í dag væru að því tálsverð
brögð, að aðstaða manna til
menntunar, atvinnu og til
þess að hafa áhrif á opinber
mál, væru misjöfn í Banda-
rikjunum. Álit það, er mann-
réttindanefndin, er forsetinn
skipaði fyrir nokkru, hefði
skilað, bæri Ijósan vott um
þetta. Kvaðst hann myndi
senda þinginu sérstakan boð-
skap um þetta mál, áður en
langt um liði. Hann kvað það
einnig skoðun sína, að það j
væri sjálfsagt, að Alaska og
Hawai fengju fullkomin rétt- |
indi á borð við önnur fylki j
innan Bandaríkjanna.
Fjárhagslegt öryggi.
Forsetinn kvað fjárhagsör-
yggi einstaklingsins vera
mjög mikilvægt. Heilsufar,
menntun, alþýðutryggingar
og nóg húsnæði handa öllum
væru þættir, sem leggja yrði
fyllstu áherzlu á. Síðustu 12
árin hefði mikið á unnizt
með lögum um alþýðutrygg-
ingar. Tugir milljóna manna
væru nú tryggðar gegn skorti
vegna heilsuleysis, atvinnu-
leysis, elli og dauða þeirra,
er ættu fyrir fjölskyldum að
sjá. Samt sem áður væri alls
ekki nógu vel frá þessum
málum gengið, og í löggjöf-
ina um þetta efni væru eyð-
ur, er í þyrfti að fylla sem
fyrst. Margar rnilljónir nytu
ekki verndar þessarar lög-
gjafar enn ,svo sem skyldi.
Úr því þyrfti að bæta.
Stærsta eyðan í þessari lög-
gjöf væri þó í sambandi við
sjúkratryggingarnar. Banda-
ríkjamenn væru, með mikl-
um rétti, stoltir yfir vísinda-
mönnum sínum á lækninga-
sviðinu, en sannleikurinn
væri samt sem áður sá, að
allur þorri þjóðarinnar gæti
ekki greitt af sjálfsdáðum
alla þá læknishjálp, sem
einstaklingar þyrftu. Alls-
herjarsjúkratryggingar væri
það, sem hann héfði oftsinn-
is bent á, að væri nauðsyn-
legt að kæmi sem fyrst.
Menntun þyrfti,. að auka og ,
bæta skilyrði menntastofn- j
ananna, sérstaöega þeirra, i
er annast uppfræðslu ungl-
inga.
Um liúsnæðismálin, sagði
forsetinn, að nauðsynlegt
væri að herða mjög á eftirliti
með of hárri leigu, þar til
tekizt hefði að byggja nóg af
nýjum húsum handa þeim
húsnæðislausu. Um 14 millj-
ónir manna og kvenna hefðu :
fiú snúið aftur til borgara-1
legra starfa úr hernum. Um í
það bil tveim milljónum i
fyrrverandi hermanna væri
nú hjálpað af því opinbera til
náms í alls konar skólum. Að-
eins litil brot þeirra her-
manna, sem snúið hefðu
aftur til borgar?-Iegs lífs,
hefðu reynzt bilaðir menn.
Auðæfi landsins.
Forsetinn kvað þriðja at-
riðið í lífsbaráttu þjóðar-
innar vera, að nýta til fulln-
ustu auðæfi landsins til góðs
fyrir þjóðina sjálfa. Landið
væri auðugt af náttúrunnar
hendi. Undirstaðán undir
velferð þjóðarinnar og fjár-
hagslegu öryggi væri hin
frjósama mold, miklar og
auðugar námur, víðáttu
miklir skógar og óþrjótandi
vatnsorka. Þjóðin væri smátt
og smátt að vakna til með-
vitundar um verðmæti þess-
ara náttúruauðæfa landsins,
en enn vantaði mikið á, að
hún notaði þau út i æsar.
Meira þyrfti að rækta, nýta
fleiri námur, reisa vatns-
aflsstöðvar og yrkja skóg-
ana.
Forsetinn kvað framfarir
þær, er orðið hefðu í efna-
hagslífi þjóðarinnar siðustu
10 árin, bera gott vitni um
það, hvers vænta mætti í
þeim efnum næstu tíu árin.
Um 14 milljónir fleiri Banda-
ríkjamenn hefðu nú at-
vinnu en 1938. Framleiðslan
hefði á þessum árum aukizt
um tvo þriðju. Jöfnun lífs-
kjaranna væri þó nauðsyn-
leg. Þótt bóndinn bæri nú
mun meira úr býtum en fyrir
10 árum, þá væru meðal-
árstekjur hans ekki nema
779 dollarar á móti 1288
dollara meðalárstekjum
þeirra, er ynnu við aðrar at-
vinnugreinar. Þennan mis-
mun þyrfti að jafna sem
fyrst og ýmislegt annað á-
líka. Forsetinn minntist
einnig á skorður þær, er
þingið setti gegn hækkun
grunnlauna á síðastliðnu
sumri og mótstöðu sinni gegn
þeim. Hann kvað það s’.n.a
skoðun, að eðlilegt væri að
hækka lágtnarkslaun verka-
manna úr 40 sentum á
klukkustund, sem þau eru nú,
í 75 sent. Góð afkomu laun-
þeganna væri mikilvægur
þáttur í velferð framleið-
andans.
Friður.
Næst ræddi forsetinn um
heimsstjórnmálin og frið-
inn. Hann sagði, að friður -í
veröldinni, byggður á grur.cl-
velli frelsis og réttlætis og
jafnrétti þjóðanna, væri tak-
mark Bandaríkjanna.' Tvisv-
ar hef ði Bandaríkj amönn-
um verið sannað með styrj-
öldum á einum mannsalúri,
að þjóðin gæti ekki einangr-
aö sig frá umheiminum. Við
höfum komizt að raun um,
að frelsissvipting einhverrar
þjóðar, þýðir jafnframt
skert fr elsi fyrir okkur. sagði
forsetinn. Þess vegna munu
Bandaríkjamenn gera sitt
ýtrasta til að koma á var-
anlegum friði byggðuni á
réttlæti. Truman sagði, að
einn liðurinn í þessari við-
leitni Bandaríkjamanna væri
að styðja Sameinuðu þjóð-
irnar af öllu afli og þó sú
stofnun hefði mætt miklum
erfiðleikum, kvaðst forsetinn
hafa mikla trú á henni fyrir
friðinn i heimmum. Enn
fremur hjálpuðu Bandarikja-
menn eftir beztu getu við að
endurreisa fjárhagsöryggi
þjóðanna og heilbrigð við-
skipti þjöða á milli. Að-
eins með því að vera liern-
aðarlega sterk, kvuð forset-
mn Bandaríkin íær um að
stuðla að almennmn friði.
Hjálp til annara þjóða.
Forsetinn minntist því
næst á hjálp til annarra
þjóða. Tyrkjum og Grikkjum
hefði verið hjálpað til að
verja sjálfstæði sitt fyrir
utanaðkomandi áhrifum.
Það myndi hafa góð áhrif á
þjóðir í Evrópu og fyrir aust-
anverðu Miðjarðarhafi, sem
berðust fyrir að halda sjálf-
stæði sínu á sama tíma og
þær væru að gera sitt ýtr-
asta til að endurreisa þjóð-
arbúin eftfr :eyð.lleggingu
styrjaldarinnar. Bandaríkin
hefðu sérstakar skyldur við
þau lönd, þar sem banda-
rískur her væri á verði.
Margar þúsundir flóttafólks
væru enn í bráðabirgðaskál-
um í Evrópuiöndunum. Til-
laga sín væri að leyfa þessu
fólki að flytja til Bandaríkj-
anna. Þá minntist forsetinn
á þá forystu, er Bandaríkin
hefðu haft um það að koma á
samkomulagi milli fjöl-
margra þjóða viðvíkjandi
tollalöggjöf, til að auðvelda
alþjóðaviðskipti. Stærsta mál
ið, sem nú væri á döfinni í
þessum efnum væri Mars-
hall-hjálpin. Kvaðst forset-
(Framliald á 2. síðuj