Tíminn - 30.06.1950, Blaðsíða 4

4
TIMINN, föstudaginn 30. júní 1950.
140. blaff
Kirkjumálanefndin frá
Norðurlöndum
Einu sinni hér um árið —
á undan útvarpi en á eftir
símanum — var ég staddur
erlendis um þær mundir sem
verið var að kjósa alþingis-
menn „uppi á íslandi.“ Auð-
vitað langaði mig til að frétta
um þær kosningar og leit-
aði frétta í aðalblöðum lands
ins. Eftir langa leit fann ég
í einu þeirra — en engu öðru
— getið um þær, raunar þó
með smæsta letri sem blað-
ið átti. Vinur minn þarlend-
is heyrði mig spyrja eftir
blaðinu á járnbrautarstöð og
spurði mig: ,,Því kaupið þér
þetta blað?“ — Það var sem
sé ekki talið vinveitt kristin-
dómi — í þá tíð. — „Af því
að það er eina blaðið hér-
lendis, sem virðist muna eft-
ir því þessa dagana, að ís-
land sé til,“ svaraði ég. — En
það er liðin tíð, sem betur
fer.
Um þessar mundir mun fs-
land nefnt oft í flestum blöð
um Norðurlanda að minnsta
kosti. Sendinefndir og ýms-
ar heimsóknir merkra manna
erlendra eru svo tíðar. Og
gestirnir fara ekki dult með
hvernig erindi þeirra er tek-
ið. Það sá ég t. d. á símskeyti,
sem framkvæmdastjóri
Kirkjumálanefndar Norður-
landa sendi fréttamiðstöð
sænskra blaða um leið og
nefndin fór heimleiðis á
þriðjudagsmorguninn 27. þ.
m. Hún kom hingað sunnu-
daginn 18. júní og var svo
önnum kafin, oft fram um
og eftir miðnætti, að henni
veitti ekki af ,,að fara heim
og hvila sig.“
Líklega hefir þorra manna
ekki verið vel ljóst að þar
voru úrvalsmenn á sviði
kirkjumála á ferðinni. Björk-
quist Stokkhólmsbiskup, for-
maður nefndarinnar, er t. d.
talinn meðal fremstu skóla-
manna Sviþjóðar. Hann kom
á fót „Sigtúnastofnuninni"
fyrir eitthvað 25 árum. Þykir
sá skóli svo mikil fyrirmynd,
að erlendir skólamenn koma
þangað úr ýmsum löndum.
Álit hans meðal kennimanna
sænskra, má nokkuð marka
af þvi, að þeir kusu hann til
biskupsstóls í höfuðborg
sinni, þótt hann væri „leik-
maður,“ eða gamall óvígður
guðfræðikandídat. Þóttu það
tíðindi til næsta bæjar — um
Svía, er telja prestsvígslu
meira virði, en nágrannar
þeirra.
Harry Johansson tók við
skólastjórn á eftir í Sigtún-
um. Hann er og athafnamað-
ur um mannúðar- og kirkju-
mál. Þýzkur háskóli sæmdi
hann doktorsnafnbót í vet-
ur sem leið. — Sr. Finn Tul-
inius prestur á Sjálandi, kom
honum í bréfasamband við
mig í haust sem leið viðvikj-
andi þessari heimsókn.
Prófessor Regin Prenter frá
Árósum, er talinn í fremstu
röð í guðfræðivísindum Norð-
urlanda. Hann var eini nefnd
armaðurinn, sem áður hafði
ísland séð, og kann íslenzku
svo vel, að hann gat flutt
stólræðu í Laugarneskirkju
á íslenzku. Man ekki eftir að
ég hafi fyrri heyrt erlendan
Eftir sóra Sig'urbjörn Á. Gíslason.
kennimann prédika á mínu
máli.
Kristján Hanson skrifstofu
stjóri í kirkjumálaráðuneyti
Norðmanna hlaut þann vitn-
isburð kunnugra áður en
hann kom: ,,Það er óhætt að
treysta þeim manni bæði i
trúmálum og öðrum góðum
málum.“ Þeir, sem kynntust
honum hér I bæ, fallast fús-
lega á það. Síðasta dvalar-
dag nefndarinnar ætlaði
viðtökunefndin að sýna gest-
unum bæinn og umhverfiö,
en Björkquist biskup tók um
6 stundir dagsins til að ræða
um nánari tengdir við kirkju
vora. Hanson skrifstofustjóri
lagði til í þeim efnum, að
komið yrði á mannaskipt-
um milli Norðmanna og ís-
lendinga til fyrirlestrahalda
um kirkjuleg mal. „Að því
mun ég vinna, er heím kem-
ur,“ sagði hann.
Marjonen prófastur frá Ár-
bæ í Finnlandi kvartaði und-
an því fyrsta daginn, að hann
hefði haft of stuttan undir-
búningstima til fararinnar,
væri því „alókunnugur ís-
landi,“ sömuleiðis yfir hinu,
að dönskuna skildi hann tæp
ast, og ætti því erfitt með
að fylgjast með umræðum
okkar. En þetta breyttist
brátt til batnaðar, — og þeír,
sem kynntust honum, sau, að
erkibiskup Finna hafði valið
vel, er hann kvaddi hann til
fararinnar. „Ég vona, að þið
lítið inn til mín ef þið komið
til Árbæjaír“ — Turku, er
finnska nafnið — sagði hann
við okkur. Hann var eini
nefndarmaðurinn, sem mat-
aðist daglega með íslenzkum
sveitapresti, sr. Jónmundi
Halldórssyni. — Býst ég við
að sú viðkynning verði þeim
báðum minnisstæð.
Konur þeirra Björkquists
biskups og Johanssons for-
stjóra voru og I förinni. Þær
>,stóðu ekki í skugganum"
hvorki i trúmálum né öðru.
Það varð ég bezt var við í
förinni í Vatnaskóg. Og ég
sá ekki betur en vinur minn
sr. Friðrik Friðriksson tæki
fljótlega eftir biskupsfrúnni,
þegar þangað kom. Björk-
quist biskup var sá eini, sem
ekki tók þátt I þeirrí för.
vegna þreytu. En hins vegar
þá samferða sr. Tulinius, frú
hans og sr. Dag Möiler, báð-
ir prestar 1 Danmörku, en að
nokkru leyti af íslenzkúm
ættstofni. Eru þeir báðir
miklir íslandsvinir og gest-
risnlr við íslendinga í Dan-
mörku.
Sendinefndin fór hingað á
kostnað heimamanna sinna
og bað ekki um neina gest-
risni hérlendis, en Sigurgeir
biskup gekkst fyrir því, að
dvölin hér yrði þelm kostn-
aðarlaus. Kom þá bókagjöf
mikil frá Svíum og Norð-
mönnum til biskupsskrifstof-
unnar.
Biskupshjónin • sænsku
bjuggu hjá Sigurgeiri biskupi
Johanssons hjónin hjá sr.
Jóni Auðuns, Prenter hjá sr.
Garðari Svavarssyni, Hanson
hjá sr. Jakobi Jónssyni og sr.
Marjonen hjá Gísla syni
mínum.
Nefndinni var boðið til
Gullfoss, Þingvalla, Hlíðar-
enda í Fljótshlíð og í Vatna-
skóg. í þeirri för komu þau
að Saurbæ, „prestsetri Hall-
gríms Péturssonar.“ Kunni
nefndin svo vel sig hjá pró-
fastshjónunum í Saurbæ,
eina prestsetrinu, sem hún
heimsótti, að þegar ég var að
hvetja til heimferðar um kl.
11 að kvöldi, var mér svarað;
„Nóttin er björt á íslandi,
svo ekkert liggur á.“
,,Þið megið ekki sýna þeim
Skálholt,“ var sagt við oss,
sem fórum með nefndinni til
Geysis og Gullfoss. Og einnig:
„Það er of mikið á gestina
lagt, að fara með þá í Vatna-
skóg sama daginn og þeir
prédika i kirkjum bæjarins
og sitja á eftir í miðdegis-
verði hjá sendiráðinu og öðru
stórmenni.“
En þessir tveir staðir: Skál-
holt og Vatnaskógur með
fjölmenninu, sem þar yar á
trúmálafundi, munu samt
verða gestunum minnisstæð-
astir. „Vér verðum að hjálpa
til að endurreisa Skálholt og
koma þar á fót kristilegri
miðstöð fyrir öll Norðurlönd“,
sagði Björkquist. - Og skeyt-
ið, sem Johansson sendi
sænskum blöðum, sýndi að
tilætlun er að hefjast þegar
handa um það mál.
Um Vatnaskógsmótið og
starfið, sem við það er tengt
beinlínis og óbeinlínis, var
og margt talað hlýlega. En
jafnframt var um það spurt,
hvort „bibliu samlestrar“ og
svipað kristilegt sjálfboða-
starf færi ekki víðar fram en
meðal þess unga fólks, sem
þangað sækir árlega.
Ef bardagarnir í Kóreu
kveikja ekki allsherjarbál
svo að allt fari úr skorðum,
verður þessi heimsókn bless-
unarrík fyrir kirkju vora og
kristnihald. Um það er ég
sannfærður. Skoða það bein-
linis sem guðsgjöf, eina af
mörgum, að hafa fengið tæki
faeri til að stuðla að henni —
áður en ég fer alfarinn.
Það sagði ég biskupi Björk-
quist, er hann spurði mig.,
„hve mér litist á allar þessar
ráðagerðir.“
Menn tala um stríð, og það er
ekki ástæðulaust, því að ófrið-
ur er hafinn í Kóreu. Enginn
veit ennþá hvað víðtæk styrjöld
verður úr því. Stórveldi Engil-
saxa hafa ákveðið að veita íbú-
um Suður-Kóreu lið til að halda
landi sínu og sjálfstæði. Rússar
kalla slíka íhlutun griðrof. Og
sumir óttast, að nú sé í raun og
veru hafin styrjöld milli Rússa
og lýðræðisþjóðanna.
Og Reykvíkingar tala um það,
að innan skamms muni ósköp-
í in dynja yfir. Eftir nokkra daga
(verði sprengjum kastað á Reykja
vík, kjarnorkusprengjum eða
vetnisspr eng j um.
Um slíkt er vitanlega erfitt að
spá og þó að litlar líkur sýnist
til að búast við slíku næstu vik-
urnar, erum við auðvitað í
hættu, ef til heimsstyrjaldar
dregur. Þá eru allir í hættu,
hvar sem þeir búa, þó að sleppt
sé öllum ýkjufregnum um gjör-
eyðingu allrar jarðar.
Við slupppum vel í síðustu
styrjöld, en ég veit ekki hvernig
það hefir verið metið. Sumir
segja, að við hefðum haft betra
af eyðileggingu og mannraun-
um sprengjuárása og bardaga.
Vera má, að enn verði tækifæri
til að þeir fái bænheyrzlu. Aðrir
halda, að nógir peningar séu
leiðin til fullkomnunar. Þar sem
fólkið hafi nóg að bíta og
brenna séu engir vondir. Þar
sem fólkihu liði vel séu engir
glæpir framdir. — Ég veit ekki,
hvort þeim finnst menning Is-
lendinga hafa dafnað síðasta
áratug í hlutfalli við auraráðin.
Sjálfsagt eru þeir til líka, sem
segja, að íslenzka þjóðin hafi
vanmetið og vanþakkað þá náð
og líkn, sem hún naut í síðustu
styrjöld, svo að það sé ekki að
undra, þó að guðsdómur gangi
yfir hana. Þetta allt og margt
fleira ræða menn nú, en enginn
veit hvað morgundagurinn ber
í skauti sínu.
Ég veit, að okkur hefir margt
farizt fávíslega og við höfum að
ýmsu leyti af litlu að státa. Þó
getum við sjálfsagt gert eitt-
Fasteignasöfu-
miðstöðin
Lækjargötu 10 B. Siml 6536
Annast sölu fastelgna,
sklpa, blfrelða o. fl. Enn-
fremur alls konar trygging-
ar, svo sem brunatryggingar,
lnnbús-, líftryggingar o. fl. 1
umboðl Jón Finnbogasonar
hjá Sjóvátryggingarfélagl ís-
lands h. f. Viðtalstími alla
virka daga kl. 10—5, aðra
tlma eftlr samkomulagl.
hvað í líkingu við þjófinn
Grafar-Jón, þegar sálusorg-
ari hans spurði hann á bana-
sænginni, hvort andskotinn
væri nú að sækja eign sína, og
Jón benti á fósturbörn sín og
sagði: — Þessi halda mér upp
úr. — Islenzka þjóðin er hjálp-
söm og þrátt fyrir alla hennar
léttúð, sem fjarri mér sé að
mæla bót, þá hefir hún oft sýnt
mannslund og vilja til hjálpar
og þarf ekki að nefna nein ein-
stök dæmi um það, og ekki skal
það leiða til ofmetnaðar.
En í sambandi við styrjaldar-
hættu vildi ég minna á það, að
við erum alltaf í lífshættu. Við
vitum aldrei hvort við lifum til
morguns. Dauðinn er náttúru-
lögmál í tilveru okkar og verður
ekki umflúinn. Þá skuld eiga all
ir að gjalda. Að vissu leyti er
okkur ekki vandara um en öðr-
um þjóðum að búa undir morð-
vopnunum.
Þetta er ekki sagt til að fegra
stríðið, sem er bæði ónáttúrlegt
og glæpsamlegt. En ég bið ykkur
að fyrirgefa, þó ég segi, að mér
finnist dauðinn ekki vera það
versta í sambandi við styrjaldir.
Hitt er miklu ægilegra þegar of-
stækið og hatrið ranghverfir
mannssálunum, svo að siðmennt
aðir menn breytast og verða að
grimmum villidýrum. Það er sú
hlið stríðsins, sem ec, ægilegust.
Þjáningin er sár og ranglætið
er viðbjóðslegt, en ægllegust eru
mannskemmdaráhrifin.
Gætum við svo ekki hugsað
okkur aíf reyna, hvað sefn að
höndum ber, að verjast því, sem
ægilegast er í þessu öllu saman?
Enginn veit sína ævina fyrr en
öll er. Það er í sjálfu sér ekkert
kappsmál að lifa einhvern á-
kveðinn árafjölda, nema lifað
sé fyrir einhvern tilgang. En við
höfum menningu að vernda og
ávaxta og sú menning hvílir
fýrst og fremst á andlegum
þroska og sálargöfgi einstakling
anna. Það er andlega lífið, —
mannssálin, sem við ættum að
reyna að vemda í lífi og dauða,
— stríði og friði.
Starkaður gamli.
Orösending til bænda um
Borgarf jörö, Mýrar og Dali
Kaupum þvegna og óþvegna vorull fyrir mjög hátt
verð. Ullin sótt heim til þeirra sem óska, sé bílfært að
bænum.
Verzlunarfélag Borgarfjarðar h.f.
Borgarnesi. Sími 4 og 44.
>♦♦♦♦♦♦♦♦
Frestið ekki lengur, að gerast
áskrifendur TÍMANS
Auglýsingasími Tímans 81300