Tíminn - 06.05.1950, Blaðsíða 5

98. blað
TÍMINN, laugardaginn 6. maí 1950
5
Lauyard. 6. maí
Verzlunarmálin og
Verzlunarfrumvarp Fram-
ERLENT YFIRLIT:
Rússneska herforingjastéttin
Stafar frfðnnm svfpuð hætta af henní mi
«8 þýzku herforfng.jastéttínnf á sinni tíð?
XJm langt skeið voru þýzku her-
foringjarnir sú stétt manna, sem
friðnum var talin stafa mest hætta
frá. Nú eru þeir úr sögunni í bili
sóknarflokksins hefir undan j en' upp hefir risið ný herforingja-
farið verið til 2. umræðu í
neðri deild. Við umræðuna
hefir komið óljóst fram, hver
afstaða annarra flokka væri,
enda hafa fulltrúar Sjálfstæð
isflokksins og Alþýðuflokks-
ins í fjárhagsnefnd látið ó-
gert að skila áliti um málið.
Hjá því geta flokkarnir þó
ekki komist að taka afstöðu
til þess, er atkvæðagreiðsla
fer fram að lokinni 2. um-
ræðu.
í fyrradag var búist við því
að atkvæðagreiðsla gæti far-
ið fram um frumvarpið. Þeir,
sem höfðu kvatt sér hljóðs
höfðu þá allir lokið máli sínu.
Þegar forseti var að því kom
■inn að hefja atkvæðagreiðsl-
una, kvaddi Stefán Jóhann
sér skyndilega hljóðs og
kvaðst óska eftir að fá að vita
um stefnu ríkisstjórnarinnar
í verzlunarmálunum áður en
atkvæðagreiðsla færi fram.
Spunnust síðan um það um-
ræður, sem hindruðu at-
kvæðagreiðsluna þann dag-
inn, en í gær var ekki fund-
ur í deildinni vegna fjárlaga
afgreiðslunnar í sameinuðu
þingi.
Það er augljóst mál, að fyr
irspurn Stefáns Jóhanns er
til þess eins framkomin að
reyna að tefja fyrir málinu
og helst svo lengi, að Alþýðu
flokkurinn geti komist hjá
því að taka afstöðu til þess.
Stefán Jóhann veit það
mæta vel, að um þessi mál er
ágreiningur í ríkisstj órninni
og þessvegna er það lagt fyr
ir þingið til úrskurðar. Frá
sjónarmiði Stefáns Jóhanns
ætti það einmitt að þykja
heppileg málsmeðferð, þar
sem stjórnarandstaðan á þá
að getar- komið því betur við
að láta taka tillit til sinna
sjónarmiða en ef ríkisstjórn
in leysir það einsömul. Með
tilliti til þessa er því ósk
Stefáns hins furðulegasta.
Þegar nánar er að gætt, er
framkoma Stefáns Jóhanns
hinsvegar ekki einkennileg.
Hún er einfaldlega sprottin
af því, að Alþýðuflokkurinn
hefir enga stefnu sjálfur í
verzlunarmálunum. í umræð
unum lét Ásgeir Ásgeirsson
það helst í veðri vaka, að A1
þýðuflokkurinn aðhylltist þá
stefnu í verzlunarmálunum,
er mörkuð var í frv., sem Emil
Jónsson flutti í fyrra. Það
frumvarp er hinsvegar í al-
gerri mótsetningu við tillög-
ur, sem Hannibal Valdimars-
son og Gylfi Þ. Gíslason fengu
samþykktar á flokksþingi A1
þýðuflokksins 1948. Sam-
kvæmt þeirri ályktun vill Al-
þýðuflokkurtnn stuðla að
þeirri skipan verzlunarmál-
anna, er tryggir neytendun-
um sem mest frjálsræði og
virðist því eiga fulla sam-
leði með Framsóknarflokkn-
um. Samkvæmt frumvarpi
Emils á hinsvegar að klafa-
binda neytendur og skipta
innflutningnum milli verzl-
ana í hlutfalli við fyrri inn-
flutning, án tillits til þess,
stétt, sem jafnvel er enn voldugri,
en það er rússneska herforingja-
stéttin. Svo getur hæglega farið,
að hún óski að beita vopnum sín-
um og valdi, jafnvel þótt leiðtogar
Rússaveldis væru því mótfallnir.
Sjálfir hafa forvígismenn Rússa
skýrt frá því, að nokkru fyrir styrj-
öldina hafi verið imdirbúin bylt-
ingartilraun, sem nokkrir herfor-
ingjanna stóðu að, og hlutust af
henni mikil og söguleg málaferli.
Sú saga getur átt eftir að endurtaka
sig, en með meiri árangri en þá.
Hér á eftir fer grein, sem nýlega
birtist í Berlingske Aftenavis um
þetta málefni.
Á VESTURLÖNDUM fylgjast
menn af mikilli eftirvæntingu með
því. sem gerist í Rússlandi. Það er
að vonum, því að þróun mála þar,
bæði stjórnmála, efnahagsmála og
hernaðarmála boðar hvers vænta
megi um frið eða styrjöld í heim
inum. Svo mjög eru örlög heimsins
bundin við þróunina þar. Athyglin
beinist einkum að kommúnista
fiokki landsins sem einn ræður
þessari 170 milljóna þjóð og þar
að auki nær til allra landa og allra
borga heimsins með áhrifum sín-
um á flokksmenn sína þar.
Yfirlit um slíkar athuganir, sem
skráðar hafa verið á síðastliðnu
ári, hafa nýlega birzt í útdrætti
í hernaðartímaritinu „Infantry
Journal" í Bandaríkjunum. Þar
kemur m. a. fram að undir ráð-
stjórnarskipulaginu heíir myndast
voldug herforingjastétt, sem heims
friðnum kann að geta stafað hætta
af.
Rússneskur herforingi tilheyrir
forréttindastétt. Lífskjör hans eru
mjög rausnarleg og rúm á rúss-
neskan mælikvarða. Hann getur
eytt sumarfríi sínu á baðströndun-
um á Krím og búið í auðmanna-
höllum keisaratímanna. Hann
stundar knattleiki ýmsa og veiðar,
en það eru skemmtanir, sem ekki
eru alþýðlegar í löndum kommún-
ista. Meðan almenningur iifir við
þau kjör, að víða eru sex. f jöl-
skyldur saman í sömu íbúð, hafa
liðsforingjar stighækkandi rétt til
húsnæðis í nýjum byggingum með
gasi, rafmagni, miðstöðvarhitun,
heitu vatni og baðherbergjum.
Réttur herforingjanna til að láta
almenna þegna í herþjónustu
vinna þjónustustörf fyrir sig er
takmarkalaus.
RÚSSNESKUR herforingi lifir nú
munaðarlífi, sem er fyllilega sam-
bærilegt við lífskjör herforingja á
keisaratímunum í Austurriki,
Þýzkalandi og Rússlandi fyrir 1914.
Trötsky og gömlu bolsévikarnir,
sem mynduðu hinn rauða her
bænda og verkamanna mynduðu
naumast þekkja rauða herinn eins
og hann er nú.
SÚ FORRÉTTINDASTÉTT, sem
rússneskir herforingjar mynda nú,
er árangur þeirrar ákvörðunar, sem
gerð var strax 1918, þegar Trotsky
sá, að þeir foringjar, sem hernað-
arráðið hafði sett yfir rauða her-
inn, voru flestir illa valdir til þess.
Til að bjarga byltingunni voru her-
foringjar frá keisarahernum tínd-
ir upp og gerðir hemaðarsérfræð-
ingar. Tallð er að þrír af hverjum
fjórum fyrstu foringjanna í rauða
hernum hafi áður gegnt embætti
í keisarahernum.
Herforingjaskólarnir héldu líka
gömlum kennslukröftum. Eftir því
sem tímar liðu varð stöðugt minni
líking með rauða hernum og þvi,
sem upphafsmennirnir höfðu ætl-
að. Árið 1925 voru herforingjarnir
viðurkenndir, sem sérstök stétt og
var það alveg nýtt í sögu bylt-
ingarríkisins.
Árið 1928 fengu herforingjar
kjör sín tryggð með tilliti til launa
og metorða.
Árið 1929 var sú ákvörðun gerð að
almennir borgarar skyldu risa úr
sætum, þegar herforingjar kæmu.
Jafnframt var það afnumið að
ávarpa herforingjana með titlin-
um félagi.
Árið 1935 voru tekin upp tignar-
heit og titlar frá keisaratímanum
og íburðarmiklir einkennisbuning-
ar.
Árið 1936 var skipt um nafn á
hernum og hann nefndur rauði
herinn en ekki hinn rauði her
bænda og verkamanna. Þá var hug
myndin um vopnað þjóðlið áhuga-
samra kommúnista búin að vera
Stalin hafði aðhyllzt að hafa skipu
lagðan, fastan her. Og á því sama
ári hætti flokkurinn að hafa bein
áhrif á heræfingarnar.
HREINSANIRNAR miklu 1937—
’38 sýna hve nærri lá að flokkur-
inn yrði litli bróðir í leiknum.
Þáverandi hernaðarfulltrúi Banda
ríkjanna, Faymonville ofursti, tel-
ur að hreingerningarnar hafi þrátt
fyrir allt ekki gert herforingja-
stéttii^ni mikið tjón. Hin nýja
herforingjastétt var orðin 20 ára
gömul og margir hinna yngri manna
tóku því fagnandi að losnaði um
þá gömlu svo að komist vrði í
þeirra tignarsæti.
Það var ætlast til þess í upp-
hafi, að drengir, sem hefðu misst
feður sína í stríði hefðu forgangs-
Afkróaðir þingmenn
og symfóníuhljóm-
sveitin
Sama daginn og Alþýðu-
blaðiff var aff býsnast yfir því,
að stjórnin bæri ekki fram
tiliögur um að færa saman
ríkisbákniff, var einn af þing
mönnum Alþýðufl. að laum-
ast milli þingmanna í bak-
sölum þinghússins og reyna
að fá þá til að leggja því lið-
' veizlu, að Alþingi bætti á rík-
isframfærslu nýrri stofnun,
sem í byrjun á ekki að hafa
minna en 45—50 manna starfs
lið á fullum launum. Þannig
vinna forkólfar Alþýðuflokks
ins nú að því að draga sam-
an ríkisbáknið.
Stofnunin, sem hér er um
að ræða, er symfóníuhljóm-
sveitin eða útlendingahljóm
sveitin, eins og hún er oft-
ast kölluð. Ætlunin er að fá
þingið til að taka upp 150
þús kr. fjárveitingu til lienn-
Herforingjar ráðstjórnarríkjanna ar á fjárlög þessa árs. Svo
nú eru yfirstétt, sem stjórnast af rnikil er laumumennskan, að
þjóðernislegum anda. Hin mikla ekki á ag flytja tillögu um
hætta er sú, að þessi stétt, — eins þetta fyrr en við 3. umræðu
Rússneskur hershöfðingi
í fullum skrúða.
rétt til að komast í liösíorlngja-
skóla ríkisins, þar sem uppeldi cg
undirbúningur til hermannlegs
frama byrjar við átta ára aldur.
Nú hefir þróunin hinsvegar orðið
sú, að synir herforingja hafa þar
forgangsrétt. Þannig er að myndast
forréttindastétt með erfðabundin
forréttindi.
og herforingjastéttlr annarra ríkja
oft hafa gert, — móti það and-
rúmsloft, sem steypi þjóðinni út i
styrjaldarbrjálæði.
hvort neytendur vilja skipta
við þær eða ekki. Frumvarp
Emils er þannig í fyllsta ó-
samræmi við stefnuyfirlýs-
ingu Alþýðuflokksins frá
1948.
Forvígismenn Alþýðuflokks
ins eiga enga sameiginlega
stefnu í verzlunarmálunum.
Til þess að opinbera ekki
þetta stefnuleysi enn augljós
legar vill formaður flokksins
komast hjá því að atkvæði
gangi um frumvarp Fram-
sóknarflokksins, láta Alþingi
ekki skipta sér af málinu og
fela það rikisstjórninni einni
til lausnar! Þetta er sannar-
lega ráðagóð og skelegg stjórn
arandstaða!
Með því að láta Alþingi
leysa verzlunarmálið, hefir
„verkalýðsflokkunum“ verið
gefið sérstakt tækifæri til að
hafa áhrif á lausn þess á
þann veg, sem væri umbjóð-
endum þeirra hagkvæmastar.
Ef þeir nota ekki þetta tæki-
færi og hindra þannig við-
unanlega lausn málsins taka
þeir á sig fulla ábyrgð á því,
sem á eftir kemur. Frá þeirri
ábyrgð geta þeir ekki komist
með neinum undanbrögðum.
Raddir nábúanna
Alþýðublaðið heldur þvi
fram, að gengislækkun
in hafi verið gerð með það
fyrst og fremst fyrir augum
að skapa stórútgerðinni óeðli
legan gróða á kostnað al-
mennings.
Eftir þessu að dæma, þarf
ekki að efa það, að það verð
ur mikill gróði hjá bæjarút-
gerðinni 1 Hafnarfirði i ár og
ætti þá líklegast að vera
óhætt fyrir bæjarstjórnar-
meirihlutann þar að lækka
aftur útsvcrin, sem nýlega
voru hækkuð furðulega mik-
ið.
★
Alþýðublaðið heldur áfram
að lýsa hækkunum þeim, sem
orðið hafa af völdum gengis-
lækkunarinnar. Hins vegar
gleymir það að minnast þess,
að Alþýðuflokkurinn
sinn bróðurpart i þessum
htekkunum. Alþýðuflokkurinn
stóð að 30% gengishækkun
dollarans á síðastliðnu hausti,
en vegna hennar hækkaði
innkaupsverð á öllum vörum
frá Ameríku og fleiri löndum
ekki minna en um 44%.
Það er afleiðing þessarar
gengisbreytingar, sem nú er
ekki síst að koma fram.
★
Alþýðublaðið lætur mjög af
því, þegar Stefán Jóhann var
að óska eftir stefnuyfirlýs-
ingu um verzlunarmálin á A1
þingi í fyrradag. Hins getur
það ekki, að Stefán var kaf-
rfóður, þegar hann var að
stynja þessu upp, en allur
þingheimur brosti. Það eru
nefnilega ekki nema öríáir
mánuðir síðan Stefán Jó-
hann var forsætisráðherra
ríkisstjórnar, sem enga
stefnu hafði í verzlunarmál-
um og skyldi því við þau í
fullkomnasta glundroða. Ann
ars var óþarfi að kima að
þessu, því að það er alveg
hárrétt af Stefáni að ætlast
til meira af öðrum en sjálf-
um sér.
fjárlagafumvarpsins í von
um, að í flaustrinu í þinglok-
in fáist fleiri til að bita á
agnið og minna verði um
raunhæfa athugun en ella.
Fyrir 3. umræðu á málið
lika að hafa hlotið hávís-
indalegan undirbúning, enda
sennilega ekki minni skipu-
lagsfrömuðir en aðstandend-
ur Stefs, sem hafa lagt á ráð-
in. Áðurnefndur þingmaður
Alþýðuflokksins er ekki nema
ein af mörgum „grenjaskytt-
um“, sem hér eru að verki.
Fyrir 3. umræðu á að vera
búið að fá nógu marga þing-
menn til að gefa yfirlýsingu
þess efnis, að þeir styðji til-
löguna. í því sambandi er
einn og einn þingmaður af
króaður af útvöldum „kunn-
ingjum“ í einu eða öðru
skúmaskoti þinghússins og
hann þar fenginn til að gefa
yfirlýsinguna eftir að búið er
að útlista málið fyrir honum,
sem stórfelldasta menningar-
mál og nær alveg kostnaðar-
lausu fyrir ríkið. Bara einar
skítnar 150 þús. kr., sem rík-
ið þarf að borga, og það er
ekki stór peningur nú í allri
verðbólgunni. Það drepur rík
ið aldrei. Og þingmennirnir
láta undan kunningjunum
einn af öðrum, unz búið er að
fá nógu margar yfirlýsingar.
Ekki verður sagt að þessi
undirbúningur sé stórmann-
legur, en hinsvegar bráðnauð
synlegur fyrir málið, því að
ekki mætti vænta því fram-
gangs, ef það hlyti raunhæfa
athugun og gagnrýni áður
en þingmenn hefðu tekið end
anlega afstöðu. Þá myndi
upplýsast að hér væri verið
að stofna til ríkisframfærslu
á stofnun, sem mun kosta
ríkið árlega 1.5—2 millj. kr.,
en ekki 150 þúsund kr„ eins
og sagt er meðan verið er að
smokka litla fingrinum í
vasa ríkissjóðsins. Á með-
an er sagt, að ríkisút-
varpið eigi ■ að borga svo
og svo mikið og Þjóðleikhús-
ið svo og svo mikið, en vit-
anlega borgar ríkið það alveg
eins og sitt eigið framlag,
þótt það verði fært á reikn-
ing stofnana þess. Um báð-
ar þessar stofnanir og þá
(FramhaM & 6. síðu.)