Tíminn - 21.01.1950, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, laugardaginn 21. janúar 1950
17. blaff
Á aö byrja á því aö skeröa hlut
þeirra, sem erfiöast eiga?
Ætlar Alþingi að byrja á
því áð rýra hlut þeirra, sem
einna. erfiðast eiga í þjóðfé-
laginu — mannanna, sem eru
að gera tilraun til að tryggja
framtíð íslenzkra sveita með
því að farga öllu sauðfé sínu,
og sumir hverjir með því að
vera án aðalbústofns síns 1
ár.
Árs-sauðleysi er nokkuð
víða líkt því, að sjómaðurinn
lofaðí að afla ekki fiskjar úr
sjó eitt ár sér til framfæris,
en ákvæði að vera í landi og
gera við veiðarfæri sín.
Eg hefi nokkuð kynnzt því,
hve fjárskipti eru bændum,
erfið fjárhagslega og atvinnu
lega. Þessvegna tel ég það
ekki verjandi að sitja hjá án!
þess að segja skoðun mína á
þessu máli.
Mörgum bónda mun Þykja
það. kaldhæðið, að um leið og
Alþingi gerir ráðstafanir til
aukins stuðnings við aðrar
stéttir — launamenn, útgerð
'landsins, greiðslur, sem nema
tugum milljóna —, þá eru
gerðar ráðstafanir tH að rýra
mjög stuðning þann, er Al-
þingi hefir ákveðið fyrir tæp-
um -þremur árum vegna til-
rauna við útrýmingu fjár-
pestanna. Mál þetta, útrým-
ing sauðfjárpestanna, hefir
mjög verið vanrækt, þótt það
sé frekar öllu öðru tilraun til
að halda byggðinni við í stór-
unr' byggðarlögum.
1.
^yo að menn viti glöggt,
hv^ð hér er að gerast, set ég
hér niður þær aðalbreyting-
ar, sem liggja fyrir Alþingi á
fjárskiptalcgunum, og sem
mest rýra aðstoð ríkisins í
þessu máli.
1. Sett er hámark á styrk
á bótaskylda kind kr- 75.00.
Þó getur ríkisstjórnin, ef stór
felldar verðlagsbreytingar
verða, breytt þessu hámarki.
Ákvæði þetta á að ná til bóta,
sem- 'féllu í gjalddaga 1949.
— Nú er ekkert hámark —
framlagið fer eftir niðurlags
veði lamba.
2. Bætur vegna sauðleysis
eiga að hlíta sömu reglum,
en falla ekki í gjalddaga fyrir
skurð. En nú 1 ári eftir niður
skurð.
3. Bæturnar má greiða með
vaxtalausum verðbréfum að
1/5 á lið I, og 3/5 á lið II, sem
greiðast að fullu eftir 5 ár
frá' útgáfudegi. — Nú er öll
greiðsla i peningum.
Um þessi atriði segir nefnd
in, sem undirbjó frumvarp
þetta,.meðal annars:
„Við teljum, að ekki sé
heppilegt að lækka bæturnar
beinlínis úr því, sem komið
er, jþví slíkt væri mikið ósam-
ræmi frá því sem verið hefir
og kæmi niður á þeim, sem
lengst hafa búið við veikina".
Eg er sammála nefndinni
í þessu, en tel, að tillögur
hennar séu í fullri andstöðu
við þessa stefnuyfirlýsingu og
vii skýra þetta að nokkru.
Nefndin ætlast til, að á-
kvæði þessi nái til greiðslna,
sem þegar eru fallnar í gjald
daga 1949 hvað hámarkið
snertir og svo áfram, og verð
Eftir llafsloin Pétursson, Gunn-
steinsstöðum
bréfaákvæðið nær til þess,
sem fellur í gjalddaga 1950
(bætur milli Blöndu og Hér-
aðsvatna og Snæfellsnes), og
svo áfram-
Með hámarksákvæði þessu
mun ríkissjóður ná af okkur,
sem eigum að fá bætur 1949,
ca- 10 kr. af bótaskyldri kind,
eða ca. 12% og líklega ca. 15%
1950.
Heimild ríkisstjórnar til að
breyta hámarkinu, ef óvenju
legar verðsveiflur eiga sér
stað,. virðist mjög vafascm
og sízt betra en hinar sann-
gjörnu reglur, sém nú gtfda og
gefur stöðugt tilefni til tor-
tryggni og óþarfra pólitískra
deilna og jafnvel árlegrar tog
streytu.
Ennfremur gætí ráðherra
skilið þetta svo, að bændur
mættu aldrei fá fullar bætur
samkv. útreikningi eða að há
markið ætti að vera lægra en
samkv. gildandi reglum, eins
ög nú verður, ef þetta er sam-
þykkt, Enda er augljóst, að
Alþingi gerði þetta, ef sam-
þykkt yrði, eingcngu til að
ná í krónur. — Þetta er eins
og annað nú á tímum, líkt og
fálm drukknandi manns, sem
ekki gætir neins annars en
að ná yfirborðinu; þótt það
aðeins verði til að drekkja
þeim, sem vill bjarga honum.
Þar sem ætlast er til, að
ríkisstjórnin ráði ein hámark
inu, ef óvenjuleg hækkun
eða lækkun á sér stað, án
nokkurra reglna, þá getur það
bakað bændum stórfellt tjón
frá því sem nú er, ef „vand-
ræða“-stjórn situr við völd.
<f**Þá"er það stefnan gagn-
vart þeim, sem fyrirskipað er
að vera sauðlausir 1 ár. Það
kemur í ljós, að nefndin á-
lítur minni þörf á styrk fyrir
saúðleysisár en fjárskiptaár-
Fyrir sauðleysi má greiða 60
kr. af hverjum 100 í vaxta-
lausu 5 ára skuldabréfunum
og gjaldfrestur er 2 ár frá
niðurskurði í stað eins árs
fjárskiptaárið. Bóndinn, sem
er saúðlaus, fær því engan
stuðning næsta haust eftir
niðurskurðinn, þegar hann
hefir ekkert innlegg til þess
að greiða með framfæri liðna
ársins og þarf að greiða fyrir
nýjan bústofn.
Mér finnst ekki þurfa
mörg orð til að skýra það, að
maður, sem er bústofnslaus,
er ver settur en sá, sem hefir
hálfan bústofn eða meira
(allt að 70%). Þarna er því
um ranglæti að ræða.
En hvers virði eru nú 5 ára
skuldabréf vaxtalaus miðað
við. greiðslu út í hönd? Þarna
er gert ráð fyrir, að bóndinn
sé betri viðskiptaaðili gagn-
vart ríkissjóði en Landsbank
inn, sem tekur 7% ársvexti.
Bóndi, sem hefir slik bréf í
höndum, er nú jafn kaupgetu
laus og peningalaus maður í
flestum tilfellum.
Hvaða verði gæti maður bú
ist við, að hægt væri að selja
slík bréf? Rikistryggð bréf
hafa verið keypt í bönkum
með 2% afföllum, ef þau gefa
6% ársvexti.
Á frjálsum og öruggum
verðbréfamarkaði yrði verð-
mæti bréfanna hv. 100 kr. ca.
72 kr„ en nú get ég ekki hugs
að mér hærri sölu en 50 kr-
fyrir hverjar 100 kr.
Greiðsla vegna fjárleysis
yrði því þannig 2 árum eftir
niðurskurð (ef ríkissjóður
stendur í skilum) $. bótask.
kind kr. 30.00 í peningum og
í verðbréfum kr. 42.00, sem
er seljanlegt fyrir kr. 25.00 í
peningum. Samtals kr. 55.00-
Samkv. gildandi lcgum er
það nú ca. kr. 88.00 + 1 árs
vöxtum kr. 5.00. Kr. 93 00.
Samkv. þessu gerir þessi
breyting lækkun á bótum
vegna sauðleysis ca. kr. 38.00
eða kr. 55.00 í stað kr. 93 00.
Þetta kalla ég stórfellda
lækkun. Aftur er lækkunin
talsvert minni vegna fjár-
skipta ársins, þar sem
greiðsla á að fara fram ári
fyrr og greiðsla í vaxtalaus-
um bréfum er aðeins 1/5
bóta.
Minna bréfamagn er mik-
ilsvert og gefur meiri líkur til
möguleika til að liggja með
þau.
Mætti þvi áætla muninn
þannig: Nú styrkur á bóta-
skylda kind kr. 88.00, eða skv.
breytingum peningar kr.
60.00- Verðbr. nafnv. 15 kr.
verðgildi kr. 10.00, eða samt.
kr. 70.00.
Ef ríkissjóður getur tekið
upp svona viðskiptalíf, hvers
vegna segir hann ekki seðla-
bankanum, sem hann á sjálf
ur, að lána sér fé vaxtalaust?
Ef lausn fjárhagsöngþveitis-
ins á að vera niðurfelling
vaxtagreiðslu, hversvegna er
þá ráðist á þá stétt, sem hef-
ir erfiðasta aðstöðu?
Mest furðar mig á glám-
skyggni þeirra manna, sem
nú taka við 20% uppbót á
laun sin, en leggja um leið
til stórfellda lækkun á fram-
færslufé þeirra manna, sem
ríkisvaldið sviptir atvinnu-
frelsi vegna nauðsynjar þjóð
arheildarinnar.
Loks má benda á, að hér
fær peningamaðurinn nýtt
verksvið, að safna bréfum
þessum að sér fyrir lítið verð,
sem einskonar viðbót á happ
drættisbréf ríkisins. (Bréf
þessi hverfa úr umferð líkt
og þau.)
2.
Þá er atriði, sem mér virð-
ist eðilega mikilsverðast í
þessu máli-
Mér skilst aff það sé var-
hugaverff leiff í stjórnmál-
um ef Alþingi nemur úr
gildi ákvæði laga, eftir aff
kröfur samkv. ákvæffunum
eru fallnar í gjalddaga til
þess aff losna við kröfuna-
Auk þess er í gildandi fjár-
skiptalögum eiginlega um
samningsgerð að ræða milli
þeirra, sem farga fé sínu,
og ríkisins, þar sem það er
borið undir atkvæði mann-
anna, hvort þeir samþykki
eða vilji fjárskipti samkv.
ákveðnum lagaákvæðum og
það liggur því ljóst fyrir, að
það er undir því komið hvort
menn samþykkja niðurskurð-
(Framhald á 7. aí3u)
KNÚTUR ÞORSTEINSSON írá
Úlfsstöðum, skólastjóri í Höfn í
Hornafirði, sem lesendum Tímans
er að góðu kunnur, hefir sent Tím-
anum stökur þær, sem hér fara á
eftir og nefnir þær Við áramót
1950:
Yfir þögul ísalönd,
ofar vegum skýja,
ljómar heið á himins rönd
hásól ársins nýja.
jk‘* ! ú i
Hennar fagra geislaglóð
glaðan vekur haginn,
ljósa daga, ljúfan óð
lætur svífa í bæinn.
Mundi hennar milda bál
megna heim að prýða
friði þjóða, friði í sál,
fegri menning lýða.
EG KOM í GÆR til stúlku, sem
býr ein og hefir eitt herbergi og
eldhús. Hún spurði mig eftir stór-
íbúðaskattinum eins og fleiri, og
hvort hann myndi ná fram að
ganga. Hún var að hugsa um að
bæta öðru herbergi við sig, en góð-
viljaðir menn höfðu spurt hana,
hvort hún væri vitlaus að láta sér
detta slíkt í hug. Hún fengi á sig
stóribúðaskatt og yrði gjaldþrota.
Stúlkan er í góðri atvinnu og
iifir spart og skynsamlega. Hún
sagðist vera við því búin að gang-
ast undir stóríbúðaskattinn. Sér
væri ánægja að því að létta und-
ir með þeim húsnæðislausu, en til
þeirra ætti skatturinn að renna.
Eða væri ekki sagt, að við ættum
að reynast öðrum eins og við vild-
um að þeir reyndust okkur?
‘ ÞESSI SIÐFRÆÐI fékk víst litl-
ar undirtektir hjá þeim góðvilj-
aða. En ég mældi lauslega húsnæði
stúlkunnar. Stofan, sem hún býr
í, er aðeins betur en 2 metrar á
hvern veg, og svipað sagði hún
mér að væri herbergið, sem hún
ætlaði að bæta við sig. Eg sagði
henni, að hún mætti hafa 7 her-
bergi eins og stofuna sína skatt-
frjálsa. Eldhúsið er aðeins stærra
en stofan, svo að stúlkunni væri
óhætt að þrefalda húsnæði sitt að
minnsta kosti, án þess að til skatt-
greiðslu komi.
En jafnvel í svona dæmum er
reynt að æsa fólk og hræða með
stóríbúðaskatti.
ALLTAF ERU AÐ SÍAST til min
pennastriksvisur og læt ég koma
hér fáein sýnishorn af því, hvern-
ig menn vilja hafa þær:
Kommúnista kjörvinur
kjaftaði heldur mikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Bíður þjóð við borðin þur,
byrgir loforð rykið.
Örkina taktu Ólafur
og á hana gerðu strikið.
TV!
Einn er brunnur orðinn þur,
sem að mun síðar vikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Eins og gamall geithafur,
sem gleypir alltof mikið.
Er því sagt að Ólafur
alþjóð hafi svikið,
Oft við komma auðmjúkur,
ann þeim fjarska mikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Vegna eyðslu alræmdur,
elskar váldaprikið,
ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
íhaldsdindla dávaldur
dansar um skýjarykið,
en ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
.s --• '
Kjaftagleiður Kvöldúlfur
koðnað hefir mikið,
ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Lokkaprúður, léttmálgur,
laus í heitum mikið.
Ekki kemur Ólafur
enn með pennastrikið.
Hér læt ég þá staðar numið með
þennan kveðskap og er vafasamt,
að meira birtist af honum.
Starkaður gamli.
Innilega þökk fyrir auðsýnda samúff við andlát móff-
ur okkar
HÓLMFRÍÐAR KNUDSEN.
Börn hennar.
HJARTANLEGA þakka ég 'óllum þeim, sem glöddu
mig með heimsóknum, skeytum og gjöfum á áttrœðis-
afmœli mínu, 2. jan. sl.
Guð blessi ykkur öll um ökomna framtíð.
PÁLL HANNESSON, Guðlaugsstöðum.
Hjartans þakkir færum við öllum, bæði innsveita og 1
| utansveitarfólki, sem á allan hátt auðsýnda okkur |
| hjálp og hluttekningu við andlát og jarðarför okkar |
i ástkæra fóstursonar,
ÓSKARS KARLSSONAR.
Guð blessi alla.
Geithellum, Geithellahreppi.
FÓSTURFORELDRAR. 1