Tíminn - 17.05.1949, Blaðsíða 3

105. Wað
TÍMINN, ‘ þriðjuðaginn 17. maí 1949.
3
ísiendmgaípættir

H
1
«4
|
Dánarminning: Salbjörg Jóhannsdóttir
frá Skógum á Fellsströnd
Hinn 8. nóv. síðastl., andað- ^ öll hennar systkini, framtaks
ist á Landsspítalanum Sal- , söm, duglegur og góður félagi.
björg Jóhannsdóttir, frá Skóg ' Hún starfaði bæði í ung-
um á Fellsströnd. Mér kom' mennafélagi og kvenfélagi
mjög á óvart, að heyra lát | Fellsstrandarhrepps, frá stofn
hennar, ég vissi að vísu að un félaganna til þess siðasta.
hún hafði verið veik, um
nokkra vikna skeið, en að
dauðan bæri svo brátt að, kom
mér ekki í hug.
„Þeir sem guðirnir elska
deyja ungir,“ sögðu hinir
fornu Rómverjar. Virðast það
staðreyndir, því oft er það svo,
að dugmiklu og framtakssömu
fólki, er kippt í burtu á bezta
aldri, einmitt þegar starfs-
kraftarnir og þrekið til mik-
illa átaka er sem mest. Vér
mennirnir skiljum svo lítið,
en eflaust er þessu fólki ætl-
að að vinna ennþá betra og
göfugra starf, fyrir handan
tjaldið mikla, heldur en það
hefði getað hér á jörðinni.
Salbjörg heit. var fædd i
Skógum 25. nóv. 1913, dóttir
Jóhanns bónda Jónssonar og
J úlíönnu Sigmundsdóttur
konu hans. Þau hjón eignuð-
ust 10 börn, og er Salbjörg
heit. fyrsta barnið, af þessum
stóra og mannvænlega hóp,
sem þau, nú á gamalsaldri,
verða að sjá á bak. Salbjörg
heit. var oftast heima í Skóg-
um. Einn vetur var hún þó á
húsmæðraskólanum á Staðar-
felli. Þó að hún væri að heim-
an um stundarsakir, leitaði
hún alltaf heim aftur, til þess
að láta sitt kæra bernsku-
heimili og sína nánustu njóta
starfskrafta sinna. Systkini
Salbjargar fóru flest að heim-
an, er þau höfðu menntað sig,
og fóru að vinna sjálfstætt.
Var því heimilinu mikils virði
umhyggja hennar og starf.
Ég kom oft aö Skógum, allt-
af var sama alúöin og hlýj an,
sem mætti manni og alltaf
var Salbjörg heit. jafn kát og
ræðin. Mér er minnisstæð sú
umhyggja, sem Salbjörg heit.
sýndi ömmu sinni og nöfnu, er
það var háaldrað gamal-
menni, sinnti hún henni að
mestu, þar til gamla konan
andaöist, 102 ára gömul.
Ég kynntist Salbjörgu heit.
mest er við fórum að vinna
saman í félagsmálum sveit-
arinnar. Salbjörg var, eins og
PISTLAR UR UTANFÖR:
Flugferð til London
Aldrei varö ég vör við að hún
hlífði sér á nokkurn hátt. Hjá
henni var það félagsstarfsem
in, er varð að ganga fyrir, þó
að hún sjálf yrði fyrir ein-
hverjum skaða, fannst henni
þaö ekki skipta miklu máli.
Á árunum 1930-1940 var mik-
ið starfað í þessum félögum,
að byggingum o. fl. Veltur þá
mikið á dugnaði félaga, ef
mikið skal framkvæma. Sal-
björg heit. var ekki ein af
þeim, er draga sig í hlé, held-
ur starfaði þar sem mest á
reyndi mð áhuga, dugnaði og
sérstakri samvizkusemi gagn
vart öllu þvi, sem henni var
trúað fyrir.
Salbjörg heit. var bók-
hneigð og las mikið. Hún var
einnig mjög vel verki farin,
eins og þau systkin öll. Mér
þótti alltaf gaman að koma
að Skógum og sjá margt fólk
við ullarvinnu. Oft voru þar
2 vefstólar í gangi, auk þess
stór prjónavél, er Salbjörg
heit. átti. Prjónaði hún mikið
bæði fyrir heimili og aðra. Og
mikið var spunnið þar á
rokkana. Færi betur, ef ís-
land ætti mörg slí heimili.
Er ég renni huganum yfir
liðin ár, finnst mér ærin skörð
hafa verið höggvin í litla kven
félagið mitt, frá því það var
stofnað. Sárast er að það hef-
ir misst mikið af sínum beztu
starfskröftum. Nokkrar hafa
flutzt í burtu, lika nokkrar
dáið og þá aðallega þeir yngri,
sem mest var af að vænta. Nú
síöast missti hér félagið ein-
hvern sinn duglegasta með-
lim. Við, sem höfum unnið
með Salbjörgu i Skógum, og
þekktum hana, þökkum henni
vel unnið ævistarf.
Guð gefi að ísland ætti
margar slíkar konur.
„Far þú í friði, friður guðs
þig blessi, hafðu þökk fyrir
allt og allt.“
Blessuð sé minning þín,
kæra frænka.
Aðalheiöur Jónsdóttir.
Illugastöðum.
Það er enn nokkur æfin-
týrablær yfir því að geta sam-
dægurs drukkið morgunkaff-
iö í Reykjavík, borðað hádeg-
isverðinn í Skotlandi og
drukkið síðdegiskaffið í Lond-
on. Það er svo skammt síðan
að þetta þótti fjarlægur
möguleiki. Nú er þetta þó
fjarri því að vera nokkurt
æfintýri lengur, þar sem tvö
íslenzk flugfélög halda orðið
uppi vikulegum áætlunarferð-
um, er gera mönnum kleift að
„skreppa“ frá Reykjavík til
London á einum 7—8 klst.
Fyrsta áætlunarferðin.
Áætlunarfiugferðir milli
Reykjavikur og London hóf-
ust 2. maí síðastl., en áður
voru íslenzku flugvélarnar
búnar að fljúga nokkrum
sinnum þessa leið. Það var
Gullfaxi, skymastervél Flug- ' byggðar. Sumar þeirra virð-
ustu og kölluöu Margaret regn i dugmiklu fólki og auðvéldara
félags Islands, sem fór fyrstu
áætlunarferðina, en Flugfé-
lagið hófst strax handa um
það í fyrrasumar að fá leyfi
Breta til slíkra áætlunarferða.
í tilefni af því, að þetta var
fyrsta áætlunarferðin, voru
nokkrir gestir með í förinni,
m. a. nokkrir blaðamenn.
Kl. 7.30 um morguninn
prmsessuna.
Oft hefir veöurfarið líka
verið erfitt á Bretlandseyjum,
þegar það hefir leikið við okk-
ur hér heima. Það er skemmst
að minnast vorsins 1947, þeg-
ar veöráttan lék við okkur, en
orsakaði stórfellt eignatjón og
atvinnuleysi á Bretlands-
eyjum.
Suöureyjar.
Það er undir veðráttuni
komið, hve mikil not verða
af útsýninu á flugleiðinni
milli Reykjavikur og Prest-
wick. Ef heppnin er meö, er
m. a. hægt að sjá Suðureyjar,
sem oft eru nefndar í islenzk-
um fornsögum. Þær líta harla
misjafnlega út, séðar úr lofti,
enda rúmar 800 talsins, þótt
ekki séu nema um 100 þeirra
ast allhálendar og líklegt, að
þar geti víða verið tilbreyti-
er nú að færa sig um set en
á dögum vesturflutninganna.
En tapist unga fólkið meira og
minna burtu og þjóðin hættir
að mestu að nytja landið,
getur það fyrr en varir kom-
ist undir yfirráð annara en
íslendinga.
Kannske þykir þetta á-
stæðulaus ótti og barlómsvæl.
En ég veit þegar um nokkra
glæsilega menntamenn, sem
væru liklegir til að v.inna
þjóðinni nýt störf og munu
líka æskja þess, en telja sér
ekki unnt að festa hér rætur,
eins og nú er ástatt, og ryðja
sér því braut á framandi leið-
um. í nágrannalöndum okk-
ar ber mikið á útfararhug.
Þarf annaö en stjórnleysi 'óg
basl til að skapa hann hér?
Það er ekki sizt að þessum á-
stæöum, að þjóðina skiptir svo
miklu, að sem fyrst takist að
endurvekja trú á fjármál
leg náttúrufegurð, en heldur i hennar, forustumenn hennar
virðast þær hrjóstugar. Mikl-
ir' fólksflutningar hafa átt sér
stað frá eyjunum seinustuára
tugina og er jafnvel óttast, að
þær leggist í auðn, ef svo
heldur áfram. Helztu atvinnu-
og framtið. E'ámenn þjóö eins
og íslendingar, má cngan
starfskraft missa.
í Gullfaxa þarf engum
aö leiðast.
Þessar hugleiðingar í sam-
greinarnar, sem'eru landbún-
söfnuðust farþegarnir, er aður og sjávarútvegur, enL bandi við Suðureyjar eiga visl;
ætluðu með Gullfaxa, saman reknar með gamaldagssniði! tæpast heima i ferðaþáttum,
í skrifstofubyggingu Flugfé- ’ og gamlir siðir eru þar enn i En þær komu mér annars £
lags íslands á Reykjavikur- heiðri hafðir. Skortur góðra j hug á meðan ég var í Gull-
vellinum. Vegabréfaeftirlitið samgangna er talinn há eyj- faxa á leiðinni til Prestwick.
og tollskoðunin gekk tíðinda- J unum einna mest og er nú
laust, en einhver dráttur var . einkum rætt um að leysa
á komu sumra farþeganna. J þann vanda með stórauknum
Einkum var því haldið á loft, flugsamgöngum.
UTAN Ú R HEIMI
Tvö rússnesk heimsmet.
Tass fréttastofan hefir nýlega til
kynnt tvö heimsmet, sem Rússar
eigi. Annaö er það, aö þar í landi
séu 29 þúsund manns meira en
hundraö ára gamlir.
í öðr'u lagi taka Rússar öllum
fram i flýti viö aö búa til múr-
steÆa. Þeir eiga nýja vól, sem
mótar 7200 múrsteina á klukku-
stund, en Ameríkumenn, Þjóðverj-
ar og aðrar þjóðir klára ekki nema
mest 200 múrsteina á klukkustund.
Útvarpstæki í vasanum.
í Bandaríkjunum eru nú búin
til útvarpstæki, sem eru svo lítil,
að hafa má þau í vasanum. Þau
eru sérstaklega ætluð iæknum og
er ætlunin, að þau geri unnt að
sem heitir Richard Florac, sem
hefir búið þetta tæki til. Það er
5.7x12.5x1.9 sm. Eigandinn á aö
hafa sérstakt merki, og ef hann
heyrir þaö, á hann að' fara í síma
og tala við sendistöðina, sem gef-
ur honum þá nánari upplýsingar.
Bernhard Shaw og
líftryggingarfélagið.
Fyrir um það bil þremur árum
keypti Bernliard .gamli Shaw lífs-
ábyrgð hjá tryggingarfélagi einu.
Þá var hann 89 ára gamall og
borgaði fyrir trygginguna 4 þús-
und pund í eitt skipti fyrir öll gegn
því að fá þúsimd pund á ári í
næstu 10 ár ef hann lifði svo lengi.
Nú hefir hann fengið aftur þrjú
aö beð'ið væri eftir brúðhjón-
um og þótti það afsakanlegt.
Þessi dráttur varð þó ekki
meiri en svo, að ferðin mun
hafa verið hafin á nokkurn-
vegin tilætluðum tíma og
gekk hún líka að öðru leyti
„eftir áætlun“. Annars var
ekki heldur að vænta, þar sem
flugstjórinn varr Þorsteinn
Jónsson, er vann sér frægð í
brezka flughernum á stríðsár-
unum og mun þá m. a. hafa
lært að fylgja áætlun.
Misjafnt veðurfar.
Þegar lagt var af stað frá
Reykjavík, var heldur kait í
veðri og útsynningshryðjur.
Úr lofti var landið víðast að
sjá snævi þakið og var sú
sjón kuldaleg.
Er stigið var úr flugvélinni í
Prestwick tæpum fimm klst.
síöar, andaði heitum blæ á
móti manni og sól skein þar í
heiöi. Grundirnar þar voru
orðnar vel grænar og trén að
skrýðast sumarskarti sínu. Vel
má þó vera, að ýmsum hafi
þótt ísland bera nafn sitt með
rentu.
Fyrir þá, sem eiga allt sitt
„undir sól og regni“, hefir
veðurblíðan sínar skugga-
hííðar, ekki síður en harðind-
in. í fyrstu erlendu blöðun-
um, sem ég sá í Prestvick, gat
m. a. að líta frásagnir um þaö,
að bændur á Spáni, Ítalíu og
Frakklandi væru orðnir á-
hygg'iufullir vegna langvar-
andi þurrka. Jafnvel í sum-
um héruðum Englands var
þurrviðriö farið að valda á-
hyggjum. Ensku blöðunum
Einskonar útvörður Suður-
eyja er St. Kilda. Hún er
fyrsta eyjan, sení verður á leið
íslenzkra fiskiskipa, er sigla
til vesturstrandar Englands.
St. Kilda lagðist í eyði fyrir
Jónas Guðmundsson hefir
vakið athygli á þvi í Dagrenn-
ingu, að óviða sé betra aö
hugsa en í flugvél. Ég er hon-
um sammála um það. Það
veldur notalegri kennd aö
vita sig svífa i mörg þúsund
feta hæð gegnum skýin,
hlusta á véladyninn eins og
vatnsnið í fjarska, halla sér
fáum árum siðan. Þá var allt' í mestu makindum aftur £
unga fólkið farið í burtu, en J sætinu og láta síðan hugann
eftir nokkrir tugir gamal-Jreika eins og hann lystir.
menna og barna. Stjórnar-1 Hugsanirnar geta þá fæðst
völdin töldu rétt að flytja sjálfkrafa ein af annarri og
þúsund pundin og hann er ekki í, þóttu það líka engar smá-
ná til læknis, hvar sem hann er ( neinum efa um, að hann lifir til ^ fréttir, að daginn áður hafði
þess að taka við tíunda þúsund-. Margaret Bretaprinsessa kom
inu, því að hann er ákveðinn i að ið til Caprí og þá hafði rignt
verða 99 ára, ef ekki tii annars, þá ‘þar í fyrsta sinn i sjö mánuði.
Það er rafmagnsverkfræðingur,! til að ergja líftryggingarfélagiff. j Capribúar voru hinir ánægð-
og þó að hann verði ekki kalluð-
ur í síma, til dæmis ef hann er í
kirkju eð'a leikhúsi.
þetta - fólk til lands og várð j menn vakna þá kanske fyrsi;
úr þessum dvala, þegar flug-
vélin er lent og þeir eru orðn-
ir jarðbundnir aftur.
Hafi menn hins vegar ekki
landsýn og kæri sig ekki. um
að hugsa, er óþarft að láta
sér leiðast samt. Það eitt get-
ur oft verið góð dægrastytt-
ing, að horfa á skýin, því að’
þar getur verið mikla til-
breytni að sjá. Þá geta menn
tekið sér bók eöa blað, því að
ekki þarf neitt að trufla lest-
urinn. í Gullfaxa geta menn
líka sett upp borð og spilaö
og teflt og skrifaö, ef þá lyst-
ir svo. Það var t. d. ein dægra-
stytting mín í Gullfaxa, af’
annar af ritstjórum Lana-
varnar kenndi mér gosa, sem
ég hafði ekki spilað áður.
Eru flugfreyjurnar of
laglegar?
Það væri ómaklegt að segja
svo frá þessu feröalagi, ao
sleppt væri að minnast á á-
höfnina. Að vísu höfðu far-
þegarnir ekkert sérstakt a“
henni að segja, nema flug-
freyjunum. Þæ'r gengu um
beina með mikilli prýði og
greiddu fyrir farþegunum &
annan hátt. Út á þær var ekk-
ert hægt að setja, ne’ma þá,
kannske það, aö þær væru oí.‘
laglegar, því að það er að lík-
indum slæmt fyrir þær sjált-
ar. Ég minnist þess í því sam-
(Framhald á 7. siSu) j
að flytja sumt nauðugt. Nýi
timinn hafði þar eytt byggð,
er staðið hafði í þúsundir ára.
Það er all-tilkomumikil sjón
að sigla framhjá hinum háu
klettabeltum St. Kilda, en
jafnframt er eins og einhver
geigur læðist að manni: Get-
\ir raunasagan, sem gerðist
hér fyrir fáum árum, ekki átt
eftir að gerast víðar?
Hætta, sem ekki má
gleymast.
Fyrir fáum áratúgum voru
miklir brottflutningar frá ís-
landi, líkt og nú frá Suður-
eyjum. Hin hraða efnahags-
lega viðreisn, sem hefir átt sér
stað' hér síöan um aldamót,
hefir stöðvað þessa brott-
flutninga. Sú endurreisn hef-
ir sannað, aö íslenzka þjóðin
er dugmikil og framtakssöm
og getur átt glæsilega framtíö
í landi sínu, ef rétt er á hald-
ið. Hins vegar hefir nú andleg
óáran heimsótt þjóðina, hvers
konar síngirni og kröfuharka
er á góðum vegi að stöðva
hjól atvinnuveganna og skapa
hér neyðarástand og atvinnu-
leysi. Er það fjarri lagi aö
ætla, að aftur geti hafizt
nýir brottflutningar, ef öng-
þveitið heldur áfram að vaxa
og ungir og framtakssamir
menn þykjast eygja betri
framavonir annars staðar?
Víða er nú sózt eftir ungu og