Tíminn - 11.12.1949, Side 5

266. blað
TÍMINN, sunnudaginn 11. desember 1949
3
Sunnud. 11. des.
Bæku
r a |olamar
kaði
Samstarfsboð Sjálf-
stæðisflokksins
Morgunblaðið birti nýlega
hugleiðingu um það, að ólíkt
sér farið þegnskap og sam- j
starfsvilja Framsóknarmanna
og Sjálfstæðismanna. Árið
1939 hafi Sjálfstæðismenn1
gengið til liðs við Framsókn- j
arflokkinn um myndun stjórn
ar til að bjarga útgerðinni-1
Nú neiti Framsóknarflokkur-
inn hinsvegar að ganga til
móts við Sjálfstæðisflokkinn
um myndun stjórnar til að
leysa vandamálin.
Það er ekki, nema rétt og
sjálfsagt að rifja söguna upp
fyrst Mbl. gefur sérstakt til-
efni.
Allur stuðningurinn, sem
Framsóknarflokkurinn fékk
frá Sjálfstæðisfloknum vorið
1939 til þess að léysa vanda-
mál útvegsins, var éitt at-1
kvæði, þegar frá eru dregn- j
ir þeir þingmenn Sjálfstæðis
flokksins, eru voru móti þess 1
um bjargráðaráðstöfunum.
Það er von, að Mbl. hælist nú
yfir þeim þegnskap stærsta
flokksins að]leggja til eitt at-
kvæði á þingi, þegar um það
var að ræða að bjarga útveg-
inum frá stöðvun og hruni.
Þrátt ,fyrir þann litla sam-
starfsvilja, sem þessi fram-
koma Sjálfstæðisflokksins
lýsti, ákvað þó Framsóknar-
flokkurinn að ganga til stjórn
arsamvinnu við hann vegna
hinnar miklu stríðshættu,
sem þá var framundan. Styrj
öldin skall á nokkru síðar
og sýndi sig þá, að það hafði
verið rétt ráðið, að efnt hafði
verið til samstjórnar flokk-
anna.
Markmið Framsóknarflokks
ins var að þettá samstarf
flokkanna héldist stríðið á
enda. Nauðsynlegt skilyrði
þess var þó að dýrtíð og verð
bólgu væri haldið hæfilega í
skefjum. En þar brást Sjálf-
stæðisflokurinn fljótt, eins og
við bjargráðaaðgerðirnar
1939. Sumarið 1941 hindraði
hann framgang dýrtíðarlaga,
er sett höíðu verið þá um
vorið, og var þar með rofin
fyrsta varnarlínan, er sett
hafði verið gegn dýrtíðinni.
Þá um haustiö reyndi Fram-
sóknarflokkurinn enn að
koma fram ráðstcfunum gegn
dýrtíðinni, en aftur voru þær
hindraðar af Sjálfstæðis-
flokknum. Gerðardómslögin,
sem sett voru í ársbyrjun 1942,
vqru þriðja tilraunin. En fljót |
lega var sú tilraun eyðilögö, j
er, kommúnistar og Alþýðu- j
flokkurinn buðu forráðamönn
um Sjálfstæðisflokksins j
,iSteiktu gæsirnar“. Til þess
að koma fram kjördæma- j
breytingu, ..sem Sjálfstæðis-j
menn fordæma nú manna
mest, rufu þeir sa.mstarfið
við Framsóknarflokkinn um
stöðvun dýrtíðarinnar og
tók upp -samvinnu við komm-
únista,. er settu að skilyröi,
að ekkert væri gert til að
hamla gegn dýrtíðinni. Vegna
þessa tilverknaðar tvöfald-
aðist dýrtíðin á fáum mánuð
um og báta.útvegurinn hefir
raunverulega verið hallarek-
inn alla tíð síðan-
Þrátt fyrir þau drengskap-
arbrot og fjandskap við Fram
Olav Gullvág: A konungs
náð. Konráð Valhjálmsson
þýddi. Bókaútgáfan Norðri.
Prentverk odds Björnsson-
ar h. f. 1949. 372 bls.
Saga þessi er framhald sög
unnar Jónsvökudraumur, sem
kom út á vegum Norðra í
fyrra. í Jónsvökudraumi sagði
frá fátækum smábóndasyni,
er nam burtu stórbóndadótt-
ur gegn vilja föður hennar
og settist að með henni á af-
skekktu býli fram til fjalla.
Þau bjuggu þar við basl og
ómegð og sögunni lauk með
því, að hann varð að flýja
undan réttvísinni, en hún
flutti aftur heim til fcður
síns. í framhaldssögunni
liggja leiðir saman að nýju
eftir margvíslegar raunir og
erfiðleika. Er sú saga ekki
síður viðburðarík og vel sögð
en hin fyrri.
Höfundur þessa sagnaflokks
er einn af snjöllustu rithöf-
undum Norðmanna. Hann
fékkst fram eftir ævi við blaða
mennsku og var talinn í röð
snjöllustu blaðamanna. í tóm
stundum sínum fékkst hann
ritagerð og reit einnig fram-
ritagerð og reit einni fram-
haldssögur 1 blöð sín. Fyrir
nokkru síðan sneri hann sér
eingcngu að skáldsagnagerð
og hafa bækur hans hlotið
miklar vinsældir, bæði í Nor-
egi og erlendis. Vinsælastur
hefir þó umræddur sagna-
flokkur orðið, eins og sjá má
á því, að búið var að þýða
Jónsvökudraúminn á 10 tung
ur áður en honum var snúið
á íslenzku.
Samgöngumál
Reykjavíkur
sér hér miklar vinsældir á Höfundur hefur bersýni- Hér verður eingöngu ræti;
sínum tíma og sama má segja Iega aflað sér mikillar þekk- um samgöngur innanbæjar ii
um „Sigurbogann“, er kom út ingar á lífinu í skuggahverf- Keykjavílt. Borgin er viöatti
mikil og því illmögulegt ann-
að en nota bíla cða önnur vél-
knúin samgöngutæki til aö
fyrir nokkru. Þessi saga hans, unum, framferði glæpa-
Vinirnir, stendur hinum þó mannanna, störfum lcgregl-
ekki að baki- j unnar og meðferð glæpamála
Vinirnir eru raunverulega fyrir amerfskum dómstólum. j flyjta fólk að og frá vinnt
sprottnir upp úr sama jarð- Lestur bókarinnar gerir mer,; sinni og til margs konar er-
vegi og hinar fyrri. Hún gerizt stórum fríðari um þessi mál. jinda um bæinn. Um þetta
að mestu á tímabilinu frá H 'fundurinn segir lika, að verður varla deilt. Og ni:
vopnahléinu og þangað til það hafi tekið hann sex ár þjíkkjum við ekki önnur sam-
Hitlersöldin hófst. Hún segir
frá þremur vinum, sem fyrst
tengdust félagsböndum í eld-
raun styrjaldarinnar, en urðu
síðan að berjast fyrir tilveru
sinni í landi, þar sem allt
var úr skorðum gengið. Sú til
vera virtist jafnvel oft erflð
ari en sjálf styrjöldin. Inn
í scguna eru svo ofin ástar-
æfintýri og óvæntum og ó-
venjulegum atburðum, sem
gera hana skemmtilega aí-
lestrar. Fyrst og fremst eru
það þó hinar snjöllu mann-
lýsingar og hinn skarpi skiln
ingur höfundarins á mann-
legu eðli, sem gefa bókinni
gildi. Þetta er því bók, sem
menn lesa sér bæði til skemmt
unar og fróðleik.
★
Willard Motley: Lífið er
dýrt. Theodór Árnason ís-
að viða að sér efninu og' göngutæki en bílana.
vinna úr því. | Bifreiðum, sem annast i'ólkfi
Það gefur þó bókinni mest flutninga innanbæjar má.
gildi, að lýsingin á Nikka skípta í þrjá flokka: einka-
er prýðilega dregin og þrátt bíla, leigubíla og strætis ■
fyrir allt fá menn vissa sam-'vagna. Auk þeirra eru voru
úð með honum og ásaka ekki bílarnir, sem annast vöru-
hann einan um það, hvernig flutninga. Nokkrir nota þa
fór. Sá mun og tilgangur höf enn til að flytja verkamenr
undarins.
til vinnu á opnum palli. Kal
samt er að standa úti í hvern-
★
Leo Tolstoj: Kreutzer- ig veðri sem er og naumlegv
sónatan. Sveinn Sigurðsson fyllsta öryggi. Þetta getur þvj;
þýddi. Prentsmiðja Austur!ekki orðið til frambúðar, ei
lands h. f. Seyðisfiröi 1949.' aðeins tímabundin úrliusr.
110 bls. 'sem hverfur með bættu skipu-
1 lagi á samgöngunum. Hitr;
Kreutzersonatan er ein af má vera, að í framtíðinni sjáí
frægustu sögum Tolstoj. Það ýms stórfyrirtæki sér hag i
vakti á sínum tíma aukna at- ^ ag eiga bíla til að flytja verka.
hygli á sögu þessari, að út- fóik að og frá vinnu, en þa
gáfa hennar var bönnuð í verða þeir bílar að vera yfir
Rússlandi, þar sem yfirvöld- byggðir með sætum fyrir far ■
unum þótti hún of bersögul; þega.
um ástalíf, enda var hún'
Erick Maria Remarque:
Vinirnir. Oddný Guðmunds
dóttir íslenzkaði. Bókaút-
gáfa Pálma H. Jónssonar.
Prentsmiðjan Oddi. 1949.
393. bls.
Remarque er þekktur hér
á landi. Bækur hans „Tíðinda
laust á vesturvígstöðvunum“
og „Vér héldum heim“ unnu
lenskaði. Prentsmiðja Aust það, miðað við þann tíma.
urlands,
605 bls.
Ef við lítum á bílana, sen
nefndir voru hér að framan
Seyðisfirði 1949. Fyrir forgöngu heimskunns er (yrst að telja einkabílana
Þetta er ein þekktasta sag-
an í hópi ^amerískra metsölu-
bóka, er komið hafa út á síð-
ari árum.
Éfni sögunnar er sótt í
skuggahverfi stórborganna.
Sagan hefst á því, að foreldr-
ar Nikka, sem er aðalsögu-
hetjan, verða efnalaus, þegar
hann er 12 ára gamall. Eigna
missirinn neyðir þau til að
flytja í eitt versta skugga-
hverfið og búa þar við at-
vinnuleysi og örbirgð- Vistin
í skuggahverfinu breytir
Nikka fljótt. Hann verður
einn hinna forhertu götu-
drengja og endar líf sitt í
rafmagnsstólnum ungur að
árum.
blaðamanns, William Stead,
kom hún því fyrst út í Vestur-
Evrópu.
Kreutzersónatan fjallalr um
misheppnað ástalíf, bæði í
Þeir eru ákaflega margir hé)
í Reykjavík og dýrir i rekstn
bæði fyrir eigendurna, bæj
arfélagið og ríkið. En flest-
um mönnum þykir gaman a?
uppvexti og hjónabandi. Tol- j eiga bíl og hjá ýmsum er þaö
stoj ræðir um þetta efni með, beinlinis nautn.
sóknarflokkinn, sem for-
sprakkar Sjálfstæðisflokksins
höfðu hér sýnt, vildu forvígis
menn Framsóknarflokksins
ekki láta það standa í vegi
þess, að reynt yrði að skapa
nýtt viðnám gegn dýrtíðinni.
Þess vegna buðu þeir Sjálf-
stæðisfloknum samvinnu
j haustið 1944 og byrjuðu á
því að fá bændur til þess að
gefa eftir hækkun, er þeir
áttu tilkall til. Á þessa fram-
réttu hönd var slegið á hinn
fúlmannlegasta hátt, en tekið
saman við kommúnista á ný
um ráðstafanir til að auka
þeim skilningi og hispurleysi,
sem einkenna scgur hans,
Þótt sagan sé heldur stutt,
nægir hún til að skýra marga
viðkvæmustu þætti þessara
mála.
★
Pearl S. Buck: Gersemi.
Maja Baldvins þýddi- Bóka
útgáfa Pálma H. JónssOnar.
Prentsmiðja Björns Jóns-
sonar h. f. Akureyri 1949.
315 bls.
Þetta er síðasta bckin, sem
Pearl S. Buck hefir skrifað og
fjallar eins og flestar eldri
bækur hennar um kínversk
málefni. í þetta skipti tekur
hún sér fyrir hendar að segja
frá Gyðingum í Kína, en þeir
hafa á ýmsum tímum flutzt1
sitt ýtrasta til að ná samvinnu
við Sjálfstæðisflokkinn um
þjcðholla lausn vandamál-
anna. En öll slík viðleitni hef
ir jafnan misheppnast vegna ;
þess að þegar mest hefir reynt Da^18jað„1
á, hefir Sjálfstæðisflokkur-
inn brugðist, því að hann hef
ir metið meira hagsmuni
braskara og stórgróðamanna
en hagsmunf heildarinnar.
Um þessar mundir tala
Sjálfstæðismenn enn fagur-
lega um samstarf. En Fram-
söknarmenn hafa orðið þá
Sagan gefur glögga mynd
af árekstrum milli menning-
ar Gyðinga og Kínverja, en
að öðrum þræði er hún hug-
I næm og viðburðafík ásta-
I saga. Aðalsöguhetjurnar eru
Davíð, sonur auðugs Gyðinga
kaupmanns, og Gersemi, ung
og fögur kínversk ambátt,
reynslu. að þeir láta sér ekki fem hefir alist UPP á heimili
nægja orðin ein. Meðan sú kaupmannsms. Foreldrar
dýrtíðina. Allir aðrir en bænd | afstaða Sjálfstæðisflokksins P!avlðs vilÍa’ aö hanu ghtist
er óbreytt, að hann setur hags Gyðmgastulku en Gersemi
gróðastéttarinnar ofar reymr. alhmdraÞa®’ ®]álf
ur voru látnir fá hækkanir.
Enn var þó langlundargeð
Framsóknarmanna ekki þrot-
i vegna þess, að þeir vildu
bjarga því fyrir þjóðina, er
bjargað yrði. Veturinn 19471 vegar mun
mum
hagsmunum 1 þjóðarinnar,
duga engar falskar gyllingar .. . , .
við Framsöknarflokkinn. Hins er , vers, ’ eu aUar pessar
ur hefir Davíð orðið ástfang-
inn af þriðju stúlkunni, sem
ekki standa á
var gengið til stjórnarsam-
vinnu við Sjálfstæðisflokk-
inn með það m. a. fyrir aug-
um að reyna að stöðva dýr-
tíðina. Árangurinn af því
starfi var eyðilagður vegna
þeirra óbilgjcrnu skilyrða
Sjálfstæðisflokksins, að ekki
mætti neitt hrófla við hags-
munum braskaranna.
Framsóknarmenn verða því
vissulega ekki áfelldir fyrir
það, að þeir hafi ekki gert
Framscknarflokknum til sam
starfs, — þrátt fyrir allt, sem
á undan er gengið — ef hann
fær tryggingu fyrir því, að
braskararnir og stórgróða-
mennirnir taki fullkomlega á
sig þær byrðar, sem viðreisn-
inni muni fylgja, og kjara-
skerðingin verði bætt almenn
ingi á þann hátt eftir þvv
sem auðið er. Það stendur
enn á Sjálístæðisflokknum
að bjóða slíka samvinnu.
stúlkur elska hann. Seint og
um síðir kemst hann að raun
um, hverri þeirra hann hefir
unnið mest.
★
Andreas Markússon: Veiði
flotinn á vertíðinni. Skúli
Bjarman þýddi. Sjómanna
útgáfan. Ingólfsprent 1949.
365 bls.
Saga þessi segir frá fiski-
mönnum í Norður-Noregi,
En svo er mikið af bílum i
Reykjavík nú, að bæjarfélag-
ið er í vandræðum með lanc
undir þá. Á síðustu tímun
hefir það tekið upp þanr
hátt, að verja stórkostlegun
fjárhæðum úr sameiginlegun
sjóði bæjarbúa, til að gert
bílastæði undir einkabílfc
þeirra manna, sem hafa efn
á að eiga bíla.
Dýrmætt land í miðbænun
er tekið til þessara nota. Oj:
þeir fá alveg jafnt að borgi,
kostnaðinn við þessa fram
kvæmd, sem aldrei eignasl:
bíl og hinir sem eiga þa.
Þetta er saga fyrir síg og
mörgum til umhugsunar, er.
lýsir betur en langt máí
þeirri stefnu sem uppi er :[
höfuðborginni um miðbik 26.
aldarinnar.
Hitt er enn alvarlegra, ac'
þessi bilastæði, sem menc
krefjast í og við miðbæinn,
er óþarfa luxus, sem ekki á
rétt á sér. Skal þetta brátv
rökrætt. — En fyrst ska
drepið á leigubílastöðv-
arnar. Ekki eru líkur ti,
annars, en að allmikið verð;
um leigubíla í Reykjavík ri
nánustu framtíð. Þó ættt
þeir að fækka verulega. Er
afgreiðslustöðvar þeirra eígc
tvímælalaust að hverfa ac
mestu úr miðbænum. Mikil
hluti notenda leigubíla, pant-
ar þá í síma, og er þá engíi
þörf á að afgreiðsla sé na-
lægt miðbænum. En þægilegr
getur verið að hafa stæðí fyr
ir nokkurn hluta leigubíla na
lægt, þar sem umferð er .mik
il, til að annast götuafgreiðsi
una, eða fólk sem kemur a'
götunni til að fá sér bíl.
Að lokum er að minnast i
strætisvagna Reykjavíkur.
Ýmsir deila á þá og rekstt.r
þeirra, og sannarlega ma
hinni hörðu glímu þeirra við j margt að þeim finna. Svc
(Framhald á 7. siðuj (Framh. á 6. síðnj