Tíminn - 10.01.1948, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, laugardaginn 10. jan. 1948
7. blað
Skemmdarverk á Þingvöllum og víöar
Þega-r í'uruplönturnar voru
gróöursettar á Þingvöllum
láusc eftir aldamótin síðustu
bárst það í tal meðal þeirra,
sem að því unnu, að nú væri
plantað furutrjám í spor
ýriisra þeirra merkismanna,
sem iyrr á öldum hefðu átt
þarna leið um. Og ennfrem-
ur vár því spáð, að furuplönt-
ur’nar, ef þær.ættu langt líf
fyrir höndum, mundu draga
til Sin marga góða gesti til
að gleðjast yfir vexti þeirra
og íramíörum. Engum kom
tíl hugar að þjófar og
skerhmdarvargar mundu hér
fremja niðingsverk á furu-
trjám, sem af sinni tegund
báru nálega af ölfum trjám
á’landi hér að fegurð og yndi.
Á siðastliðinni j ólahátíð
fóárkt sú hörmulega frétt
hingað tii Reykjavíkur, að
fegurstu trén í furureitnum
á Þingvöllum hefðu verið
söguó' niður og stolið. Sams
konar íðju höfðu þjófarnir
skemmt sér við í trjáreitum
Við Rauðavatn, í því skyni að
gleðja sig við þýfið á jóla-
hátíðinni. Svo glæpsamlegt
er-þetta athæfi aðundrunsæt
ir aö slílct skuli geta átt sér
stáð á íslandi. Minnir þetta
á hliðstætt níöingsverk, sem
sagan geymir frá dögum forn
Grikkja, þegar einhverjir ó-
þokkar höfðu eina nótt í
Aþenuborg gjörspillt mörgum
feg-urstu goðalíkneskjum á
strætum borgarinnar.
Barrtrén, sem upp úr alda-
motunum síðustu voru, í
fyl’Sta smn gróðursett í ís-
léhzkri mold, boðuðu alda-
hvörf í ræktun trjágróðurs
hér á landi. Þó að þau væru
fyrst i stað smávaxin og veik-
hyggð urðu þau brátt óska-
þofn hinna elztu og beztu
fháhha, þeirrar kynslóðar,
sém þegar var að hverfa úr
sögunni. Mér var vel kunnugt
nm' það'.
Ánugasamir skógræktar-
vinir erlendir stofnuðu fyrst-
ir manna til furutrjáræktar
hér á landi. Þeir afhentu
hana sióan íslendingum sjálf
um tíl fósturs. Ekki hefir þó,
nema aö litlu leyti, komizt í
framkvæmd skógræktarhug-
sjönir brautryðjendanna.
I maimánu'ði 1946 var ég af
tilviljun staddur í furureitn-
ura a Þingvöllum. Haf'ði ég
þá ekki séð’ hann um 6 ára
skeið. Var engu líkara en
harna hefðu gengið um vit-
skertir menn. Mestur hluti
girðingarinnar kringum reit-
inn nafði veri'ð tekinn í
búrtu, eða þar sem hennar
var mest þörf. Fólk gat því
vaðið inn á trjáræktarsvæð-
io hindrunar- og eftirlits-
iaust. Berki var sums staðar
snarkaö af greinum, sem
höfðu vaxið með jörðu. Þá
sást að greinar voru snúriar í
sundur af handafli, eða skorn
ar' sundur um miðju, jafnvel
rifnar írá aðalbolnum. Áður
en ég íór frá Þingvöllum 1940
var búið að gróðursetja all-
mikið af barrviðarplöntum,
hér og hvar í rjóður milli
fúrunnar í reitum. Allar voru
þær riú horfnar. Sennilega
látið lifið undir stígvélahæl-
um íólksins. Það var ekki
hægt að sýna nýgræðings
skógarplöntum áþreifanlegri
fyrirlitningu, en þannig lag-
að. Við þetta bættist svo, að
skógræktin hefir, að sögn, lát
ið sækja bílhlöss af furugrein
Eítir GufSasnamel Ðavíð§son
um úr reitnum á Þingvóllum
og við Rauðavatn til að selja
okurverði í Reykjavik. Vel má
vera að þetta hafi gefið furu
þjófunum byr í seglin.
Meðan ég dvaldi á Þingvöll
um, um nokkurt árabil, voru
gróðursettar allmargar furu-
plöntur hér og hvar um
hraunið. Mér gafst ekki tæki-
færi 1946 að athuga, hvort
nokkuð sæist eftir af þeim.
Þó virtist lítill furureitur vest
an við Flosagjá líta sæmi-
lega út. Gróðursetning furu-
plantanna var gerð að vorinu.
Þegar gestir fóru að koma
austur á Þingvöll nokkrum
vikum síðar bar það iðulega
við að þeir tjölduðu, að nSet-
ur lagi, á nýgróðursetta svæð
ið og eyðilögðu um leiö ung-
plönturnar svo tugum skipti.
Venjulega var það ekki vin-
sælt verk að fá menn til að
færa sig með tjöldin á- ann-
an stað. Loksins fékkst því
framgengt að menn, sem ósk-
uðu eftir tjaldstæði þar
eystra fengju afmark.aðan
flöt á Efrivöllunum undir
tjöld sín, til þess að komizt
yrði hjá að skemma trjá-
plönturnar vegna tjaldanna.
Nú er sagt að þessari reglu
sé hætt að mestu, eða öllu
leyti og að hver megi óátaliö
velja sér tjaldstæði, hvar sem
honum líkar bezt út um
hraunið.
Þó að gróðursetning trjá-
plantna á bersvæði sé vand-
lega af hendi leyst, getur
samt komið fyrir að þær
deyi af náttúrunnar völdum.
Geta ýmsar orsakir legíí til
þess. En deyi þær út af
mannavöldum er það engin
afsökun fyrir neinn. Árum
'saman þarf á hverju vori að
laga ungu trjen og hlúa að
þeim, ef frostið hefir ýtt
þeim upp úr moldinni, eða
snjór beygt þau útaf.
Skemmdarandi hjá mörgu
fólki, ungu sem gömlu, lifir
oft eins-og falinn eldur og
getur brotizt út, þegar minnst
varir öðrum til skaða og
skapraunar ef ekki er reynt
að reisa skorður viö því í
tíma. í því sambandi má
minna á spell, sem framið
var á trjágróðri í Hljómskála
garðinum hér í Reykjavík í
vetur, að ógleymdum brjál-
æðisköstum sumra æsku-
manna á hverju gamlárs-
kvöldi, í seinni tíð hér í
Reykjavík, þegar friðsamir
borgarar eiga á hættu að
missa bæði líf og limi, ef þeir
koma undir bert loft síðasta
kvöld ársins, vegna óaldar-
lýðs borgarinjiar. Skyldi því
engan furða á því, að feg-
urstu furutrén á Þingvöllum
og við Rauðavatn verði fyrir
þungum búsifjum.
Undanfarin sumur, meðan
dagur er langur, sól í heiði
og veðurfar hlýjast er undir-
búningur undir svalviðri
vetrarins í algreymingi hjá
öllu fólki í landinu, sem vinn-
ur að ræktun og eldi jurta-
lífsins. En á meðan fólkið
starfar kappsamlega að fram
leiðslunni um allt land sækir
fjöldi af ungu fólki í Reykja-
vík einhverjar hinar fánýt-
ustu skemmtanir, sem eru á
boðstólnum hér í bæ, í hið
svonefnda „Tívoli“ og lætur
þangað flesta aura, sem það
getur við sig losað. Má segja
að þar mætist auragirnd og
skemmtanafýkn. Þegar svo
skuggar skammdegisins fær-
ist yfir borg og bæ heldur
yngra fólkið áfram að seðja
skemmtanaþrá sína, sem
brýst svo út í æöisgenginni
brjálsemi síðasta dag árs-
ins til skaða ojtskammar fyr-
ir bæjarfélagið og þjóðina í
heild. En því skyldi þó ekki
(Framhald á 6. síöu)
Hlutverk útkjálkabyggðar
Það, sem bezt mun hafa
verið fylgst með af því, sem
útvarpið hafði frá að segja
undanfarna d^ga, er björg-
un skipbrotsmannanna af
togaranum Dhoon, Ekki
vegna þess, aö svo sjaldgæft
sé að heyra um mannalát og
slysfarir. Það gerir þennan
atburð sérstaklega eftirtekt-
arverðan, hversu strandstaö-
urinn var ömurlegur, og hvað
mikla hetjudáð þeir hafa
drýgt, sem þa-rna höfðu for-
sjá fyrir og fremst gengu að
verki.
Þessir menn hafa alizt upp
við hörð lífskjör á einum út-
kjálka lands vors, sem að
sumra dómi- ætti ekki að
haldast við byggð á. En hefðu
nú menn farið um klökug
hengiflugin ofan af bjargrót-
um, þar sem stórbrimið svall
á aðra hlið, til þess að hrifsa
hina nauðstöddu menn úr
greipum dauðans, ef þeir
hefðu ekki veriö margreynd-
ir í viðureign við hin harð-
lyndu náttúruöfl? Sem í
senn þroskar hugkvæmri
hreysti í hættunum. Skyldi
ekki einhvers verða vant í
hina íslenzku þjóðarsál ef út-
skagabyggðin, með harð-
býli, tign sinní og fegurð
eyddist af mannfólki, og
væri aöeins heimsótt af ferða
fólki frá þéttbýlinu úr bæj-
um og byggð í „orlofi“, þeg-
ar verst stæði á?
Nú er allt mæltí„gjaldeyri“.
Þó við það sé miöaö, er
hlutur útkjálkanna sízt lítill.
Til geta verið býli, sem leggja
mætti niður, en alltaf finnst
mér landið smækka við þaö,
og að miklum mun, þegar
flotinn verður svo mikill, að
heilum sveitum liggur við
auðn.
Metnaður og manndómur
væri, að láta hinar afskekktu
byggðir njóta góðs af tækni
tímanna um símasamband,
samgöngur á sjó og landi, eft
ir því semviðáá hverjum stað
og stuðning til annara fram-
kvæmda. Mundi það milda
lífskjörin, svo að hægra væri
að standa af sér hin ströngu
él, er oft hafa nærri gengið.
Væri þá að einhverju metið
starf þessara útvaröa byggð-
anna umhverfis landið. Mundi
þá hróður þess fólks berast á
öldum ljósvakans innyfir bæi
og byggð og útyfir höfin, eins
og hetjudáð þeirra, sem björg
uðu skipsbrotsmönnunum af
hinum enska togara.
Strandamaður.
Ég ætla a3 láta ykkur sjá nokkra
botna, sem mér hafa borizt fyrir
hann rímarar
Þeir eru við þetta upphaf:
Áfram glysast andhælis
öld með visin bægsli.
Valdimar Benónýsson á Ægissíðu
hefir sent okkur þessa tvo:
Mold á risin ráðleysis
rótar gisið æxli.
og:
tóbaksysju tottaf gis
tærð meö bris og æxli.
„Einn úr Eyjafirði" skrifar á
þessa leið:
„Svo virðist sem þrautapartur-
inn í baðstofuhjalinu um bægslið
hafi hlotið allgóðar viðtökur, þótt
K vandi ekki höfundi kveðjurnar
fyrir þetta sálarfóstur. Samt verð-
ur það að viðurkennast að höf-
undi hafi bezt tekizt að fullkomna
sköpunarverkið og er það ekki
nema voniegí,.
Ég er ekki mikili hagyrðingur en
þó langar mig til að fljóta hér með
og senda einn botn. Hann er svona:
Held ég mistök hérlendis
hóflaust glysið æxli.“
Svo er hér úr þriðja bréfinu, en
það hefir Þórarinn Þorleifsson í
Skúfi skrifað:
„Af því að ég bý í baðstofu á
gamla móðinn langar mig til þess
að skjóta orði til þín. Að ég búi á
gamla móðinn þýöir nú raunar að-
allega það, að ég sitji á sama end-
anum eins og svo margir á undan
mér, bæði andlega og efnalega. Ég
hefi nú að vísu útvarpið, og mundi
það bæta andans hag. Sá galli er
á, að nú eru svokölluð „synibatterí"
ófáanleg, en ef þau vantar heyrist
ekki í þeim tækjum, sem gerð eru
fyrir þá innréttingu. Mér er sagt
að afnotagjaldið muni verða inn-
kallað á sínum tíma, þó að svona
sé að notendum búið.
Það kemur líka stundum fyrir
með „Tímann“ að hann — já,
hvað á ég eiginlega að segja? Að
hann komi ekki alltaf eða að það
vanti stundum í hann. Já, svona
er því einmitt farið með Tímann
hans nafna mins, að hann heldur
ekki alltaf réttum gangmálum hér
í fásinninu. En hinn tíminn. Bless-
aður vertu Pétur minn. Jú hann
liggur ekki niðri en staulast áfram
í blíðu og stríðu. Núna hefi ég ný-
kominn „Tíma“ með tveim vísu
fyrripörtum, sem þú vilt láta slá
botna í. Sá fyrri á að vera aldýr
sléttubönd. Það held ég að geti
þó naumast orðið þegar fyrri hlut-
inn er aðeins frumhendur. Mér
kom í hug að hafa endinn svona:
Mæðist Fjandi, semjist sök,
signist þjóðar hættir.
Ég vil ekki segja: Græðist vandi,
af skiljanlegum ástæðum og hef
það þá bara svona. Þarna held ég
að sé rímað orð við orð en vísan
er frumhend sléttubönd en ekki
aldýr.
Oddhenduna mætti botna þannig:
Byrða gisin bragmælis
ber óvisið æxli
= stórt mein eða galla, því þetta er
argasta hnoð. Líka svona:
Tímans bisast mörg á mis
mála kvisan rangsælis.
Þó ég hafi nú skrifað þetta —
eða klórað á blaðið, er engan veg-
inn, víst að ég sendi þér það Pétur
minn, en sting því kannske undir
endann. Fari sanit svo, að ég sendi
blaðið, skulu fyigja með góðar ósk-
ir um gleðileg jól og gott nýtt ár
með þökk fyrir sumt sem hjalað
hefir verið í baðstofunni.
Skúfi, 21. des. 1947.“
Sn. J. sendi þessar línur:
„Gamall Hafnfirðingur sendir
mér vísu, svo meinlausa sem nokk-
uð getur verið, í því skyni, að ég
„komi henni á framfæri hjá góð-
um mönnum." Ég tel nú efalaust,.
að Pétur landshornasirkil beri að
telja í þeim hópi, og þar sem hann
er líka mikill vísnamaður (sem
ég tel honum stórlega til gildis),
liggur þá ekki beint við að senda
honum stökuna? En hún er svona:
Virki um bæ sinn Gunnar gerði,
gölluð þó að hleðslan sé;
Maðurinn þangað hugarherði
af haugnum flutti byssu úr tré.
Þar með þykist ég hafa rekiö
erindi gamla mannsins."
Fyrst farið er að birta meinlaus-
an öskuhaugakveðskap, ætla ég að
lofa þessum stökum að fljóta með,
höfundur ekki tilgreindur, fremur
en sá gamli í firðinum:
„Út hjá haugum öskunnar
opnast fullii’ munnar,
snarplega þreyta snerrur þar
Snæl|jörn enski og Gunnar
Þeir hafa kosið vegleg vé,
vasklega barizt geta,
þótt í byssur brúkist tré,
bregst þeim ekki að freta.“
Pétur landshornasirkill.
»
li
HUÐIR
OG SKINN
crn £i9i í háii verði. Gætið |iess því ||
♦♦
♦♦
að liirtFa vel allar slíkar vörnr og U
I
afkenda |»:er kaapfélagi yftar. Þér «
:: mumifB sanna, aö þar veröur, eins :t
og fyrr, liagkvæmast verö að fá. U
u SAMBAND ISL. SAMVINNUFELAGAh
H ::
♦♦ ♦♦
♦♦ ♦♦
:: ii