Tíminn - 19.02.1950, Side 4

4
TÍMINN, sunnudaginn 19. febrúar 1950
^ W!*q
42. blað
Athugasemdir við greinargerð
Jóhanns Þ. Jósefssonar
í Morgunbl. 14. þ. m. er
löng grein, sem ber yfirskrift
ina: „Áburði Tímans um
„embættisafglöp“ sjávarút-
vegsmálaráðherra svarað.
Greinargerð Jóhanns Þ. Jós-
efssonar“. Þessi langa grein
er um lánveitingar fyrrver-
andi fjármálaráðherra til
skipakaupa, en upplýsingar
um það mál komu fram á
Alþingi rétt fyrir jólin í vet-
ur, í ræðu núverandi fjár-
málaráðherra um fjárlaga-
frumvarpið, og síðar fengust
nákvæmari upplýsingar um
málið í svörum við fyrirspurn
um um það, en fyrirspurn
þessa bar ég fram á Alþingi
snemma í janúar.
I umræðum um fyrirspurn
mína á Alþingi var uppiýst,
að ríkissjóður skuldar Lands
bankanum milli 10 og 20
milljónir króna vegna kaupa
á 6 af þeim togurum, sem rík
ið lét smíða og keypti til
landsins. Þrír af þessum tog-
tifúm hafa verið afhentir
Bæjarútgerð Reykjavíkur,
tveir hlutafélögum í Reykja-
vík og einn Akureyrarkaup-
stað. Af skuldinni við Lands-
bankann vegna þessara tog-
arakaupa borgar ríkissjóður
7% vexti, en útgerðarfyrir-
tæki skipanna borga 2 y2%
vexti af því fé. Kemur þarna
fram vaxtamismunur, sem
ríkið borgar, og nemur hann
um það bil 100 þúsund krón-
um á ári fyrir hvert skip.
í greinargerð Jóhanns Þ.
Jósefssonar ráðherra segir
m. a. að hér hafi raunveru-
lega aðeins verið um að
ræða „bráðabirgðagjaldfrest
á nokkrum hluta kaupverðs-
ins, eða sem svaraði stofn-
lánum þeim, sem skipin áttu
að fá úr stofnlánadeild".
Og I framhaldi af því segir
svo í greinargerðinni:
„Ekkert lánsfé var greitt
út, enda var ríkissjóður
áfram eigandi að skipun-
um“.
Nú hefi ég fengið þær upp-
lýsingar hjá skipaskráning-
arskrifstofunni í Reykjavík,
að þrír af þessum togurum
séu þar taldir eign Bæjarút-
gerðar Reykjavíkur, en hin-
ir tveir, sem gerðir eru út
frá Reykjavík, eru taldir
eign tveggja hlutafélaga.
Samkvæmt skipaskránni er
ríkissjóður ekki talinn eig-
andi togaranna.
Hér ber þeim því ekki sam-
an, skipaskránni og ráðherr-
anum.
En hvort sem ríkissjóður er
eigandi togaranna eða ekki,
þá eru ráðstafanir ráðherr-
ans gerðar í fullu heimildar-
leysi. Sé ríkissjóður eig-
andi skipanna, hafði ráðherr
ann enga heimild til að
leigja þau. En ef skipin eru
annarra eign, hafði ráðherr-
ann heldur enga heimild til
að veita eigendum þeirra lán
af ríkisfé.
Togarinn „Jörundur“.
Einn þátturinn í þessari
greinargerð ráðherrans er
um Akureyrartogarann „Jör-
und“. Þar segir m. a. svo:
„Eigandi togarans hafði
í höndum skiiyrðislaust
Ioforð framkvæmdastjórn-
ar deildarinnar (þ. e. Lands
bankastjórnarinnar) um
stofnián“.
Eftir Skúla Gnðmundsson.
Eg hefi ástæðu til að ætla,
að hér sé rangt frá skýrt.
A.m.k. hefi ég ekki fyrr heyrt
þess getið, að stjórn Lands-
bankans hafi ekki staðið við
loforð um lánveitingar, en
það er áður kunnugt, að eig-
andi togarans „Jcrundar"
hefir ekki fengið lán hjá
Stofnlánadeild Ltandsbank-
ans, heldur fékk hann stofn-
lán af ríkisfé hjá fyrrv. fjár-
málaráðherra Jóh. Þ. Jósefs-
syni, að upphæð 1 y2 millj.
kr., og var lán þetta veitt í
heimildarleysi.
t Svíþjóðarbátarnir.
í greinargerð Jóh. Þ. Jós-
efssonar er einnig getið um
lánin til eigenda Svíþjóðar-
bátanna, en þau lán voru
samtals yfir 7 millj. króna.
Engin heimild var heldur til
þeirra lánveitinga.
Aðeins útvaldir hljóta lánin.
Eins og áður er kunnugt
var Helga Benediktssyni út-
gerðarmanni í Vestmannaeyj
um neitað um lán í Stofn-
lánadeild Landsbankans út
á vélskipið „Helgi Helgason",
þó að hann hefði meðmæli
Nýbyggingarráðs á sír.um
tima. Þann 15. des. s.l. skrif-
aði H. B. fjármálaráðimeyt-
inu og fór fram á stofnlán
frá ríkinu út á skipið, með
j skírskotun til þess, að í árs-
skýrslu Landsbankans var
frá því skýrt, að rikið hefði
veitt stofnlán út á togara,
sem ekki fengu lán í Stofn-
lánadeildlinni.
Þessari máialeitun svaraði
fjármálaráðherra með bréfi
eftir áramótin. Ég hefi aírit
af því bréfi og birti það hér
á eftir:
Fjármálaráðuneytið.
Reykjavík, 3. jan. 1950.
Til svars bréfi yðar,
dags. 15. des. s.I., skaí yð-
ur hér með tjáð, að ríkið
veitir engin stofnlán^ énda
engin heimild til slíkra
Iánveitinga úr ríkissjóði.
Þar eð fé Stofnlánadeild-
ar sjávarútvegsins var
þrotið, hefir ríkið til bíáða
birgða veitt nokkrUm
kaupendum nýsköpunar-
togara þeirra, er ríkið lét
smíða, greiðslufrest á þeim
hluta kaupverðsins, er sam
svarar stofnláni. Ráðuneyt
ið hefir að auki haft milli-
göngu um Iánsútvegun út á
einn nýsköpunartogara,
sem alveg sérstaklega stóð
á um, en þessi afskipti rík-
isins af umræddum togara
kaupum eiga hvorki né
geta skapað fordæmi um
stofnlán úr ríkissjóði til
skipakaupa.
Björn Ólafsson.
(Sign.)
Magnús Jónsson.
(Sign.)
Til herra útgerðarmanns
Helga Benediktssonar,
Vestmannaeyjum. ________
Þannig hljóðar svarið. Ekki
ásaka ég Björn Ólafsson fyr-
ir það, þó að hann neitaðí
um lánið, þvi að eins og í
bréfinu segir, er engin heim-
ild til slíkra lánveitinga úr
ríkissjóði. En B. Ó. sleppir
því í bréfinu að geta um lán-
in til eigenda Sviþjóðarbát-
anna, sem fyrirrennari hans
í fjármálaráðuneytinu veitti.
Ekki gefur hann heldur nein
ar skýringar á því, hvers-
vegna eigandi togarans „Jör-
undar“ fékk ríkislánið. Það
getur líka vel verið eitthvað
óþægilegt að útskýra það,
hvers vegna eigandi „Jörund-
ar“ fékk lán úr rikissjóði
hjá fyrrv. fjármálaráðherra
Sjálfstæðisflokksins, en eig-
andi „Helga Helgasonar“
fékk það ekki.
(Fratnh. d 6. síðu.)
mynd
I Morgunblaðinu 13. þ. m.
birtist fréttaskeyti til Mbl.
frá Patreksfirði. Þessi frétta-
klausa er á engan veg merki-
leg, enda þótt úr henni megi
lesa flokkslegt oftraust.
Það var myndin, sem blað-
ið setur undir greinina, sem
vakti athygli- mina, og sem
mér finnst táknræn, fyrir það
málefni, sem hér um ræðir.
Það er ekki alveg rétt nið-
urstaða, sem fréttaritari Mbl.
hefir komist að, með það. að
andstæðingum Sjálfstæðis-
flokksins hér hafi reynzt ó-
kleift að fá menn á lista sina,
heldur vildu þeir alls ekki
stilla fram listum, enda þótt
þeir væru óánægðir með flest
ar gjörðir hreppsnefndar-
manna Sjálfstæðisflokksins,
sem öllu hafa ráðið hér s. 1.
kjörtímabil. Það eru miklu
fleiri en andstæðingar Sjálf-
stæðisflokksins, sem eru óá-
nægðir með stjórn sveitar-
málanna s. 1. kjörtímabil.
Það gat því vel farið svo, að
ihinn sjálfumglaði flokkur,
hefði ekki náð aftur hrein-
um meirihluta, ef andstæðing
ar hans hefðu stillt fram list-
um, og barist fyrir kosningu
sinna manna.
Það var einmitt þetta, sem
andstæðingar Sjálfstæðis-
flokksins á Patreksfirði vildu
ekki að ætti sér stað.
Hin dauða hönd íhaldsins,
sem Morgunblaðinu hefir tek
ist að fá svo ágæta mynd af,
hefir lagst með þeim þunga
á allt fjármálalíf, og alla
framtíðargetu Patrekshrepps,
s. 1. 4 ár, að erfitt verður úr
að bæta.
Andstæðingar Sjálfstæðis-
manna hér, vildu með engu
móti losa þá undan þeirri
skyldu, að bylta sér enn um
stund í bólinu, sem bráðlega
mun illþolandi, vegna óværð-
ar.
Sj álf stæðismenn grunaði
þessa hrekki, og gerðu ýtar-
legar tilraunir, til þess að fá
(nenn af öðrum flokkum á
lista með sér. en það tókst
ekki.
Þeim er því nauðugur einn
kostur. Að rétta sig við, eins
og mönnum sæmir, eða verða
sér til algerðrar háðungar,
með stjórn sína hér, sem því
miður margt bendir til, að
ekki geti öðruvísi farið.
Patreksfirði, 20. janúar 1950
Á. G. Þ.
GÓA KEMUR MEÐ gæðin sín, ’ svö framvcgis og kringum þessar
segir í gpmlu yísunni og við skul- ' stofnanir allar er mikil atvinna,
um vænta ókkúr> alls: hins bezta þó 'að þessi liður sé sennilega smá
af' henni :í þetta sinri; enda þótt vægilegur hjá hinu, að Reykja-
horfur'og útiit sé ef til vill ekki vík er miðstöð verzlunar og við-
I allra bezta lagi. skipta á íslandi.
ÞINGEYINGUR hefir skrifað
mér i tilefni af útvarpsumræðum
f yrir • bæ jarn ar s tjórnark osning a-rn - ^
ar í Reykjavík. Hann segir, að borg
arstjórinn hafi haldið því fram,
að útsvarsstiginn í Reykjavík væri
lægri en í öðrum íslenzkum kaup- j
stöðum, en aðrir hafi viljað lýsa j
þv£ á annan veg. Þykir honum, sem
þessir menn hafi gefið ósam- J
hljóða upplýsingar og veit ekki
hvað sannast er.
EG VÆNTI NÚ REYNDAR, að
síðan þetta bréf var skrifað hafi
Þingeyingur séð samhengi þessara
mála af blöðum, sem þá hafa ekki
verið komin til hans. En samt
skal ég ræða þetta lítils háttar
við hann.
Útsvarsstiginn í Reykjavík var
lægri síðastliðið ár en í öðrum
kaupstöðum, en útsvarsbyrði á
hvern bæjarbúa var meiri þar en
annarsstaðar. Skýringin á því, að
Reykjavíkurbær gat innheimt svo
mikla útsvarsbyrði með lægri stiga
en aðrir kaupstaðir, er vitanlega
sú, að hann hefir svo marga
tekjuháa gjaldendur og svo mörg
fyrirtæki á að leggja.
HÉR SKAL EG nefna dæmi um
útsvarsgreiðslur fyrirtækja, sem
reka skipti við allan landslýð, en
eiga heima í Reykjavík: S.Í.S. 150
þús. Olíufélagið h.f. 150 þús. Olíu- |
verzlun íslands 125 þús. Shell 100 (
þús. Egill Vilhjálmsson h.f. 80 þús. j
Flugfélag íslands 40 þús. Loftleiðir
h.f. 20 þús.
Svo má líka nefna Sláturfélag
Suðurlands með 85 þús. kr. út-
svar, Slippfélagið 70 þús., Smjör-
líkisgerðina h.f. 40 þús., Smjörlík-
isgerðina Ljóma 30 þús., Sælgæt-
isgerðina Freyju 58 þús., Víking-
ur sælgætisgerð 30 þús., Vinnu- j
fatagerð íslands 28 þús., Lakk-
og málningarverksm. Harpa h.f.
50 þús., Litir og Lökk h.f. 36 þús.
EG HÆTTI ÞESSARI upptaln-
ingu, en hér hefi ég nefnt af
handahófi nokkur fyrirtæki, sem
reka framleiðslu og verzlun fyrir
þjóðina alla eða að minnsta kosti
miklu víðar en í Reykjavík. Svo
má minna á allt starfslið opin-
berra stofnana, sem hefir tiltölu-
lega góð laun. í Reykjavík er há-
skólinn, ríkisútvarpið, stjórnarráð
ið, hæstiréttur, landsspítalinn og
SVO MÁ MINNA Á skiptiút-
svörin. Atvinnufyriftækin í Reykja
,vik-„háfh haft í þjónustu sinni
fjölda manns, sem á heima utan
bæjarins. Hundruðum saman búa
menn í Kópavogshreppi og Sel-
tjarnarneshreppi, en vinna í
Reykjavík og Reykjavík tekur
hluta af útsvörum þeirra. Eg veit’
ekki hvað þessi skiptiútsvör nema
samtals • miklu fyrir bæjarsjóð
Reykjavíkur, en það er mikil fjár-
hæð, sem þannig fellur til bæjar-
ins frá fólki, sem hann ber eng-
an kostnað af.
MENN EIGA MARGHÁTTUÐ
erindi til Reykjavíkur, Ijúf og leið.
Menn koma að sjá höfuðborgina,
skemmta sér og sjá frændur og
vini. Menn koma líka í viðskipta-
erindum og margskonar mála-
rekstri. Og menn koma í læknis-
leit. Reykjavík er ferðamannabær
og við það skapast mikil atvinna.
Það er ekki nema rétt að bærinn
hafi tekjur af því, en þetta er
þáttur í atvinnulífi og fjárhags-
lífi hans og því nefni ég hann hér,
að um sérstöðu nokkra er að ræða.
ÞINGEYINGUR á heima í
sveitahreppi virðist mér og hann
ætti að gera sér grein fyrir, hvern
ig útsvarsstiginn í sveitinni hans
væri orðinn, þegar þar væri búið
að jafna niður útsvörum, sem
næmu þúsund krónum á hvert
mannsbarn í hreppnum eins og
gert er i Reykjavík. Og hann
mætti svo gjarnan íhuga, hvort
munurinn á útsvarsstiganum hjá
flonum, eins og hann væri þá, og
útsvarsstiganum i Reykjavík,
myndi einungis stafa af þvi, að
stjórnvizka bæjarstjórnarinnar
tæki svona langt fram stjórnar-
hæfileikum hreppsnefndarinnar.
EG HEFI ORÐIÐ svona lang-
orður um þetta af því, að mér
finnst málið merkilegt og mér er
umhugað um að menn átti sig á
þessum hlutum. Eg fullyrði, að
Tíminn hefir aldrei ætlað sér að
villa menn í þessum sökum og ég
vona, að harm hafi bæði nú og
áður átt þátt í því að skýra þau
mál, sem um er rætt, en ekki
flækja, en þá kröfu á að gera til
almennra blaða.
Starkaður gamli.
AUGLYSING
Ríkisjarðirnar
Unaós og Heyskálar í
í Hjaltastaðahrepp í Norður-Múlasýslu eru lausar til
ábúðar í næstu fardögum.
Jörðinni Unaós fylgir reki og nokkur silungsveiði.
Komið getur til mála, að byggja jarðirnar saman.
Umsækjendur snúi sér til hreppstjóra Hjaltastaða-
hrepps, Sandbrekku.
Auglýsingasími Tímans 81300