Tíminn - 06.02.1951, Side 3

30. blað
TÍMINN. þriðjudaginn 6. febrúar 1951.
í síendingajpættLr
Dánarminning: Pá!i Helgi Jónsson
H 3.í.**.**.— .% - ».
U Miðvikudaginn 8. nóv. dó í
- HvítetfeilT „í .Reykjadal Páll
il Helgii agSiseáij,; og var hann
.. j arðsúnginn 'að’ Lundarbrekku
í Bárðardal 15. nóv. að við-
t stödöu'" rjölménnl. Húskveðja
11 hafðí fá¥íð: íram sama dag
V Lrá Hvítafeli; og var þar einn
•.ig .margt fólk saman komið.
" Páll var uip marga hluti
fágætur maður, þau me r en-
P 90 ár* se.m hann lifði, svo
: vinsæll „a<Váf‘ bár og heilsu-
r góður til æfiloka.
hí
Gó5 regla
Eftir séra IIaSlgr£m
Jónsson fyrrv. presí
að Rcynivöllmn
Hér segir frá mjög mætum
manni, Sigurði Jónssyni,
Fréttabréf ór Skagafírði
f*ar laafa wrlð óvenjuleg Iardhiiini í vetur,
en jí« minni í framsveitum
Sumarið var að öllu sam-1 sem leið, — og þó mest við
töldu betra en í meðallagi.1 að ganga frá húsum, er reist
skólastjóra við barnaskólann | GrassPi’etta góð og nýting höfðu verið árin 1948 og 1949,
að Mýrarhúsum á Seltjarnar í lieyja sæmileg — sums stað-Jen þau voru mjög mörg. Hins
nesi. Hann er hreppstjöri!ar ágæt. Uppskera úr görðum . vegar var mjög mikið unnið
þeirra Seltirn nga og" fíeiri 1 betra la£i- Síðustu sumarvik að jarðabótum, ræktun og
trúnaðarstörf hafa honum
ver.'ð falin fyrir sveit sína,
urnar var tíðarfar rysjótt framræslu.
nokkuð, en skipti um með
sem hér verða eigi talin. Hann I vetrarkomu og gerði ágætis-
er gáfaður maður, gætinn,
hófsamur, vel að.sér og bráð-
gre'ndur maður og nýtur að
maklegleikum trausts og virð
ingar. Hann hefir nú verið
skólastjóri við Mýrarhúsa-
skóla tuttugu og níu ár og
auk þess áður kennari nokk-
ur ár og byrjaði sem farand-
kennari í Mosfellssveit í Kjós
arsýýslu.
Þessi kennari hefir haft
það fyrir fasta reglu, að byrja
kennsluna hvern dag
því, að láta börnin syngja
sálm, sem hann hefir látið
Páll Helgi, eins og hann var
oft nefndur, var fæddur á
Sveinsströnd í Mývatnssveit
18. desember 1859, foreldrar
hans vofu Jóii E'narsson, sem
vinsæll var fyrir lækningar
sínar, sem hann stundaði af
áhuga og trúmennsku ólærð- ' skapinn. En allt hefir hann,
ur, og Sigríður Pálsdóttir (ieyst svo sem bezt hefir orð.'ö ' hann síðar hvern dag látíð
Jóakimssonar. Fluttu þau of-'gjört. Þegar harðindin læstu þau syngja ættjarðarljóð eða
an í Bárðardal þegar Páll var þjakandi hrammi um byggð- , önnur fögur ljóð, kennt þeim
smábarn, og ólu þar upp börn ina var Páll í Stafni hinn ó-; ný og ný sönglög og aukið
sín 5, sem öll urðu úrvals- trauði, ábyrgi en glaði bú- laga- og ljóðaforða þeirra sí
fólk þegar td þroska komust- þegn, sem bjó að skepnum sín ! og æ. Hann hefir haft það
Páll Helgi átti löngum sitt Um svo að ekkert skorti, voru' fyrir markmið og farið eftir
aöalheimili á Stóruvöllum í vetur þó oft langir í Stafni ‘ Því, að fella sönginn inn í
Bárðardal, þar sem móður- 0g snjóþungir. Ekki munu j kennsluna sjálfa- Auðvitað
systir hans, Aðalbjörg gegndi Reykdælingar hafa séð marga
hinum umfangsmiklu hús- hesta betur alda og fagur-
móðurstörfum og maður henn íegar búna en hesta Páls að
ar Jón Bened;ktsson rak bú- vorlagi, þó harður vetur hafi
skap og söðlasmíði svo orð farið fyrir, eða tiginmannleg-
fór af. Oft var Páll þó kennd- j ar setið á hesti eða haldið við
ur við Jarlsstaði, þar sem for f taum en hann gjörði þá. Og
eldrar hans og systkini afurðasemi búfjár hans var
tíð, er hélzt óslitið að kalla
til nóvemberloka. Eftir það
gerði hríðar með verulegum
fannburði, svo að um 20. des.
var kominn óvenju mikill
snjór í héraðinu. Hagar voru
þó allgóðir víðast hvar. En
rétt fyrir jólin gerði frost-
leysu með mikilli rigningu,
sem hélzt að vísu skamma
•stund en þó nægilega lengi
til þess, að blotaði í rót og
k¥apaði mjög. Síðan fraus og
j bræddi yfir. Varð þá haglítið
víða og haglaust.
Mishermi var það í útvarps
bjuggu frá 1879—1897.
Árið 1894 giftist Páll Guð-
rúnu Tómasdóttur í Stafni í
Reykjadal og hófu þau þar
búskap og ráku um 33 ár, en
árið 1927 fluttu þau Páll og
Guðrún að Fremsta-Felli í
Köldukinn, en það ár hóf
fóstursonur þeirra, Páll að
reisa þar nýbýli og kona hans
Rannveig Kristjánsdóttir.
Unnu gömlu hjónin ósleiti-
lega að því býli, þar til Guð-
rún dó árið 1935. Það ár flyt-
ur svo Páll Hejlgi aftur í
Reykjadalinn með þeim Rann
veigu og fóstursyni sínum og
alnafna, sem þá varð kenn
vel þekkt.
Páll og Guðrún fóstruðu
upp og studdu til manns og
mennta þá Hörð Jónsson,
bónda í Gafli í Reykjadal, Eg-
1 il Þorláksson kennara á Ak-
ureyri og Pál H. Jónsson,
scngkennara við Lauga-
skóla.
Páll Helgi hefir haldið dag-
bók síðan 1918 og gæti þess
vel að aldrei félli n:ður að
skrifa þar inn viðburöi dags-
ins, svo mjög lagði hann upp
úr að tíminn færl ekki um
garð hjá sér án þess að fá
hina beztu afgreiðslu. Hann
ari við Laugaskóla, hefur j vai' gcður ferðamaður í þess
hann átt þar heima síðan og
nú um nokkur ár í Hvitafelli.
Þetta er í fáum orðum
helztu atrlðin úr sögu Páls
þeirri, sem lesa má í mann-
talsskrám og búnaðarskýrsl-
um, og láta lítið yfir sér eins
og títt er, en hafa mikla sögu
að segja ef betur er lesið
eða kunug'r geta frá sagt. —
Það serp ö.llum verður ó-
gleymánlégást í fari Páls var
hin siðfágaða framkoma
hans, sem þó oft var með
töfrandi j>íæsibrag óvenju-
Iega snjall frásagnarmáti og
trútt minni fram á elliár,
og þó ekki sízt snilldarhand-
bragðið, sem e'nkenndi hvert
það verk, sem hann hafði
unnið. Þá var Páll orðlagður
hestamaður og fjárræktar-
maður góður.
Allt eru þetta kostir, sem
flesta menn prýða að ein-
hverju leyti, en fátítt mun að
svo miklir kostir prýði allir
einn og sama mann og séu
allir ræktir jafn vel og hér
var gert. Það þarf ekki á að
minna hversu mörg búmanns
raunin hefir mætt bóndan-
um Páli Heiga um svo langan
æfidag, og raunir sem ekki
eiga beint samband við bú-
þaulæra. Auk þess hefir! fréJtum héðan úr ska§aflJði
á dogunum (annars ma þar
um segja, að „sjaldséðir sé
hvítir hrafnar,“ því að undar
lega sjaldan ber það við, að
fréttir úr Skagafirði komi í
útvarpinu), að jarðlaust væri
með öllu um héraðið allt,
nema helzt á einhverri rönd
við sj óinn — eins og mig minn
ir að komizt væri að orði.
„fað sjóinn“ hafa litlar snap
ir veriö — og víða engar. En
frammi í Skagafjarðardölum
hafa alltaf verið góðir hagar.
Nokkur jörð hefir verið og
er framan til í Tungúsveit,
en þó einkum í Blönduhlíð
og Viðvíkursveit. Þó má vafa
laust telja, að í héraðinu yfir
leitt hafi í annan tíma eigi
komið öllu lengri jarðbönn
en nú er orðið, og sízt svo
snemma vetrar. Snjór er þó
eigi mikill nema í útsveitum,
því að blotar hafa komið og
fönn sigið. Tíðarfar hefir og
mátt heita gott frá áramót-
um. En harðfenni og svella-
lög hylja víða alla jörð.
orðs víðustu merkingu og fór
marga frækilega lestaferð í
kaupstað þegar engir voru
vegir og engin vatnsföll brúuð
á hans le'ð, og þegar hann
kom he'm, mátti heyra að
skammri stund liðinni hvar
Páll sló vef sinn af kappi,
og hraðskyttan sentist um
skil'ð og þóttu voðir hans
jafn hæfar í slitklæði og
hátíðabúninga. Þá fór ekki
minnst orð af hversu góður
veggjahleöslumaður Páll var
hann var líka einn af þeim,
sem ótrauðast og bezt unnu
að byggingu íbúðarhúss'ns á
Stcruvöllum, þegar það var
hlaðið úr höggnu grjóti á
árunum 1885—1890, og Páll
hlóð kjallara Yzta-Fellshúss
ins, sem frægur er af því,
hversu vel stendur og af því,
að í því húsi var á sínum
tíma stofnaði samband kaup-
félaganna.
Oft mátti mönnum gleym-
ast staður og stund við að
hlusta á sögur Páls sem hann
hafði sjálfur lifað, margar
hefðu þær sögur átt erindi
til nútíma æskunnar, sem á
það á hættu að linast upp
við átakalaust bóknám í ráð
villtu mannfélagi, ef hún
hefir hann valið sönglögin eft
ir því, sem raddsvið barnanna
leyfði og hæfði áldri þeirra
hverju sinni.
Þessum athyglisverða og'
fagra sið hafa skólabörnin
tekið ágætlega og verið geð-
felldur og sjálfsagður. Sam-
kennari hans hefir einnig
haft sama sið. Má geta þess,
að í Mýrarhúsaskóla eru nú
um sjötíu börn.
Þetta hefir verið áhrifa-
mikil aðferð út af fyrir sig
til að koma inn hjá börijun-
um ást á sjálfum grundvall
aratriðum lífsins, helgri trú,
ást á ættjörðinni og mörgu
því fegursta, sem íslenzk
ljóðskáld hafa ort, vekja hjá
þeim þjóðerniskennd, ást til
lands og þjóðar og um leið
skilninginn á því, hvert til-
kall væri til sjálfra þeirra
gert sem kristinna manna og
nýtra þjóðfélags- og mann-
félagsborgara, svo að þau
gætu orðið hvert fyrir sig
„réttur maður á réttum stað“.
Dæmi þessa ágæta kennara
og prýðilega manns er þess
vert, að því sé á lofti haldið
öðrum kennurum til sannrar
eftirbreytni. Ef allir barna-
og unglingakennarar fylgdu
þessum sið, sem óskandi væri,
mundi það hafa hin víðtæk-
ustu og blessunarríkustu á-
hrif.
Þeim heiður öllum, sem heið
ur ber.
ekki nærist nóg af lífstrú og
starfsgleði manna slíkra sem
Páls Helga. Hann kunni ó-
venjuvel að deila tíma sínum
niður svo hann væri honum
eilífur brunnur að bergja af.
Allir samferðamenn hans
e:ga um hann ógleymanlegar
minningar og bjartar.
J.
Anglýsingasíml
Tímans
er 81300
Hrosahald Skagfirðinga
Víðast hvar eru hross ýmist
öll í húsi eða sumum gefið út.
Þarf til þess mikil hey og
mikla vinnu, þar sem mörg
eru hross. En ranghermt er
það einnig í áður greindri út
varpsfrétt úr Skagafirði, að
þar væri viða um og yfir 100
hross á bæ. Slíkt er víðs
fjarri öllum sanni. Mjög fáir
bændur eiga fleiri en 60—70
hross, og langflestir miklu
færri. — Rangar fréttir eru
stórum verri en engar fréttir
—. En fyrir sakir þess, hversu
harðindalega fór upp úr há-
tíöunum, brugðu þeir, er ótt-
uðust fóðurskort, á það hyggi
lega ráð að fækka hrossum
í öryggisskyni. Mun hafa ver
ið lógað upp úr áramótum um'
220 folöldum og ungum trypp
um. Var slíkt fjarri því að
vera nokkur neyðarkostur,
þar sem hrossin voru í góð-
um holdum og kjötið söluhæf
vara. Væri fleiprarinn við
Þjóðviljann fullsæmdur af að
hesthúsa þess konar „horket“
og mætti sleikja út um auk
heldur.
Svo má kalla, að mjólkur-
flutningarnir til Sauðárkróks
hafi gengið án tilfinnanlegra
tafa. Þó hefir stundum orðið
að ryðja vegi með ýtum, eink
um vestan Héraðsvatna.
Byggingar.
Nokkuð var unnið við ný-
byggingar í héraðinu árið,
Nú er senn fullgerð hin
glæsilega stórbygging Mjólk-
ursamlags Kaupfél. Skagafj.
ar, og verður brátt tekin til
notkunar. Á hinn bóginn mið
ar lítt áleiðis hinu stóra slát-
ur- og frystihúsi, er K. S. hóf
að reisa fyrir 2Lj ári. Er sú
orsök þess, að fjárfestingar-
leyfi hafa ekki fengizt svo ört
sem vonir stóðu til. Er að
þessu hinn mesti bagi. Kjöt-
frystihús félagsins er gam-
alt og úr sér gengið. Ærið tjón
aö þurfa að festa til lang-
frama stór fé — hundruð þús
unda — í hálfgerðum húsum,
sem eigi er auðið að nota til
neins.' Enn kemur svo til að
Frystifél. Sauðárkróks, hluta
félag, sem um árabil heíir
keypt fisk af sjómönnum til
frystingar, hætti að taka fisk
á öndverðu s. 1. sumri, mun
ekki hafa talið það vænlegt
til hagnaðar. Þetta kom sér
að sjálfsögðu illa fyrir sjó-
menn á staðnum. Aflabíögð
voru að vísu léleg í sumar og
það, sem af er vetri. Eiga þó
sjómenn allt undir þvi, að
geta losnað við aflann. Veltur
og framtíð bæjarins að veru
legu leyti á því, að unnt sé
að stunda þaðan útgerð, því
að landvinna hrekkur hvelgi
nærri til. Taldi því Kaupfélag
Skagfirði-nga eigi annað fært
en að festa kaup i húseign-
um Frystifélags Sauðár-
króks h.f., svo að útgerð
þyrfti eigi að stöðvast fyrir
sakir þess, að sjómenn gætu
eigi selt fiskinn. Frystihúsið
er að vísu lélegt og lítt til
frambúðar. Væntanlega mun
þó K. S. reyna að bæta úr
bráðri þörf og nota þá aðstöðu
sem fyrir hendi er — enda
þótt allmiklu fé þurfi til að
kosta, unz fullgert er frysti-
hús þess hið nýja.
Athugasemd
í tilefni af frásögn Tímans
af blaðaviðtali við Áíengis-
varnanefnd Reykjavíkur s. 1,
sunnudag viljum við biðja yð
ur að birta eftirfarandi at-
hugasemd:
í nefndu blaðaviðtali er það
haft eftir hr. Gísla Sigur-
björnssyni, að mönnum inn
an 21 árs aldurs sé selt á-
fengi á veitingastað okkar og
að við höfum átt að skýra
honum svo frá, að við hefð-
um heimild lögreglustjóra til
þessará veitinga.
Þetta er algerlega rangt
frá skýrt hjá Gísla. Höfum
við þvert á móti fylgt settum
lagaákvæðum um þetta og
hafa allir starfsmenn okkar
fengið skýr fyrirmæli um að
veita engum undir 21 árs, á-
fengi. Þá er það og að sjálf-
sögðu algerlega rangt, að lög
reglustjóri hafi veitt okkur
nokkra heimild til slikra veit-
inga, enda er það ekki á hans
valdi, að gefa slikar undan-
þágur frá settum lagaákvæð-
um.
Síðar í þessu sama blaða-
viðtali er þess getið, að Áfeng
(Framhald á 7. síðu.)