Tíminn - 16.02.1948, Qupperneq 8

fC-
Reykjavík
lö. febr. 1948
37. blað
íbúarnir í Góa vilja
sameinast
;
Hindústan
íbúarnir í Góa, hinni
gömlu nýlendu Portúgals-
manna á vesturströnd Ind-
landsskaga, hafa opinberlega
aeskt ’pess, að land þeirra
sáhleinist hinu indverska
Hindúariki.
Hin síðari ár hafa frjáls-
hug'a menn í Góa borið fram
ki'öfur um að losna undan
yfirráðum Portúgala. í fyrra
voru kröfur þessar orðnar
svo háværar, að portúgalska
S.frjórnin sá sitt óvænna og
hét landsmönnum nýrri og
-frjálslegri stjórnarskrá. Nú
é? stjórnarskráin komin, og
eiga landsmenn samkvæmt
henni að kjósa helming
manna á löggjafarsamkundu
landsins, en stjórnin í Lissa-
bpn að tilnefna hinn helm-
ing. Við þetta hafa kröfur um
afnám portúgalskra yfirráða
í Góa fengið byr undir báða
vængi, enda fordæmi Breta j
austur þar hin siðustu ár
mjög ýtt undfr slíkar hreyf- j
ingar í mörgum gömlum ný-
lendum annarra þjóða.
Góa hefir verið nýlenda
Portúgala í fjórar aldir, og í-
búarnir eru tæp hálf milljón.
M.arkverctar ræktunari 11raunir:
Ræktun smára og fleiri belgjurta
með öðrum grastegu
um 20 hestburða vaxtarau
af hverjum hektara
VfSírJ viS ©laff Jénss®**, fframkvæsiðib
síjés*a ISœktaasjarffélags N®5*ÍÉBii,IaEssls
| láta af hendi nema mjög Ht-
| ið', og þarf þóúlýeg sérstakt
j leyfi yfirvalda. tfi slíks út-
flutnings. Sömu sögu er að
í segja um Dani, og Norðmenn
! eru ekki sjálfum sér nógir í
X groðurstoð Norðurlands a Akureyri eru ekki aðeins rækt- j ^ . þy. ag
uð vöxtuleg og limfögur tré, sem gleðja auga vegfarandans ^ fræið einkuiáfcidf því, að
og sýna hvað hægt er að gera í þessum efnum á íslandi. ræktun belgjiirta, hefir auk-
Þar hafa Iíka á undanförnum áratugum átt sér stað margar izt svo mjög í "þéssum lönd-
og merkar jarðræktartilraunir, sem hafa ómetanlegt og
hagnýtt gildi fyrir afkomu íslenzks landbúnaðar. Meðal
hinna merkari má eflaust telja tilraunir þær, sem Ólafur
Jónsson, framkvæmdastjóri gróðurstöðvarinnar, hefir haft
með höndum varðandi ræktun belgjurta. Tíminn hefir
leitað fregna af þessum tilraunum hjá Ólafi, og fer frásögn
hans hér á fetir.
Bæjarhúsin að Hof-
akri í Hvammssveit
brenna
Síðastliðið föstudagskvöld
þrann bærinn Hofakur í
Hvammssveit í Dalasýslu til
kaldra kola. Bæjarhúsin voru
gamgll torfbær og tókst nær
gpgu að bjarga af innan-
stokksmunum;
»-iBóndinn, Sigfinnur Sig-
.trgggsson. var úti í fjósi að
nypika. Logaði á olíueldavél
ÍDhi í bænum, þegar hann fór
bí4JVar hann einn heima, þar
sena.húsfreyjan hafði farið til
Stykkishólms nokkrum dög-
um-áður og var enn ókomin
heim. Þegar Sigfinnur kom
úr fjósinu, var bærinn orðinn
aíelda, og brann hann til
Ösku á skammri stundu. Hins
yegar komst eldur ekki í úti-
hús.
Þau hjónin hafa örðið fyr-
ir tilfinnanlegu tjóni, þar
sem allir innanstokksmunir
voru lágt vátryggðir.
Þíðviðri um nær allt
land í morgun
í morgun var komið þíð-
viðri um allt land, þar sem
veðurath. fara fram, nema
á Grímsstöðum á Fjöllum,
. þar var enn þriggja stiga
frost.
Annars hefir verið mjög
umhleypingasöm veðrátta um
helgina. í gærdag var til
dæmis þíðviðri í Reykjavík og
illfærð á götum bæjarins af
þeim sökum, svo að smærri
bifreiðar komust vart leiðar
sinnar. Seint í gærkvöldi var
aftur komið frost, en í mórg-
un enn þíðviðri.
Belgjurtir eru eins og kunn
ugt er, þeim eiginleika bún-
ar, a ðlítil æxli eða hnýði eru
á rótum þeirra, og í þeim
lifir sérstök tegund bakteria.
Að líkindum hafa þessir rót-
aræxli upphaflega verið sjúk
legs eðlis, en hafa svo snúið
starfi sínu til hagsbóta fyrir
j urtirnar fyrir einhver j a
undursamlega handleiðslu
náttúrunnar. Þessar bakterí-
ur búa yfir þsim mætti að
geta breytt köfnunarefni
loftsins í lífræna eggjahvítu.
Nú er það svo, að aöaláburö-
arefni það, sem við verðum
að láta nytjajurtum okkar í
té er köfnunarefni, og liggur
það því í augum uppi, að
b'elgjurtir eru ólíkt léttari á
fóðrunum en aðrar jurtir að
þessu leyti. Hafa jarðræktar-
menn víða um lönd reynt að
notfæra sér þetta, og ég hefi
einnig gert nokkrar tilraunir
í þessu efni.
Tilraunir með ðelgjurlir
í nálega tuttugu ár.
— Hvenær hófst þú þess-
ar tilraunir?
— Það var fyrir nálega 20
árum. Belgj urtir þær, sem ég
hefi einkum fengizt við, eru
ýmsar tegundir hvítsmára og
rauðsmára, en þó einnig
ýmsar fleiri. Ræktunartil-
raunirnar hafa einkum verið
framkvæmdar með tvennu
móti: Ég hefi sáð hvítsmára
í venjulegt graslendi ásamt
öðrum algengum grastegund-
um, og jafnvel stundum í
gróið land, einkum nýleg tún,
þar sem rótin er ekki orðin
þétt. Rauðsmára hefi ég sáð
í nýræktarsléttur, sem ráð-
gert er að brjóta upp aftur
eftir nokkur ár. Rauðsmár-
inn gefur bezta uppskeru á
2. og 3. ári. Báðar þessar að-
ferðir hafa gefizt mjög vel,
og hefir vaxtaraukinn orðið
sem næst 20 hestburðum af
ha. Veröur hann eingöngu að
teljast stafa af köfnunar-
cfnisvinnslu belgjurtanna.
Ég hefi gert tilraunir með
ýmsar erlendar tegundir
smára, en aöeins fáar hafa
reynzt hæfa íslenzkum stað-
háttum. Belgjurtimar eru
yfirleitt ágætar fóðurjurtir,
on aldrei er of mikil áherzla
lögð á þá nauðsyn að slá
ekki snemma. Þó er illt að
verka þær sem súrhey, en
gott að þurrka þær, líka á
um á seinni árúiii, en fræ-
rækt ekki að sáííta skapi, að
þau telja sig ekki mega við
því að láta fræjýinna beztu
tegunda af hehai.
Ýmsar aðrar '-y*-
jarðrœktartilraunir.
— En þú heíir_ að sjálf-
sögðu ýmsar fleiri tilraunir
með höndum? c
— Já, þar má nefna bæði
áburðartilraunir og jarð-
vinnslutilraunir, svo sem for-
ræktartilraunir og tilraunir
með að þekja nýrækt, sem
gerð er í mýrarjarðvegi, með
leir eða steinefnaríkri mold.
Þetta er erlend aðferð, sem
talin er gefast vel, þegar um
steinef nasnauð^íkJ arðveg er
-------- . Uslfc--:---------
að ræða. Leirinn er annað
hvort borinn í flagið, þegar
það er að mestu unnið og
herfaður ofan í efsta lagið,
eða dreift yfir, þegar flagið
er fullunnið.
Þá má ef til vill drepa á
ýmsar garðyrkjutilraunir,
bæði í sambandi við áburð
og éyðingu arfa. Það er yfir-
leitt ekki eins örðugt og
margir virðast álíta að halda
arfanum í skefjum og upp-
ræta hann, ef þess er gætt
að eyða honum á réttum
tíma, og ekki heldur ýkja-
mikið verk að fara yfir garð-
inn með herfi, hrífu eða
sköfu, ef það er gert nógu
snemma. Aö sjálfsögðu er
líka hægt að eyða honum
með tröllamjöli, en mér ekki
grunlaust um, að það tefji
heldur vöxt kartaflnanna.
Miðstjórnarfundur-
inn hefst í dag
Aðalfundur Miðstjórnar
Framsóknarflokksins hefst í
dag. Verður fundurinn sett-
í Edduhúsinu, 3. hæð, klukk-
an fimm í dag.
Flestir miðstjórnarmenn
eru komnir til bæjarins eða
væntanlegir í dag. Nokkrir
koma þó ekki fyrr en á morg-
un, vegna samgönguerfið-
leika.
Hermann Jónasson, formað
ur Framsóknarflokksins, set-
ur fundinn.
hesjum eða með
unartækjum.
súgþurrk-
Belgjurtir með höfrum.
I Margí twgúiá á veiðisléðum hátanna, svo
hasstl^ííi* vieS veiHarffseratjjém
Frá Þingeýri ’ ýið' Dýrafjörð' eru gerðir út þrír bátar á
vertíð í vetur. Érp tveir þeirra yfir 50 smálestir, en einn
Þá hefi ég einnig, segir minni: Afli hefirjýfirleitt verið góður, þegar gefið hefir á
Ölafur, — reynt að rækta
belgjurtir með höfrum. Eins
og kunnugt er, er nokkuð al-
gengt að sá höfrum í ný-
unnin flög, en eru þurftar-
frekir og dálítið einhæft fóð-
ur. En það er ekki hægt að
sá smára með höfrum vegna
þess, hve hann er smávaxinn
og seinþroska. Það varð því
«að nota stærri og fljótvaxn-
ari tegundir, og hefi ég not-
að ertur og flækjur. Þær teg-
undir eru mjög heppilegar
vegna þess, að þær blómstra
um svipað leyti og hafrarnir
og halda í við þá um vöxt.
Hefir árangur af þessu orðið
mjög góður.
Skortur á fræi
heppilegra tegunda.
— Hvaðan hefir þú aöal-
lega fengið fræ?
— Frá Norðurlöndum, eink
um Svíþjóð og Danmörku. Nú
á seinni árum, er þessum til-
raunum var svo langt komið',
að fært gat talizt að ráð-
leggja mönnum ræktun belg-
jurta, hefir orðið nokkur
hængur á því, að bændur
gætu almennt hafið slíka
ræktun, vegna þess að mjög
torvelt hefir reynzt hin síð-
ari ár að útvega fræ þeirra
tegunda, sem bezta raun hafa
gefið hér. Svíar viija ekki
sjó, eftir því séiii Eiríkur Þcrsteinsson kaupfélagsstjóri
tjáði blaðinu í'iúorgún.
Enginn Þingeyrarbátur
á síld.
Síldveiðarnar, sem dregið
hafa að sér óskipta athygli
hér sunnan lands, hafa ekki
raskað ró manna á Þingeyri,
og er enginn bátanna þaðan
gerður út á síldveiðarnar í
Ilvalfirði. Telja útgerðar-
menn þar, að það sé vafasam-
ur ávinningur að gera út á
sildveiðarnar syðra, auk þess
sem atvinna í þorpinu eykst
með því að hafa bátana við
þorskveiðar heima. Sannleik-
urinn mun líka vera sá, að
margir bátar eru gerðir út á
Hvalfjarðarsíldveiðarnar með
tapi, þrátt fyrir hina góðu
veiði.
Frá Þingeyri eru eins og áð-
ur er sagt, gerðir út þrír bát-
ar. Eru þeir allir byrjaðir
róðra fyrir löngu, en heldur
stirðar gæftir hafa verið að
undanförnu. En afli hefir ver-
ið góður, þegar gefið hefir á
sjó.
Togarar að veiðttm á
bátamiðunum.
Það veldur sjómönnum á
Þingeyri nokkrum áhyggj-
um, að togararnir hafa að
unclanförnu stundað veiðar að
heita má eingöngu á sömu
miðum og þeir. Afli hefir yfir-
leitt verið tregur á Halamið-
um síðan fyrir hátiðar, auk
þess sem veð’rátta hefir oftast
verið svo slæm, að ekki hefir
verið hægt að vera þar við
veiðar að nokkru gagni. Tog-
ararnir hafa þvi leitað austur
á bóginn og upp undir landið,
og eru nú mikið á sömu slóð-
um og Vestfjarðabátarnir.
Er von, að vestfirzku sjó-
mennirnir á vélbátaflotanum
hafi nokkrar áhyggjur af tog-
araveiðunum, þar sem alltaf
er nokkur hætta á veiöar-
færatjóni, þar sem þær eru
annars vegar, auk þess sem
fiskisæld minnkar hjá línu-
bátum, þar sem botnvörpu-
veiðar eru stundaðar jöfnum
höndum á sömu slóðum.
Aflinn hro.ðfrystur.
Allur afli Þingeyrarbátanna
er látlnn í hraðfrystihús, sem
enn sem komið er hefir getað
annað frystingu þess, sem á
land hefir borizt. Hins vegar
má búast við, að hraðfrysti-
húsið geti ekki annað hagnýt-
ingu alls aflans, ef mikill
landburður verður og stöðug
ar gæftir um lengri tíma.