Tíminn - 19.02.1950, Side 3

42- blað
TÍMINN, sunnudaginn 19. febrúar 1950
3
r
í slendingajDættir
Dánarminning: AAargrét Sigurjónsdóttir,
frá Kópareykjum
Hinn 12. janúar s. 1. lézt á
Landakotsspítala í Reykjavík
Margrét Sigurjónsdóttir frá
Kópareykjum eftir langa og
stranga legu.
Ég finn mig ekki fallinn
til að rita ævisögur. En þeg-
ar ég hugsa um Margréti
heitna, finnst mér ég verða
að taka mér penna í hönd og
minnast hennar þannig, að
fleiri heyri en þeir, sem
fylgdu henni til grafar.
Ævisaga Margrétar var
ekki margþætt né atburöarík
eftir því, sem almennt er
á það litið. Þaö er saga stúlku
sem tvítug að aldri veröur
herfang rólegs sjúkdóms og
hnígur í dauðans faðm eftir
6 ára hetjulega baráttu.
Fædd var Margrét hinn 8.
júní 1923 á Kópareykjum í
Reykholtsdal. Var hún dótt-
Ir þeirra hjóna Sigurjóns
Jónssonar og Helgu Jónsdótt-
ur gleðirík stund, nokkur
í vernd og umsjá kærra for
eldra ólst hún upp elzt syst-
kina. Hún var ljúf í fram-
komu, glöð og vinhýr. Hún
átti haga hönd og vandaði
hvert verk sitt hið bezta. Að
loknu námi í húsmæðraskóla
virtist lífið blasa við langt
og ríkt. En þá bilaði heilsa
hennar sem áður segir, svo
að hún steig ekki framar
heilum fæti á jörð.
Margur, sem heill er heilsu,
á bágt með að skilja, að á
langri sjúkdómsleið sé nokk-
ur gleðirík stund, nokkuð
vonar — eða sólskinsdagur.
Þeim, sem þannig hugsar, er
hollt að leggja leið sína 'í
sjúkrahúsin til fundar við þá
sjúku, ekki sízt þá, sem lengi
líða og eiga litla sem enga
bata von. Honum mun opn-
ast nýtt og fagurt svið lífs-
ins. Hinn sjúki er á mörkum
tveggja heima. Annarsvegar
er batavonin og í sambandi
við hana jarðneskir fram-
tíðar^raumar, hjnsvegar er
það viðhorf, að sjúkdómur-
inn kunni að vera sá síðasti,
— að leiðin liggi burt af þess-
UM VIÐA VERÖLD:
Hjáskozkum fjárbændum
Norðmaður að nafni Ernst Holmer birti ferðaþátt þann,
sem hér fer á eftir, í norska hændablaðinu Nationen síðast-
liðið haust. Mörgum mun þykja gaman að líta með honum
á víðáttu skozkra sveita og kynnast viöhorfum fjárbænda
og smalanna þar.
búskaparlag.
með jörðina!
Hvílíkt bruðl
Flestir Norðmenn hugsa
sér Stóra-Bretland þakið
samfelldum rjúkandi verk-
smiðjustrompum, kafið sóti
og reyk, með fáeinum græn-
um blettum inn á milli. Þessi
hugmynd á líka vel við ýmsa
hluta landsins. Flestir hinna
fimmtíu milljóna, sem búa í, iangS 0g þvers. Grjótmagnið
fceííu riki, kfa í slíku um- J j þessum görðum bendir til
hverfi. En þegar komið er ut þesSj að steinUnum hafi ver
fynr verksmiðju- og námu- ið hlaðið þarna; svo að þeir
héruðin má fmna viðattu- 'u ekki t vegi. Allt þetta
mikil svæði nalega óbyggð, j land hefir einhverntíma ver
Þar a.fram..er .hæ,gt I ið brotið og sáið. Og hér og
þar eru forn og vallgróin
Gömul akurlendi.
Hér og þar rjúfa langar,
svartar rákir hina grænu
samfellu. Það eru grjótgarð-
ar, mannhæðarháir, metra-
þykkir. Þeir skipta högum
um heimi, — að dauöinn
kunni að vera á næsta leiti.
Og hversu margir hinna
sjúku taka ekki hvorn sem
er með hamingjubragði. Guð
ieggur þeim þá líkn í þraut,
að dauðinn verði þeim bros-
hýr vinur og landið hand-
an við gröf eilífur unaðs-
heimur, þar sem opnir arm-
ar himneskra vina bíða reiðu
búnir til að vernda og hjálpa.
Þannig veitist hinum sjúka
ró og vonarfull gleði.
Sjúkdómssaga Margrétar
heit’nnar var að allra raun,
er þekktu, einmitt svona.
Við vínir hennar dáðumst að
rósemi hennar og gleði. A!dr
ei sá ég hana öðruvísi. Hér
hófst nýr og merkilegur ævi-
þáttur. Þessi fátæka stúlka
i'eyndist ekki aðeins fær um
að bera eigin byrði, þola og
þreyja vonglöð og hugstyrk.
Hún var þess umkomin, að
vera ljósgeisli fyrir alla þá
i mörgu, er gistu með henni
sjúkraherbergið öll þessi ár.
Hér eignaðist hún vini, sem
aldrei gleymdu henni og
verða henni ævinlega þakk-
látir.
Árin liðu. Hún varð að
ganga undir margar læknis-
aðgerðir. Allt var í tvísýnu.
Um stund virtust batahorf-
(Framhald á 7. síöu.J
að ganga dögum saman, án
þess að hitta nokkurn mann.
i sumar fékk ég tækifæri
til að fara langferð á fæti
í Mið-Skotlandi, og ýmislegt
af því, sem ég varð þá var
tóftarbrot gamalla eyðibýla.
Þ::r sýna og sanna, að þarna
hafa einhverntíma búið
menn.
Það fólk er nú löngu horf-
við, kynni að vekja áhuga t ið< en hvað hefir orðið um
BnKASAFNIÐ BRANN
Frá því var sagt í fréttum,
einu sinni í fyrra vetur, að
barnaskóli brann undir Eyja-
fjöllum. Húsið sjálft var
gamalt og af sér gengið, og
ekki mikil eftirsjá að þvi. En
þar var til húsa, bókasafn
byggðarlagsins, gamalt og að
fornu fari gott, — meðan
naut við Magnúsar heitins í
Hvammi. — En illa hirt og
vanrækt nokkuð, sum hin
síðari árin. — En það virðist
vera of algengur ósiður,
margra ungra manna, að fara
illa með bækur, — eins og
reyndar flesta aðra fjármuni.
— Og bókasafnið brann. Og
það var mikill skaði .— Og
það var talið óvátryggt, —
enda vissu eigendur ekki bet-
ur.
En hér hefst svo önnur
saga. Fyrir fáum árurn var
1 þjönustu Kf. Rangæinga,
maður nokkur, sem hafði
með hgndum umboð fyrlr
Sansvinnptryggingar. Hann
geröi sér riokkurt fár um að
fjölga þeim héraðsbúum, sem
brunatryggðu innbú sín, og j
varð þó nokkuð ágengt. Þess-
um manni var það kunnugt,
að allflest bókasöfn i hér-
aðinu, voru með öllu óvá-
tryggð. — Þá datt honum dá-
litið í hug. Hann bruna-
tryggði öll bókasöfn og kirkju
gripi í Rangárþingi. á kostn-
að kaupfélagsins. —
Þannig stóð á því, að bóka-
safnið, sem brann uirdir Eyja
fjöilum, var reyndar vátryggt
íyrir 5000 krónur, enda þótt
aðstandendur vissu elcki um.
Á íslandi eru til ofmörg
ó.ryggð bókasöfn. — Fytrir
fáum árum brann eitt slíkt
ausíur í Landeyjum. — Og
flfci'i liafa farið sömu leið. —
Blessaöir tryggið þið bóka-
söfnin! Sömuleiðis lausamunl
i kirkjum ykkar og samkomu
sölum! — Það kos.tar lítið.en
munar miklu, ef ógæfan
steöjar að. (12.2. — 1950).
Hclgi Ilanncsson.
lesenda minna.
Ferðamannaland.
Héraðið Pertshire er frægt,
sem eitt það hérað heimsins,
sem mest er vert um að sjá,
og er það maklegt, því að þar
eru fegurstu vötn og fjöll
Skotlands. Nöfn eins og Loch
Lomond og Loch Katrine,
Ben Vorlich og The Tross-
achs láta vel í eyrum um all-
an heim, og fjöldi ferða-
manna kemur þangað á
hverju sumri. Þeir koma oft-
ast í bílum og setjast að á
einhverju hinna mörgu gisti
húsa í héraðinu. Heiman frá
gistihúsunum geta þeir dást
að vötnum og- fjöllum hér-
aðsins og notið fegurðar nátt
úrunnar, eða skroppið í fjall
gcngur á næstu tinda. Yfir-
leitt fara þeir ekki langt frá
aðalleiðum og það þarf ekki
langt að fara út af hinum
troðnu slcðum til að fá að
vera einn út af fyrir sig í
auðn fjallanna. Þar er fag-
urt og gott að ganga.
Skrúðgræn f jöll
og svarthöfðafé.
í Nóregi er venjulega belti
vaxið skógi og lyngi yfir að
fai’a áður en kemur upp á
nakin fjöll, í Skotlandi er ,
yfirleitt hvorki skógur né A f.ra Þyzkalandi
runnar, en aftur á móti eru Astralíu.
fjöllin vafin grsénu, angandi Maður heitir óskar Speck. Hon-
grasi allt upp á efstu brúnir. um datt Það í hug árið 1932 að
Og alls staðar er helzta hús- íara heiman írá sér í uim í Þýzka
dýr Skotlands, svarthöfðaða landi tu KýPrus 1 Litiu-Asíu á
féð með hraustlegt hrútanef. kajak. Hann tók sér 18 feta lang-
Það gengur úti í fjallalönd- j an kajak og hlóð hann með dósa-
unum sumar og vetur. Þarna; rnjólk, súkkulaði og osti og vatns-
á það sín óskalönd og það er j brúsa og reri svo niður Dóná. Segl
engin furða þó að skozkir hafði hann, tvo fermetra að stærð.
afkomendur þess? Jafnvel
Svartidauði hefði ekki getað
látið eftir sig svona gjör-
eydda byggð.
Gestrisnir frændur.
Við gengum heilan dag um
Glen Almond, — breiðan og
frjósaman dal, — og sáum
þrjá byggða bæi og mörg
eyöibýli. Um kvcldið komum
við þreyttir og göngumóðir
að fjórða bænum. Við hitt-
um húsbóndann á hlaðinu og
spurðum hann, hvort við gæt
um fengið keyptan mjólkur-
sopa. Hann kvað okkur hafa
stranga dagleið að baki, svo
að við þyrftum * hressingar
við. Mjólk og áfir eftir vild,
en ekki að nefna borgun. Tak
ið þið af vkkur pokana og
komið inn. Við hcfum kveikt
upp í ofninum.
Við fengum mjólk og við
fengum kvöldmat: egg og
flesk og allt sem gott er, og
svo urðum við að segja frá
Noregi. Skotum finnst, að
þeir séu frændur okkar Norð
manna, og núna eftir styrj-
öldina er naumast til sú fjöl-
skylda, að hún eigi ekki nán-
ari eða fjarskyldari frænd-
ur hérna megin við Norður-
sjóinn. Þeir kinkuðu koUi
samþykkjandi, þegar minnst
var á Atlantshafsbandalagið.
Samtök er það eina, sem dug
ar á vargöld, — en hvað
hugsa Svíar? Svo héldu jxexr
áíram: Það eru þó víst ekki
kommúnistar í Noregi? Þótt'
okkur þætti skömm að því,
urðum við að kannast við, að
svo væri. Þeim þótti leitt tii
þess að vjta, því að Noregur
hafði hingað til átt hreina
sögu. Við létum nægja að
minna á Kvisling og afrek
hans.
Skozk búnaðarsaga.
Svo báðum við um skýring
ar á grjótgörðunum, tór'tar-
brotunum og dclunum mann
lausu. Og þá fengum við að
heyra alla raunasöguna. Það
er frú Mc Neill, sem segit
frá:
— Skotland hefir ekki allt
af verið jafn eyðilegt og nú.
Einu sinni var þéttbýlt hér
og grjótgarðarnir. sem þið sá-
uð, eru mörg hundruð ára
gamlir. Forfeður vorir hlcðu
þá úr grjóti, sem þeir rifu
upp úr ökrunum. En í byrj-
un síðustu aldar varð mikil
breyting í brezku þjóðlífi,
iðnbyltingin. Gufuvélin var
fundin upp og nú var byrj-
að að nota hana í verksmiðj-
um. Heimilisiðnaðurinn, sem
hafði verið smábændunum
mikil stoð, stóð nú höllum
fæti, og svo fór unga fólkið
að streyma úr sveitunum til
bæjanna og verksmiðjanna.
Hvert býlið af öðru fór í eyði.
Flest eru það ennþá eyði-
býli. Þeir fáu, sem héldu
tryggð við jörðina, bjuggu
við mjög erfið kjör. Ölvaðir
af uppgangi heimsveldi.sins
og hinu nýja hlutverki Bret-
lands sem iðnaðarstcð alls
kyns hráefna, tóku þingflokk
arnir stefnu, sem var land-
búnaðinum fjandsamleg, —
(Framhald á 7, síðu.)
bændur hafi alla tíð haft mik
il fjárbú og vandaður ullar-
iðnaður hafi alltaf verið
heimilisiðnaður í landinu.
Tartan, köflótti dúkurinn,
sem hafður er í þjóðbúning-
inn, er mjög eftirsótt vara
um allan heim, og er hátt á
blaði meðal brezkra útflutn*-
ingsvara ásamt skozka viský-
inu.
Fénaðurinn sézt í jiúsunda
t?.!i, en það er erfiðara að
finna eigendurna. Það er
lýgilega langt á milli bæja.
Það, sem í Noregi væri heil
fjallasveit með bæjum og
búskap, erli og önn, er hér
endalaust, iðjagrænt hag-
I lendi, og það liggur við, að
I Norðmanninum blcskri það
UTAN ÚR HEIMI
Nýjungar í tannlækningum.
Á námskeiði danskra tannlækna
pú eftir áramótin var óvenjumikií.
þátttaka eða 430 tannlæknar alls,
en annars er föst regla í þeirri
stétt að hafa einskonar námskeið
eftir hver áramót til að bera sam-
an bækurnar og ræða um nyjung-
ar í starfsgreininni.
Það sem gerði aðsóknina svons,
mikla að þessu sinni, eru tvær nýj-
ungar. Annað er það, að tannlækn-
ir einn í Helierup hafði fundið upp
á því, að gera sjúkiingana cnæma
fyrir ársauka meðan hann gerði ac
tönnum þeirra, og var aðferðin sú
að láta þá vera nógu slappa. Hitfc
er að nota plastik til að fyha upf
í skemmdar tennur. í
★
Jólagjöí Vishinskys.
Það þykja kannske fréttii', aó'
Vishlnsky gaf litlum dreng, sem
Hektor Mc Neil á, rússneska út-
gáfu af sögum rkozka skáldsins
Etcvensons í jólagjöf. Þó að þeir
'ío Ncil og Vishinsky séji harðiv
aúdstœðlngar og slái oft í brýnu
á fundum samcinuou þjð'ðánna,
eru þeir góðir málkunningjcr þar
fyrir utan og spjalla oft saman um
bókmenntir þegar. timl-cn tiu,
En þegar tii Kýprus kom ákvað
Speck að halda áfram alla leið til
Ástralíu.
Fimm kajakar voru útslitnir og
af sér gengnir í ferðinni og tíu
sinnum hafði hvolft undir þessum
óvenjulega ferðalang, og einu sinni
höfðu hálfvilltir Malajar handtek-
ið hann, þegar hann átti 18 km.
eftir til Fimmtudagseyjarinnar. Þá
var hann búinn að vera sjö ár á
þessu ferðalagi og var handtekinn
vcgna heimsstyrjaldarinnar. Síðan
sat hann í varðhaldi í Ástralíu, en
nú er hann frjáls maður og hefir
fengið þar rikisborgararétt. At-
vinna hans er að fága gimsteina.
Hann segist hafa haft of rnikið
fyrir því aö komast til Ástralíu,
til þess að það taki því aö fara
þaðan aftur.
: ý; ‘stÁ: ■„ j