Tíminn - 30.06.1950, Blaðsíða 3

140. blað
TÍMINN, föstudaginn 30. júní 1950.
3
Launalögin og opin
berir starfsmenn
Eftir Pétur Pátursson
Grein þessi átti a3 birtast í -
„Morgunblaðinu“ og hafði próf.
Ólafur Björnsson tekið að sér
að koma henni á framfæri. Rit-
stjóri blaðsins, Epgurður Bjarna
son alþm. frá Vigur kvaðst sjálf
ur hafa skrifað ,,leiðara“ um mál
opinberra starfsmanna, auk frá
sagnar blaðsins af fundinum og
væri það nóg. Vitnaði í erfiða'
tíma, pappírsskort o. fl. Ákvörð- |
un hans í þessu máli varð ekki'
haggað, enda hefir hann valið |
sér kjörorðið „eigi víkja,“ þó
ekki beiti hann því með sama
árangri og sumir fyrri fulltrúar
Norður-Isfirðinga. —
Ritstj. þessa blaðs hefir góð-
fúslega leyft próf. Ólafi að birta
athugasemd við grein mína, ef
hann óskar þess.
Formaður B.S.R.B., Ólafur
Björnsson, prófessor, ritar í
Morgunbl. hinn 8. þ. m. um
fund opinberra starfsmanna,
er haldinn var 5. þ. m. í grein
arlok gefur prófessorinn sjálf
um sér eftirfarandi vitnis-
burð fyrir ritsmíðina: „Ég
held ekki að hallað hafi ver-
ið réttu máli í neinu í frásögn
minni af fundinum." Hvers
vegna er nauðsynlegt að taka
þetta fram? Má ekki vænta
þess, að formaður samtaka
opinberra starfsmanna skýri
satt og rétt frá, er hann fræð
ir almehning um málefni
skjólstæðinga sinna og stétt-
arbræðra? Ekki virðist það
fjarstæðukennt. að ætlast til
þess. „Skýzt þó skýrir séu“,
segir máltækið og á það við
um próf. Ólaf. Honum tekst
ekki í grein sinni að skýra
frá málefnum samtakanna*
án þess áð halla réttu máli
og skulu nú færð rök að því.
Til Iðnófundarins var boð-
að af stjórn B.S.R.B. og skyldi
ræða reglugerð er núverandi
ríkisstjórn hafði sett um leng
ingu vinnutíma skrifstofu-
fólks.
í launalögum þeim er sam-
þykkt voru á Alþingi 1945,
segir svo í 35. gr.: „Við samn-
ing reglugerðar samkv. lög-
um þessum, svo og við end-
urskoðun þeirra, skal jafnan
gefa B.S.R.B. kost á að fylgj-
ast með og fjalla fyrir hönd
félaga sinna um ágreinings-
atriði þau, sem upp kunna að
koma.“ Hér eru skýr og ótví-
ræð fyrirmæli löggjafans til
stjórnarvaldanna um að
virða rétt samtaka opinberra
starfsmanna. til áhrifa á
setningu reglugerða samkv.
launalögum. Þessi réttur var
viðurkenndur i framkvæmd,
er reglugerð um vinnutíma
var sett, í samráði við B.S.R.
B. hinn 11. marz 1946. Auk
þess sem hér segir, má benda
á það að B.S.R.B. hefir átt
2 fulltrúa f stjórnskipaðri
nefnd, sem fjallað hefir um
endurskoðun launalaganna.
Hefir því framkvæmdavaldið
viðurkennt aðild B.S.R.B.
einnig að því er varðar launa
mál. Með þessu var merkum
áfanga náð í starfi samtak-
anna. Um þetta þarf ekki að
fjölyrða. Mun flestum vera
ljóst, hvers virði það er, að
samningsréttur sé viður-
kenndur.
Mörgum brá þvi í brún,
er réttur B.S.R.B. var virtur
að vettugi af núverandi ríkis-
stjórn og ný reglugerð sett,
án íhlutunar bandalagsins.
Gegndi það meiri furðu, þar
sem vitað var, að formaður
B.S.R.B. próf. Ólafur Björns-
son, hafði unnið að frum-
varpi stjórharflokkanna um
gengislækkun og setið við-
ræðufundi um það með ráða-
mcnnum landsins, en var nú
ekki virtur svo mikils, að við
hann væri rætt sem formann
bandalagsins, þrátt fyrir ó-
tvíræð lagafyrirmæli þar um.!
Hagfræðingurinn Ólafur j
Björnsson virtist ástmögur j
ríkisstjórnarinnar, en • for-
maðurinn Ólafur Björnsson
ekki viðmælandi.
Hin nýja reglugerð var
byggð á samþykki Alþingis
við afgreiðslu fjárlaga nú í
vor, en þar var launaupp-
bót opinberra starfsmanna
bundin lengingu vinnutímans
hjá skrifstofufólki. Nú hagg-
ar þessi samþykkt Alþingis
ekki gildi launalaganna. Til
lagabreytinga þarf meira en
einfaldar samþykktir Alþingis
og ætti þingmönnum að vera
það ljósara en öðrum.
Rannsókn, sem fram fór s.
1. ár leiddi í ljós, að frá setn-
ingu launalaga 1946 höfðu
grunnlaun þeirra starfsstétta
sem njóta samningafrelsis,
hækkað um 22%, a.ð óbreytt-
um vinnutíma, en kjör opin-
berra starfsmanna rýrnað að
sama skapi. Launauppbót sú.
sem Alþingi samþykkti á s. 1.
ári var því engan veginn ó-
verðskulduð þóknun, heldur
síðborin leiðrétting á mis-
ræmi. Með samþykkt Alþingis
nú við afgr. fjárlaga er þessu
snúið í launalækkun hjá
einni starfsgrein, skrifstofu-
fólki, auk þess sem launa-
lögin eru brotin. Eins og kimn
ugt er, hefir frumvarp um
réttindi og skyldur opinberra
starfsmanna lengi verið í
smíðum og hefir Gunnar
Thoroddsen unnið að því,
um nokkurra ára skeið. Á-
kvæði launalaganna um samn
ingsaðild B.S.R.B. um vinnu-
tíma o. fl. eru einu réttindin
sem samtök opinberra starfs-
manna hafa áunnið sér. Með
tiltæki sínu er ríkisstjórnin
að svipta opinbera starfs-
menn þeim réttindum sem
löagjafinn hefir veitt þeim.
Baráttan fyrir þvi að ákvæði
launalaganna séu vift er ]aví
jíifnframt barátta um Tíf og
tilverurétt B.S.R.B. Hér er
því um einskonar prófmál
samtakanna að ræða og reyn
ir nú á hvort samheldni
starfshópanna og stéttar-
þroski einstaklinganna er sá,
sem hverjum samtökum er
hyggja á langlífi er nauðsyn-
legur.
Þannig er þá málum
háttað er stjórn B.S.R.B. bcð
aði almennan fund opin-
berra starfsmanna, til þess
að ræða hvernig snúast
skyldi við valdbeitingu ríkis-
stjórnarinnar. Nú mætti ætla
að stjórn bandalagsins hefði
fyllst « vígamóði og eggjað
félagana til samstilltra á-
taka, um að vernda fengin
rFramhald á 7. síSu.)
K.F.U.M.’s Boldklub
— Valur 1:1
Það er ekki beint gott að
gera sér grein fyrir styrkleika
KFUM-liðsins eftir þessum
leik, þar sem þeir komu sama
dag fljúgandi frá Danmörku
og því tæplega búnir að jafna
sig eftir ferðalagið. En lítil á-
stæða er þó til að óttast að
þeir fari héðan ósigraðir.
Danirnir er yfirleitt leiknari
með knöttinn en íslending-
arnir og samleikur þeirra er
virkari, sérstaklega notfæra
þeir sér möguleika kantanna.
En það sem Valur hafði fram
yfir þá í þessum leik var fyrst
og fremst kraftur og jafnvel
hraði og mun betra úthald,
en það gat legið í því að Dan
irnir voru þreyttir eftir ferða
lagið. Ástæða hefði verið til
Enn m Nasa frá Skarði
I grein minni í Tímanum 8.
þ. m. sannaði ég með vottorð-
um kunnugustu manna, að
þeir, sem héldu fram að Nasi
frá Skarði væri sonur Blesu,
er fluttist með mér til Suður-
lands, færu villir vegar. Síðar
tók ég fram í smágrein, að
Ásgeir Jónsson frá Gottorp
hefði ekki beitt mig neinum
þvingunum, er hann ræddi
þetta mál við mig. Þar með
hélt ég, að þetta mál væri út-
rætt við Ásgeir Jónsson. Svo
er þó eigi. Hann virðist að
vísu vera fallinn frá því, sem
hann áleit áður, að Nasi hafi
veriö í móðurætt kominn af
Blesu, en í þess stað hefir
hann nú fært í tal án þess að
fulyrða það þó, hvort föður-
ætt. Nasa sé ekki frá Blesu
runnin. Hann getur sem sé
að ætla að fleiri áhorfendur ekki enn trúað því til fulls, að
myndu koma á völlinn, en Nasi sé alls ekki af Blesu kom
þeir voru aðeins um 3500, og inn. Með þessu vill hann enn
má sennilega því um kenna draga í ef, að orð mín og vott-
að hér er ekki um fyrsta orð Lofts Bjarnasonar séu
flokks lið að ræða. sannleikanum samkvæmt.
í byrjun leiksins ná Vals- Við þessu vil ég aðeins segja
menn nokkrum góðum upp- . það, að ég hefi þar skýrt rétt
hlaupum og Halldór Halldórs frá, að Blesa og Nasi hafi ver-
son átti gott skot á markið, í ið með öllu óskyld, og stutt
sem danski markmaðurinn ' Þau orð mín með vottorði frá
varði mjög vel. En þegar KF, Lofti Bjaj;nasyni, og hygg ég,
UM-liðið var búið að átta sig aé enginn, sem þekkir hann,
á vellinum fór þeim að ganga ! efisf um sannsögli hans. Þetta
betúr. Upphlaup þeirra voru stendur óhaggað fyrir Ásgeiri
sæmilega uppbyggð, en nokk-! Jónssyni, þangað til hann
uð þver og leikmennirnir , sýnir fram á annað.
gerðu of lítlð að því að spyrna | H. J. Hólmjárn ráðunautur
á markið frá vítateig, en heiðrar mig með hálfs fimmta
reyndu í stað þess að leika j dálks grein í Tímanum 20. þ.
nær markinu. Mestan þátt í m- Segir hann, að ég hafi ráð-
upphlaupunum áttu innherj-j izt harkalega á sig í grein
ar KFUM, en þeir fengu að! minni 8. þ. m. og geri tilraun
leika lausir og yfirleitt voru , til að ærumeiða sig. Þykja
framverðir Vals ekki virkir, honum það harðir kostir,
í leiknum. Þegar 30 mín. voru einkum þó það, að ég hafi bor
liðnar tókst Dönum að skora.
Hægri útherji lék inn í víta-
iö sig þeim sökum, að hann og
aðrir hafi haldið því fram, að
teig og spyrnti snöggt á mark , Matthías Jónsson hafi rænt
eða stolið frá mér folaldi, þ.
e. folaldi Blesu, drepið folald
frá sér, en vanið mitt folald
undir í staðinn. Krefst hann
ið. Erni tókst að verja og
fór knötturinn í stöngina og
til Jörgen Hilberg, sem skall-
aði í mark. í þessum hálf-.
leik tckst Jóni Þórarinssyni: Þess> að ég taki þetta aftur
vinstri bakverði Vals, tvisvar j fyrir 25. þ. m., að öðrum kosti
að skalla knöttinn frá á! muni hann stefna mér fyrir
marklínu og á Jón heiöur ummælin, krefjast rannsókn-
skilið fyrir góðar staðsetn- ar homs f málinu, ummæl
ipgar í þessum tilfellum.
í seinni hálfleik náði Val-
ur mun betri leik og leikur-
inn fór að me§tu fram á vall
arhelmingi KFUM. Valsmenn
fengu ágæt tækifæri til að
skora, en markskot þeisra
voru léleg. Þá var einnig leið
inlegt að sjá hvað þeir léku
Ellert oft rangstæðan og var
það mest vegna þess hvað
þeir voru seinir að gefa
knöttinn til hans. Síðast í
leiknum var úthald KFL'M
alveg á þrotum og náði Val-
ur þá mörgum mjcg hættu-
legum upphlaupum og í einu
þeirra tókst Halldóri að skalla
í mark, eftir mjög nákvæma
sendingu frá Ellert fyrir mark
ið. Leikurinn endaði því 1:1
og er það réttlát úrslit eftir
gangi hans.
Þessi leikur var sá lang-
bezti, sem Valur hefir náð í
sumar og var það mest fyrir
rétta uppstillingu á liðinu.
Halldór Halldórsson var bezti
maðurinn á vellinum og var
dugnaður hans frábær. Guð-
mundur og Ellert áttu
ágætan leik, en Sveini og
Gunnari tókst ekki vei upp.
í vörninni var Einar ágætur
og bjargaði oft vel og Jón
(Framhald á 6. siðu.)
annað en það, sem í öðrum
tölulið stendur. En það er
hann, sem býr það til, að ég
hafi borið þetta á sig, og berst
síðan eins og ljón við aö slá
niður sinn eiginn hugarburð.
Hann er eins og mennirnir í
þjóðsögunum, sem vöktu upp
drauga og urðu síðan að hafa
sig alla við að kveða þá sjálf
ir niður aftur. Síðan heimtar
hann, að viðlögðum málaferl
um og hörðum refsingum, að •
ég taki það aftur, sem hann
býr til sjálfur. Ég verð því að
segja honum það, að ég mun
ekkert taka aftur. Ég get ekki
tekið það aftur, sem ég hefi
aldrei sagt. Hann verður að
eiga það við sjálfan sig, sem
er hans eigin hugarórar og
ekkert annað.
í fyrri grein minni eignaði
ég söguna um folaldsdrápið
ekki neinum ákveðnum
manni, nafingreindum né ó-
nafngreindum. En fyrst ég
fer að ræða þetta mál á ný,
skal ég taka fram, að enginn
hinna nafngreindu manna
hefir borið þá sögu, svo að ég
viti til, heldur eru það hinir
ónafngreindu menn, sem ég
minntist á í grein minni.
Reiðubúin er ég til að nefna
nöfn þeirra, þegar mér þykir
henta, en mun þó ekki gera
það að þessu sinni.
Þá.skal ég snúa mér að því
eina atriði, sem ég hefi borið
á H. J. H., að hann segist hafa
séð Narfastaða-Kúfu, er hann
hafi verið sex ára gamall, seg
ist muna vöxt hennar svo vel,
að hann fullyrði, að hún hafi
haft sama vaxtarlag og Nasi
og sýni það skyldleikann. Um
þetta atriði segir hann svo:
„Ég þekki vel ættartölu
Nasa eins og hún var gefin
upp í bókum og hefi aldrei
talið ástæðu til að ætla að þar
sé ekki rétt og samvizkusam-
lega skýrt frá.“
Hér neitar H. J. H. því, að
hafa verið einn þeirra manna,
er hafa borið brigður á móð-
urætt Nasa. Með þetta telur
hann sig víst geta sloppið. En
sannleiksgildi þessara orða
hans skal ég sýna með eftir-
farandi vottorði:
„Ég undirritaður votta hér
með að gefnu tilefni, að H. J.
Hólmjárn, ráðunautur, hefir
fullyrt við mig, að stóðhest-
urinn Nasi frá Skarði væri
sonur Sveinfríðar-Blesu frá
Viðvík. Eina ástæðan, sem
hann færði fram þessu til
in dæmd dauð og ómerk og
mig dæmda í hæstu sekt. Má
því sjá, að mikið stendur til.
í grein minni nefndi ég
fjóra menn með nafni, er
haldið hefðu fram ásamt fleir
um, sem eru ekki nafngreind-
ir, að Nasi hafi verið sonur
Blesu. Síðan standa þessi orð:
„Ekki báru þessir allir fyrir
sig sömu rökin, en hin helztu, i sönnunar var sú, að hann,
sem fram komu voru þessi:
Síðan kemur í fjórum tölu-
liðum, en ekki nefnt, hvað
hver hafi sagt, nema hvað
annar töluliðurinn er hafður
eftir H. J. H. einum. Að öðru
leyti er ekki nefnt, hvað hver
hafi sagt. Þetta hélt ég, að
allir mundu geta skilið. Þó
hefir það reynzt H. J. H. of-
vaxið. Heldur hann, að ég
hafi borið á sig ekki aðeins
það, sem í öðrum tölulið
stendur, heldur líka það, sem
er í hinum þriðja og fjórða.
En þetta er vitanlega hin
mesta fjarstæða. Allir, sem
þetta lesa, hljóta að sjá, að
H. J. H. er ekki eignað neitt
annað en það, sem nafn hans
oU stendur við, þ. e. annar tölu-
liðurinn; og þetta veit ég, að
H. J. H. skilur líka, ef hann
athugar málið. Ég hefi því
aldrei borið né mér dottið í
hug að bera á H. J. H. neitt
sex ára gamall, hefði séð
hryssu, sem Blesa var komin
af, Narfastaða-Kúfu, og hafi
síðan endurþekkt vaxtarlag
hennar í Nasa, er hann sá
hann síðar.
Þetta er ég reiðubúinn að
staðfesta með eiði, fef nauð-
syn krefur.
Reykjavík, 22. júní 1950.
Birgir Kristjánsson.
Ég skal ekkert um það segja,
hvort H. J. H. hefir haldið
þessu fram við fleiri menn.
En þvi aðeins hefir hann full-
yrt það við þennan eina
mann, að hann hefir þá talið
þetta fullvíst .Hitt er annað
mál, að hann virðist nú hafa
látið af þessari skoðun, eins
og vænta mátti, er ég lagði
fram vottorð kunnugustu
manna. En það frelsar hann
ekki frá því, að hann hefir
(Framha'á á 7. siðu.)