Tíminn - 02.02.1948, Síða 3

25. blað
TÍMINN, mánudaginn 2. febr. 1948
3
„Ef ég fengi ööru hverju bréf aö heiman,
myndi gleöistundunum fjölga“
VifSísil ’vátS ISelgsa ElássalseÍŒE EsérfSsíS'déilies",
scses ver®tas* iBÍræð alí smniri.
Áriö 1941 fékk ég bréf frá' að því hvort hana langaði
danskri konu, sem ég hafði ] ekki heim.
Þegar títuprjónshöfuðið rifnar
aldrei séð. Börn konunnar
höfðu sagt henni, að sögu-
kennarinn væri íslendingur,
Það þýðir ekki að hugsa
um það, ég kemst ekkert, sagði
gamla konan, — ég get ekki
og flaug henni þá í hug að 1 einu sinni stigið í fæturna.
biðja mig að líta inn til ís- l„Eara ég fengi bréf að heim-
lenzku konunnar, sem hún
taldi mjög einmana.
Ég varð við tilmælunum og
an af og til, myndi gleðistund
unum fjölga“.
— Geturðu ekki sagt mér
á þann hátt kynntist ég Helgu , eitthvað frá Reykj avík, eins
Þórðardóttur. Helga eða Beta, i hún var þegar þú varst
eins og hún var kölluð, bjó.þá ; barn?
í lítilli eins herbergis íbúð úti! — -^á voru margir torfbæir
á Amager. Ef kalt var í veðri Á bænum. Gólfin voru mold-
smaug napur gustur inn um ! a^gólf og á þau var stráð hvít-
gisnaða gluggann ,og ef elds- íum sandi> þegar búið var að
neytið þraut, varð gamla kon-
an að liggja í rúminu til þess
að halda á sér hita.
Allan daginn var gamla
konan ein í íbúðarkytrunni, en , . , ..
á kvöldin kom dóttursonur
hennar, 13 eða 14 ára, og svaf
á legubekk rétt við rúm
hennar.
sópa þau.
Rúmin voru þannig tilbúin,
að þilið myndaði annan rúm-
stokkinn en gaflarnir og
fremri rúmstokkurinn voru
Helga Elísabet I*órðardóUir
eldhús með strompi, þar ól ég
6 börn. Það er slæmt að ala
börn, máttu trúa, það er engu
betra en tannpína.
Við lifðum mest á sjómeti
botnana var hlaðið grjóti, en og brauði, einkum flatkökum.
ofan á fjalirnar settar hálm- J Svolitla garðholu áttum við
eða heydýnur. Ég ól 10 börn og ræktuðum kartöflur.
TT . , ...... ^ . á hálmdýnu, en um hálminn j Gamla konan hverfur inn í
skipti ég haust og vor. heima minninganna, er hún
Þegar ég giftist var ég 22 talar um litlu torfbæina
ára, það eru 67 ár síðan. Mað- heima í Reykjavík og börnin,
urinn minn hét Brynjólfur Ei- sem fæddust þar, eins og þetta
ríksson og var sjómaður. Þeg- væri allt nýskeð, en állt í
. ....... , ar við fórum að búa, áttum i einu hrekkur hún upp úr þess-
barnaborn í fostur um margra, yið ekki önnur húsgögn en J urn hugleiöingum við aö dótt-
ara skeið. Nu sat hun ein í1 J & &
lítilli og kaldri íbúð úti í |notuðum sem borð og einn
Kaupmannahofn og lifði a stól ViS höfðum eitt herbergi
eilistyrknum smum, sem var til íbúSar j tveggja herbergja
tæpar 100 krónur a húsi, og bjuggu önnur hjön í
hinu herberginu. Eldhús
Títuprjónshöfuð Alþýðu-
blaðsins hefir fengið hvöt til
xð leggja illt til mín í Al-
þýðublaðinu í dag. Myndi ég
2kki hafa látið mig það neinu
skipta, ef ekki fylgdu beinar
iðdróttanir um lögbrot. En
undir slíkum álygum þykir
mér ástæöulaust að liggja og
segi því meiningu mína í
bessu sambandi.
Höfundur telur upp ýms
nöfn, sem ég noti og ýms við-
fangsefni, sem ég skrifi um.
Qm þá skýrslu hans segi ég
það eitt á þessu stigi, að hún
er röng og mér er þar eignað
fleira en eitt, sem ég alls ekki
á. —
Svo er það sú dirfska mín
að skrifa um húsnæðismál
Reykvíkinga. „Halldór er sem
,sé einn í tölu þeirra mörgu
manna, sem brotið hafa húsa-
leigulögin“ segir títuprjóns-
höfuðið.
Þessi ummæli lýsi ég æru-
laus ósannindi og skora hér
með á höfund þeirra að gera
annaðhvort: Éta þau opinber-
hefi ég þurft að vera hér
vegna þess, að ég átti sæti í
stjórnarskrárnefnd ,og svo er,
nú. Slíkir menn mega taka.
húsnæði á leigu í Reykjavík
samkvæmt húsaleigulög-un -
um. Ég hefi fullan rétt til þess
nú. Þann rétt * hefir Stefán
Jóhann veitt mér með skip-.-
unarbréfi mínu.
Hins vegar hefi ég ekki
notað mér þennan rétt. Koha
mín vinnur hér í bænum i
vetur og gerði það líka í fyrfá1-
vetur. Fólkið, sem hún vinn-
ur hjá, lætur henni i té eitV
herbergi. Ég hefi fengið a"
vera þar hjá henni með góðú
samkomulagi allra aðila. —
Þetta er allur leyndardóm.ur-,
inn við það, að ég er hér ,án
þess að brjóta lög.
Það færi betur, að mann-
tetrið, sem skrifar nú un
lögbrot mín og húsráðanda
míns, hefði eins hreinan
skjöld gagnvart húsaleigulög-
unum og við höfum.
Það er nefnilega enginn
stafur í húsaleigulögunum um
kona hafði áður fyrr ekki
þurft að kvarta undan fá-
menni í kringum sig, hún
hafði eignazt og alið upp 11
börn og auk þess tekið 2
rúmið, vöggu, kassa, sem viö ^ ursonur hennar kemur heirn
úr barnagarðinum. Litli snáð-
mánuði.
Eg sagði tveimur velstæð- bQfSum vis sameiginlegt, eh
um og góðhjörtuðum vinum sinar hlóöirnar hvor. Glugga-
mrnum frá gömlu konunni, og kistan var neSarlega 0g óx
næstu 4 árin gáfu þeir mér þar gras Húsið, sem við
antat m^e®a„P®n“Sa hand.a b3uBgum í, hét Stöðlakot, og
skammt þar frá, sem
henni. Ég færði henni svo
gjafirnar einu sinni eða tvis-
var í mánuði.
Svo lauk stríðinu eins og
menn vita vorið 1945, og ég
fór heim til íslands. Um þær
múndir voru íslendingar stór-
gjöfulir með afbrigðum. Dön-
um voru gefnar gjafir, sem
voru margra miljóna króna
virði. Undarlegt er, að sára-
fáir Danir virðast vita um
þessa gjafmildi, en hugsan-
legt er,‘áð dönsku blöðin hafi
gleymt að segja frá gjöfinni.
Ef ég man rétt, gáfu Svíar
frændum sínum hinum megin
við sundið 6 tréhús um sömu
mundir, og vitanlega urðu
dönsku blöðin fyrst og fremst
að segja frá öðrum eins höfð-
ingsskap.
En öll þessi gjafmildi landa
Betu gömlu, kom henni ekki
að neinu gagni, hún fékk ekki
eitt einasta plagg af því, sem
íslendingar sendu hingað og
skipt var á milli fátæks fólks.
Með fyrstu ferðunum að
heiman eftir stríðslok, fékk
Elísabet nokkra böggla frá
fólkinu sínu heima og bréf frá
börnum sínum, sem hvort-
tveggja gladdi hana innilega.
Hún hafði öll stríðsárin látið
sig dreyma um að koma heim,
en að ófriðnum loknum vav
ekki húsrúm á íslandi fyrir
gamla konu ,sem hafði gefið
fósturjöröinni 11 börn og al-
ið þau upp eftir beztu getu.
Fyrir fáum dögum fór ég að
heimsækja Betu. Nú er hún
orðin karlæg og komin í horn-
ið hjá dóttur sinni, sem er
gift dönskum manni. Ég vildi
sem minnst tala við Elísabetu
um hagi hennar, þó veik ég
var
bókasafnið er nú.
í þessu húsi bjuggum við í
þrjú ár, siðan fluttum við að
Helgafelli, það hús stóð þar
sem Túngata er nú og býr
Thoroddsen læknir í húsi, sem
stendur á sama stað, eða bjó
þegar ég fór að heiman. — í
Helgafelli bjuggum við í her-
bergi með trégólfi og höfðum
inn mælir á danska tungu
við ömmu sína, en hún svarar
á íslenzku og virðist hvort
skilja annað. Elísabet hefir
aldrei lært dönsku, þáð mál
lærist ekki þótt maður búi
einsamall í lítilli gisinni íbúð
í Kaupmannahöfn og fái
danskan elþstyrk.
En gamla konan man af-
mæli allra barnanna og
barnabarnanna. Ylur móður-
hjartans hefir ekki dvínað,
þótt það sé bráðum orðið níu-
tíu ára, og bráðum man eng-
inn eftir gamalli konu, sem ól
11 börn og gleymdist í stór-
borginni við Eyrarsund.
Ólafur Gunnarsson
frá Vík í Lóni.
Hinn glatabi sonur
Lokagrem um Áshússmáliði
lega ofan í sig eða standa við ,það, að hjón megi ekki búa
þau með fullri karlmennsku • saman, hvað sem ritstjórn
og mannrænu fyrir dómstól-(Sambands ungra jafnaðar-
um. manna heldur, en þar eru hins
Þegar rægitunga Alþýðu- vegar ákvæði um hámark
blaðsins hefir dylgjað um ' þeirrar leigu, sem taka má.
stund um lagabrot mitt, j Ég vona, að þessi grein V
setur hún upp hátíðlegan j Alþ.bl. megi teljast til slysa.
svip og segir með vandlæt- | Það er alvarlegt mál, ef æskah
ingu: „Og þennan mann velur , í Alþýðuflokknum hefir ekki,
Tíminn til að skrifa um hús-
næðismál Reykvíkinga! “
Þar var nú raunar ekki um
hærri kröfur að gera til
sjálfrar sín og málsvara sinna
en svo, að henni fullnægi til-
neitt val að ræða. Eg skrifaði i efnislaus persónulegur rógur,
þessa grein án þess að spyrja'] Hvar eru þá hugsjónirnar,
nokkurn að, og síðan birtist stefnumálin og framtíðarvon-
hún meö samkomulagi við ir heilbrigðrar og vaxandi
ritstjórann. Og það er alveg æsku?
víst, að ég mun ekki stunda j Það má vel vera, að ég hafi
blaðamennsku upp á þau kj ör, ekki persónulega verðleika til
að þurfa að spyrja títuprjóns- að vera samboðinn málsvari
höfuð Alþ.bl. að því, hvað ég hugsjónum Framsóknar-
megi segja og hvað ekki. |flokksins og samvinnustefn-
Hitt er svo annað mál, að ég unnar, en ég mun þó halda á-
hugsa, að rök mín séu hvorki fram að skrifa eftir mætti
betri né verri, hvað sem líður stefnumálum mínum til liðs í
persónulegri löghlýðni minni,! þeirri trú, að það hafi líka'
en andagift títuprj ónshöfð- i þýðingu hvað er sagt en ekki'
anna lætur betur persónulegt! einungis hver það er, sem tál-
níð, rógur og álygar en mál- ar. En þegar ráðizt er á mig
efnalegar rökræður. Og þá 1 persónulega, til að spilla fyrih
verður hver og einn að þjóna
sinni náttúru.
Annars bjóst ég við því, að
andstæðingar mínir myndu
frekar brigzla mér með öðru
málstað mínum, er slíkum
mönnum ráðlegra að halda,
sér við staðreyndir.
Það var einu sinni títu-.:
prjónshöfuð á löngum legg.og..
Helgi karlinn Hannesson frá
Rauðalæk fer enn á stúfana
í 8. tbl. Tímans þ. á. Á grein
hans sennilega að kallast
svargrein til mín. En ég hafði
í haust sem leið tekið til at-
hugunar greih er H. H. hafði
nokkru áður fengið birta i
Tímanum. Færði ég að því
rök í grein minni, að mjög
væri hallað réttu máli í skrif-
um H. H. Vill H. H. nú í hinni
nýju grein freista að rétta
hlut sinn að nokkru og sanna
að skrif hans í sumar hafi að
öllu leyti verið sannleikanum
samkvæm.
Til þess nú að sarina mál
sitt birtir hann ummæli, sem
Þorsteinn oddviti á Ásmund-
arstöðum á að hafa viðhaft,
þegar hann hafði lesið grein
H. H. í Tímanum í sumar. En
þessi ummæli Þorsteins á svo ]sem kaupfélagsstjóri á Rauða-
nú sem oft áður að skjóta
sér á bak við einhvern, sem á
að færa honum sögusagnir,
sem eru í ætt við ummæli þau,
er Þorsteinn oddviti á hér að
hafa viðhaft. Litlir karlar,
sem segja og skrifa meira en
þeir eru menn til að standa
við, þurfa — af skiljanlegum
ástæðum — að eiga sér náð-
ar-skjól.
Hitt er svo annað mál, hvort
þeir, sem skotizt er á bak við,
sýni meðaumkvun föllnum
bróður.
Ég hygg, að flestir hafi bú-
izt við því, fyrst H. H.
fi-eistaði að, svara grein minni,
að haim skýrði frá því, hvers
vegna hann stöðvaði ekki hús-
bygginguna í Ási á meöan það
var á hans valdi að gera það,
einhver að hafa fært greinar-
höfundi. Nú er það engin nýj-
ung, eins og allir vita sem
þekkja H. H., þótt hann reyni
læk. Því vonlaust var fyrir
ungmennafélagið að fá efni
til byggingarinnar annars
staðar en þar sökum hins
en því, að ég sæti yfir miklu ! grönnum. Leggurinn var deig-
húsnæði, sem Reykvíkingar j ur en þó var oddur á. Höfuð-
ættu rétt til. En sulturinn ið fann mikið til sín og blés út
gerir flest sætt og fátæktin! af mikilmennskutilfinningu.
kennir mönnum að nýta j Það rembdist og tútnaði og'
smátt. ‘ ! seinast rifnaði það af monti
Um dvöl mína í Reykjavík og meinfýsi.
er annars það að segja, að
ég hefi verið hér að mestu
þrjá undanfarna vetur, en
heima hjá mér vestur í Ön-
undarfirði á sumrin og það
eins síðasta sumar. Nokkuð
af þessum tíma hefii ég unnið
hjá Tímanum en stundum
Eg vona, að Alþýðuflokkur-,
inn eigi sér einhvern kjarna,
svo að hann lifi, 'þó að vind-,
urinn fari af þeim blöðrum,
sem blásnastar eru.
31. janúar 1948.
Halldór Kristjánsson.-
mikla skorts, sem þá var eins
og nú á byggingarefni.
Ég hafði i grein minni í
haust imprað á því við H. H.,
að hann skýrði frá því, hvað
valdið hefði þessum snöggu
sinnasliiptum hans til hús-
byggingarinnar.
Hefði hann hér farið að
minum ráðum, sagt til um
hvað valdið hefði þessum
hamskiptum hans, hefðu
augu manna án efa opnazt
fyrir þeim illa háska, sem
einni sveit og jafnvel heilli
sýslu stáfar af félágsheimili
U. M. F. Ásahrépps. Þessu
skæða voprii heldur H. H.
vandlega í slíðrum, þrátt fyrir
það, þótt hann þurfi hér
heridur sínar að verja. Hvað
veldur? í stað þess að gera
einfalda syndajátningu og
þvo. hendur sinar, er haldið
áfram að segja sögur, sem á.ð
þrátt fyrir góðan vilja höf. ef
mjög hæpið að nokkur mann-
vera trúi.
Það er í raun og veru ó-
þarft, en þó skal ég ennþá
sýna lesendum Tímans hveril-
ig skrif H. H. standa á völt-
um fótum.
Hann heldur því enn framf'
að sterk óánægja sé innan tf
M. F. Ásahrepps út af hús-'j
byggingu félagsins, sjáist það
(Framhald á 6. síSu)