Tíminn - 25.11.1949, Síða 5

255. blað
TÍMINN, föstudaginn 25. nóvember 1949
v b

Föstud. 25. ttor.
Hjáseta Alþýðu-
flokksins_
í sambandi við stjórnar-
myndunartilraunir þær" sem
fram hafa farið undanfarið,
mun fátt vekja meiri undrun
en afstaða Alþýðuflokksins.
Það mun áreiðanlega leitun
á því, að flokkur, sem telur
sig lýðræðissinna,ðan umbóta-
flokk hafi markað sér aðra
eins afstöðu.
í viðræðum.þeim, sem Fram
sóknarflokkurinn átti vlð Al-
þýðuflokkinn um stjórnar-
myndun, vildi hann ekki gefa
nein ákveðin svör um það,
hvort hann tæki þátt í ríkis-
stjórn, ef samkomulag næðist
í málinu. í aðalblaði hans hef
ir því svo verið þráfaldlega
haldið fram, að flokkurinn
muni ekki undir neinum kring
umstæðum taka þátt í ríkis-
stjórn. |
í raun réttri þýða þessar
yfirlýsingar ekkert annað en
það, að forustumenn Alþýðu
flokksins telji það nú miklu
meira áríðandi að vera utan
við stjórn en að koma fram
þeim málum, sem hann lofaði
að beita sér fyrir í kosning-
unum. Hjásetan er þeim
miklu meira virði en fylgja
fram þeim stefnumálum, er
unnu honum fylgi 12. þús.
kjósenda í kosningunum.
Ef Alþýðuflokknum hefði
verið það alvara að reyna að
koma kosningaloíorðum sín-
um fram, myndi hann af
fullum heildindum hafa tekið
þátt í sérhverjum viðræðum
um stjórnarmyndun og reynt
með þeim hætti að komá mál-
um sínum fram. Ef honum
heppnaðist hinsvegar ekki að
koma málunum fram með
þeim hætti, var hjásetan orð-
in eðlileg en fyrr ekki. En
Alþýðuflokkurinn hefir ekki
hagað vinnubrögðum 'sínum
þannig. Hann ákveður fyrir
fram að sitja hjá og láta
stefnumálin sigla sinn sjó.
Þetta framferði Alþýðu-
flokksf.rustunnar verður ekki
skýrt nema með tveimur á-
stæðum:
Fyrri ástæðán er sú, að
hægri foringjar Alþýðuflokks
ins hafa ve.itt stórgróðavald-
inu dygga þjónustu á undan-
förnum árum, eins og ástand-
ið í verzlunar- og húsnæðis-
málunum ber gleggst merki
um. Þessi þjónusta var þá
veitt með beinum stjórnar-
stuðningi. Nú hefir Alþýðu-
flokkurinn hinsvegar ekki
þingfylgi til þess að veita
slíkan stuðning áfram. Hins-
vegar getur hann með hjá-
setu sinni hindrað stjórnar-
samstarf um framgang mála.
sem íhaldinu og auðvaldinu er
illa við. Með tilliti tll þess,
virðist hjásetán nú að veru-
legu leyti mörkuð.
Síðari ástæðan er sú, að
Alþýðuflokknum er ljóst, að
miklir erfiðleikar eru nú
framundan. Hann á sinn fulla
þátt í þessum erfíðleikum, því
að hann hefir jafnan stutt
þá stjórnarstefnu, sem hefir
skapað þá. í stað þess að fara
nú karlmannlega að og reyna
að verja almenning þungum
búsifjum vegna verka, sem
hann er meðsekur um, ætlar
fiokkurinn ný að drúga sig
STÖRÍBÚÐASKATTURINN
Fruinvarp Rannveigar
Páls Zóphóníassonar og Vilhjálms
Hjálniarssonar
Fyrir nokkru síðan hafa
Rannveig Þorsteinsdóttir,
Páll Zóphóníasson og Vil-
hjálmur Hjálmarsson lagt
fram í efri deild frumvarp
um stóríbúðaskatt. Frum-
varpið er svohljóðandi:
1. gr. Hver sá, er hefir íbúð
til afnotá, hvort heldur það
er eigin íbúð eða íbúð, sem
hann hefir á leigu, á þeim
stöðum á landinu, þar sem
lög nr. 39 1943 hafa komið til
framkvæmda, skal greiða rík
inu skatt af íbúð sinni eftir
því, sem fyrir er mælt í lög-
um þessum. Skattur þessi
nefnist stóríbúðaskattur og
skal renna í sjóð, er varið sé
til lánveitinga, að hálfu til
byggingarsamvinnufélaga og
að hálfu til byggingar verka-
mannabústaða.
I
Skattskylt húsnæði-
1 2. gr. Stóríbúðaskatt skal
miða við gólfflöt íbúðar og
herbergjafjölda, og telst þá
ekki með íbúðinni anddyri
(ytri forstofa), geymsluhús,
( þvottahús og miðstöðvarher-
, bergi. Hins vegar reiknast
með íbúðinni, auk íbúðarher-
bergjanna, innra anddyri og
gangar, eldhús, búr og bað-
herbergi. Skattur greiðist af
I hverjum fermetra gólfflatar
íbúðarinnar, sem er fram
,yfir: ........
I 35 fermetra, búi einn mað-
ur í íbúðinni.
| 70 fermetra, búi tveir menn
í íbúðinni.
j 90 fermetra, búi þrír menn
| í íbúðinni.
að viðbættum 15 fermetrum
fyrir hvern mann, sem býr í
I íbúðinni fram yfir þrjá. Skatt
l ur reiknást þó aldrei af einu
íbúðarherbergi eða hluta af
því, ef einn eða fleiri menn
búa, ekki af tveimur íbúðar-
herbergjum ef þar búa tveir
I menn eða fleiri, og ekki af
I þremur íbúðarherbergjum, ef
þar búa þrír jnenn eða fleiri.
Þar sem lofthæð íbúða er
minni en 2.5 metrar, skal við
útreikning skattsins miða við
rúmmál, en ekki flatarmál
íbúðarinnar, þannig að 2 V2
rúmmetri komi í stað 1 fer-
metra gólfflatar. |
Auk þess, sem greinir í 1.
Ðýr vepr
Þorstcinsdóttiir,1 ar við álagningu hans skulu
byggingafulltrúar og bygg-
ingarnefndir gefa skatta-
nefndum (skattstofum) upp-
lýsingar um stærð íbúða í um
dæminu fyrir 1. júni ár hvert.
Fyrir sama tíma skal mann-
talsskrifstofan í Reykjavík,
cn þeir, sem framkvæma
málsgr.. er heimilt, eftir mati manntal annars staðar, gefa
skattstjóra (skattanefnda), skattanefndum (skattstof- mæði yfir athugasemdum foi
að ákveða 20 fermetra gólí'- um) upp fjölda heimilis- [ svarsmanns þeirrar stofnuriai
fiöt skattfrjálsan í skrifstofu,' fastra manna í hverri ibúð í sem mest landspjöll varð ac
ef sá, er íbúðina hefir til af- umdæminu. |þola. En fleirum en rektoi
Heimilt er skattanefndum Menntaskólans mun hafi,
að krefja alla þá, er íbúð hafa runniö til rifja, þegar tún
til afnota, um upplýsingar in austan lækjarins voru mai
um stærð íbúðar og fjölda bibu® undir bílastæði. Garð-
heimilismanna á þeim tíma nrinn fallegi fór sömn leið
Nýlokið er dýrasta vegar
spotta, sem lagður hefir verir
á íslandi. Þetta er Lækjár
gatan í Reykjavík. Hún ei
260 mtr. og er talin að haft
kostað um 1.6 millj. krória
eða rúmlega sex þúsund hvev
lengdarmtr.
Nokkurs yfirlætis kennii
hjá ráðamönnum þessa verks
við lagningu þess og óþolín-
nota, telst vegna vinnu sinn-
ar þurfa sérstaka skrifstoíu.
3. gr- Nú er atvinnurekstri
þess, er hefir íbúð til afnota,
þannig háttað, að hann þarf
að hafa fleira fólk í íbúðinni. og í því formi, er þær telja ^ Þa® ber Þ® að Iíta, að lana-
vissa tíma ársins en venju- | henta, og er skylt að gefa ið er nú * sarum °& fær ann-
lega, og skal þá miða stærð slíkar upplýsingar. Beita má an svip vi® lagfæringu næsti,
skattírjáls gólfflatar við tölu allt að 100 kr. dagsektum, ef vor’ En snubbutt er framunú-
íbúa, þegar hann vegna at-
vinnurekstrarins þarf að
hafa þá flesta.
Skatturinn.
4. gr. Stóríbúðaskatturinn
reiknast þannig:
í Af hverjum 1—10 fermetr-
um, sem skattskyldir eru
samkv. 2. gr., greiðist 100 kr. | Ýms ákvæði.
slíkar umbeðnar skýrslur eru an Menntaskólanum og goh
ekki gefnar í tæka tíð. Fái var’ að 100 fra minnin? ham
skattanef nd ekki f ullnægj -
andi skýrslur um stærð íbúð-
ar og fjölda heimilismanna
innan þess tíma, er hún hefir
til tekið, skal hún áætla hvort
tveggja eftir beztu vitund.
á ári fyrir hvern fermetra, og
200 kr. á ári fyrir hvern fer-
metra, sem er þar fram yfir.
Nú hefir skattgreiðandi íbúð
til afnota hluta úr ári, og
6. gr. Skattanefndir (skatt-
var um garð gengin á undai
þessu landbroti.
En allt getur þetta átt rét>
á sér, ef vegargerðin er. óuúi
flýjanleg nauðsyn. Allir muni
á einu máli um þörf breiðar,
Lækjargötu, en áður var. Ún
hitt eru skiptar skoðann
hvort öfgarnar séu nú ekki
orðnar eins miklar á hini
stjórar) skulu hafa lokið við j,iigina_ Á þessu stigi er ért-
álagningu stóríbúðaskatts og itt að gera sér fulla ^éil
birt skrá um skattinn fyrir fyrir þessu. Því tiltö’>ilega lítii
1. sept. ár hvert, en skrám hðt eða prýði er að þessún,
lækkar skattgreiðslan þá hlut ( Skal liggja frammi til sýnis vegarspotta, fyrr en framhalc
fallslega, þó þannig, að skatt
urinn standi á heilum tug
króna, en broti úr tug sé
sleppt.
Nú hefir eigandi eða um-
ráðamaður íbúðarhúsnæðis, ins er 1. október ár hvert.
sem skattskylt er eftir lögum | 7. gr. Álagning stóríbúða
almenningi 1. 15. septem- af honum kemur í norður yt-
ber- | ir stjórnarráðstúnið og bíla-
Iiögreglustjórar (í Reykja- stæSi Hreyfils og alla leið
vík tollstjóri) innheimta stór samband við Skúlagötu. Læk.
íbúðaskatt. Gjalddagi skatts- argatan sjálf er stutt þvér
gata, þröng í annan éndanr,
og nú ólánlegt að aka inn t
þessum, reynt að leigja hús- ( skatts má kæra. Skal kæra hana norðan frá.
næðið f'jrir eigi hærra leigu- ( komin til skattanefndar fyr- j Gangstéttirnar eru breiðai
gjald en metið er af húsa- ir 1. okt. ár hvert. Úrskurð- meðfram götunni og er hvork
leigunefnd, en engan leigu- ( um skattanefnda um álagðan sparað land né peningai
taka fundið, og skal hann þá, stóríbúðaskatt má skjóta til Sama er að segja um bíla
fyrir eitt ár i senn, undan- yfirskattanefnda og ríkis- stæðin. Og jafnvel gatan sjál:
þeginn greiðslu stóríbúða- skattanefndar eftir sömu mun mjög verða notuð fyrn
skatts af því íbúöarhúsnæði,1 reglum og gilda um kærur bílastæði, ef álykta má efti>
sem hann hefir árangurslaust vegna tekju- og eignarskatts. hennar fáu hérvistardöguni
reynt að selja á leigu, þó því | 8. gr. Nú hætta húsaleigu- En húsin á báðar hliðar erc
aðeins, að hann hafi boðið nefndir að starfa, og skulu þá flest hrörleg og af sér gengii.
húsaleigunefnd að ráðstafa' bæjar- og sveitarstjórnir ann svo þessi breiði vegur orka?
húsnæðinu til leigu, en hún ' ast það, sem húsaleigunefnd- I tvírátt á vegfarandann.
hafi engan leigutaka fundið. um er ætlað að framkvæma I Menn, sem búa utan Hring
Stóríbúðaskatt má ekki samkv. 4. gr. laga þessara-
Ráðherra gefur út reglu-
gerð um framkvæmd laga
þessara, þar á meðal um
kærufresti til yfirskatta-
draga frá tekjum við álagn-
ingu tekjuskatts.
Útreikningur skattsins.
5- gr. Skattanefndir reikna
út stóríbúðaskatt. Til hliðsjón
brautar og verða oft á tíðun
annað tveggja, að vaða aúr
inn heim að húsum sínum
eða þola leir og moldryk upi
úr götunni. inn um hýbýli síi
í hlé, láta öðrum eftir að
glíma við vandann, sem hann
hefir átt þátt í að skapa, og
kenna þeim um, ef illa fer.
Ætlunin er að Alþýðuflokkur-
inn græði á hjásetu, en ó-
vinsældirnar lendi á þeim,
sem reyna nú að afstýra af-
leiðingunum af óheppilegum
verkum hans og liðsmanna
hans seinustu áratugina.
. En það er ekki víst, að for-
ustumenn Alþýðuflokksins
reikni hér rétt. íslenzkur
verkalýður mun áreiðanlega
! krefjast annars en að forustu-
, menn hans dragi sig í hlé,
þegar erfiðleikarnir aukast,
| og hugsi um það eitt að græða
,á hjásetu og hjálpa jafn-
j framt auðvaXinu þannig á
{dulbúinn hátt. íslenzkur
, verkalýður mun áreiðanlega
(krefjast annarra aögerða af
umbjóðendum sínum. Hann
mun einmitt krefjast þess, að
þeir reyni að gera sitt ítrasta
til að afstýra erfiðleikunum
og leysa málin á þann hátt,
sem beztur er fyrir vinnandi
stéttir landins.
Meðal óbreyttra fylgis-
manna Alþýðuflokksins fer
líka vaxandi andúðin gegn
hjásetufyrirætlunum forkólf-
anna, gegn þéssarri nýju í-
haldsþjónustu, gegn því, að
ósæmilegustu pólitískar hagn
aðarvonir séu metnar meira
en viðleitni til að tryggja al-
þýðustéttunum bezta lausn
vandamálanna. Og því aug-
ljósari, sem þessar fyrirætl-
anir verða, því meiri og víð-
tækari mun þessi andúð verða.
Að því leyti kunna þessar fyr-
irætlanir því að verða til góðs,
að þær sýna öllum frjáls-
lyndum og umbótasinnuðum
Alþýðuflokksmönnum, að þeir
þurfa að tryggja nýja skipan
og starfshætti í flokki sínum,
ef hann á að vera slíkur full-
trúi alþýðustéttanna, sem
honum hefir verið ætlað að
vera.
nefndar og ríkisskattanefnd- °s oían í öndunarfæri, hug
ar jleiða þessa framkvæmd for
9. gr. Stóríbúðaskatt má ráðamanna sinna. Ýmsu
taka lögtaki, og hvílir hann lieirra munu el^ orðu^ mej
sem lögveð á ibúðinni.
10. gr. Lög þessi öðlast þeg-
ar gildi. Stóríbúðaskattur
skal á lagður í fyrsta sinn
árið 1949.
Greinarg-erðir.
Frumvarp samhljóða því,
sem hér er borið fram. var á
að taka undir lofsönginn un,
þetta verk og finnst það a!
nokkurri fordild gert. En rétt
ur manna i þessu þjóðfélagi
og þessarri borg, er dálític
misjatn til þæginda lífsins. Ei
hann er ekki verulega mis
jafn til að mega borga skatti
sína og skyldur.
V Blöðin segja frá því, að bori
síðasta þingi flutt í Nd. af arstjórinn hafi fyrstur ckit
3 þingmönnum Framsókn- ' eftir þessum breiða
vegi. Þac
ai'flokksins, og fylgdi því svo er heigur fyrir hann, en værn
hljóðandi greinargerð: janlega ekki neinn óþægilegui
„Ástandið í húsnæðismál- fyrirhoði. Blöðin segja einnig
um hér á landi er nú að fra þvii að eitki færri en ííi
mörgu leyti öðruvísi en það verkstjórar og yfirmenn haí:
ætti að vera. Þrátt fyrir mikl stjórnað þessu verki og er þá
ar húsabyggingar á næstliðn- eitki meðtalin bæjarstjórn edi
um árum er húsnæðisskort- borgarstjóri. í einu blaðiiu
ur hjá mörgum, sérstaklega í birtist mynd af þeim. Það ei
Reykjavík og öðrum kaup- eins og einn yfirmaður eöc
stöðum landsins, og margir verkstjóri hafi verið á hverjt,
búa í ófullkomnu húsnæði, 20 mtr. götunnar. Verkið ei
bæði í kaupstöðum og annars sennilega vandað, a. m. k. hei
staðar á landinu. Framboð á ir ekki skort yfirmenn. Ei
leiguhúsnæði, t- d. í Reykja- 'ekki hafa blöðin greint fri
(Framhald á 6. síOuJ I (Framnald á 6.