Tíminn - 23.07.1949, Síða 5

154. blað
TÍMINN, laugardaginn 23, júlí 1949
5
htuigtardfiffisr 23. jtílí
Hvað vill Fram-
sóknarflokkurinn?
Blöð andstöðuflokkanna
hafa stundum undanfarið
verið að láta í Ijós áhyggjurj
sínar yfir því, að stefna i
Framsóknarflokksins um >
lausn dýrtíðar- og fjárjiags- |
málanna væri óljós og þess j
vegna erfitt fyrir flokkinn
að gera hana að skilyrðum
fyrir áframhaldandi stjórn-
arsamvinnu.
Til þess að létta þessum á-
hyggjum af andstöðuflokk-
unum skal umrædd stefna
Framsóknarflokksins rifjuð
upp, eins og hún var mörkuð
af aðalfundi miðstjórnar
flokksins í vetur og síðar
staðfest af fjölsóttum fund-
um Framsóknarflokksins
víða um land í vor.
Framsóknarflokkurinn tel-
ur, að fyrst þurfi að gera
eftirtaldar frumráðstafanir
áður en aðrar ráðstafanir
séu gerðar:
1. Koma á því verzlunar-
skipulagi, er tryggir neytend
um fullt frelsi til að velja á
milli verzlana. Aðalmarkmið
ið í þessum efnum er að
skapa þann fjármálagrund-
völl, er gerir höftin alveg ó-
þörf. Meðan það er ekki
hægt, verði höftin þannig
framkvæmd, að verzlunar-
frelsi neytenda sé tryggt. Til
að ná því marki hafa Fram-
sóknarmenn bent á þá til-
högun að láta skömmtunar-
miða gilda sem innflutnings
leyfi og fjárfestingarleyfi
sömuleiðis. Með því móti
væri tryggð heilbrigð sam-
keppni milli verzlana og þar
með komið í veg fyrir hvers-
konar okur, svartan markað
og baktjaldajverzlun. Verzl-
unin myndi þá verða stór-
um hagkvæmari almenningi
en nú er.
2. Búið sé þannig að verk-
smiðjuiðnaði í landinu, að
hann geti svarað sem bezt-
um afköstum, t. d. sé honum
tryggt nægilegt hráefni gegn
því, að verðlagið verði vel
samkeppnisfært. Lítið spor
hefir verið stigið í þessa átt
með lækkun á tilbúnum karl
mannafötum. Með sama á-
framhaldi yrði hægt að
tryggja verulega verðlækkun
á mörgum sviðum.
3. í húsnæðismálunum
verði unnið að því, að byggð-
ar verði sem flestar íbúðir,
svo að sem mest hagnýtt
húsnæði fáist fyrir bygging-
arefnið, sem notað er. Þann-
ig hefði t. d. vafalaust verið
hægt að leyfa byggingu
mun fleyri íbúða í Reykja-
vík í ár, án aukins bygging-
arefnis, ef ekki hefði verið
leyft að byggja stærri en
þriggja herbergja íbúðir.
Jafnframt þarf að gera ítr-
ustu ráðstafanir til að lækka
byggingarkostnaðinn. Með
því að fjölga þannig nýjum
ódýrum íbúðum sem mest,
ætti fljótlega aö skapast
jafnvægi milli framboðs og
eftirspurnar á húsnæði og
húsáverð og húsaleiga að
læklca þannig af sjálfu sér.
Meðan slíku jafnvægi er hins
vegar ekki náð, sé lögboðin
hámarkshúsaleiga, mun lægri
ERLENT YFIRLIT:
Ný rússnesk fimm ára áæflun
Hsgssnesklr Iiag’fræðmgat* undirbúa nýja
íinun ára áætlun, sena á að Itef jasí una
árantóÉin
Grein sú, sem hér fer á eft-
ir, er eftir danska blaðamann
inn Mogens Kofoed-Hansen
og birtist fj'rir nokkru í „In-
formation." Þar er lýst að'-
stöðu Rússa með tilliti til
þeirrar fimm ára áætlunar,
sem þeir hafa nú í undirbún-
ingi. Greinin er' aðeins stytt í
þýðingunni:
Helztu sérfræðlngar Rússa í
efnahagsmálum vinna nú að því
að undirbúa nýja fimm ára á-
ætlun, sem ráðgert er að komi
til framkvæmcja í janúarmán-
uði n. k. Og -því er eins varið
með þessa fimni ára áætlun og
hinar fyrri, ao hún á að fara
framúr öllu, sem áður hefir
þekkst. Efnahagsmál landsins
eiga að verða en.n betur og ná-
kvæmar skipuiögð, framleiðslan
á að aukast enn meir og vel-
megun allra landsmanna yfir-
leitt. Rússar eru að vanda bjart-
sýnir og búast við geysimiklum
árangri af áætlun þessari — og
leiðtogarnir eru ósparir á fögur
loforð við almenning.
Hinsvegar er sitthvað, sem
gefur til kynna, að hinar miklu
vonir og öll fögru loforðin, sem
gefin hafa veriö i sambandi við
áætlunina, séu sprottin af nauö
syn. Þaö er ekki lengur neitt
leyndarmál, að ýmsu er nú á-
bótavant í Rússlandi. Þaö hefir
ekki heppnast að ná því fram-
leiðslutakmarki, sem sett var,
og almenningur hefir ekki einu
sinni getað keypt hinn tiltölu-
hana frekar en þegar hefir ver-
ið gert — með því að viðurkenna
vöruskortinn og gera ráðstafan-
ir til þess að draga úr honum og
kc-ma þannig á meiri ró í Aust-
ur-Evrópuríkjunum. Fram til
þessa hafa ekki verið neih tök á
því, að auka vöruframboðiö
vegna gildandi verzlunarhafta. | |g|§l
Framkvæmd áætlunar þessar- |
ar hefir verið fengin í hendur j
hinum rússnesku hagfræðing- ' , . _
um, sem a s.l. arx hafa æ ofan il.__ . ... .
æ deilt um efnahagsþróunina í
Rússlandi og hinum kapital-
Staíin.
istisku löndum. Þeir, menn, er
spáð hafa kreppu í Bandaríkjun
um og látiö hafa í ijós vonir um,
að Marshalláætlunin færi út um
þúfur, standa fremstir í flokki
þeirra, sem sjá um hina nýju
fimm ára áætlun.
Hið veiliekkta bantlaríska stór-
blað „New York Times“ ræddi
nýlega fimm ára áætlunina. Tel-
ur blaðiö, að með henni sé ekki
einasta ætlunin að kippa í lag
ýmsu, sem aflega fer í núverandi
efnahagsskipulagi Rússlands,
heldur og að fullnægja hinni
miklu vöruþörf í Kína kommún-
ismans og Austur-Evrópuríkjun-
um, sem Rússar hafa gert leyni-
legan verzlunai'samning við til
20 ára. Rússar verða að taka æ
meira tillit til þessara landa, því
að þeim er lítt um það gefið aö
þau fari sömu leiö og Júgóslavía
Titos.
hann þarf til þess að vera á-
nægður.
Mikilvægasta takmarkið, er
sett hefir verið í sambandi við
hina nýju fimm ára áætlun, er
það, að vinna upp það, sem tap-
ast héfir, og gera fólkið ánægt
með því að auka framboð neyzlu
vara. Politburo hefir fullan hug
á því, að treysta aðstöðu sína —
ef það er þá mögulegt að treysta
þjóðir, sem fyrir ári sögðu vest-
rænu ríkjunuxn efnanagslegt
stríð á hendur, vei'ða nú að
slíðra sverð sín og biðja um
aukna verzlun milli austurs og
vesturs, einungis vegna fimm
ára áætlunarinnar.
í yfirliti, sem gefið er í lrinu
i bandaríska blaði, má glöggt sjá,
hve miklir erfiðleikar Rússa eru.
Þar er m. a. að fimra þær at-
hyglisverðu upplýsingar, að
rússneska framleiðslan hafi
minnkað, bæði aö magni og
gæðum, vegna þess hve skortur
á neyzluvörum er mikill, en það
hefir aftur í för með sér, að af-
köst verkamanna minnka. Það
virðist aðeins vera nóg af slík-
um vörum í fáeinum stórborg-
um, og þá fyrst og fremst í
Moskvu. En það hefir ekkert
gagnað verkamönnunum, þar eð
vöruveröið hefir vei'ið ' ofar
kaupgetu þeirra.
Hin rússneska endurreisn og
framleiðsla l.ítur mjög vel út á
Jafnvel þótt Rússar tengi pappirnum. Samkvæmt opin-
miklar vonir við hina nýju fimm j berri rússneskri skýrslu yfir
,lega fábreytta varning, sem ára áætlun, eru þeir ekki sann- j íyrstu þrjá mánuði þessa árs,
færðir um að með henni einni j hafa öll iðnaöarráðuneytin — en
muni unnt að fullnægja hinnijÞau eru fjölmörg — staðið við
geysimiklu vörueftirspurn í
Austur-Evrópuríkjunum og
Kína. „New York Times“ skýrir
frá því að Rússar geri sér vonir
um, að aukin verzlun við hin
vestrænu lönd muni auðvelda
áætianir sínar, að undantekn-
um ráðuneytunum fyrir sam-
göngur, vélar, timbur- og papp-
írsiðnaðinn og fiskiðnaðinn.
Skýrslur þessar gefa þó ekki
rétta mynd, þar eð í þeim eru
þeim lausn þessa vandamáls. | aðeins gefnar heildartölurnar.
Rússland þarfnast bæði véla í Framleiðsla á túrbinum og
stórum stíi, framleiðslutækja og
venjulegra neyzluvara frá hin-
kúlulegum hefir m. a. verið allt
(Framliald á 6. síðu).
en nú á sér stað, og sú ráð-
stöfun örugglega tryggð. Þá
verði leyfður skattfrádrátt-
ur á óeðlilega hárri húsa-
leigu. Með þessum og öðrum
tilgreindum ráðstöfunum sé
húsnæðiskostnaðurinn lækk-
aður verulega. frá því, sem
nú er.
4. Kappkostað sé að draga
sem mest úr rekstrarútgjöld-
um ríkisins, m. a. með því að
taka upp fullkomnustu tækni
og bætta starfstilhögun. —
Þannig sé reynt að minnka
þær byrðar, sem ríkið legg-
ur nú á almenning. Þá myndi
það lækka álögur ríkisins
stórlega, ef sérstakar ráð-
stafanir yrðu gerðar til þess
ao greiða upp hinar gífur-
legu skuldir þess.
5. Lagður sé á sérstakur
stóreignaskattur til trygging
ar því, að þeir ríku beri full-
komlega sinn skerf af fram-
lögum þeim, sem þarf til við-
reisnarinnar.
Þá telja Framsóknarmenn,
að þaö heyri til slíkra frum-
ráðstafana aö bæta stórum
skatta- og verðlagseftirlitið.
Það er þá fyrst, þegar all-
ar þessar ráðstafanir hafa
I verið gerðar og fullnægjandi
1 trygging hefir fengist fyrir
heiðarlegri framkvæmd
þeirra, að Framsóknarflokk-
urinn telur að hægt sé að
snúa sér til bænda og verka-
manna og krefja þá fórna,
sem þarf til þess að tryggja
rekstur framleiðslunnar, en
þar virðist ekki um annað en
almenna niðurfærzlu eða
gengislækkun að ræða. Sú
aðferð, sem höfð hefir verið
undanfarið, að framkvæma
grímuklæddar niðurfærzlu-
ráöstafanir og gengislækk-
anir með nýjum og nýjum
skatta- og tollaálögum, er
vafalaust verri en báðar hin
ar. Það vill Framsóknarflokk
urinn hinsvegar láta fara
eftir mati og athugun hlut-
aðeigandi stéttarfélaga, hvor
leiðin sé farin. Hvor leiðin,
sem er heldur farin, ætti að
skapa möguleika til þess að
hægt væri að lækka eða af-
nema hina svonefndu dýr-
tíðarskatta- að mestu.
Það er álit Framsóknar-
flokksins, sem styðst við
"verulega athugun, að hvort
heldur sem niðurfærzlu- eða
gengislækkunarleiðin væri
farin, þá þyrfti slík ráðstöf-
un ekki að verða tilfinnan-
leg almenningi, ef áðurnefnd
ar frumráðstafanir yrðu vel
og heiðarlega gerðar. Þess
vegna setur Framsóknar-
flokkurinn þær lika að skil-
yrði, enda engar líkur til þess
að árangurinn af gengis-
lækkun eða niðurfærzlu
standist stundinni lengur, ef
ekki er allt gert til að hindra
hverskonar okur og að stór-
gróðamennirnir borgi full-
komlega sinn skerf.
Framsóknarflokknum er
ljóst, að sumar þessar ráð-
stafanir eru ekki vinsælar.
Framsóknarmenn leggja hins
vegar meiri áherzlu á að
benda á þau úrræði, sem eru
raunhæf, en að búa til skýja
borgir, sem ekki fá staðist.
Hann trúir því, að þessar ráð
stafanir myndu líka, þótt
erfiðar þættu ýmsum í bili,
vera þjóðinni til góðs, tryggja
næga atvinnu, blómlega at-
vinnuvegi og skapa mögu-
leika til að losna við hafta-
farganið. En það hlýtur hins
vegar að halda áfram að auk
ast, ef stefnt' er áfram eins
og núj er gert.
Hér hafa þá andstöðuflokk
arnir tillögur Framsóknar-
flokksins. Nú er það þeirra
að sýna, að þeir hafi upp á
betri, raunhæfari ráðstafan-
ir að bjóða.
víðavangi
Samkvæmt góðum heimíld
um vinna forkólfar Sjálf-
stæðisflokksins nú að því 3
óðaönn að útbúa kosningn -
„prógramm“ sitt. Það mun n :
heldur en ekki eiga að verrx
„nýsköpunar“bragur á þv .
Aðalefni er það, að Sjáli-
stæðisflokkurinn vilji afnem i
öíl höft tafarlaust. -„Nýskcp-
unin“ nú á þannig að vc v:
afnám „nýsköpunarinnar"
fjárhags- og atvinnumáh;
sem komið hefir verið i:
undir fjármálaforustu Sjáif-
stæðisflokksins seinustu ár-
in!
Það er vafalaust rétt reikr. -
að hjá Sjálfstæðisflokknu
að það mun eiga vel við a
lofa afnámi haftana, eins < c
þau eru framkvæmd un: >
forustu f járhagsnefndv.
formannsins Magnúsar Jónp-
sonar, viðskiptanefndarfr. •
mannsins Sigurðar B. Sigur
sonar, skömmtunarst jóra
Elísar Guðmundssonar o ■
verðlagsstjórans Torfa J -
hannssonar. Undir foru-'u
i þessara manna, hafa höf i ”
verið gerð óvinsælli en fle:<
sem óvinsælt er. Þjóðin v
áreiðanlega losna sem fyr '
við þessi höft, sem Sjálfstæ’
isflokkurinn hefir átt meírj r<
þátt í að gera óumflýjanl
og síðan mótað í siu r:'
mynd.
En skyldi þjóðinni anna-
þykja það trúlegt, að þeir
sem hafa með fjármálastefr
sinni gert höftin óhjákvæn-
leg og síðan mótað frar'
kvæmd þeirra, sé bezt tr."
andi til að afnema þau? Þr'
er dálítill meinbugur á þes •
„prógrammi“ Sjálfstæði: -
flokksmanna.
★
Annar hængur cr þó eirr
verri á þessu „prógrammi
Sjálfstæðisflokksins.
Hann er sá, að ekki cr
minnzt einu orði á það, hverr
ig eigi að skapa þann fjár-
málagrundvöll, sem gerir af-
nám haftanna mögulegt c.c
eðlilegt.
Til þess þarf í fyrsta lag’
að skapa jafnvægi milli frar1
leiðslukostnaðarins innan -
lands og útflutningsverðsin~.
Seinasta verk Sjálfstæðis-
flokksins í því sambandi er
að stuðla að nýrri kauphækk
unarskrúfu með því að neita
óskum verkalýðssamtakanna
um lagfæringar í dýrtíðar-
málunum. Þannig hefir fram-
leiðslukostnaðurinn enn ver-
ið aukinn og það á sama tíma
og útflutningsverðið fer
lækkandi. Afleiðing þess verð
ur sú, að enn verður nevðst
til að herða höftin í stað
þess að draga úr þeim.
En það er í góðu samræmi
við annað hjá Sjálfstæðis-
flokknum, að meðan hann
stuðlar þannig að því að
herða á höftunum, lofar
hann engu hátíðlegar en að
vinna að tafarlausu afnámi
þeirra!
★
Framsóknarflokkurinn er
eini stjórnmálaflokkur’nn,
sem hefir bent á framky»em-
anlega leið til að losna við
höftin. Þessari leið er lýst
í forustugrein Tímans í dag.
Hún er í stuttu máli sú, að
gera fyrst tilgreindar frum-
ráðstafanir í fjárhagsmál-
unum til að tryggja axkomu
almennings og byggja síðan
á þeim ráðstafanir til að
tryggja rekstur atvinnuveg-
(Framhald á 6. síðu).