Tíminn - 02.03.1951, Blaðsíða 3

51. blað.
TÍMINN, föstndaginn 2. marz 1951.
3.
sóknarmenn lofuðu að vinna að heilbrigð-
ari fjármálastefnu og hafa staðið við
Herra forseti
endur!
góðir hlust-
Aðalefnið í ræðum stjórn-
arandstöðunnar var þetta í
kvöld og fyrrakvöld:
Við íslendingar vorum fyr-
ir stuttu rík þjóð, en erum
nú fátækir, vegna aðgerða
núverandi ríkisstjórnar.
Háttvirtur þingmaður
Brynjólfur Bjarnason sagði
að vísu, að menn ættu, ef til
vill erfitt með að trúa þessu.
og það eru orð að sönnu, því
húverandi ríkisstjórn tók við
stöðvuðum sjávarútvegi á
Síðásta ári og kom honum á
ílot. Hún hefir á þessu ári
orðið að rnæta aflabresti,
lækkun verðs sjávarafurða,
verðhækkun eriendis á inn*
fluttum vörum, löngu verk-
-falli á togaraflotanum, síld-
.arleysi, en þó skilað í fyrsta
skipti i mörg ár, batnandi
^jaldeyrisafkomu bankanna,
greitt niður ríkisskuldir um
13 millj. kr. í stað stórfelldr-
ar skuldasöfnunar ár hvert
undanfarin góðæri. Ég mun
aíðar nefna fleira, er í sömu
'átt stefnir.
Hver var arfurinn?
Hvorugur flokkur stjórnar-
andstöðunnar virðist gæta
þess, að þjóðin man það, að
þeir eru báðir svo að segja
nýkómnir úr ráðherrastólun-
um úr stjórn, er gullið
rigndi yfir úr gullskýjum. —
Sosialistaflokkurinn fór úr
ríkisstjórn 1947, Alþýöuflokk
ui'inn sat i stjórn, aðeins meö
tveggja ára hléi, siðan 1942 og
þangað til á síðasta ári, og
hafði stjórnarforustuna síð-
ustu þrjú árin.
Hver var arfurinn, sem þess
ir flokkar skiluðu? Það skipt-
ir ef til vill einhverju máli.
Við Framsóknarmenn höf-
um aldrei dulið fyrir þjóð-
inni, hvað var að gerast.Þeg-
ar við fórum úr ríkisstjórn
1942 sagði núverandi hv. fjár
málaráðherra þjóðinni af-
dráttarlaust, að sú fjármála-
stefna, sem þá var upp tekin,
Ræða Hermanns Jónassonar landbúnaðarráð-
herra í eldhúsumræðunum í fyrrakvöld
kosningaávarpi,
flokksins og á
fundum. Ég spyr: Með hverj-
um hætti var unnt að gera
þjóöinni þetta Ijósara.
Sú málfærsla, að Fram-
sóknarflokkurinn hafi farið á
bak við þjóðina i þessum efn
um er ekki aoeins fágæt ó-
sannindi. heldur hrein öfug-
mælí. — Stjórnarandstæðing-
ar höfðu tilburði til að koma
með sínar útskýringar á því,
hversvegna svo illa væri kom-
ið. En ég mu.n Iéíða um þetta
meginairiði vitni, — sem
þelr. ættu síðastir manna að
véfengja.
Stjórnarstefna undan-
farinna ára.
Þjóðinni græddist fé á
stríðsgróðaárunum um 580
millj. kr. í erlendum gjald-
eyri, ekki fyrir framleiðslu-
vörur, heldur fyrir hérveru
fjölmenns erlends .herliðs. —
Og hvernig fór núv. stjórn-
arandstaða þá í ríkisstjórn,
með þetta fé? Við skulum
gera myndina af því gleggri
með þvi að hugsa okkur heim
ili við sjó eða sveit, sem á-
skotnast 60.000 kr. og leggur
það í sparisjóðsbók. Á næstu
4 árum hefir þetta heimili
hæstu tekjur af atvinnu, en
tekur janframt út úr spari-
sjóðsbókinni 15 þús. kr. á ári
til að bæta við framleiðsluna
en mest þó í eyðslu heimilis-
ins. Eftir 4 ár er sparisjóðs
bókin tæmd með öllu, 15 þús.
kr. ársúttektin, sem heimilið
hefir vanið sig á, hverfur, en
auk þess minnka atvinnu-
tekjurnar, þvf framleiðslu-
vörurnar falla í verði og at-
vinnutækin reynast miður en
vonir stóðu til. Þegar svo er
komið, á þetta heimili um
tvennt að velja: Nokkra rírn-
un lífskjara meðan verið er
að bæta og auka framleiðsl-
í blöðum rannsaka ástandið. Hagfræð-
framboðs- ingarnir drógu raunar skýr
rök að því, að með rangri fjár
málastefnu væru sjóðir tæmd
ir, krónan fallin, og ætti að
breyta skráningu hennar.
Fyrsta stjórn
Alþýðuflokksins
Alþýðuflokkurinn tók nú for
ustuna í beinu framhaldi af
fyrri þátttöku sinni í ríkis-
stjórn. í fyrstu sýndist Al-
þýðuflokknum vera alvara að
taka þá stefnu að spara og
rétta við. Vísitalan var stýfð
og fest og annar af ráðherr-
um flokksins sagði, að það
væri glæpur að hvetja til
kauphækkana, þvi það væri
þjóðinni og verkamönnum þó
mest til ófarnaðar. En Adam
var ekki lengi í Paradís, né
Alþýðuflokkurinn á réttri
leið. Sósíalistar gerðu óp að
Alþýðuflokknum fyrir visitölu
skerðinguna og fyrir það að
hafa kallað það glæp að
hvetja til kauphækkana. Sos-
íalistar blátt áfram æptu Al-
þýðuflokkinn út af réttri
stjórnarstefnu líkt og veiði-
menn í gámla daga görguðu
niður álftarunga, sem voru
viðvaningar í flugi. Alþýðu-
flokkurinn notaði nú brátt
vald, sem honum var fengið í
Alþýðusambandi íslands, til
þess að fremja það, sem hann
hafði kallað glæp. Hann skrif
aði dreifibréf til verkamanna
félaganna og hvatti til al-
mennrar kaupstyrjaldar, með
miklum árangri. En í ofaná-
lag safnaði ríkissjóður skuld-
u:n, eins og hv. ráðherra Ól-
afur Thors sagði frá í út-
varpinu í fyrrakvöld, 63 millj.
kr. að jafnaði þessi 3 ár undir
forustu flokksins.
Og einnig var beint og ó-
beint stofnað til meiri skulda
erlendis en dæmi eru til áður.
stólunum, beint frá þessum
viðskilnaði og ber sínar eig-
in vammir á núverandi rík-
isstjórn, sem er að reyna að
bjarga þvi sökkvandi skipi,
sem stjórnarandstaðan hefir
hlaupizt frá, eftir að það var
strandað.
Dómur hagfræðinganna.
Sjálfir hafa þeir tvívegis
kvatt til hagfræðinga, eigin
fiokksmenn, og frá öðrum
löndum, til að gefa álitsgerð-
ir og kveða upp dóma, og þið
hafið háttvirtir stjórnarand-
frjálslyndis og sverja fyrir
samstarf við Sjálfstæðisflokk
inn. Sama hefði ég gert í
Strandasýslu. Skoðum aftur
staðreyndir um hina umtöl-
uðu grein. Eftir að ég hefi
þar sagt að samstarf við Al-
þýðuflokkinn sé ákjósanleg-
ast, segir, að Sósialistaflokk-
urinn hafi gert sig óvirkan í
stjórnarsamstarfi, og siðan
ræði ég um Sjálfstæðisflokk-
inn. Lýkur þeirri röksemdar-
færslu þannig orðrétt: „En
hvaðan sem fylgið kemur,
sem algjörri stefnubreytingu
orkar, skiptir ekki mestu
máli, heldur hitt, að þenn-
an meirihluta verður að
skapa með þjóðinni.*
Nú spyr ég alla, sem mál
mitt heyra, hvort eigi sé
gæti ekki endað nema annað- J una þannig, að hún geti veitt
tveggja, með stöðvun fram-1 heimilinu viðunandi lífskjör,
leiðslunnar, eða stórfelldri, en hinn kosturinn er sá, að
gengislækkun.
Fyrir kosningarnar 1949.
gefa út skuldabréf, safna
skuldum, til að viðhalda um
skeið fölskum lífskjörum. —
Fyrir kosningar 1949 hélt endar fyrr eða síðar í
FramsóknárflokkuTinn fimm fjárhagslegu ósjálfstæði. En
f jórðungsfundi og gerði flokks
mönnum sínum ljóst, að eft-
ir að sjávarafurðirnar hefðu
þá lækkað, Englandsmarkað-
urinn brugðist, Þýzkalands-
markaðurinn fyrir ísfisk hrun
ið og kaup hækkað, væru tog-
ararnir að stöðvast, nema þeir
einnig til ^iðbótar bátaút-
veginum fengju ríkisstyrk.
Við sýndum fram á, að það
væri ríkissjóði og þjóðinni
ofraun að afla í þessu skyni
aukinna tekna, er næmu á
annað hundrað millj. kr. Við
drógum rök að því, að fram-
leiðslan væri stöðvuð og rik-
issjóður gjaldþrota, nema til
kæmi ný stefna í fjármálum
og niðurfærsla eða gengis-
skráning í samræmi við það
fall krónunnar, sem þegar var
orðin staðreynd, vegna fjár-
málastefnu undanfarinna
ára. —
Þetta sagði Framsóknar-
flokkurinn fyrir koshingarn-
ar 1949 á fjórðungsfundum, í
stöðuflokkar, í bæði skiptin J þarna ljóst talað. Þar er sagt,
fengið svarið frá hagfræðing- | að ekki skipti mestu máli,
unum skýrt og afdráttarlaust,! hvaðan meirihlutafylgið kem
og það hljóðar þannig: jur, heldur, að fjármálastefn-
Þið siglduð skakkt, annar unni sé þegar breytt.
áleiðis að strandi, hinn hélt Þannig talaði ég og ritaði
áfram og undir hans forustu fyrir kosningar. Það er skjal-
var siglt á skerin. — Og eftirjfast mál, sem falsanir eða
að þið hafið fengið þennan útúrsnúningar geta ekki rask
dóm um ykkar eigin verk hjá að. En þessi sömu skjöl sanna
þeim, sem þið hafið sjálfir 'og óheiðarlega inálfærslu af
kvatt í dóminn, vitið þið sjálf hendi Hannibals Valdimars-
ir mætavel, frekar en þjóðin sonar, sem er alveg furðu-
í heild, hverjir eiga mesta leg.
sök á því, hvernig komið er.
það var þessi leið, sem stjórn-
endurnir völdu á undanförn
um árum þjóðinni til handa.
Og afleiðingin varð sú, að
þjóðin varð að bjarga fram
leiðslu sinni frá gjaldþroti
með því að fella skuldabréf
sín í verði — fella peningana.
Úttekt hagfræðinganna
1947.
í sporum þessa heimilis,
hefir íslenzka þjóðin staðið
undanfarin ár. Við áramót-
in 1947, þegar stjórn Stefáns
Jóhanns Stefánssonar tók við
völdum, voru erlendu inn-
stæðurnar þrotnar, sparisjóðs
bókin var tæmd. Um þetta
eru til þau fullkomnustu
sönnunargögn, sem til þekk
ist í stjórnmálum. Sjálft hag
fræðingaálitiö frá þekktum
hagfræðingum þriggja flokka
sem stjórnað höfðu og óflokks
bundnum og þekktum þag-
ffæðingi; sem Framsókliar-
flokkurinn tilnefndi til að
Ljótur viðskilnaður.
Þannig hraktist Alþýöu-
flokkurinn inn á háskalegar
leiðir og sálgaði sinni eigin
stjórnarforustu.
Má segja, að hann hafi þar
siglt „skemmstu leið tií
hneysu“, eins og í vísunni
stendur og strandað á stóru
veiöileysi, í bókstaflegri merk
ingu, því allur veiðiflotinn
var stöðvaður, gjaldeyrisgjaf
inn sjálfur — sjóðir tómir,
lánstraust á þrotum, gjaldeyr
is- og vöruþurrð. — Meðan
stjórnarskútan var að sigla
i algjört strand var aftur
kállað á hagfræðinga og nú
frá öðrum löndum til að rann
saka af hverju siglingar-
skekkjan kæmi. Með þessum
hagfræðingi unnu innlendir
hagfræðingar. Brynjólfur
Bjarnason sagði í fyrrakvöld,
að dómur hagfræðinganna
hefði verið sá, að allt sem
gert hefði verið í fjármálum
í nokkur ár fyrir 1949, væri
tóm vitleysa. Þetta eru að
vísu ýkjur, en dómurinn fór
í þessa átt og var harður. Það
vita allir, sem álitsgerð þessa
hafa lesið. Svona var arfur-
inn. Um það er ekki að vill-
ast. ‘Svo kemur stjórnarand-
staðan, nýkomin úr ráðherra
Læt ég svo útrætt um það.
Það, sem Hannibal sleppti.
Þá kem ég að tildrögum nú-
verandi stjórnarsamstarfs. —
Háttvirtur þingmaður Hanni
bal ValcVmarsson, kveðst
hafa þungar áhyggjur vegna
örlaga minna. Slikar áhyggj-
ur telja ýmsir sig hafa haft
áður og af ýmsum hvötum.
Þessi háttvirti þingmaður
las í því sambandi kafla úr
grein, sem ég skrifaði um ára
mótin 1948. En hontrm varð
það á, sem hann hefði ekki
átt að láta sig henda, að slíta
úr samhengi og afbaka með
fádæmum, svo sem ég mun
sanna.
í þessari grein dreg ég rök
að því, að stjórn Stefáns Jóh.
Stefánssonar komst í þrot á
árinu 1949 vegna rangrar
stefnu, svo sem raun varð. •
Þess vegna yrði að mynda
meirihluta fyrir nýrri fjár
málastefnu. Siðan sýndi ég
fram á, að eðlilegast og heil-
brigðast væri, að ^lþýðuflokk
urinn hætti alþekktri þjónk
un sinni við Sjálfstæðisflokk
inn,breytti um stefnu og tæki
upp samstarf við Framsókn-
arflokkinn. Orðrétt niður
staða mín af þessum rökræð-
um hljóðar svo í grein minni:
Heiðnaberg.
Ég þekki alltof vel dírtl-
unga Alþýðuflokksins til þess,
að ég talaði svo fávislega, að
samstarf við hann væri eina
leiðin, annars væri öll stjórn-
arsamvinna útilokuð og
stjórnleysi yrði að halda inn-
reið sina. Og nú segir Hanni-
bal Valdimarsson, að ég hafi
farið í Heiðnaberg. Við skul-
um segja að svo sé. Það hefir
hvorugur okkar Hannibals
Vaidimarssonar aðstöðu til að
líkja sér við Guðmund hinn
góða. En minnast má Hanni-
bal Valdimarsson þess, þar
sem hann hyggur sig nú
standa pólitískt sáluhólpinn
á bergbrúninni, að það hefði
naumast verið fært í frásögu,
þótt Guðmundur hinn góði
hefði staðið á Heiðnabergs-
brúninni og baft hátt um
lífshættuna við að fara í berg
ið. Frásögnin ei ekki um það,
hún er ekki um þá mannteg-
und, heldur hitt, að hann fór
í Heiðnaberg og kom þaðan
aftur óskaddaður. Er svo
ekki réttast að sleppa sþám
og láta leikslokin skera úr.
Alþýðuflokkurinn hafn-
ar samstarfi.
En hverngi stóð svo Fram-
sóknarflokkurinn við yfirlýs-
Flokkur, sem á kjósendur Inguna um að hann vildi
aðallega meðal vinnandi
fólks, getur brátt enga aðra
leið valið og það er engum
Ijósara en ýmsum af bcztu
mönnum flokksins. Það stend
ur ekki á Framsóknarflokkn-
um til slíks samstarfs.“
Það, sem mestu máli skipti.
Þessu gleymdi Hannibal
Valdimarsson. Við komum að
því síðar og þá sérstaklega
að þessum „beztu mönnum
Alþýðuflokksins," sem margir
treystu að tryggja mundu,
eftir kosningar, samstarf
Framsóknar — og Alþýðu
flokksins. En háttvirtur þing
maður sagði og, að aðalefni
greinar minnar hefði verið
að veifa framan í fólk fána
samstarf við Alþýðuflokkinn,
og hver urðu afrek „beztu
manna Alþýðuflokksins“ er
á hólminn er komið. Fram-
sóknarflokknum var eftir
kosningarnar falin stjórn-
armyndun. Samstundis var
samþykkt mótatkvæðalaust
í þingflokknum og miðstjórn
inni að reyna fyrst að mynda
minnihlutastjórn með Alþýðu
flokknum, sem mjög víða tíðk
ast erlendis í lýðræðislönd-
um. Alþýðuflokkurinn neit-
aði því afdráttarlaust, enda
hafði þingflokkurinn sam-
þykkt að taka ekki þátt í
stjórn. Hins vegar kvað Al-
þýðuflokkurinn mega ræða
við sig um stjórnarmyndun,
(Framhald á 5. siðu)