Tíminn - 08.02.1949, Blaðsíða 4

TÍMINN, þriðjudaginn 8. febrúar 1949
28. blað
Stærsti smjörframleiðandi í heimi
Niðurlag.
Flestir bændur flytja rjóm-
ann til búanna 3—4 sinnum
i viku. (Síðan styrjöldin
byrjaði hefir að vísu orðið á
þéssu veruleg breyting, sem
síðar skal greint frá). Þar er
rjóminn flokkaður' í verð-
rlokka eftir gæðum. Flokkun
þessi hefir að sjálfsögðu skap
að' vöruvöndun.
Fftir að rjóminn hefir ver-
ið strokkaður, er smjörið sett
i kvartil og þau síðan flutt
á vörubifreiðum til nærliggj-
andi járnbrautarstöðva. Það-
an flytur lestin þau til vöru-
húsanna í Chicago, Duluth
eða Minneapolis. Þarna er
smjörið rannsakað og er
rjómabúunum sent afrit af
þéssum rannsóknum. En í lok
hvers árs eru niðurstöður
rannsóknanna birtar í Land
o’ Lakes News og verðlaun
veitt þeim, er framleiddu
bézta smjörið.
★
í Minneapolis er aðalskrif-
stofan og stærsta vöruhús
Lol. Gæti verið fróðlegt að
fara þar í gegn á skyndiför
og fylgjast með smjörinu,
sem er verið að afferma. Vöru
húsið er tvær hæðir og kjall-
ari og fyllir það út heila
„blokk.“ Til beggja hliða eru
járnbrautateinar, en akvegur
' tyrir báðum endum.
Þegar smjörið kemur til
/öruhússins, er það sett í kæli
rúm, sem í er 5°C frost. Af
hverjum strokki, sem er ca. 10
kvartil, er eitt kvartilið tekið
inn í eftirlitsherbergið. Þar
er smjörið athugað að útliti,
, .iykt og bragði af matsmanni
stjórnarinnar, sem þar með
clokkar það. Hann tekur þá
jafnframt sýnishorn af því,
sem er sent upp á rannsókn-
arstofuna til frekari athug?
ana.
Ef smjörið er talið þola
geymslu er það geymt í 30°C
frosti, stundum í allt að 6
mánuði áður en því er pakk-
að. En smjöri með lélegri
g'eymsluhæfileika er pakkað
strax. Neðri hæðin er mest öll
kæliklefar, en á efri hæðinni
eru: skrifstofur, matsalur
starfsfólksins, rannsóknar-
stofur, smjörpökkunarsalur o.
fl.
Þegar smjörinu er pakkað,
eru kvartilin flutt upp á lyftu
reim. Öll pökkunin er fram-
tívæmd með vélum. í smjör-
pökkunarsalnum eru 4 véla-
samstæöur og afkastar hver
am sig 25 þúsund pundum
(11,340 kg.) á dag. Allt starfs-
fóikið er klætt hvítum fötum,
og er undir ströngu heilbrigð-
■ íiséftirliti.
Á rannsóknarstofunni er
smjörið vatnsmælt, saltmælt,
fitumælt og smáverugróður
þess rannsakaður.
í hluta af efri hæðinni er
íóðurblöndunarstöð. Er hún
rekin til þess að tryggja fram
-léiðendum rjómans bezta fá-
anlegt fóður handa búfénað-
inum. Þarna á hæðinni eru
iíka búnar til sýrur og annað,
sem þarf til mjólkurrann-
sókna, og er rjómabúunum
sent það eftir þörfum.
í kjallaranum eru geymdar
fóðurvörur. Þar er véla-„lag-
er“ og viðgerðadeild fyrir bú
sambandsins. Véladeildin
sendir 'frá sér faglærða menn
út á rjómabúin ef eitthvað
bilar þar. í kjallaranum er
Efíir Edward Friðriksson
einnig þvottahús, eru þar
þvegin hvítu fötin af starfs-
mönnum vöruhússins og einn
ig af starfsmönnum rjóma-
búanna.
★
Eins og fyrr er getið eru
flest rjómabúanna smá og
standa þétt. Þau eru flest
byggð um síðustu aldamót,
mörg af tækjum þeirra eru
því gamaldags. Lol hefir á
ýmsa lund reynt að koma
þeim í nútíma horf. Eitt
stærsta spor var stigið á síð-
astliðnum vetri í þessa átt.
Þá gerði Lol samning við
stjórnina um leigu á stórum
þurrmj ólkurverksmiðj um og
kaup á nýtízku vélum fyrir (
rjómabúin.
Stríðið orsakaði það að stór |
ir hópar manna voru fluttir (
í fjarlægð frá venjulegum i
markaði. Þetta þýddi það að'
matvæli urðu að flytjast um
lengri veg en áður til þessara
neytehda. Til þess að koma
þeim í mestu magni og á sem
ódýrastan hátt voru þnu
þurrkuð. Nú varð því að
bréyta og stækka matvæla-
verksmiöjurnar. Ryðfrítt stál
og byggingarefni var takmark
að, urðu því verksmiðjur þess
ar að standá þar sém þær
komu að mestum notum.
Fyrir stríðið átti Lol 6 þurr-
mjólkurvérksmiðjur, en núna
hefir það á leigu 16 aðrar. I
Verksmiðjurnar voru byggðar
af „prívat“ byggingafyrir-
tækjum, síðan keyptar af
stjórninni og' leigðar Lol til
fimm ára. Lol getúr svo eign-
azt þessar verksmiðjur seinna
meir ef það óskar þess. |
Þá var og endurnýjaður véla
kostur margra rjómab. og
þeim breytt þannig að þau
taka nú á móti mjólk í stað
rjóma. Núna er fnjólkin skil-,
in og smjör gert á búunum, en
undanrenna og áfir sendar á
tankbílum í þurrmjólkurverk
smiðjurnar.
í framtíðinni er ætlunin að
nota verksmiðjur þessar, sem
miðstöðvar framleiðslusvæð-
anna. Þar verður þá framleitt
undanrennuduft, mjólkur-
duft, rjómaduft o. fl. En
rjómabúin, ’ sem þéttast
standa grisjuð og þau lögð
niður, sem verst bera sig.
★
Þegar maður athugar upp-
byggingu Lol kemur í ljós að
þaö hefur tilveru sína á meðal
80.000 bænda, sem eru fram-
leiðendur rjómabúanna, þeir
eru því hinir raunverulegu eig
endur þess. Hin rúmlega 400
bú er'ú þó taldir eigendurnir
(members). Rjómabúunum er
síðan skipt niður í 18 fram-
leiðslusvæði, en svæði þessi
(districts) kjósa fulltrúa sem
mynda stjórn Lol. Þeir kjósa
framkvæmdastjórn og yfir
henni forseta.
Núverandi forseti þess er
Mr. John Brandt. Hann er
maður miðaldra, unglegur og
snar i hreyfingum. Hann er
alþýðlegur enda af bændum
kominn. Skólanám hans end-
aði eftir eitt ár í gagnfræöa-
skóla, því að þá missti' hann
móður sína og varð hann þá
að hjálpa til við mjaltirnar
o. fl. Wisconsin-háskólinn
hefir þó sæmt hann heiðurs-
meistaragráðu í hagfræði.
Er Mr. Brandt hafði aldur
til tók hann við ættaróðalinu,
varð síðan framkvæmdastjóri
rjámabús síns, þá fulltrúi
framleiðslusvæðisins, og loks
1923 kosinn forseti Lol. Hann
er ræðumaður góður og gædd
ur frábærum stjórnarhæfileik
um. „Það er sem Mr. Brandt
sjái þúsund leiðir þar sem öðr
um sýnist öll sund lokuð.“ í
ræðum hans ber mikið á þess-
um orðum, „við skulum vinna
. . . af alefli . . . á samvinnu-
grundvelli“ og eftir þeim vinn
ur hann.
★
Hér vestra, og raunar hvar
sem er, getur engin framleisla
átt sér langa lífdaga nema
að hún sé auglýst. Hinn 15.
maí 1930 gerði Lol samning
við James Butler matvörubúð
irnar (stærstu í New York,
1100 að tölu) um að annast
sölu á Lol-smjöri. Jafnframt
var hrundið af stað víðtækri
uaglýsingastarfsemi í bækl-
ingum, blöðum og í útvarpi.
Nú er Lol-smjörið auglýst í
mörgum stórblöðum Banda-
ríkjanna og á fjölda útvarps-
stöðva (Blue networks). Á
einni slíkri stöð — KSTP í St.
Paul — þuldi Valdimar Björns
son fréttir eldsnemma á
morgnana méðan bændurnir
mjólkuðu. en nú er Valdimar
kominn í sjóherinn og annar
flytur fréttirnar.
Takmark Lol hefir aldrei
verið, að mynda einokun
(monopoly) á smjörsölunni,
heldur að keppa um söluna á
frjálsum markaði, þar sem
nafn þess tryggði vörugæði.
Til þessa hefi Lol-smjörið ver
ið selt á frjálsum markaði, en
nú er ei lengur svo. „Sámur
frændi“ kaupir mest af því
og notar það handa hermönn
um sínum, því þeir eru mat-
lystugir og þurfa kjarnfæðu í
viltum leik við „gulukvikind-
in.“ En borgaraklæddir neyt-
endur fá vissan hluta af birgð
unum fyrir hámarksverð.
Þrátt fyrir hámarksverð og
aðrar hömlur, er Lol ákveðið
í að minnka ekki við sig kröf-
urnar. Einhvern tíma endar
stríðið og frjáls samkeppni
hefst að nýju. Aðalfundur
Lol 1943 bar þess Ijóst vitni.
Annars er aðalfundurinn
merkisviðburður hjá meðlim-
um Lol. Auk venjulegra aðal-
fundastarfa eru ýms skemmti
atriði. En aðsóknin stafar þó
ef til vill mest af því að þá
eru afhent verðlaun þeim sem
framleiddu bezta smjörið á
árinu.
Fyrsta árið greiddu áhuga-
menn Lol úr eigin vasa 375
dollara, en fengu að láni 1000
dollara til þess að kaupa rit-
föng og leigja skrifstofu.
Rúmum 20 árum síðar er
velta þess 65 miljón dollara á
ári.
Þessi augnabliksmynd, sem
ég hefi dregið hér upp er lýs-
ing á stóriðnaði. Ameríka er
land stóriðnaðarins og er á
stundum talið vafasamt að
við, kotþjóðarbörnin, getum
öðlast þar hagnýta þekkingu,
vegna óskyldra aðstæöna. Um
slíkt má deila, en hitt mun
flestum ljóst að hér er margt
að sjá og ýmislegt, sem taka
má til fyrirmyndar.
(FramhalcL á 7. síðu).
J>að mun vora undantekning, ef
nokkurntíma kemur svo út tölu-
blað af Morgunblaðinu, að ekki séu
i því einhverjar auglýsingar, þar
sem leitað er eftir kunningsskap
við fólk. Stundum auglýsir roskinn
maður í góðum efnum eftir kven-
manni til að hugsa um sig. Stund-
um er óskað eftir blíðlyndri og
þolinmóðri stúlku. í sumum til-
fellunum er tekið fram, að hjóna-
band sé í huga, en miklu oftar er
allt látið laust um það. Algengast
mun vera að óska eftir fólki til að
skemmta sér með um lengri eða
skemmri tíma. Stundum er það
jafnvel bundið við eina ákveðna
skemmtun eða tiltekna helgi.
Stundum auglýsa menn einir sér,
stundum í hóp, tveir eða þr:r, eft-
ir tveimur eða þremur.
Þetta er náttúrlega ekki neitt til
að amast við, og engri einmana sál
ætti það að vera of gött að leita
eftir samúð og vermandi hlýju með
einni litilli auglýsingu. En ósköp
eru margir einmana og vinafáir í
Reykjavík nú á þessum síðustu og
verstu tímum. Því að sannarlega er
það einmanalegt og fáskrúðugt, að
eiga ekki neina vini til að njóta
. helganna með og verða að auglýsa
eftir einhverjum af götunni til að
skemmta sér með. Illa væri þetta
aumingja fólk komið í sínum ein-
stæðingsskap ef ekki væri Morg-
unblaðið.
Annars skal ég gefa þeim, sem
einmana eru og vita því ekki
hvernig þeir eiga að verja sínum
tómstundum, gott ráð. Þeir ættu
að leita samstarfs við einhverja.
Það er annars hálfgerð ónáttúra,
að vera í vandræðum með það,
hvað gera skuli í tómstundunum.
Svo mörg eru þau verkefni, sem
kalla á krafta manna, að þar þarf
enginn að verða afskiptur. Og þeg-
ar við gætum þess, hvað mörg eru
þau félög, sem vinna að ýmsum
málum, sem almenn velferð er
undir komin, þá ætti ekki að vera
nelnn vandi að finna sér einhvers
staðar sálufélag á þeim vettvangi,
svo að einstæðingsskapurinn þurfi
ekki að nísta menn inn að hjarta-
rótum. Og á þeim vettvansi hefir
oft verið stofnað til varanlegrar
vináttu.
Sennilega munu þ’eir, sem aug-
lýsa eftir ungu fólki til að skemmta
sér með, fæstir telja það æskilega
skemmtun að starfa með í skóg-
ræktarfélagi, slysavarnafélagi,
bindindisfélagi o. s. frv. En þó
munu margir þeir, sem í slikum fé-
lagsskap hafa unnið, minnast með
sérstakri ánægju ýmsra stunda
þaðan og jafnvel eiga þaðan marg-
ar sínar ljúfustu minningar. Og
munu það ekki vera beztu skemmt-
anirnar, sem láta eftir minningar,
sem verða dýrgripir hjartans og
ylja huganum, þó að mörg ár séu
liðin? Ættum við því ekki einmitt
að leita slíkra skemmtana og kosta
kapps um að finna þar þá gleði,
sem fylgir okkur fram á veginrx
og aldrei verður frá okkur tekin
til fulls?
Starkaður gamli.
Hjartanlega þakka ég öllum þeim, sem auðsýndu mér
samúð og vinarhug í tilefni af andláti og jarðarför
mannsins míns.
Signrðar Benediktssonar
í Búðardal. Einnig mínar innilegustu þakkir til allra
sem veittu mér aðstoð og hjálp.
Guð blessi ykkur öll.
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna.
Ingibjörg Ebenesersdóttir.
Þakka hjartanlega hreppsnefnd Hvolshrepps fyrir
myndarlega gjöf er hún færði mér á 50 ára afmæli
mínu 12. janúar síðastliðinn. Einnig þakka ég skeyti og
hlýjar kveðjur er mér bárust.
Þorsteinn Runólfsson.
Markaskarði.

Til sölu
arðvænlegt fyrirtæki
| Af sérstökum ástæðum er til sölu fyrirtæki, sem fram-
| leiðir heita og kalda rétti, smurt brauð o. fl. Góður
| staðúr og góð sambönd. Mjög fullkomnar vélar.
ALMENNA FASTEIGNASALAN
Bankastræti 7, sími 7324.
■tbiiiiiiiikiiiiiiiiiiii iiiiiiiriiiiiiiiiiiiiinAi'feiiiiiiiikiiiiiiiiiiviiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiWVkiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiininii
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiinniiiimininiiniiiiiniiiii
Notuð ísl. frímerki
kaupi ég ávallt hæsta verði
| JÓN AGNARS
§ Box 356. — Reykjavík.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmimmmmiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
iiiiiimiiimijiiiiiiiimiinmiiimiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiii': siiiininlliiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiii