Tíminn - 27.02.1949, Blaðsíða 3

45. blað
TÍMINN, sunnudaginn 27. febrúar 1949
3
Leiksýnlng Fjalakattarins:
Fréttabréf úr Borgarhafnarhreppi
Eftii* Steinþór ÞórSarson hóndu á Ilala
Þó ég taki mér penna í hönd
og hripi fréttapistil úr minni
Pj alakötturinn hsfir nokkr ur L'ka miskunn hinnar síö-
um sinnum sýnt gamanlsiki ustu hvíldar áður en þangað
í Reykjavik undanfarin ár. kemur.
Yfirleitt hafa þau verkefni Þreytti maðurinn sníkir vín sveit, þá verður fátt nýtt sem
verið valin meir til gamans föng hjá biðfélögum sínum ég get sagt því að mörgu leyti
en uppbyggingar og sum ekki og gengur annars sem í hálf- : gengur lífsbaráttan eitthvað
átt öðru meira hlutverki að gerðri leiðslu eða millitveggja líkt hér hjá okkur og annar-
gegna en aö vekja glaðan og heima, en mælir oft hina staðar þar sem sama atvinna
græskulausan hlátur meðan spaklegustu hluti á mótum1 er stunduð. En fyrst ég er
á þau væri horft, og skal ekki vits og óvits. j búinn að taka penna í hönd,
gert lítið úr því. Þó hefir Svo eru þaö leikararnir, þá er bezt að rifja upp merk-
sem tkki komast í tæka tíð ustu viðburði ársins, og fleira
kann þá að fljóta með. Tíðin
í janúar síðastliðinn var slæm
stundum verið byggt á sann-
índum alvörunnar, eins og
venja er í hinum merkari
gamanleikj um.
Nú hefir Fjalakötturinn
snúið við blaðinu ov tekio til
meöferðar öðruvísi verk, þar
sem er Meðan við bíoum, eftir
norska skáldið Johan Borgen.
Þessi leikur er óvenjulsgt
og sérstætt verk. Hann gsrist
á einu kvöldi í biðsal á járn-
brautarstöð. Fólkið t'nist inn
og bíður lestarinnar, sem hsf-
ir seinkað vegna ilívéðurs.
Stormurinn úti fyrir og hin
daufa birta af ljéskerinu inni
í þessu þægindalausa skýli
sveipa þetta svið einhverjum
magnþrungnum örlagablæ og
ræður hins ruglaða prédik-
ara um lestina miklu, sem viö
öll bíðum eftir unz hún kem- til að æía meö félögum sín-
ur og flytur okkur burt, fyrr um í leikflokknum, og nota
eða síðar, viljug eða nauðug, bví biðtímann til sinna æf-
Herrann (Jón Aöils)
fullkomna þessa táknmynd.
Og fólkið er komið, sundur-
leitt fólk í mismunandi er-
indum, en allt dæmt til að
bíða lestarinnar á þessum
stað.
inga og fá hjálp þeirra, sem
fyrir eru í því skyni.
Yfir þessum söfnuði flytur
ræðumaðurinn prédikanir
sínar.
En úti í horninu situr ó-
lengst af bleytuhríð með veður
ofsa. Þegar kom fram í febrú
ar urðu breytingar til hins
betra, úrfelli urðu minni og
stormana lægði. í marz var
ágæt tíð og frameftir april,
auð jörð og stillt veður. Jörð
byrjaði snemma að gróa, en
vegna vorkulda greri seint.
Með Jónsmessu brá til hlýj-
inda, og mátti heita ágæt tíð
úr því sumarið út.
Tún urðu síðsprottin vegna
vorkuldanna og knapps áburð
ar. Þó byrjaði sláttur uppúr
miðjum júlí, var spretta þá
orðin sæmileg, en ágæt var
hún orðin með ágúst. Þurrk-
ar voru daufir út júlí,.og veikt
ust töður nokkuð. Eftir júli-
lok mátti tíð heita hagstæð
þó sjaldan væru skarpir þurk
ar. Heyfengur varð almennt
í betra lagi. Spretta í görðum
var misjöfn, á sumum bæjum
var hún sæmileg, en öðrum
ágæt allt að fimmtánföld.
Dilkar reynd.ust vel til frá-
lags, meðalþungi þeirra var
mun meiri en nokkru sinni áð
ur, réði þar eflaust mestu tíð-
in í sumar sem var óvenju úr
fellislaus. Sumir þakka það
líka meiri innigjöf á ánum í
janúar og febrúar í fyrra vet-
ur. Fjárræktarfélag hefir
starfað hér um nokkur ár,
yfirstjórn þess hafa fimm
menn í hreppnum, telja þeir
beztu ærnar úr fjárhóp hvers
bónda, er svo alið upp undan
þeim ef reynzlan sýnir að
sem verra er aö afleiðingarn-
ar eiga eftir að koma í ljós,
og þá á þann hátt sem svo
mjög tíðkast í okkar landi
býlin eru yfirgefin, og með-
al annars af þeim ástæðum að
þær framkvæmdir sem gera
þarf þola ekki bið.
Fyrst ég minnist á ræktun-
ina verð ég að hverfa dálítið
aftur í tímann og segja þá
sögu nánar.
Heyskapur er hér rýr er
heyjanna að mestu leyti aflað
á snöggum mýrum, af þessu
leiðir að heyskapur er sein-
tekinn, og útheimtir mikinn
vinnukraft.
ár síðan tillagan í Búnaðar-
félagi Borgarhafnarhrepps
var samþykkt að auka rækt-
unina í stórum stíl, bændurn
ir sem að þeirri samþykkt
stóðú trúðu á framtíð sinnar
sveitar, trúðu á landið og
möguleika þessi. Eftir þessi
fimm ár standa þeir í sömu
sporum að mestu leyti og þeir
gerðu þá, það sem ræktun
snertir, að vísu hefir mæling
fyrir ræsagerð verið fram-
kvæm. En hælarnir sem hann
Ásgeir stakk niður fyrir vænt
anlegum ræsum hverfa ofaní
mosann og máske gleymast
þar.
En þarf þetta nú endilega
að vera svona, þurfa bænd-
, urnir að biða j afnvel tugi árá
Framsymr og áhugasamir j eftir því að þeim sé sköpuð
bændur sáu að við svo búið | agstaga til framkvæmda, af
mátti ekki standa. Var því að þeim sem framkvæmdavaldið
tilhlutan stjórnar búnaðar- hafa { höndum
sér. Er þetta
félags hreppsms kallaður sam eitt af af þvi sem á að sýna
f^o n ’ Þriðja sePtember að meiri nauðsyn sé að skrafa
1943, voru ræktunarmálin
og skrifa um aukna ræktun
par em á dagskrá. Tillaga var og að byggðin haldist við f
samþykkt þess efnis að auka sveitunum) en að leggja fullá
svo ræktunina á næstu sjö alúð við að svo geti orðið>
áimm ,að hv?rÍ býli 400 Það má gera sér það fyllilega
500 hesta toðuvóll. Askoiun jjost) þar sem engu getur
yar. samþykkt til Búnaðar- miðað áfram þá þreytast
félags Islands að senda mann bændur á þvi að hlusta á
næsta sumar til þess að at-'þetta sifelda ræktunar skraf>
huga ræktunarmöguleika í þeir missa truna á sillu eigin
hreppnum og mæia fyrir ræsa „tarfi íeysa upp bú og flytja
gerb' etta haust vai for- auðvitað þangað sem hugsað
maður búnaðarfélagsinsáferð
er fyrir atvinnutækjum og
í Reykjavík. Talaði hann Þá atvinnu fyrir folkið> og oðr.
við verkfæráhefnd ríkisins,'um þægindum
og fór framá að skurðgrafaj Þó þessi leið sé að morgu
yrði send austur í Skafta- fysileg) þá gengur samt marg
e lssyslu, og þa meðal ann- , ur bðndinn bana elílli óneydd
arsmeðtillititilþessað hún;ur) og heldur kysi eg fyrir
ynm í Borgarhafnarhreppi, hond minna sveitunga að
þar sem mikill áhugi fyrir
þeir mættu glaðir við sitt una
aukinni ræktun væri risinn'heima j sveitinni sinni þar
þar upp. Nefndin tók vel í
sem sporin liggja og störfin
málið en minna hefir orðiö hafa verið framkvæmd.
um efndir.
Bændurnir í þessari sveit
valið hefir ækist vel. I fyrra j þess að athuga um ræktan-
Hvíslarinn (Arndís Björnsdóttir) Þreytti maðurinn (Indriði Waa;e)
og Leikarinn (Guðjón Einarsson).
haust keypti félagið tíu lamb' legt land.
hrúta og kom þeim í, fóður á'
kostnað félagsins. Voru þeir
svo boðnir út til bænda á fé-
lagssvæöinu í haust. Mun fé-
lagið halda þessari tilraun á-
fram.
Mikill lasleiki gekk hér í
október í haust, tók hann eink
um ungt fólk. í flestum til-
fellum fór veikin sér hægt, en
nokkrir urðu illa úti — með
þeim afleiðingum að vafi leik
ur á hvenær eða hvort þeir
fá heilsuna aftur. Talið er að
hér hafi mænuveiki verið á
ferðinni eða eitthvað henni
skylt, engin lömun hefir þó
orðið, en veikin leggst mjög á
Svo líður tíminn. Herrann, kunna konan þögul og það er
sem er að flýta sér til að taka ekki fyrr en í þriðja þætti,
á móti flugmönnunum frægu, sem tvsimur þeirra, sem bíða
notar tímann til að fága með hrnni, verður það Ijóst,
ræðu sína um sigur mann- að oiga þelr cgerð reikn
anna yfir öllu, sem batt fæt- • fcrrarkll.
ur þeirra á liðnum ölclum, Þ-tt-. sem hír zv sagt, gef
ræðu, sem á að vsra fagnaðar ur ekki mikla hugmynd um
óður til hinnar mikiu tækni. leikinn. Þó má það kannske j taugar. Eitt dauðsfall varð af
sem gerir mennina cháða. Þá verða til skilnings á því, að, völdum þessarar veiki. Varþað
ræðu þarf hann .reyndar í þ.ssum leik er það sennilega ' piitur fjórtán ára Ingimund-
aldrei að flytja, því að flug- évenju rnikið atriði til að ráða jur Reynir að nafni sonur
mennirnir koma ekki fram. áhrifum hans, hvernig hann þeirra hjón’anna Þorsteins
Hamfarir náttúruaflanna ~r s itur á svið. Cg þar mun ' Guðmundssonar hreppstjóra
sigra þá. En hitt finnur herr- leikstjírinn, Indriði Waage,' á Rynivöllum og Arilíar Þor-
ann glögglega þetta kvöld, að haía unnið gott verk. Sjálfur ' steinsdóttir. Mikill harmur
fætur mannanna eru ennbá leikur hann eitthvert mesta var kveðinn að þeim foreldr-
í fjötrum, því að hneigðir h'utverkið, þreytta manninn, j unum við fráfall þessa efni-
þeirra og veikleiki leggja á og segir fram örlagaorð hans lega pilts, sern vonir þeirra
þá þau bönd, ssm þeir fá ekki og lífspeki í fullu samræmi
af sér slitið. Trúin á það, að við hið tvíræða og dularfulla
tæknin sé frelsi mannsins, er í fari þessa langþreytta
því villutrú. j manns á mcrkum vits og ó-
Bóndinn situr þarna þög- vits.
ull og fár, í þeim eina til-
gangi, að gsra konu sinni létt
I þessum leik eru sum hlut-
verkin óvenjuleg. Ókunna
bærari biðina eftir því, að konan situr lengstum þegj-
hún kæmizt í sjúkrahúsið,
sem hún kvíðir fyrir og hlýt-
andi úti í horni eins og ang-
(Framhald á 6. síðuj.
hafa staöiö til á margan hátt.
Ræktun miðar hér lítið á-
fram, veldur þar tvennt, lítill
áburður, en þó meira að stór
virkar vélar vantar til þess
að ræsa og brjóta landið,
þrátt fyrir marg endurteknar
tilraunir að reyna að fá þær.
Veldur þetta síðara nokkurri
gremju hjá bændum, en það
Búnaðarfélag Islands brást og annað vinnandi fólk hefir
vel við þeirri málaleitan, sem; ekki lifað aðgerðarlaust síð-
til þess var beint. Sumarið ustu áratugina, það á það
1944 sendi það Ásgeir L. Jóns- j sannarlega skilið að kalli þess
son hingað austur til þess að sé sinnt, þegar það vill hefja
mæla fyrir framræslu, og til þann áfanga sem er einn sá
stærsti í því að tryggja fram
tíð sveitarinnar, það má segja
að hinum smærri sé að
nokkru leyti lokið og verið að'
Ijúka þeim, og skal í fáum
orðum vikið að því.
Árið 1927 tók söfnuðurinn
við kirkju sóknarinnar sem
komin var að falli, hún var
svo köld og gisin að naumast
lifðu ljós i henni, viðkomandí
valdsmenn fengu söfnuðinn
til þess að taka kirkjuna að
sér með sára litlu meðlagi.
Þetta ár var hafist handa að
byggja nýja kirkju, en sú bygg
ing kostaði fórnir. Öll al-
menn vinna og allir aðflutn-
ingar á efni var gefið af söfn-
uðinum, og svo að lokum varð
að taka ærið lán á þá tíðar
vísu, til þess að ljúka við að
greiða efni, og þá vinnu sem
þurfti að borga. Engum datt
í hug að æðrast út af þessu.
Söfnuðinum tókst að koma
upp einni með snotrari sveita
kirkjum landsins, með ein-
hug og samstarfi. Þessi bygg-
ing var nokkurs konar inn
gangur að nýju byggingar-
tímabili í sveitinni. Eftir
að kirkjubyggingunni lauk,
var gengið að því að byggja
upp bæina sjálfa. Var að
mestu lokið við að byggja í-
búðarhús, hlöður og penings-
hús á árunum frá 1930—’40.
Þessar byggingar voru ein-
vörðungu framkvæmdar með
(Framhald á 7. si5u).
Ekki þarf mörgum oröum
um það að eyða að landið
reyndist yfirdrifið, hafði góða ;
legu útfrá gömlu túnunum og
ágæt skilyrði til að þroskast.
Mældi ráðunauturinn fyrir
framræslu á stórum land-
svæðum í þremur byggðarlög
um eða tuttugu og einu
býli. í fjórða byggðarlaginu
taldi hann erfiðast með rækt
un vegna þess hvað jarðveg-
ur væri þar sendinn fyrir lok
ræsi, aftur á móti mætti
þurrka þar land með opnum
skurðum. í þessu byggðarlagi
eru fimm býli, vill svo til að
þau hafa mestan útheyskap
af býlum sveitarinnar, þó er
engin efi að á sumum býlun-
um í þessu byggðarlagi eru
möguleikar til mikillar rækt-
unar með opnum skurðum eða
pípuræsum, má þar fyrst og
fremst nefna Kálfafellsstað-
inn, sem mörgum finnst sem
til þekkja aö sé heldur litill
sómi sýndur af því opinbera,
ekki svo gott að ábúandinn,
sem þar er og vill vera þar
fái byggingu á jörðinni nema
til óviss tíma. Það sýnist þó
ekki mikil ástæða að geyma
einhver j um væntanlegum
presti jörðina sem kannske
kemur svo aldrei — enda
vafasamur greiði þó hann
kæmi.
Nú- eru liðin meir en fimm