Tíminn - 20.01.1951, Blaðsíða 4

TÍMINN, laugardaginn 20. janúar 1951.
16. blaff.
Þrjú dagskrármál
Mér þykir hlýða, að birta
hér stuttorðar athugasemdir
um þrjú óskyld mál, sem nafn
mitt hefir nokkuð verið
nefnt í sambandi við í blaða-
ukrifum.
Æskulýðshöllin og
bindindið.
Stjórn B.Æ.R. birtir í blöð-
um i gær frásögn um það,
að bandalag æskulýðsfélaga í
Reykjavík hafi ætlast til þess
jg hugsað' sér að væntanleg
æskuiýðshöll verði bindindis-
nús. í>ví til sönnunar er með-
al annars vitnað í ræðu, sem
íormaður B.Æ.R. flutti 29. maí
1949 en þar segir:
„Hvaða foreldrar vilja
sieppa hendinni af börnum
sínum er pau hafa náð ungl-
mgsaldri? Stendur þeim á
sama, hvert unglingarnir
ieita í tómstundum sinum?
Þangað sem vínið flóir og oft
er leikið á lökustu strengina,
eða þangað, sem umsjón verð-
ar falin úrvalsmönnum og
aldrei má koma dropi af á-
tengi inn fyrir veggi og allt
a að miða að því, sem gott er,
nollt og fagurt?"
Mér dettur ekki annað í
hug, en petta sé mælt af full-
um heilindum. En það hafa
ika veríð sögð í fullri alvöru
mörg góð og fögur orð um
oindindisáhrif íþróttafélag-
anna og stjórn Í.S.Í. er nýbú-
in ai$ gera ályktun í þá átt.
pað er því að afneita reynsl-
anni að halda að tilvitnanir
j. ræðu einstakra manna, þótt
agætir séu, gildi sem ákveðin
samþykkt.
Eg sagði í Tímanum um
daginn, að ég vissi, að marg-
ir ætluðust til þess, að æsku-
lýðshöllin yrði bindindishús,
en það ætluðust líka margir
cil þess, að íþróttafélögin og
5.U.F. rækju ekki vínsölu til
fjáröflunar. Það er engin bind
anai samþykkt, þó að ætlast
sé til einhvers.
En fyrst það er svona mik-
ill einhugur um bindindið í
jeskulýðshöllinni innan þeirra
íélaga, sem nú keppast um á-
iengissölu, er sennilega óhætt
að treysta því, að á næsta
pingi bandalagsins verði
gerð einröma samþykkt um
að safna fé til æskulýðshall-
arinnar á þeim grundvelli, að
nún verði bindindishús, þar
sem „aldrci má koma dropi
af áíerigi inn fyrir veggi.“
Það var vel mælt hjá for-
manni. —
Ég alit, að greinargerð, B.
Æ.R., sanni það, sem ég hefi
sagt um þetta mál, og ég mót-
mæli fullyrðingu Alþýðublaðs
ins, þar sem sagt er að „dylgj
ar“ mínar séu „rakalausar.“
Min skoðun í málinu styðst
enn við fullgild rök.
Það er skylt að tortryggja
i þessum efnum þá menn og
þau félög, sem sækjast eftir
pvi, að hafa vínveitingar á
skemmtunum, þrátt fyrir
góða meiningu annarra á-
gætra manna og falleg orð í
xæðum þeirra.
Þar með læt ég útrætt um
þetta atriði.
Ölíufélagið og siða-
vendni mín.
Bæði Mbl. og Þjóðviljinn
hafa gert mér þá sæmd að
lýsa mér sem sérstökum full-
crúa siðavendni og heiðar-
ieika í blaðaumræðum og er
það mikill heiður. En þessi
blöð byrjuðu að tala um þetta
hlutverk mitt þá fyrst, er
peim fannst ég hafa van-
:rækt það í sambandi við verð
efftir Ilalldór Kristjánsson
lagsmál Olíufélagsins. í bæj-
arpósti Þjóðviljans hinn 14.
þ.m. og í Mbl. 16. þ.m. er per-
sónulega að mér vikið og
þykir mér rétt að láta þá vin-
ina hafa fáein orð til umhugs
unar þess vegna.
Þegar Þjóðv. skýrði fyrst
t frá þessu máli hinn 9. janúar
. var þetta atriði í frásögn-
inni:
„Forráðamenn Olíufélags-
ins munu telja sig hafa fulla
lagalega heimild til þessa.“
Þetta fannst mér að væri
talsvert atriði í málinu. Ég
sé ekki ástæðu til að kalla
menn þjófa þó að þeir græði
fé eftir löglegum leiðum. Ef
mér þykja þær leiðir ranglát-
ar vil ég gjarnan að þeim
verði lokað.
Ég skal nefna hér dæmi:
Sumir iðnaðarmenn þykja
dýrseldir á vinnu sína og
ekki sanngjarnir. Þeir eru
nefndir okrarar og blóðsugur
en það þýðir ekkert að ætla
sér að kalla þá þjófa meðan
þeir fvlgja þeim reglum og
taxta, sem viðurkenndur og
gildandi er.
Mér þykja launakjör ýmsra
starfshópa óheppilega há i
samanburði við verkkaup
annarra, en ég kalla engan
þjóf þess vegna. Slík hluta-
skipti á að jafna að lögum og
með samningum í réttarríki.
Annað hvort er fullyrðing
Þjóðv. h. 9. jan. um lagalega
heimild fleipur eitt og mark-
leysa eða það er fullkomið ó-
ráð að líkja verðlagsmáli Olíu
félagsins við annað eins og
það, er menn falsa reikninga,
láta fela umboðslaun erlend-
is, flytja inn allt annað en
þeim er heimilað eða draga
sér að tjaldabaki umboðslaun
af verði þeirrar vöru, sem
þeir eru launaðir til að selja
fyrir aðra. Ég verð að segja,
að þeir herrar, blaðamenn
Þjóðv. og Mbl., hefðu gott af
nokkurri undirstöðufræðslu
i um siðferðismál ef þeir rugla
þessu saman.
Eru þetta andlegir aumingj
ar, sem halda að það sé sama
hvort menn græða með réttu
eða röngu?
Það er sannarlega alvarlegt
umhugsunarefni, ef bæði
þessi dagblöð standa á því
stigi, að þau fyrirlíta og einsk
isvirða þau lög og reglur,
sem íslenzkt mannfélag hefir
tekið sér. Hins vegar er það
gott, ef einhverjir lýðræðis-
menn, sem það nafn eiga skil
ið, eru eftir í þessu landi, að
þeir sjái hvar þessi dagblöð
eru stödd og hvers af þeim
má vænta.
Svo er það í öðru lagi meg-
inatriði í þessu máli, að ég
hefi ekki vanizt þeirri vönd-
un af Þjóðviljanum, að ég
þori athugalaust að taka
mark á sögum hans. Ég veit
því ekki neitt um sakir Olíu-
félagsins og mun bíða þess,
að verðgæzlustjóri hafi rann-
sakað málið. Það er ekki víst,
að það verði lengri bið en við
höfum vanizt í málum Gísla
Halldórssonar, S. Árnasonar
og Co„ S.Í.F. og svo framveg-
is. —
Mbl. hefir þrásinnis reynt
að deyfa ádeilur Tímans um
fjárplógsstarfsemi með því að
tala um það, að einstakir
Framsóknarmenn væru gróða
menn. Ég sé nú reyndar ekki,
að heimiid til löglegs gróöa
eigi að vera flokksbundin og
þó að það sé eðlilegt, að menn
sem mikið græða, skipi sér I
þann flokk, sem verndar stór
gróðamenn, eru þó sumir
þeirra hugsjónamenn, sem
fylgja því, að upp séu tekin
réttlátari hlutaskipti í þjóðfé-
laginu. Til þessa þurfa þeir
þó að hafa önnur sjónarmið
en sjónarmið buddunnar og
rassvasans.
Þó að Mbl. bendi á að ein-
hverjir Framsóknarmenn
kunni að nota sér gróðaleiðir,
sem flokkur þeirra vill loka,
hefir það aldrei haft áhrif á
málflutning Tímans. Aftur á
móti varð skjótur og varan-
legur endir bundinn á allt tal
Þjóðv. um auðsöfnun Thors-
fjölskyldunnar innan lands
og utan, þegar Mbl. sletti því,
að Sveinn Valfells ætti hús
í New York.
- Enda þótt einstakir menn
eða fyrirtæki, sem ég hefi
treyst, kunni að gera eitthvað,
sem mér feliur ekki, mun það
litlu breyta um stefnu mína.
Hún byggist ekki á manndýrk
un eða trú á óskeikulleika.
Heilbrigð gagnrýni á að halda
frjálsum fjöldasamtökum
hreinum og flekklausum, svo
að engin rotnandi spilling
grafi þar um sig.
Hitt er svo annað mál, að
enda þótt Olíufélagið hefði
eftir löglegum leiðum grætt
2 milljónir króna á einum
farmi, tel ég þann gróða
miklu betur kominn hjá því
en hinum oliufélögunum. —
Hvenær hefir ágóði af starf-
semi þeirra verið úthlutað til
íslenzkra fjöldasamtaka? Og
hvaða hætta er á því, að ís-
lenzkir ríkismenn byggi sér
eða kaupi hús vestur í New
York fyrir gróða Olíufélags-
ins? —
Þetta er ekki sagt til að
verja neina fjárplógsstarf-
semi, en þó má minna á, að
jafnvel af henni getur hætt-
an verið misjafnlega mikil.
Það er alltaf meginatriði hvar
gróðinn lendir að lokum.
Af því, sem hér hefir ver-
ið sagt, vænti ég, að öllum les-
endum mínum, sem enn eru
með réttu ráði, megi vera það
ljóst, að það er engin ástæða
til þess, að vandaðir menn
hafi enn sem komið er, birt
nein ádeiluskrif um Olíufé-
lagið.
Vínveitingaleyfi
lögreglustjóra.
Lögreglustjóri og yfirmaður
hans, dómsmálaráðherrann,
hafa enn ekki birt nein svör
við þrálátum fyrirspurnum
mínum i vetur um það, á
hvaða lagaheimild leyfisveit-
ingar lögreglustjórans um vin
veitingar á skemmtunum
ættu að byggjast. Nú hafa
þrjú af dagblöðum Reykja-
vikur birt tilvitnun í gild-
andi reglugerð en hún er frá
1945 í núverandi mynd, en
þessi ákvæði eru þó eldri. Þar
segir svo:
„Lögreglustjórar geta ekki
neytt heimildar þeirrar, til
að leyfa að áfengi sé um
hönd haft í félagsskap, sem
ræðir um í 17. gr. 2. mgr. á-
fengislaganna, nema í veizl-
um, samsætum og öðrum
slíkum samkvæmum, þar
sem sýnt er, að félagsskap-
urinn í heild eða einstakir
þátttakendur í honum hafa
ekki fjárhagslcgan hagnað
(Framhald á 6. síðu.)
Hér er þá í fyrsta lagi bréf frá
H. J., sem stundum hefir kvatt
sér hljóðs í baðstofunni til að
minna á rétta meðferð islenzk-
unnar. Hann mælir svo að þessu
sinni:
„Einhver í baðstofunni gagn-
rýndi málfar þeirra Morgun-
blaðsmanna nýlega. Það var
þarft og drengilegt. Starkaður
tók þessu vel. En myndi Starkað
ur vilja kenna þeim, sem hann
nær til, að þekkja málsgreinar
frá aukasetningum, koma þeim
í skilning um, hvar upphafsstafi
skuli rita og leiðbeina þeim i að
fara rétt með greinarmerki?
Ynni þá Starkaður þarft verk.
Hagur blaðanna sjálfra er, að
efni sé sómasamlegt og búning-
ur lýtalítill.
Það er leiðinlegt að lesa svona
fyrirsagnir greina: „VeðúTfar.
Eftir Odd Oddsson“. en rita ætti
það: Veðurfar eftir Odd Odds-
son eða Veðurfar, eftir Odd
Oddsson. Fréttir úr sveit. Eftir
Stein Steinsson. Það skyldi rita:
j Fréttir úr sveit, eftir Stein
Steinsson.
Starkaður minn, reyndu að fá
menn til þess að vera svo lítil-
láta að fallast á það, sem rétt
er og fylgja því“.
Ég er H. J. sammála í þessu
efni og ég held að það sé á-
stæðulaust að vera með nokkra
fastheldni við fornar kreddur á
því sviði, þar sem öll rök og öll
skynsemi mælir á móti og ekk-
ert mælir með nema aðeins
vaninn, en hann er sagður vold-
ugur. Næst kemur hér bréfstubb
ur eftir bóndakarl og er þar
snúið að hinni æðri heimsspeki:
„Á nýársdag leit ég yfir 4.
hefti 1950 Heilsuverndar, Jón-
asar læknis Kristjánssonar.
Honum sé heill og heiður fyrir
að þora, að gjörast málsvari
hinnar nýju og róttæku matar-
æðiskenningar. Ég horfði hug-
j fanginn á myndina af mannin-
j um, sem þar er talinn hafa
fundið lausn á gátum sjúkdóm-
anna. Ég get trúað, að það
muni láta nærri, því stórfrömuð
ir í læknavísindum hafa nú um
alllangt skeið leitað af lífs og
sálarkröftum orsaka þess, að
svo má víst heita, að sem heilsu
fari mannanna hafi hnignað að
sama skapi og þeim hefir auk-
izt fjölbreytni og gnægð matar.
Hafa þeir, hinir sömu, þá enp
einu sinni sannað áberidinguna
frægu: „Leitið og þér munið
finna, knýið á og fyrir yður mun
upplokið verða“.
í beinu framhaldi ber þá fyrir
mig hina hliðina, sálarlíf vort.
j Er nokkur leið að komast hjá
1 þeirri ályktan, að heilsufar sál-
arinnar og hreysti hafi förlað að
sama skapi, nema hraðar þó,
sem líkams afkomunni sýndist
vera að vaxa börkur um hrygg.
Mynd mannlífsins frá í gær og
í dag hlýtur að sanna okkur
þetta, eða eitthvað svipað alvar
legt, og að þá hafi þessir bless-
aðir menn unnið fyrir grátlegan
gýg. Nema að vorir andlegu
leiðtogar taki þegar til jafn öt-
ullar leitar fyrir sálarlífsafkom-
unni. Því miður fær maður ekki
séð, að úr þeirri átt sé talið, að
nokkurs þyrfti að leita. Nýaf-
staðin jól bera ekki annars vott.
Hvert eitt einasta málgagn, sem
talið er helgað kristnu viðhorfi,
stagast þar í margra alda gamla
farinu, á vorum langþjáða og
æ ofan í æ krossfesta Jesú
Kristi. Samanber skáldið: „Eng-
inn getur talið þær andvöku-
nætur, sem yfir sorgum heims-
ins hann vakir og grætur‘“.
En nú er það svo, að umtöl-
uð leit fyrir sálinni, væri orðin
um seinan, hefði faðir vor, al-
góður Guð, sjálfur ekki séð fyrir
því, að sú aðalleit yrði á sínum
tíma af hendi leyst. Og að þar
fyrir væri hin umspáða endur-
koma Krists lögð á eitt þjóðborð
mannkynsins, í fræðum dr.
Helga Péturss. Eftir eru þó nægj
anleg eftirleita efni, t. d. að fá
sig til að bergja á réttunum, og
tyggja þar næst vel, eins og
sagt er að grænmetisátið krefj-
ist. Hver verður svo bara til, að
þora á borð við Jónas Kristjáns-
son“.
Fleiri mál getum við ekki tek-
ið fyrir til umræðu í dag en á
morgun verður vikið að nýjum
viðfangsefnum.
Starkaður gamli.
Öllum þeim, er sýndu mér vinarhug á sextugsafmæli
mínu, hinn 13. jan. sl. 1., með heimsóknum, gjöfum,
skeytum og á annan hátt, votta ég alúðarfyllstu þakkir.
Guð blessi ykkur öll. —
Gerðaskóla í Garði, 15./1., 1951.
Sveinn Halldórsson.
Bai«i8mii::iiii«:iwaam:wia::iimiaai!!ii»iiiiiinminii>TO»8gaaa
UPPBOÐ
Samkvæmt áskorun hreppsnefndar Mosfellshrepps,
með tilvísun til 11. gr. forðagæzlulaganna, verður all-
ur búpeningur á Laxnesbúinu boðinn upp og seldur á
opinberu uppboði, sem fer fram á staðnum og hefst
kl. 1 e.h. þriðjudaginn 30. janúar n. k.
Verða þar seld:
27 kýr 4 vetrungar
7 kálfar 1 naut
50 hænsni.
Greiðsla við hamarshögg.
Sýslumaðurinn í Gullbringu- og Kjósarsýslu,
19. janúar, 1951,
Guðmundur í. Guðmundsson.
iL