Tíminn - 30.11.1950, Blaðsíða 5

268. blaff
TtMINN, fimmtudaginn 30. nóvember 1950.
5,
Fimntíud. 30. név.
..Stóra” ræðan
H!Á að fækka prestum eða
endurskipuleggja starfið?
Alþýðublaðið segir, að Stef
án Jóhann Stefánsson for-
maður Alþýðuflokksins hafi
haldið eina af sínum „stóru“
ræðum, þegar þing flokksins
hafi verið sett um helgina.
Þaö segir jafnframt, að það
hafi verið aðalinntak ræðunn
ar, að „allt, sem Alþýðuflokk-
urinn sagði fyrir um afleið-
ingar gegnislækkunarinnar,
væri komið fram.“
Eftir sóra Jakoli Jónsson
nýtist sem bezt.
•Síra Jakob Jónsson ræðir
í þessari grein um presta- ]
fækkunarfrumvarpið, og presta, tilfærzlu prestssetra, Hér hefði þurft nefnd með
leggur til, að ekki sé dreg- ! bygginga og ræktunarþörf á miklu viðtækara verkefn;.
ið úr starfskröftum þjóð-! hverju prestssetri“. Á grund- Hvorki ég né prestar yfir-
kirkjunnar, heldur sé rann velli þessara athugana gerir leitt munu vera á móti bví
sakað vandlega, hvernig nefndin ýmsar tillögur um skilyrðislaust, aið prestakall
kirkjulegt starf verði end- J byggingar penmgshúsa á e3a prestakcll séu lögð niður
urskipulagt með það fynr prestssetrum .landsins, og eða prestssetur færð t ef
augum, að kraftarmr hag- leiði ég minn hest alveg frá nauðsyn krefur eðlllegt
þvi að geta nokkurs tU um þyk r Qg é skal taka það
w ,.. . það, hvort þær áætlanir muni fram að ég er ekki reiðubú-
Fynr nokkrum dogum barst reynast réttar. Vil ég gera ráð inn ’ mmla ð ð ót
mer í hendur plagg, sem eg fyrir, að svo sé, og taka það hverjum atriðum fyr=r i
Þessu til sönnunar nefnir get ekki stillt mig um að gera trúanlegt, að útgjaldaaukn-
b.a5iS m. á. Þá fullyrftingu athugasembir W. ,f ske ingin frá þvi, sem nb er.: "Sar Sm afvea
ræðumanns, að verðhækkan kynni, að það yrði til þess að mundi nema 120 þúsund krón t h t ?
ir á erlendum vörum hafi orð ýta undir einhverja fleiri að um á ári. Það er þá t;l þess , t pr - ;qo.qíq „itthVQir Qf
ið miklu meiri en höfundar taka málið til íhugunar. að hafa upp þessar krónur, b nrestaköllum' niðiir
gengislækkunarfrumvarpsins Kirkjumálaráðuneytið ber að ellefu prestaköll eru lögð|L„ kkiP b h f,
sögðu fyrir, og hafi þannig fram frumvarp um að leggja niður. Og ekki aðeins það, I, ‘ h1tt ’ K hpt+5 „klll.
sannast það, er Alþýðuflokk- niður hvorki meira né minna samkvæmt bréfi nefndarinn! ’ t h„„„ Q* tintl *
urinn sagði við samþykkt. frv. en ellefu prestaköll víðs vegar ar tn ráðuneytisins er gert j t kið L ’ P . , . 'f„
Hrnn „stóri“ ræðumaður get- um landið. Nú er ekki svo að r4ð fyrir þvi. að á móti þessu ! t hp11H Wir ,slL7kQ
ur þess hins vegar ekki að þess skilja, að kirkjumálráðherra Vegi „margfaldlega“ sá sparn 1 e a p] o-
ar verðhækkanir stafa ekki hafi tekið.,þetta upp hjá sjálf aður beinn og óbeinn, sem af
S.K.T. Kabarettirai
Á laugardagskvöldið var
hcfðu templarar frumsýningu
á kabarett sínum í Iðnó.
S. K. T. hóf þessar kabarett-
sýningar í fyrra og gáfu þær
góða raun, voru allvel sóttar
og vöktu almenna ánægju,
svo að ákveðið var að halda
þessum þætti skemmtana-
lífsms áfram.
Að þessu sinni má segja, að
vel sé vandað til sýninga og
skemmtiatriða. Fyrst er leik-
þáttur eft’r Loft Guðmunds-
son er nefnist Eplin. Leik-
endur eru Nína Sveinsdcttir
og Árni Tryggvason. Þessi
þáttur er prýðilegur, léttur og
fyndinn, gamansemin græsku
laus en markviss enda tóku
áhorfendur honum vel. Næst
lék Bragi Hlíðberg á harmon-
iku og er Bragi svo kunnur
fyrir le k sinn, að óþarfi er
að kynna hann. Þá sýndi ung
frú Sigríður Ármann dans við
mikla hrifningu áhori’enda.
hema sumpart frá gengislækk
uninni, heldur rekja einnig
rætur til almennra verðhækk
ana erlendis, er Kóreustyrj-
öldin og aukin stríðshætta
hafa orsakað. Þann hlutn
verðhækkunarinnar er vissu
léga ekki hægt að skrifa á
reikning gengislækkunarm.n-
ar, nema hinum „stóra“ ræðu j hafsmönnum frumvarpsins
manni takist að færa rök aðium fjandsamlegt hugarfar i
um sér, heldur virðist frum- því íeiðir, ef prestaköllunum
varpið til orðið fyrir áeggjan yrði fækkað. Þess vegna verð
nefndar einnar, sem kallast ur mér á að spyrja: Hvert á
skipulagsnefnd prestssetra. í að ávísa því fé, sem afgangs
henni eru þrír menn, þar á verður, og nemur þannig
meðal bæði skrifstofustjóri mörgum sinnum meiru en
kirkjumálaráðuneytisins og þVk sem spara þarf vegna
biskupsritari. Hér virðist því gripahúsanna á þeim prests-
ekki vera hægt að bregða upp setrum, sem fá að standa?
Á það að vera hreinn gróði
því, að Kóreustyrjöldin sé
ekki sprottin af yfirdrottnun
arstefnu kommúnista, heidur
sé hún eins og annað illr, af-
leiðing gengislæjckunarinr.ar
á íslandi!
Alþýðublaðið segir, að hirn
„stóri“ ræðumaður hali til
frekari sönnunar máli sínu
brugðið upp mynd af þvi,
hvernig nú sé ástatt í fjár-
írags- og atvinnumálum lantís
ins. Hann hafi bent á erf’ð-
Ieika bátaútvegsins, gjald-
eyrisskortinn, vöruþurrðina,
svarta markaðinn, vaxandi
atvinnuleysi o. s. frv. Allt
þetta séu afleiðingar gengis
lækkunarinnar.
Það skal vissulega viður-
kennt, ,að þjóðin horfist nú
1 augu við mikla erfiðieika
í fjárhags- og ^tvir.numál-1 stand prestssetranna i land-
um sínum. En það er með t inu, mcguleika á fækkun
cllu rangt að skrifa þesa erf
iðleika á reikning gengis-
lækkunarinnar, heldur eru ástatt, ef ekki hefði verið ráo
þeir þrátt fyrir hana. Erfið- j ist í gengislækkunina á síð-
leikarnir stafa af því, að á [ astl. vetri. Þá hefði öll út-
undanförnum árum hefir-ver ' gerð óhjákvæmilega stóðvast.
ið rekin alröng fjármála- j Þá hefði engin síldveiði orðið
stefna, sem gerði gengislækk í sumar, engin karfaveiði og
garð krikjúnnar. Auk. þess er
kirkjumálaráðherrann for-
maður stjórnmálaflokks, sem
er nýbúinn að samþykkja það
á fjclmennu þingi að styðja
þjóðkirkju íslands. Ég vil því
taka það fram undir eins, að
jþessar athugsaemdir, sem ég
geri hér, etú;(jheldur ekki sett
ar fram af löhgun til þess að
fjandskapast við alla þessa
ágætu kirkjunnar menn, held
ur af því að mér finnst, að
þetta mál ætti að skoðast
undir öðru,. sjónarhorni en
þeir virðast álfta.
Til hvers vár skipulags-
nefndin sett?
Að sögn hennar sjálfrar hef
ir hún „unnið“ að því að
kynna sér eftir föngum á-
fyrir ríkissjóðinn? A að verja
því til einhverra málefna-
flokka, óskyldra kirkjunni,
eða á að verja því til þarfa
kirkjunnar á einhvern ann-
an hátt? Þessu þyrfti nefndin
að svara, ef almennir borgar
ar eiga að geta áttað sig á
því, hvað til stendur, og hver
er hinn raunverulegi tilgang
ur frumvarpsins. Af því sem
fyrir liggur, virðist skipulags
nefndin hafa verið sett til
þess eins að finna ráð til að
byggja Ijós og hlöður á prests
setrum, og síðan til þess að
reikna út, hve mörg presta-
köll þyrfti að leggja niður, til
þess að fullnægja hinum fjár
hagslegu krcfum, og gefa
drjúgan skilding umfram. Lát
um þetta gott heita, ef ekki
hefði verið þarna staðar num,
ið og ekki skágengin önnur
sjónarmlð.
unina óhjákvæmilega, og
þangað rekja flestir erfiðieik
ar, sem þjóðin glímir nú við,
rót sína. Þeir flokkar, sem nú
flotinn lægi nú bundinn í
hcfn. Sú mynd, sem Stefán
Jóhann dró upp af atvinnu-
leysinu og gjaldeyrisskort-
lítilmannlegir í því máli. Þeir
sátu í ríkisstjórnum þeim, er
stjórnuðu öllu út í ófæruna.
Þá undu þeir hlut sínum hið
bezta. Þegar svo allt var stöðv
að og hrunið eitt blasti við,
kirkja er ekki aðeins þetta(
eða hitt prestakall með svo
eða svo mörgum sálum held-
ur stofnun, sem nær yfir aílt
landið, og á að vinna vevk
sitt með alla þjóðina í huga.
Sé þessi stofnun allt í elnu
svift allt að tíunda hluta
starfskrafta sinna, verður
að leita til þess ann-
arra orsaka en þeirra, sem
greinargerð frumvarpsins ger
ir'ráð fyrir. Eitt er að mfnnsta
kosti víst, að þannig mundi
ekki vera farið að gagnvarr
sumum öðrum stofnunum,
svo sem bönkum, skcmmtun
arkerfinu, fræðslukerfinu og
svo framvegis. Hvenær hefir
það verið haft á orði hjá
hinu opinbera, að til þess að
bæta kjör barnakennara,
þyrfti að leggja niður allt
að því tíunda hluta allra
kennaraembætta og rýra
starfskrafta stéttarinnar að
því skapi? Og hafa þó kennar
ar svipuð byrjunarlaun og
prestar. Hvenær hefir það
heyrzt, að ekki mætti bæta
manni við 1 Útvegsbankann,
nema um leið væri „lagður
niður“ maður I einhverju úti
búi Landsbankans? Þegar um
þessar stéttir er að ræða,
ríkja miklu eðlilegri sjónar-
mið, sem hver maður getur
fallist á, svo lengi sem ekki
er það neyðarástandí land-
inu, að beinlínis þurfi að
hefta svo að segja allar fram
kvæmdir í opinberri félags-
þjónustu. Ávallt er fyrst uni
það spurt, hvers sé þörf fyrir
stofpanirnar í heild sinni.
Begga og Bjartur
Þessu næst kom örstuttur
leikþáttur er nefndist Óvænt
heimsókn. Má raunar segja,
að sá þáttur hafi verið hið
eina, sem misheppnað var á
skemmtun þessari og væri
miskalaust, þótt hann væri
brott felldur.
eru í stjórnarandstöðu, voru inum nú, er ekki nema svipur
þátttakendur í stjórn og'hjá sjón í samanburði við
höfðu jafnvel stjórnarforustu
meðan þessari rcngu fjár-
málastefnu var fylgt. Til
þess að leyna þessari sskt
sinni, reyna þeir nú að færa
allar misfellur á reikning
gengislækkunarinnar.
Sú helstefna í fjá’-málum,
sem fylgt hefir terið undan-
farin ár, var búin að koma
fjármálum og atvinnHmálum
landsins þannig, þegar stjórn
Stefáns Jóhanns gaf.st upp,
að ekki var um annað að
velja en algera stöðvun eða
gengislækkun eða aðra
slíka neyðarráðstöfun. Það,
það, sem þá hefði orðiö. Og
slíkt neyðarástand hefði ó-
hjákvæmilega skapast, ef
fylgt hefði verið stefnu AI-
þýðuflokksins, sem barðist
gegn genginslækkuninni og
benti ekki á neitt annað úr-
ræði í staðinn. Þessu neyðar
ástandi héfir gengislækkun-
in afstýrt, þótt hún hafi ekki
reynzt fullnaðarbót á þvi
öngþveitisástandi, er búið var
að skapa.
Það er af þessum ástæðum,
sem formaður Alþýðuflokks-
ins getur aldrei haldið „stóra“
ræðu um gengislækkunina,
skárust þeir úr leik, neituðu
að taka þátt í nokkrum við- | Þar Sí3m starfshættir hafa
reisnarráðstcfunum og settu breytzt frá ÞvI- sem áður var-
sem vantar í hina „stóru“ þótt Alþýðublaðið reyni að
ræðu Stefáns Jóhanns, er | láta líta svo út. Forustumenn
mynd af þvf, hvernig nú væri Alþýðuflokksins verða alltaf
sér sem aðalmark og mið að ó
frægja það, sem gert var, án
þess að benda á nokkur önn-
ur úrræði í staðinn. Þannig
hugðust þeir að vinna upp
tapað traust og álit vegna
þjónustunnar við auðstéttir
landsins á liðnum árum. Al-
þýðustéttir landsins munu
hins vegar sjá við slíkum leik
araskap. Alþýðan krefst þess,
að forustumenn hennar sker
ist ekki úr leik, þegar vand-
inn er mestur, heldur leggi
sig þá fram til að reyna að
tryggja hlut hennar. Ábyrgð
arleysi Alþýðuflokksforingj-
anna seinustu mánuðina mun
rýja þá þeirri litlu tiltrú, sem
þeir nutu, ef þeir sjá ekki
að sér og taka upp manndóms
meiri og heilbrigðari vinnu-
Ibrögð.
hefir verið tekið tillit til þess.
Það heíir meira að segja ver
ið fjölgað kennurum í
stærstu kaupstöðunum, án
þess að um leið væri heimtað,
að nauðsynleg kennsla félli
niður í sveitum landsins. Á
ég hér meðal annars viði
kennslu í ýmiskonar sérgrein
um og störf, sem ekki voru til
innan kerfisins fyrir fáein-
um árum. Þannig á einnig að
fara að í sambandi við kirkj-
una. Á þessum umbrotatím-
um hefðum við þurft nefnd,
sem kalla mætti skipulags-
nefnd kirkjumála, og hefði
það verkefni, að kynna sér,
hvaða breytingar væru nauð-
synlegar á starfsháttum kirkj
unnar, og hvernig starfskröft
um hennar yrði sem bezt nið
(lcfviahLUi á 6. slðu.)
Jan Morávek leikur á kúst-
skaft.
Tvísöngur Svanhvítar Egils-
dóttur og Einars Sturluscnar
var einhver allra ánægjuleg
asti þáttur þessarar skemmt
unar, enda eru hér fágaðir
listamenn á ferð. Tóku áheyr
endur söng þeirra með fcgn-
uði og urðu þau að syngja
mörg aukalög.
Þá kom leikþáttur er nefnd
ist Begga og Bjartur ©g voru
leikendur Nína Sveinsdóttír
og Baldur Hólmgeirsscn. Var
hann sæmileg skemmtun en
mesta ánægju vakti smellinn
gamanbragur um útvarps-
stjóra og skrifstofustjóra út-
(Framhald á 7. siðu.)