Tíminn - 14.02.1951, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, m’ðvikudag,'nn 14. febrúar 1951.
37. blaff.
Heyöflun og heybirgöi
Niðurlag.
Þótt ég sé um alllangt skeið
úúinn að fást við votheys-
verkun, þá tel ég mig ekki í
þeirra hópi, sem telja sig
vita hvað hárrétt sé í þeim
Ýerknaði, en líklega er ég þar
.•íröfuharðari en almennt ger
:>st.
Þegar ég læt sprett-
andi, velræktaða fyrrisláttar
cöðu eða kröftuga hána,
slegna 15—18 vikur af sumri
i gryfjurnar, — þjappa og
treð með vandvirkni, bæti í
.neð árvekni og fergi síðast
gríðarlega, þá vil ég fá úr-
valsfoður frá fargi til gólfs.
án þannig hefir þetta ekki
viljað vera, því oftast er 6—
8 þumi. lag ofan á, skemmt
eða aiveg ónýtt, og stundum
jgn möur með veggjum gryfj
unnar. Nú er ég farinn að
halda, að steypan í gryfju-
veggjunum sé ekki nægilega
pétt, — en gryfjurnar eru um
cíQ ára gamlar.
Eins og ég hefi áminnst hér
að framan, þá er e. t. v. ekki
að undra, þótt ýmsar séu uppi
aðferðirnar við votheysgerð,
xyrst svo er með þurrheys-
verkunina sem er, enda er
aæsta broslegt að hlýða á
>koðanir sumra manna og
»vör, þa rætt er um votheys-
verkun. Þar stangar hver
ienmng aðra. Sumir telja
aezt að setja heyið strax af
ijánum í gryfjurnar, helzt
xennvott, og enn aðrir að hella
purfi vatni til viðbótar í. Þá
er nokkur hópur manna, er
oelja heyið þurfa að liggla
jg ailt að því hálfþorna áður
en í gryfjur er sett, eigi góð
verkun að fást, og líklega er
pað su skoðun á rakastigi súr
'ueys, sem hæst ber núna. En
víð þvi segi ég, að þá fari ekki
;'ð vera hægt um vik til varn-
<r í rosa og regntíð, ef ekki
m á láta blauta töðu í votheys
ilöðu, því að það hefir verið
caíinn einn af höfuðkostum
hirheysgerðarinnar að hirða
negi ney í súrhey, í sleitu-
iausri rigningartíð. Eða mun
peim austursýslubúum hafa
orðið greitt um að hálfþurrka
töðuna sína s.l. sumar, svo
gryfjutæk gæti talizt. Einh
jt storkostum súrheysgerðar
er einmitt talinn sá, að þurfa
tíkkert þurrkstúss við grasið.
Það tel ég ekki líklega til-
gátu að seinagangur sá, er
hingað til hefir verið á vot-
h.eysgerðarmálum, stafi aí
>ví, hve vothey sé erfitt i með
cörum til gjafa.íslenzk bænda
stétt hefir ekki verið gjörn til
þess, aö láta sér örðugleika
augum vaxa, teldi hún að
rettu marki stefnt. Hitt mun
crekar valda töfinni, að trúna
oefir vantað á gæði og nota-
gilöi surheys, vegna þess, hve
nislukkuð var verkun þess
viða. —
Það er aðeins tvennt, sem
eg tel mig geta slegið föstu
varðandi votheysgerð. Fyrst
það, að þegar vothey verkast
/el, tekur það öðru fóðri fram
rð gæðum og hollustu.
Annað hitt, að hringlaga
gryfjur eru stórum betri en
kantaðar. —
Það er með fyllstu líkum,
að á næstu árum stóraukist
votheyshlöðubyggingar og
votheysgerð. Þvi er það hin
mesta nauðsyn, að allt þar að
íútandi sé með ráði gert. Nú
idl ég bera fyrir nef þeirra
.nanna, er vísastir eru hér
im, spurningar nokkrar, varð
andi þetta mikilsverða hey-
*:I:aparmál.
Eftir f»orbjörn lijöriisson, Geita$karði
Þessum spurningum tel ég
bændum nauðsyn að fá svar-
að rétt, án tvíræðissvara, af
mönnurn, er hafa þar til vit,
vilja reynsluþekkingu.
Mér skilst, að fergingin sé
eitt erfiðasta viðfangsefni
votheysgerðarinnar, en þar
um eru mjög skiptar skoðan-
ir hjá þeim mönnum, er telja
sig reynslu hafa. Sumir telja
fergingu mikla nauðsyn. Aðr-
ir, og það töluvert stór hópur,
segja fergingu alóþarfa, og
fergja auðvitað ekki, en segja
sig fá jafngott vothey og þá,
er farg nota. Nú spyr ég:
Á að fergja votheyið eða
ekki, og hve mikið farg skal
nota, (ef nota á) á flatar-
metra?
Hver er munur á fergðu vot
heyi og ófergðu, að fóðurgildi
eða til mjólkurframleiðslu —
eða er hann enginn?
Hvaða fergingaraðferð er
bezt, handhægust og ódýrust?
— Hve langur tími þarf að
líða frá því síðast er látið í
gryfju og þar til taka má úr
til gjafar (ég á við fergt hey) ?
Hvert skal vera rakastig
grassins, þegar látið er í gryf j
i urnar, rennvott, grasþurrt
eða hálfþurrt?
, Þessi ofangreindu atriði
eru þau mestumdeildu varð-
andí votheysgerð. Því þarf
skýlaust að fá skorið úr þræt
unni. —
! Ég hefi hér að framan, bor-
! ið mál á sumt það, er varðar
heyöflun, þurra og vota. Það
tel ég nauðsyn, að bændur
tali um þessi mál, því að þau
eru þeim þýðingarmeiri og
nátengdari, en sumt annað,
er þeir líða að fylli þanka
sinn. —
Hvernig bændum tekst hey
öflun og heyverkun er ná-
tengt ásetnings- og hey-
birgðamálum, og er, eða ætti
að vera, eitt mesta athyglis
og. alvörumál íslenzkrar
bændastéttar. Skal því að lok
um sveigja nokkrum orðum
þar að.
Það er skemmst á að minn-
ast, er töluvert stór hluti sl.
bændastéttar varð svo fyrir
barði vetrarríkis og vorharð-
ir.da, að efnalega hlauzt stórt
tjón af. Um hið andlega á-
stand, sem þá hefir ríkt, sem
og raunar oft áður, innan
bæjardyra margra búhjóna,
get ég mér nærri, erfiöleik-
ana, kvíðann og hugarkvöl-
ina. Ég býst við, að hver ein-
asti bóndi og húsfreyja, er
lifðu við þrengingar þeirra
vordaga, hafi þá ráðið það við
sig, að slíkt endurtaki sig
aldrei, en þvi miður, hefir
æði oft þannig skipast, fyrr
og síðar, með heyþrota- og
vorþrengingabændur, að þeir
hafa að haustnóttum, gerzt
of bjartsýnir á ókomin og ó-
séð vetrargæði. Það hefir end
urtekið sig að tefla á tvísýn-
ið, þeim hefir sézt yfir þau
sannindi, að lögmál hins ísl.
vetrar hefir oft verið, og get-
ur enn orðið kaldrifjað og
miskunnarlaust,— þeim hafa
gleymzt. þau sannindi, að
hungurfylgja heyþrotanna
stóð við dyr gripahúsa þeirra
að vordögum, og glotti að
haustbjartsýni þeirra, og sá
ekki í gegnum fingur við þá.
Það er annars furðulegt,
hve stór hluti bændastéttar-
innar hefir ekki ennþá, þeg-
ar þó svo margt er fært orðið
til betri vsgar og menningar-
viðhorfs í búskap og búrekstri
viljað láta sér skiljast þau
sannindi, að engin hagsmuna
leg trygging, engin sjóðeign,
jafnast á viö þá tryggingu,
að vera árviss fvrningabóndi,
hvernig sem vetrar og vorar.
Þaö furðulega er, að til eru
formælentíur ásetnings-
dirfsku og íleytingsbúskapar,
telja sjálfsagt að treysta á
sinuna og útiganginn.
Þessum skoðunum hefir
einkum verið haldið á loft í
stóðeignahéruðum. í þessu til
liti neita ég ekki því tvennu:
í fyrsta lagi, að stóðeign nokk
ur eigi fullan rétt í sumum
héruðum. í öðru lagi, að sjálf
sagt sé að nota, með viti, hag-
felld. víðlend og grasgefin
beitilönd, til vetrarbeitar
bæði fyrir stóð og sauðfénað.
En því má enginn bóndi
gleyma, aff hús og heytrygg-
ing verða að baki aff búa, ef
út af ber meff hagsældina.
Austursýslubændur þeir,er
harðast urðu úti s.l. sumar,
vegna fádæma óþurrka á
þeim svæðum, hefðu ekki orð
ið gripnir slíkum nauðum, er
varð, ef átt heföu, frá und-
angengnum góðærum, vel
verkaða og vel geymda fyrn-
ingakleggja í hverju hey-
stæði, til gjafaigripa með
hrakningnum í vetur. —
Meðan íslenzk bændastétt
skýtur öxl við þeim sannind-
um og vill ekki láta sér skiij-
ast, að í nægurn heyforða á
hún traust sitt, hagsmuna-
vonir og sóma, rekur hún bú-
skap sinn á heljarþröm.
Geitaskarði, 20. 12, 1950,
D. Á skrifar hér í dag og eru
það enn vínveitingamálin, sem
eru á dagskrá. Þetta bréf er að
nokkru leyti svar við þvi, sem
komið er áður eins og þiö sjáið.
Það er svona:
„Bréfið, sem birtist á laugar-
daginn í baðstofunni þinni og
sagt var eftir móður, á víst að
vera fyrsta sóknin í baráttu
áfengisvarnaneíndar Reykjavík
ur gegn því, að unglingar gangi
í íþróttafélög bæjarins, sbr.
stríðsyfirlýsinguna við blaða-
menn á dögunum.
Þar sem ég ann áíengisvarna-
nefnd Reykjavíkur alls góðs og
er fulkominn andstæðingur vín-
veitinganna get ég ekki látið
hjá líða að benda henni á.nokk-
ur atriði í þessu sambandi, þar
sem mér. finnst að spjót hennar
geigi all mjög frá marki.
1. Þaff er fjarstæffa að rugla
saman íþróttaæfingum, fundum
og innanfélagsskemmtunum í-
þróttafélaganna og dansleikj-
um, sem þau halda til fjáröflun-
ar á skemmtistöðum bæjarins.
Á þeim fyrri eru félagsmenn. Á
, þeim síðari aðallega fólk, sem
i aldrei hefir verið í íþróttafé-
I lögunum. Sagan um 18 ára
drenginn, sem lærði að drekka
I í íþróttafélagi sínu er því alveg
[ út í bláinn og vægast sagt mjög
, ósmekklegur áróður.
2. Áfengisvarnanefndinni ber
I að einbeita sér að upptökum ó-
! sómans, því „á skal að ósi
i stemma", fremur en að bekkj-
ast til við iþróttafélögin, sem
enga afgerandi þýðingu hafa í
þessu máli. Þótt íþróttafélögin
hættu að notfæra sér þessa
tekjuöflun, sem þau eiga vissu-
lega að gera, er hin ægilega
meinsemd þrátt fyrir það ó-
breytt. Sú meinsemd að hundr-
uð eða þúsundir æskumanna
geti kvöld eftir kvöld setið yfir
áfengi í flestum samkomuhús-
um bæjarins.
Þótt íþróttafélögin hættu öll
danssamkomum sínum er vandi
áfengisvarnaneíndarinnar jafn
óleystur. Aðrir tækju bara við.
Ágóðinn gengi ekki til íþrótta-
starfsemi. Hann gæti alveg eins
orðið gróðavegur einstaklinga.
Auk þess sem hann verður alltaf
mikil tek.iuöflun * viðkomandi
samkomuhúsa.
Það liggur nú Ijóst fyrir, hverj
um þeim. sem læs er, að lögreglu
stjóri hefir í fullkomnu heim-
ildarleysi veitt svo að segja
hverjum sem er vínveitingaleyfi,
Dómsmálaráðherrann yfirmaður
hans, hefir varið þetta hneyksli.
Hann einn hefir í hendi sér að
uppræta ósómann. Þetta á á-
fengisvarnanefnd að láta bæj-
arbúa vita á hverjum degi og
krefjast þess af honum að taka
í taumana, sem einn ber ábyrgð-
ina á því, að æska bæjarins rotn
ar niður í danshúsunum kvöld
eftir kvöld.
Það er nefndarinnar að sjá
um, að áfengisreglugerðinni sé
framfylgt en ekki eltast við þá,
sem nota sér undanþágu ákvæð
in. Það er vonlaust verk.
Ef áfengisvarnanefndin ætlar
að vinna gegn íþróttafélögun-
um, eins og áður segir, þá verður
hún einnig að vinna gegn því
að unglingar gangi í Heimdall
eða Sjálfstæðisflokkinn, því a
allra vitorði er — jafnt Sjálf-
stæðismanna, sem annarra, að
dómsmálaráðherra þverbrýtur
hér settar reglur til þess að
bjarga rekstri Sjálfstæðishúss-
ins og afla Sjálfstæðisflokknum
fjár til starfsemi sinnar. Enda
liggur það ljóst fyrir, að vínveit-
ingar í þessum stíl, hefjast með
Sjálfstæðishúsinu og einkum
með tilkomu Bláu stjörnunr.ar,
og hefir verið upplýst að þær
hafi um það bil þrefaldast siðan
1945.
3. Þegar áfengisvarnanefnd
hefir gefist upp við dómsmála-
ráðherrann á hún skilyrðislaust
að leita til Alþingis og æskja
þess að heimildin verði tekin af
lögreglustjóra, eins og tillaga
Skúla Guðmundssonar gerði ráð
fyrir. Ef áfengisvarnanefnd
beitti sér markvisst fyrir því, er
ég óhræddur um sigur her.nar í
málinu. Það er líka sá eini sigur,
sem hún getur sætt sig við og
að gagni kemur. Allt annað er
gagnslaust fjas. Ef til vill verra
en ekki neitt“.
Við skulum vona að rnönnum
verði gert léttara fyrir að átta
sig á þessum málum meff því,
að birt verði sundurliðuð skýrsla
um leyfin í nokkur ár. Hvað
hafa þau verið mörg á hverju
ári, hvaða aðilar fengu þau og
hvar voru þau notuð? Það er
búið að segja frá sumum og þá
má eins geta hinna, enda þarf
þetta ekki frekar að vera éinka-
mál eins en annars.
Starkaffur gamli.
i
TUR
SáðmaSnr
Snðnrnesja
(Framliald af 3. síHu.J
harffa vörn gegn hverskonar
yfirgangi og rógburffi eins og
fram kemur í nefndri grein
þar sem þeirri lúalegu skoff-
un er lætt inn af „Suður-
nesjamanni," að við myndum
fara illa með fé það, sem viff
fenguni nú eftir fjárskiptin,
eíns og gert hefir veriff á um-
liffnum öldum og sauðfjárbú-
skapur okkar myndi verða
horn-búskapur, og eigi veit
ég, hvað spámaður þessi hef-
ir fyrir sér í því — en hitt veit
ég, að óneitanlega mundi
„Suðurnesjamaður“ verffa ó-
vandur aff meðulum ef á hann
væri ráðist, þar sem hann byrj
ar málsmeðferð sína á þann
hátt, að fá andúð allra góðra
manna á Suðurnesingum
vegna tírannaháttar viff sauð
fé, og væri vorkunn, þó ein-
hver tryði, ef ekki væri í móti
mælt.
Þar, sem „Suðurnesjamað-
ur“ segir, að við, hinir fáu,
sem enn eigum kindur, mynd
um ekki verða mjög „hart
úti við þessa ráðstöfun“, gef-
ur hann fyllilega í skyn, að
jarðirnar og sjálfsákvörðunar
réttur okkar skuli af okkur
tekinn með valdboði án þess
nokkuð komi í staðinn. Öðru
máli er auðvitað að gegna, ef
jskógrækt ríkisins eða fulltrú-
ar ríkisstjórnar léti ræöa
! þetta mál við okkur á sam-
j eiginlegum fundi, og byði við
ur.andi bætur fyrir land og
kjaraskerðingu, að mæta
þessu þá með skilningi og
sýna þann þegnskap að tefja
ekki málið með ofmikilli smá
munasemi eða fastheldni.
r-Ter'::iiOoi £ Irvnr! * '"'i r'~.rLi ♦♦..♦•♦♦♦•...►^•...^♦••♦♦♦••/-•♦♦•••♦♦♦••^••••♦.•♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦•♦♦♦♦/•♦♦♦♦^♦♦♦♦•'•♦••••♦•♦•♦•♦♦••♦•.-^••k
4. - 04. #♦♦♦♦***♦♦**♦*• ♦*•♦♦♦•♦*♦*♦« ♦•v***********v***V**V*»**#í*#»#v*»*»##****-V*Vv*v»*V******V**'»v***#*
er holl fæða, sem aldrei má vanta á matborðiff.
Samband ésl.samvínnufélaga!
Sími 2678.
Skéfatnaður
fyrirliggjandi
Kristján G. Gíslason & Co. h.f.