Tíminn - 24.04.1949, Blaðsíða 3

81. lblaiS
TÍMINN, sunnudaginn 24. apríl 1949.
NÝJAR BÆKUR
Clarie Blank: Beverly af því mikiö vatnsflóð. í sög-
Gray i New York. Krist-
mundur Bjarnas. þýddi.
Bókaútgáfan Norðri —
Akureyri. — Prentverk
Odds Björnssonar h.f.
1949. Stærð: 211 bls.
Þetta er áttunda Beverly
Gray-bókin, sem Norðri gefur
iir. Óþarft er þvi að kynna
þessa sögu sérstaklega að öðru
leyti en því, að hún gefur hin-
um fyrri ekki eftir. í þessari
sögu segir frá viðureign
Beverly Gray og þeirrá stall-
systra viö glæpafélag eitt í
New York og bera þær vitan-
lega sigur af hólmi. Þá kemur
ástin hér fyrst alvarlega til |
sögunnár, en ekki er fullséð í
sögulokin,
Beverly G
huga hefir hún þó eignast.
unni eru glæpamenn látnir
vera valdir að þessum atburði
og á Juddy Bo’ton mjög í
höggi við þá. Þess vegna verð-
ur þaö líka henni og bróður
hennar mest að þakka, að nær
ekkert manntjón hlýst af
flóðinu, en ella hefði það get-
að orðið mjög verulegt.
Arthur Somers Roche:
Réttvísin gegn frú Ar-
mes. Theódór Árnason
þýddi. Útgefandi Prent-
smiðja Austurlands. —
Seyðisfirði. Bls. 200.
Þetta er leynilögreglusaga.
Hún er allvel byggð cg lausnin
á morðfhálinu, sem hún fjall-
hver eiginmaður , ar um’ mun- koma ýmsum a
Beverly Gray verður, en elsk- óvart- SaB'an hefst á Því> aS
I fru Armes er syknuð af þvi að
Lausnin á þessu fæst kannske | hafa myrt eiginmann sinn,
í næstu bók, er Norðri mun að sem var milljónamæringur.
líkindum senda á bókamark- Henni. næ8'ir Þó ekki sýknun’
aðinn áður en langur tími ^in’ ^vi aS fyrri clslchtigi heun-
Á SKEMMTIGÖNGU
Á skemmtigöngu. (Bund-|Sumir prestar myndu líka
ið mál og óbundið) eftir sennilega hafa gott af því aö
Grétar Fells. Félagsprent lesa „Upprisuna", áður en þeir
smiðjan. h. f. —- 1947.
líður.
Lisa Hagelin: Gagn-
frœðingar í sumarleyfi.
Kristmundur Bjarna
ar og verjandi fyrir réttinum
trúir ekki á réttmæti dómsúr-
skuröarins. Hún fær því einn
af blaðamönnunum, sem fylgd
ist með réttarhöldunum, til
son þýddi. Bókaútgáfan Þess aö hafa UPP a moröingj-
Norðri. Akureyri. Prent-
verk Odds Björnssonar
I h.f. 1949. Stærð: 148 bls.
Höfundur þessarar bókar er
sænskur. Aðalsöguhetjurnar
eru tveir gagnfræðingar, —
stúlka og piltur, er eyða sum-
arleyfi sínu í hinum fræga
sænska Skerjagarði. — Þau
lenda þar í ýmsum skemmti-
legum æfintýrum. Þetta er
saga, sem unglingar geta bæöi
haft gaman og gagn af að
lesa. Margir þeirra eru nú ein-
mitt að hætta setu á skóla-
bekknum að sinni og því er til
valiö fyrir þá að kynnast því,
hvernig Sonja og Jerri vörðu
sumarleyfi sinu.
j W. E. Johns: Benni og
félagar lians. Gunnar
Guðmundsson íslenzk-
aði. Bókaútg. Norðri.
Akureyri. — Prentverk
Odds Björnssonar h.f.
1949. Stærð: 152 bls.
Þetta er fjórða Benna-bók-
in, sem Norðri gefur út, en út-
gáfui'éttinn hefir Norðri feng-
ið hjá hinu fræga enska bóka-
forlagi Oxford University
Press, sem annast aðalútgáf-
una á Bennabókunum og stutt
hefir að sigurför þeirra víða
um lönd. í þessari Bennabók
segir frá gullflutningum, sem
Benni og félagar hans tóku að
sér og kostuöu þá engin smá-
ræðis æfintýri og svaðilfarir.
Öllu lyktaði þó vel, þótt oft
væru þeir félagar hætt komn-
ir. Vafalaust hafa þetta ekki
orðið seinustu æfintýri þeirra
og því má búast við nýrri
Bennabók áður en langt líður.
Margaret Sutton:
Juddy Bolton. Krist-
mundur Bjarnason ís-
lenzkaði. Bókaútgáfan
Norðri. Akureyri. Prent-
verk Odds Björnssonar
h.f. 1949. Stærð: 173 bls.
Saga þessi segir frá ungri
amerískri kvenhetju. Sagan
hefir hlotið mikla útbreiðslu í
heimalandi sínu og hlýtur
hana vafalaust víðar. Aðalat-
hurðurinn í sögunni er sa-nn-
sögulegs efnis, en hann er sá,
að stíflugarður bilar og hlýst
Eg hefi hér fyrir framan
mig rúmlega 100 bls. bók; ein
falda og yfirlætislausa aö öll
um búnaði, og það sem verra
er, blettaöa af þó nokkrum
prentvillum til lítils heiöurs
fyrir islenzka prentiðn. En
bókin sjálf hefir þetta létta
og bjarta heiti yfir sér: Á
skcmmtigöngu. Ég grip ofan í
formálsorö höfundar: „Vilt
þú verða ’mér samferða á
skemmtigöngunni ofurlítinn
spöl, — horfa með mér á blóm
in, á fjöllin og himininn, og
hlusta með mér á hjal barna,
á kvak fugla og nið hinna
djúpu vatna“? — — Þannig
kemst hann orði, maðurinn,
sem er heillaður af hinni ei-
hfu dul,“ — og „hefir alltaf
tíma til að virða fyrir sér það,
sem fagur.t er, og leita svara
við ótal spurningum."
Ég er lika sannfærð um,
að sá verður ekki fyrir von-
brigðum, sem slæst í för með
höfundinum um vettvang
þessarar bókar. Að minnsta
kosti ef orustugnýr og eld-
flaugar illvígrar hagsmuna-
baráttu og pólitiskra eitur-
eggja hafa ekki slævt svo
heyrn og sjón, að honum sé
fyrirmunað að skynja finni
sveiflur en hræfuglahlakk og
eldtungur gjósandi gýga.
Sannleikurinn er, að í þesS
ari litlu bók óma strengir, er
leita upp þann hljómgrunn í
eðli okkar, sem alltof oft hjá
okkur nútima börnum liggur
kæfður undir aurlagi og grj óti
kaldrifjaðrar heimshyggju.
Þó er það sá hlj ómgrunnur,
sem við sízt megum við að sé
sundursprengdur eða sökkt
niður í undirheimaforað, ef
viö ekki eigum að bíða tjón á
sál okkar og allri raunveru-
legri menningu.
Fyrri hluti bókarinnar
„Undir rós“ er óbundið mál,
órímaðir, lj óðrænir kaf lar.
Sumir ósviknar, lýriskar perl
ur. Djúp lífspeki og innri
reynsla eygist þar undir hálf
gamansamri blæju ljóðræn-
unnar. Þannig birtast okkur
hinar bláu fjarlægðir fjall-
anna og hin bláa þrá okkar
eigin óskadrauma, eða við lít
um í svip lítil jólakerti, „sem
! loguðu á rúmbnkum og rúm-
fjölum og skinu beint inn
jsálir lítilla sakleysingja, sem
gátu ekki sofnaö af gleði.“ Og
1 við eygjum „tækifærið“, sem
I „sjendiboði kærleikans“ gaf
lokkur, en við glötuðum út úr
■ höndunum á okkur. Og hvar
I,
semdu sína eigin páskaræðu.
Og myndi ekki lífið eitthvað
skipta um lit og lag frá því
sem nú er, ef við í mati okkar
á öðrum færum svipað að
og höf. gerir i „Söngnum
um þig“, eða „eftirmælum“.
Þar segir: „Þegar ég syng um
þig, þá syng ég um það feg-
ursta og bezta, er ég fann í
þér, — því að þú varst það“.
Ég nefni hér ekki nöfn fteiri
einstakra „ljóða“. Því að nöfn
in sjálf eru aðeins fátækleg
merki. En lesið sjálf ljóðin“,
og þið munuð komast að raun
um, að hið „frjálsa“ ljóð-
form er oft fyllra af skáld-
skap en hin fáguðustu rim-
stef.
Seinnihluti bókarinnar,
„Rök“ er svið hinna rím-
uðu Ijóða. Ef fyrrihlutanum
má líkja við blaðríkan, aust-
rænan töfralund, er seinni-
hlutinn reitur islenzkra ilm-
blóma. Hreinn, listrænn, ang-
andi og óbrotinn, með sólglit
vorsins og dýpt og heiðríkju
hins hveflda himins yfir sér.
Ég gríp af handahófi stef eins
og þetta úr kvæðinu „Eilífð“:
anum. Blaðamaðurinn þóttist
hins vegar í fyrstu viss um
sekt hennar og ætlaði ekki að
hika við að leiða hana í Ijós.
Sagan segir síðan frá rann-
sókn hans. Sögulokin eru vit-
anlega þau, að hann finnur
morðingjann og hlýtur hina
fögru írú Armes og milljónir
hennar að launum.
Rafael Sabatini: Laun-
sonurinn (Scaramou-
che). Kristmundur Þor-
leifsson þýddi. Prent-
smiöja Austurlands h.f.
Seyðisfiröi 1949. Stærð:
462 bls.
Þetta er 11. bókin i sagna-
flokknum eftir Sabatini, er
Prentsmiðja Austurlands gef-
ur út. Alls verða í honum 12
sögur. Sumar þeirra hafa áð-
ur verið þýddar á íslenzku, en
eru yfirleitt uppseldar. Sést á
því, að hinir sögulegu róman-
ar Sabatini hafa notið hér
mikilla yinsælda eins og ann-
ars staðar. Launsonurinn eða
Scaramouche er ein af fræg-
ustu sögum Sabatini.
Guy de Maupasant:
Bel-ami. Hersteinn Páls
son þýddi. Bókfellsút-
gáfan. Reykjavík 1949.
StærÖ: 290 bls.
Þetta er eitt af stærri skáld-
verkum Maupasant. Aðal- 1 getur líka glæsilegri og feg-
söguhetja hennar er atvinnu- j urri átthagaóð en „Rangár-
laus hermaður, sem af tilvilj- ( þiiTg,“ og rís ekki „Flæðisker-
un gerist blaðamaöur og , iö“ eins og alvarleg og mikil-
kemst þannig í kynni við úðleg hljómkviða. Þarna
ýmsa þá, sem heyra til. birtist „Kirkjuhvoll," ljóðið
hinni svokölluðu yfirstétt, eða j um helgidóminn, sem allir
standa henni nærri. Hann er j þurfa að eiga, með óm klukkn
maður föngulegur og fríður I anna, sem alltof fáir heyra.
„Frá verki hverju ég vex
og teyga
nýtt vín úr daganna skál.
Lát fortíö slys sín og afrek
eiga.
Áfram er stefnt — þvi
vængi fleyga
áttu — mín eilifa sál“.
og þessi úr kvæöinu „Laun-
helgar“:
„Og hvaö er heilagra en
sorgin,
er hjarta þitt nístir sverð?
Er nokkuö dulrænna en
dauðinn,
sem daglega er á ferð?“
„Og eru ekki launhelgar
ljúfar,
sem leysa þitt bundna
fjör„ —
boðskap blikandi augna, ;—
bros á fallegri vör?“
Hver skyldi líka ekki, eins
og nú er ástatt í heiminum
geta tekið undir þessa sárs
aukafullu „bæn“.
sýnum, nýtur því mikillar
kvenhylli og notfærir sér það
óspart til að ryðja sér braut
til mannvirðinga og almenn-
ingshylli. Honum tekst það
líka.
Sagan af Bel-ami er vel
sögð, eins og Maupasant er
von og vísa, mannlýsingarnar
glöggar og yfirleitt sagt frá
veilum sögupersónanna og
aldarfarsins af hispursleysi,
en við það efni dvelur Maupa-
sant oftast í sögum sínum. —
Þýðing Hersteins
virðist hafa tekizt vel, enda er
hann orðinn þrautþjálfaður
þýðandi.
NY BOK.
Nýlega er komin út á veg-
um Norðra skáldsaga eftir
Hugrúnu. Sagan heitir Úlf-
hildur. Hennar verður nánar
Pálssonar I getið í blaðinu síðar.
„Þú mannkyn, sem magn
þrota starir
út í myrkan og kaldan
geim:
Hvert barn, sem fæðist, er
bæn til þín
um betri og fegurri heim.“
Þarna eru snjöll og þrótt-
mikil minningakvæði. svo
sem eftirmælin um Jón heit-
inn Baldvinsson og kvæðið
Vestmenn, orkt í tilefni af
sextugsafmæli sr. Rögnvalds
Péturssonar. Einhver glæsi-
legasta íslandskveðjan, sem
við eigum. Hvar getur heldur
yndislegri jóla-óð en kvæðið
„Á jólanótt“. Ýmiss fleiri
kvæði mætti og nefna, svo
sem „Hafblik, Skarð, í þrasta
lundi, Morgunlönd og Feg
urð“. Annars er það fyrst og
fremst fegurðin, sem einkenn
ir þessi ljóð. hin sálræna
fegurð. Ljótleiki og sori er
þeim eins fjarri og himininn
er mykjuhaugnum. Hrein og
óbrotin og þó djúp og sönn
stíga þau fram svo ólík flestu,
sem nú er sett á svtt' bók-
menntanna, — og þó svo g&m
alkunn, að hugurinn hvarflar
ósjálfrátt aftur til Matthias-
ar, Steingríms og Jónasar.
Ekki er þó svo að skilja, að
höf. loki augunum fyrir vanda
málum liöandi stundar. Gæt
um við jafnve'l ekki hugsað,
að eftirfarandi erindi væru
kveðin einmitt nú um sumar-
málin:
„Sundruð þjóð ei getur
gæfubrautir
gengið. Hún ei staðist fær.
Samvirk þjóð mun sigra
allar þrautir, —
að sálubótum gera þær.
Lands fors guð. ö, logum
bægðu rauðum
frá lífsins gróðri, —- þess
ég bið.
Sendu vorri sundruðu þjóð
í nauðum
sumargjöfina beztu — frið“.
En bjartsýni, óbifandi trú
á lífið, á þróun þess og mögu-
leika, er ávallt undiraldan,
sem ber annað uppi. Þess-
vegna getur höf. sagt:
„Og sú kemur tíðin um
síðir,
að svartnættið mikla flýr,
og uppgötva undrandi lýðir,
það allt. sem i þokunni
býr“.
Ég geri ráð fyrir, að þeir,
sem álíta að skáldskapur eigi
fyrst og fremst að ganga á
mála hjá vissum þjóðmala-
stefnum og notast sem voþn
i ytri hagsmunabaráttu lif?-
ins, muni telja bók sem
þessa ekki vera á maigá
fiska. En þeim sömu vil ég
benda á, að það, sem lifað
hefir áfram með okkar þjóð,
— og öðrum þjóöum, — og
talið er til hinna tiýpri ög
dýrmætari menningaryérð-
mæta, er ekki fyrst og fremst
það, sem mótað er af tíma-
bundinni baráttu og meira
og minna hverfulum stund-
arsj ónarmiöum, heldur hitt,
sem túlkar viðhorf og við-
brögð mannssálarinnar gágn
vart lítt breytilegum stað-
reyndum og fyrirbærum lífs-
ins, — gleði þess og sorg, —
og í gamla og síunga leit
mannsins og þrá eftir sann-
leik, samúð og fegurð.
Sé slíkur mælikvarði lagð-
ur á þessa litlu bók, skipar
hún tvímælalaust veglegan
sess meðal bókmennta okkar.
Ingibjörg Þorgeirsdóttir
SKipaúToeKOt
KIKISINS i
„Skjaldbreið"
til Snæfellsness-, Breiða-
fjarðar- og Gilsfjarðarhafna
hinn 28. þ. m. Tekið á móti
flutningi á þriðjudaginn. —
Pantaðir farseðlar óskasfc
sóttir á miðvikudaginm
Starfsstúlku
vantar á Kleppsspítalann.
Upplýsingar í síma 2319»