Tíminn - 20.08.1949, Blaðsíða 5

175. blaff
TÍMINN, laugardaginn 20. ágúst 1949
5
Laugm’d. 20. ágúst
linitariskir brautryðjendur
Marklausar yfirlýs-
ingar
Kyndug deila er nú hafin
milli Alþýðublaðsins og Morg
unblaðsins. Deila þessi snýst
um stjórn ísafjarðarbæjar.
Sennilega er samkomulag
um það milli þessara blaða
að velja sér þetta deiluefni.
Þau þurfa að sýnast ósam-
mála fyrir kosningarnar. Þar
sem þau eru hinsvegar sam-
mála um landsmálin, verða
þau að velja sér einhvert
málamyndardeiluefni eins og
þetta.
í skrifum Aiþýðublaðsins
er því haldið fram og færð
að því allmikil rök, að ísa-
fjarðarbæ hafi verið mjög
illa stjórnað undanfarin ár.
Ástæðan er talin sú, að Sjálf
stæðismenn og kommúnistar j
hafa í sameiningu farið með
stjórn bæjarmálanna. Al-
þýðublaðið notar það tilefni
síðan til að deila á Sjálfstæð’
ismenn fyrir samvinnuna við
kommúnista. Bendir það rétti'
lega á, að lítil heilindi séu í!
því að stimpla kommúnista!
svikara og landráðamenn, I
eins og Morgunbl. gexúr, en)
hafa síðan samvinnu við þá
um að setja heilt bæjarfélag
á hausinn, eins og eigi sér
stað á ísafirði.
Þetta er vissulega eðlilega
og réttilega mælt hjá Al-
þýðublaðinu. Hitt er svo ann
að mál, hvort foringjar Al-
þýðuflokksins hafi hér að-
stöðu til að setja sig í vand-
lætarasæti.
£ sambandi við það er ekki
úr vegi að benda Alþýðu-
blaðinu á annað bæjarfélag,
Vestmannaeyjabæ. Þar hafa
kommúnistar einnig þátt-
töku í stjórn bæjai'félagsins.
Hinsvegar er sá munurinn,
að þar eru Sjálfstæðismenn1
ekki annar samstarfsaðilinn.
Þvert á móti eru það flokks-
bræður Alþýðublaðsins, Al-
þýðuflokksmennirnir þar. —
Plest það sama, sem hægt er
að segja miður um stjórn
bæjarmálefnanna á ísafirði,
er hægt að segja um stjórn
þeirra í Vestmannaeyjum. Á
sömum sviðum gengur hún
jafnvel enn verr. Það er t. d.
ekki langt síðan að minnstu
munaði, að togarar bæjarút-
gerðarinnár í Vestmannaeyj
um yrðu seldir á nauðungar-
uppboði og höfðu þeir þó
aflað einna bezt af nýju tog-
urunum. Slík hafði verið hin
sameiginlega stjórn kommún
ista og Alþýðuflokksmann-
anna á bæjarútgei’ðinni í
Vestmannaeyj um.
Það vantar ekki, að Alþýðu
blaðið fordæmi kommúnista
neitt óskelegglegar en Mbl.
og kalli þá föðurlandssvik-
ara, skemmdarverkamenn og
öðrum slíkum nöfnurn. Þess-
ar yfii'lýsingar sínar taka
forvígismenn Alþýðuflokks-
ins hinsvegar ekki hátíðleg-
ar en svo, að þeir virliast
fúsir til að grípa fyrsta tæki-
færi til samstarfs við komm-
únista, ef það tryggir þeim
eitthvað aukin völd og veg-
tyllur. Það virðast þeir líka
síður en svo láta sér neitt
fyrir brjósti brenna, þótt af
því leiði lélega stjórn og
ófarnað heilla bæjarfélaga.
(Framhald af 4. slðu).
á fyrri hluta nítjándu ald-
arinnar, var únitara klerkur
inn frá Boston, William Ell-
ery Channing. Með orðstír
hans vóx álit og gengi hinn-
ar únitarisku kirkju og af
hans orðstír ■ og samherja
hans lifir vor kirkjudeild enn
í dag.
Urn alla- þá, sem fylgdu
honum að málum mætti
heilar bækur rita, ég vil að-
eins geta um tvo, og þó að-
eins með örfáum oröum, tím
ans vegnax Pai'ker og Emer-
son. Parkei' var spámaður-
inn í eldinum. og af eldinum.
Hann þrumaði sinn hrein-
skilningslega boðskap um
mannlegar yfirsjónir og
mannréttindi þar til rnenn
hlutu að vakna annað hvort
til samþykkis eða mótmæla.
Hann var hirin mikli vekjari
þjóðarinnar. Hann lét hana
kenna til. Hánn átti rnikinn
og kannske flestum fremur
þátt í því, að mikill hluti hins
betur menntaða hluta þjóð-
arinnar tók að fyrirverða sig
fyrir þrælahaldið, sú sektar-
kennd kynnti þann eld og
vakti þann storm, er að síð-
ustu þvoði smánarblett þræla
haldsins af þjóðinni, því mið
ur samt með blóðbaði styrj-
aldar af því fólkið skorti vit
ög siðferðisþrek til að leysa
vaixdamálið með rökum og
stillingu. Stefnu Parkers
verður ekki betur lýst, en
með hans eigin orðum, en
gæta verður þess, að með
þessum tilfærðu oi'ðum á
hann ekki einungis við þræla
haldið í Bandaríkjunum, held
ur allt misrétti meðal mann-
anna. Hér fer á eftir kaflar
úr ræðu, sem hann hélt á
kirkjuþingi únitara í Wor-
chester árið 1853:
Um kirkjuna: „Engir þrjá
tíu þúsund íbúar þessa lands
eru yfirleitt eins fordómsfull
ir og þröngsýnir, sem þrjátíu
þúsund prestar, sem nú þjóna
fyrir ölturum í hinum ýmsu
kirkjum. — Kirkjan hefir
dregizt aftur úr skipalest-
inni á framsóknar siglingu
mannkynsins. — Til þess
ætti kirkjan að vera, að end-
urbyggja heiminn til hins
kristilega skipulags i sam-
ræmi við glæsilegustu vonir
og göfugustu hugsjónir sinn-
ar samtíðar....“
Litlu seinna segir hann í
sama erindi:
„Gáum að hinum mikla
mismun, sem á sér stað á
lífskjörum mannanna, ör-
birgð og cfgnótt býr í hinu
nánasta nágrenni. Athugaðu
alls leysið, glæpina, óhófið,
nautnirnar og þær afleiðing
ar, sem af því fljóta í spill-
ingu aldarfarsins, í eyðilegg-
ingu manndómsins hjá ung-
um og gömlum, körlum og
konum- Sjáið hversu þarfir
hins snauða. eru sniðgengnar
af hans betur megnandi
bræðrum, meðan sviti þeirra
og erfiði notast til að byggja
öðrum hallir og ræktar
þeirra reiti.“
í öðrum stað segir hann:
„Ég hefi ritað þessa ræðu
með hlaðna skammbyssu við
hendina reiðubúinn að verja
líf mitt, ef á þarf að halda.“
— Hversu margir prestar
munu þurfa að gera það nú,
og ef þeir þurfa þess ekki
kemur það ekki til af því,
að orð þeirra og prédikanir
eru ekki dæmdar hættuleg-
ar fyrir hið verandi vald?
Emerson var næsta ólíkur
Parker að mörgu, en engu að
síður ákveðin í að berjast
með réttlætinu gegn hvers-
konar kúgun og rangsleitni.
Hann hefir oft verið nefndur
spekingurinn frá Concord og
stundum líka, dánumaðurinn
frá Concord. Hann var hvort
tveggja. Páir menn hafa haft
meiri áhrif á menningarlíf
þessarar álfu, enda var hann
heimskepingur, skáld prest-
ur og lista rithöfundur.
Hann bar hag hinna
snauðu mest fyrir brjósti og
lagði lag sitt mest við alþýð-
una.
Varð hann ákveðinn tals-
maður hinna snauðu og
sagði meðal annars: „Til-
gangur allra stjórna ætti að
vera andleg þroskun þegn-
anna. Ríkið verður að vernda
hinn snauða. Hvert barn sem
fæðist á rétt á því að hreppa
hin hagkvæmustu tækifæri
til menningar og sjálfs
þroska. — Við látum erfiðis
mennina fyrir okkur vinna,
en göngum þegjandi fram
hjá þeim á strætum úti. —
Við virðum hvorki störf
þeirra né hæfileika, við
gleðjumst ekki af gengi
þeirra' og á þingum tökum
við sjaldan þeirra málstað.
Þótt Emerson væri manna
ljúfastur var hann ósveigan-
legur og einlægur. Hann réð
izt jafnvel á únitara kirkj-
Á víðavangi
BALDUR OG KONNI
HÖFÐU BETUR.
Morgunblaffiff sér aff því
hefir orðiff á í messunni, þeg
una, eins og hún var á hans' ar það sagði frá því sérstak-
dögum, og þótti hún hvorki, lega, aff „þrefaldur húsfyll-
nógu lýðræðisleg éða frjáls-jir“ hefffi hlustaff á skemmti-
lynd. Sagði að andi framsókn
arinnar væri að fjara þaðan
út og guðfræðingarnir í Har
vai'd hefðu gengið til náða.
Hann kenndi nýja guðfræði
atriffin á Hólmavíkurfundi
Sjálfstæðismanna, en ræffur
þeirra Bjarna Ben. og Egg-
erts Kristjánssonar hefðu
hins vegar verið fluttar ut-
Transcentalisnx, sem í fáum' an húss. Þessi skilgreining
oröurn lýsir sér í þeirri hug- ! Mbl. gaf nefnilsga of skýrt
nxyixd, að guð þrengi sér í j til kynna, aff Strandamenn
gegnum bæði efni og anda' hefffu metiff skemmtiatriffin
eins og ljósið í gegixum myrk! meira en þá Eggert og
xxr, exx í maixnlegri sál, draum ' Bjarna. Strandamenn -eru
um hennar, hugsjónum henn
ar og vonurn birtist skapar-
jmx í sinni skærustu mynd.
Það er all merkilegt og ber
að harma, að nútíðar únitar
isminn hefir gefið svo lítinn
líka áreiðanlega ekki einir
urn þaff að telja þá Baldur og
Konna ólíkt skemmtilegri en
hina fyrrnefndu.
í tilefni af þessu birtir
Bjarni grein eftir sig í Mbl-
gaum þessari kenningu, sem; £ gær, þar sem reynt er að
er bæði fögur og nothæf til
mannlífs betrunar.
Þannig í stuttu máli eru
brautryðjendur únistarism-
ans í Ameríku og þegar við
eignumst foringja, sem slíka,
verður endurreisn í vorri
kirkju, því stórir og göfugir
andar hafa aðdráttarafl, sem
segullinn, og hvenær sem al-
þýðan og hugsjónamennirnir
uppgötva kirkju, sem þeir
trúa fyrir sínum dýrmætustu
hugðarmálum, flykkjast þeir
til hennar og lyfta henni
með stuðixingi sínum og fylla
hana með nærveru sinni. Við
eigum dýran arf að geyma
og guð gefi að við megum
vernda og ávaxta þann arf
heiminunx til gagns, en þeim
guði, sem vér tilbiðjum, til
verðugs sóma-
Það sýnir stjórnin á Vest-
mannaeyjabæ.
Alþýðublaðinu ferst það
því ekki, aö vera með neina
fordóma um Sjálfstæðismenn
í þessu sambandi. Það er
nákvæmlega alveg eins á-
statt um forvígismenn Al-
þýðuflokksins.
Hér er einmitt komið að
einni mestu - meinsemd ís-
lenzkra stjórnmála. Margir
stjórixnxálaforingjar gefa stór
yrtar yfirlýsingar, en standa
svo ekki við, þær stuixdina
lengur, ef þeir hafa einhvern
bráðabirgðaáviixning af að
bregðast þeim. Yfirlýsingar
forvígismamxa Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins
um afstöðuna til kommún-
ista eru harla gott dæmi unx
þetta.
Þjóðin á eftir að heyra í
þessari kosningabaráttu há-
værar yfirlýsingar þessara
manna um það, að þeir munu
ekki uixdir neiixum kringum
stæðum vinixa með kommún-
istunx. Á sama tima mun hún
svo verða áhorfandi að því,
að samvinna þeii-ra við
konxmúnista á ísafirði og í
Vestmannaeyjum helzt á-
franx jafn bróðurleg og áður.
Hver treystir sér svo til að
trúa slíkum stjórnmálafor-
ingjum?
Það mun og vafalaust ekki
vanta, að þessir flokkar
reyni að halda því fram, að
Framsóknarflokkurinn ætli
sér samvinnu við kommún-
ista. Það mun verða reynt að
búa til alls konar kviksögur
til þess að gera þann áróður
sem trúlegastaix. Framsókn-
armenn munu í tilefni af því
ekki vera með neinar yfirlýs-
ingar, heldur aðeins benda á
verkin. Þau tala skýrara
máli en nokkrar yfirlýsingar
fá gert. Framsóknarflokkur-
inn er eini stjórnmálaflokk-
urinn, sem aldrei hefir flek-
ast til neinnar samvinnu við
kommúnista, er haft hefir
af sér tjóix fyrir landið eðá
einstök bæjarfélög. í augum
allra hugsandi kjósenda mun
sú reynsla mega sín meira
en hinar stóryrtu yfirlýsing-
ar Sjálfstæðisflokksins og A1
þýðuflokksins, sem þjóðin
hefir daglega fyrir augum,
að ekki er staðið við-
Raddir nábúarma
Alþýðublaðið birtir í gær
svar til Sigurðar Bjarnason-
ar í tilefni af deilu þess og
Mbl. um stjórnina á ísafjarð
arbæ. Þaö segir m. a.:
„ Þessi drýlna persóna, sem
oft hefir farið flatt á því að
ræffa um „smæff“ annarra,
sannar í flokksblaði sínu í
fyrradag enn þá einu sinni
alvöruleysi sitt og blaðsins,
þegar kommúnistum er út-
húffað þar. í feitletursgrein
lýsir Morgunblaðiff hugsjón
kommúnista réttilega, ís-
lenzkum almenningi til viff-
vörunar, þannig, aff hún sé:
„A3 vinna aff heimsyfirráff-
um miffstjórnar kommúnista
í Kreml, svo þeim megi tak-
ast aff svipta hverja þjóffina
af annarri frelsi sínu og þá
fyrst og fremst að þeir geti
hneppt íslendinga í fjötra,
eins og þeir hafa gert viff
hinar kúguffu þjóðir austan
járntjalds." Þannig er skrif-
aff á bls. 4, en á bls. 6 er
sjálft leiffarapláss blaffsins
notaff til þess aff afsaka sam-
starfiff á Isafirði viff menn-
ina, sem hafa þá hugsjón
eina, „aff svipta hverja þjóff-
ina af annarri frelsi sínu,“
og ofurselja þær erlendu
valdi. Meff þessu háttalagi er
efflilegt að Morgunblaðinu og
forustu Sjálfstæffisflokksins
gangi erfiðlega aff hreinsa
sig af áframhaldandi makki
viff kommúnista.“
En hvað finnst þá Alþýðu-
blaðinu um Alþýðuflokkinn,
senx hefir sams konar sam
vinnu við kommúixista í Vest
mannaeyjum og Sjálfstæðis
menn á ísahrói?
gera á þessu bragarbót og
leiffrétta þessa skyssu Mbl.
Bjarni segir í greininni:
„Öllum fregnum frá
Hólmavíkurmóti Sjálfstæff
ismanna ber saman um
það, aff ræffum þeirra
Bjarna Benediktssonar og
Eggerts Kristjánssonar
hafi veriff þar einkar vel
tekið.“
Já, miklir menn erum viff
Hrólfur minn. En skyldi
Bjarni samt ekki hafa kveð-
iff talsvert sterkara aff orffi,
ef undirtektirnar hefffu ver-
iff slíkur, eins og hann hefði
helzt kosiff. Þótt Bjarni lát-
ist hrækja hraustlega, er þó
blærinn á frásögn hans
þannig, aff flestum mun
finnast hún harla mis-
heppnuff bragarbót og Bald-
ur og Konni hafi bersýnilega,
fariff meff sigur af hólmi í
samkeppninni viff Eggert og
Bjarna.
Undir þessum kringum-
stæffum er það líka afsak-
anlegt, aff Bjarni hnýtir aft-
an í frásögn sína spádóma
um þaff, aff Eggerti muni
ganga vel á Ströndum. Ein-
hverja uppbót verður Eggert
aff fá eftir aff hafa lagt fram
fjármuni til aff ná saman
miklu fjölmenni og bíffa svo
í fyrstu umferff algeran ósig
ur í samkeppninni við Bald-
ur og Konna.
Sú ganga, sem þannig
hefst, virðist vissulega lík-
legust til alls annars en þess
aff enda sem sigurganga!
★
BEÐIÐ EFTIR
SVARI.
Alþýðublaffið heldur áfram
aff birta hólgreinar um Stef
án Jóhann og telja hann
merkasta og mikilhæfasta
stjórnmálamann samtíffar-
innar á landi hér.
Meðan Alþýðublaðiff held-
ur uppi þessum skrifum, er
beffiff eftir því, að kjósendur
Alþýðufloklssins láti í ljós,
hvort þeir eru því sammála.
Séu þeir þaff, munu þeir
tefla Stefáni fram í höfuff-
staffnum, þar sem hann er
þekktastur og möguleikar
eiga aff vera mestir til fylgis-
öflunar. Séu þeir hinsvegar
Alþýffublaðinu ósammála,
munu þeir hafa sama hátt-
inn á og seinast, aff bjóffa
Stefán fram til málamyndar
í einhverju kjördæmi, þar
sem fylgiff er svo lítiff, aff
einu skiptir hver frambjóð-
andinn er, en tryggja honum
(Framhald á 6. siðu)