Tíminn - 03.08.1950, Blaðsíða 3

167. blað
TÍðlINN, fimmtudaginn 3. ágúst 1950
3
íslendingaþættir |
f$$55555$5^555S55555i»''
Sjötug: Arnfríður Sigurgeirsdóttir, skáld-
kona, Skútustöðum
Mikilhæfasta kona Mývatns
sveitar er sjötug, Arnfríður
Sigurgeirsdóttir, skáldkona á
Skútustöðum.
Hún er fædd á Arnarvatni
1 Mývatnssveit 1. ágúst 1880.
Foreldrar hennar voru Sigur-
geir Guðmundsson Tómasson
ar frá Kálfaströnd og Kristín
Sigurðardóttir kona hans af
Skútustaðaætt. — Foreldrar
hennar voru lengst af í vist
á Arnarvatni og þar dó móðir
hennar, 21. febr. 1895. Ólst
hún þar upp með föður sin-
um þar til hún flutti til Ak-
ureyrar vorið 1901. Þar dvaldi
hún í tvö ár, en flutti þá í
Helluvað. Þar átti hún heima
í 10 ár og þar giftist hún
12. nóv. 1911 Þorláki Jónssyni
Hinrikssonar bónda á Hellu-
vaði. Þaðan fluttu þau í Skútu
staði vorið 1913 og þar hefir
hún átt heima síðan. Fengu
þau hluta af prestsetrinu til
íbúðar meðan prestlaust var,
en sú ábúð framlengdist þótt
prestur kæmi og bjó Þorlákur
þar sem leiguliði prests til
dauðadags, 15. ágúst 1930. —
Börn áttu þau fjögur og eru
þessi:
Jón, fæddur 17. maí 1912,
bóndi á Skútustöðum, ókv.
Geirfinnur. f. 6. júlí 1914,
d. 12. jan. 1942. Fórst hann
af slysi í fárviðri.
Málfríður, f. 14. ágúst 1917,
gift Sigurði Stefánssyni frá
Haganesi, bílstjóra á Skútu-
stöðum.
Kristín, f. 8. maí 1920, gift
fíigmundi Halldórssyni, kaup-
manni í Reykjavík.
Eftir fráfall Þorláks bjó
Arnfríður áfram á Skútustöð-
um. Hefir Jón sonur hennar
nú fengið þennan jarðarhluta
til nýbýlis og reist það. Hefir
Arnfríður dvalið hjá honum
en þó oft timum saman hjá
Kristínu dóttur sinni í Reykja
vík.
Þetta er ágrip ævisögu
hennar, það sem kirkjubækur
og manntöl sýna. Við það
finnst mér ekkert óvenjulegt
eða frábrugðið ævikjörum
annarra sveitakvenna. Hún
hefir leyst öli sín skyldustörf
af hendi með heiðri og sóma,
og auk þess sinnt félagsmál-
um, verið forstöðukona kven-
félags um alllangt skeið.
En það er fleira, sem um
hana þarf að segja. Hún hef-
ir stundað ljóðagerð um langt
skeið, og komizt þar svo langt
að sagt hefir verið um hana,
að hún mundi yrkja bezt ís-
lenzkra kvenna. (Vilhjálmur
Þ. Gislason í útvarpinu). —
Meðan hún var ung vinnu-
kona á Helluvaði fóru að
koma í blöðum kvæði eftir
hana. Mun Þorsteinn Gíslason
hafa fyrstur birt kvæði henn-
ar I Óðni. Vöktu þau strax
athygli nokkra og var því þá
spáð, að hún mundi komast
langt, ef áfram yrði haldið í
þá átt. Eru til fagrar og hrif-
næmar myndir í kvæðum
hennar frá þeim ár
um, af hásumaryndi undir
miðnætursól á grasafjalli og
glæstar lýsingar af þeim, sem
kemur í hlaðið á hvítum hesti.
Eða innsýnin í ævi Grafar-
landa-Björns, sveinsins, sem
andaðist einn í auðn og
öræfum og var jarðaður í Mý-
vatnssveit, næstum því eins
og óþekkti hermaðurinn er-
lendis. ■
Arnfríður flutti oft kvæði
á samkomum hér í sveit, og
man ég það, sem barn, hvað
fólk var hrifið af því, þegar
það kom heim af samkom-
unum, ef Fríða hafði flutt
kvæði þar.
Býst ég við því, að hún hafi
á þeim árum Jiugsað um
margt í fjarlægð ,og man ég
það, að talað var um, að
hún mundi ætla til Ameríku.
En þá var fjöldi fólks héðan
úr sveit fyrir fáum árum flutt
til Ameríku og var litið á það
sem glæsta framtíð að vera
þar, en jafnframt fylgdi því
alltaf söknuður, ef einhverjir
hurfu þangað.
En Arnfriður fór ekki til
Ameríku. Hún varð bónda-
kona í þessari sveit, og hélt
áfram að yrkja með búsönn-
unum. Þegar hið vinsæla rit
Hlín hóf göngu sína, var í
einu af fyrstu heftunum
kvæði, sem sýnir viðhorf
hennar til starfsins og ævi-
kjaranna. Kvæðið „Þar eru
allir sem vinir“ endar á þess-
um orðum:
„Sæl ég gengi að svefni
sonum uppkomnum frá.
Ef ég vissi að vekti
vorhlý minning þeim hjá“.
Árin liða. Hún mætir margs
konar mótlæti og lífsreynslu.
Hún missir eiginmann sinn,
þegar búskapur þeirra stend-
ur með mestum blóma, en
drengirnir ekki af unglings-
aldri. Hún missir son sinn á
28. ári vofveiflega. En ljóða-
disin er henni holl. Hún yrk-
ir sitt sonartorrek eins og Eg-
ill Skallagrímsson. Hún erfir
mann sinn svo fögru ljóði að
af ber. Er þar til sígilt hugg-
unarljóð þeim, sem fyrir ást-
vinamissi verða. Endar það
á þessu gullfagra erindi,
byggðu á trúar -og sigurvissu
kærleikans:
Engu er lokið, ástin þín sem
fyrrum
umvefur mig á heiðum aftni
" kyrrum.
Mætumst í bæn við barna
okkar rekkjur,
brostinn er hvorki stór né
lítill hlekkur.
Ennþá hafa ljóð hennar
ekki verið prentuð sem bók.
En hér og þar í blöðum, tíma-
ritum og safnritum, en þó lík-
lega mest óprentað. Vissa er
fyrir þvi að ljóð hennar yrðu
fögur og ágæt ljóðabók. Hins
vegar er spurningin sú, hvort
þjóðin kann á þessum tíma
að meta slíkan fjársjóð. En
sárt þykir mér að vita til þess,
að hún skuli aldrei hafa feng
ið neina opinbera viðurkenn-
ingu .Hún gnæfir þó nokkuð
hátt yfir suma, sem fengið
hafa rithöfundarstyrk nú hin
seinustu árin. En þetta er
kannske fyrir það, að hún er
ekki höfundur að neinni bók.
En þeir, sem úthluta slíku,
ættu að lesa fleira en sein-
ustu bækurnar sem komið
hafa út.
VATNASKÓGUR
í 150. tbl. Tíman, 13. júlí
1950 er talað um starf KFUM
í Vatnaskógi.
Það skal fram tekið að það
voru 5000 skógarfurur er
gróðursettar voru á vegum
KFUM í Vatnaskógi í vor, en
ekki 3000 sem greint er frá
í greininrii.
Á s.l. vetri náðist samkomu
lag um framtíð Vatnaskógar
við hlutaðeigendur, en sem
kunnugt er liggur Vatnaskóg
ur í landi Saurbæjar á Hval-
fjarðarsetrönd.
Lagði KFUM fram 20 þús.
krónur og fékk þar með full
umráð yfir Vatnaskógi. Um
rædd greiðsla er skaðabótafé
til Saurbæjar fyrir skóginn
og er greidd í eitt skifti fyrir
öll, enda er hér um mikið og
gott land að ræða.
Að samningum loknum um
framtíð Vatnaskógar annað-
ist skógrækt ríkisins allar
girðingaframkvæmdir á sinn
kostnað, og framseldi girðing
una að verki loknu í hendur
KFUM til fullra umráða.
Vatnaskógur er án efa eitt
bezta land sem völ er á til
skógræktar, og er því mjög
ánægjulegt að KFUM skuli
hafa fengið þetta stóra og
góða skógarland til fullra um
ráða.
Á næstu árum mun verða
plantað barrplöntum í Vatna
skóg í stórum stíl og vinnu-
aflið verður að sjálfsögðu ung
menni þau er dvelja á vegum
KFUM í hinum stóru og veg-
legu húsakynnum þeirra í
skóginum.
Hér er um að ræða eitt
ákjósanlegasta verkefni fyrir
unglingana, og af reynslu
minni af starfi þeirra í vor
við plöntun á skógarfuru, er
það trú min að KFUM eigi
eftir að vinna stórvirki á sviði
skógræktar næstu ár og áður
en langir tímar líða verði
hlíðarnar fögru umhverfis
skála KFUM, vaxnar greni og
furuskógum, í stað kræklóttra
birkihrísla er bera fortíðinni
órækt vitni um meðferð á ís-
lenzku skógunum á liðnum
öldum. KFUM á þakkir skilið
fyrir stórhug sinn í þessu
máli.
Daniel Kristjánsson.
Gryffurnar á Brekku
Fáefn orð tim greln Kristjáns á jfrekk.g
Vegna þess að ég gerði at-
hugasemd við efnisþsta við-
komandi tveimur votheys-
greyfjum, sem reistar voru á
Brekku á Ingjaldssandi, skrif
ar Kristján Guðmundsson,
bóndi þar, langa og ekki til-
takanlega prúðmannlega
grein í síðasta laugardags-
blað Tímans. Eftir upplýsing
um þeim sem fyrir lágu hafði
mér virzt að til votheysgryfj-
anna á Brekku hefði ekki ver
ið vandað svo sem þurfti og
listi sá sem birtur var um
steypuefni til gryfjanna mjög
varhugaverður. Taldi ég mér
skylt, starfs mins vegna, að
gera nefndar athugasemdir.
Eftir grein Kristjáns að
dæma virðist það heldur ekki
hafa verið vanþörf, því að
nú kemur það upp úr köfun-
um, að 10—13 rúmmetrar af
grjóti hafa verið notaðir í
votheysgryfjurnar á Brekku,
en frá því var ekki skýrt í
greininni, þar sem efnislist-
inn var birtur. Þetta eitt
nægði til þess að gera efnis-
listann stórlega villandi, þar
sem þetta grjót var hvorki
meira né minna en full 25%
af heildarefni gryfjuveggj-
anna. Kristján virðist ekki
sjá neitt athugavert við
þessa miklu grjótnotkun, þó
er það staðreynd, að hvergi
er varhugaverðara að nota
grjót en í votheysgeymslur.
Stafar það af því, að grjót-
notkun torveldar mjög allar
tilraunir við að gera steyp-
una vatnsþétta, en sýrur vot-
heysins hinsvegar stórskað-
legar ef þær komast inn í vegg
ina og grotna þeir þá í sund-
ur.
Um járnbinding segir nú
Kristján að hann hafi verið
mestur efst í gryfjunni. Þetta
er nákvæmlega öfugt við það
sem ætti að vera. Langmest
reynir á steypuna í neðan-
verðum gryfjum, bæði vegna
jarðvegsþunga og útþrýstings
votheysins, en þessi útþrýst-
ingur getur stundum orðið
full 40% vatnsþrýstings við
sömu aðstöðu.
Kristján segir, að það hafi
aðeins verið efst, að veggirnir
í gryfjunum á Brekku voru
15 sentímetrar að þykkt, en
neðst séu þeir 25 sentimetrar.
Upplýsingar þær, sem ég
hafði um þetta, hafa því ver
ið rangar. Þó fer því víðs
fjarri að sementsmagn það,
sem upphaflega var tilgreint,
passi við rúmmál raunveru-
legrar steypu, eftir þeim
blöndunarhlutföllum, sem
Kristján nú gefur upp, og
munar það tonnum, hvað
upp á vantar af sementi, ef
rét er frá greint um steypu-
hlutföll.
Það virðist hinsvegar ekki
vera hin sterka hlið Krist-
jáns að greina nákvæmlega
frá og fara samvizkusamlega
með heimildir og mætti sem
dæmi nefna eftirfarandi: í
' athugasemd minni sagði ég
| orðrétt: „Ragnar á Brekku er
myndar- og dugnaffarbóndi,
en hann hefir flaskaff á þvi,
aff treysta um of á eigið
byggjuvit“. Út af þessum
orðum leggur svo Kristján og
segir orðrétt í grein sinni:
„En eina synd drýgir Ragnar
og flestallir bændur, aff dómi
Þóris, og hún er sú, aff þeir
(Framhald á 6. slðu.J
Nýir búfræðingar
Nú á seinni árum hefir Arn
fríður safnað ýmsum fróðleik
um ættfræði, menn og mennt
ir seinustu aldar. Þeim, sem
til þekkja,- og fást við slíkt,
kemur saman um það, að allt
sem hún hefir undir hönduni
á því sviði, sé óvenjulega á-
reiðanlegt. Sýnishorn af þessu
kom út í Kirkjuritinu síðast
liðinn vetur: Aldarminning
Árna prófasts Jónssonar á
Skútustöðum.
Enginn kann betur að segja
sögur en hún og standa henni
alveg ljósir fyrir hugskots-
sjónum atburðir, sem hún
heyröi sagt frá í barnæsku
sinni. Svo vel segir hún frá
t. d. brúðkaupsveizlunum, er
hún var í barnið, að það er
eins og að þær séu nýliðnar.
Ánægjulegt er að koma á
heimili hennar og sjá hana
umkringda hópi barnabarna
sinna, og sjá það með hve
mikilli athygli þau hlusta,
þegar amma segir sögu.
Margir hugsa til hennar í
dag með innilegu þakklæti og
óska henni allra heilla á þess-
um tímamótum.
1. ágúst 1950.
Pétur Jónsson
í vor brautskráðust eftir-
taldir búfræðingar frá Bænda
skólanum á Hvanneyri:
Ástvaldur Ingi Guðmunds-
son, Ártúni, Ingjaldssandi V.-
ísafj arðai’sýslu.
Bjarni Guðmundsson, Bæ,
Kaldrananeshreppi, Strand.
Bjarni Hermannsson, Leyn-
ingi, Saurbæjarhreppi, Eyjaf.
Daníel Friðrik Ingvarsson,
Reykjavík.
Egill Jónss. Hoffelli, Hornaf.
Austur-Skaftafellssýslu.
Erlendur Halldórsson, Dal,
Miklaholtshreppi, Snæf.
Gísli Angantýr Magnússon,
Botni í Arnarfirði, Barðastr.s.
Guðbjartur Gíslason, Öl-
keldu, Staðarsveit, Snæfells-
nessýslu.
Guðfinnur Jónsson, Vest-
mannaeyjum.
Guðmundur Lárusson, Eyri,
Flókadal, Borg.
Guðmundur Theodórfsson,
Bjarmalandi, Axarfirði, Norð-
ur-Þingey j arsýslu.
Guðmundur Þorgrímsson,
Síðumúlaveggjum, Hvítársíðu,
Mýrasýslu.
Gunnar Marteinsson, Hálsi,
Kinn, Suður-Þingeyjarsýslu.
Halldór Sverrir Magnússon,
Ketilsstöðum, Hvammssveit,
Dalasýslu.
Hákon Vilhjálmsson, Haf-
urbjarnarstöðum, Miðneshr.,
Gullbringusýslu.
Helgi Valdimarsson, Kolla-
fossi, Miðfirði, V.-Hún.
Ingólfur Guðni Björnsson,
Hnjúkum, Blönduóshreppi A-
Húnavatnssýslu.
Jón Kristófer Magnússón,
Melaleiti, Melasveit, borg.
Magnús Óskarsson, Kópa-
vogi, Kjósarsýslu.
Sigmar Pétur Pétursson,
Hafursá, Vallahreppi, S.-Múl.
Sigvaldi Jónsson, Þorunn-
arseli, Kelduneshr., N.-Þing.
Sverrir Björnsson, Brautar-
holti, Staðarhr., V.-Hui .
Tómas Gíslason, Melhól,
Meðallandi, V.-Skaft.
Þorgils Gunnlaugss., Sökku,
Svarfaðardal, Eyjafirði.
Þorgrímur Jónsson, Jarls-
stöðum, Aðaldal, S.-Þing.
Þormóður Ingi Pétursson,
Hafursá, Vallahreppi, S.-Múl.
Björn Kristjánss., Reykjav.
Gunnlaugur Vilhjálmsson,
Laugabökkum, Árnessýslu.
Hagalin Þ. Kristjánsson,
Tröð, Önundarfirð.
Halldór Jónsson, Jaróbrú,
Svarfaðardal Eyjafirö:
Haraldur Sæmundss, Kletti
Gufudalssveit, Barö.
Kristinn Björnsson, Hlíðar-
enda við Akureyri.
Svavar Björnsson, Sleð-
brjótsseli, Hliðarhr., N.-Múl.
Vilhjálmur Þórsson, Bakka,
Svarfaðardal, Eyjafirðj.
Þorkell Bjarnason, Laugar-
vatni, Árnessýslu.
Síðast taldir 9 búfræðingai?
luku bóklegu nánji á einum
vetri.
Verðlaun fyrir ágætar ár-
angur i námi úr verðiauna-
sjóði bændaskólans. íengu
þeir Ástvaldur Guðmundsson
og Sverrir Björnssfni.