Tíminn - 15.03.1951, Blaðsíða 5

62. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 15. marz 1951.
5.
miMM
Fhnmtud. 15. nmrz
Fjárþörf sveitanna
Eitt af því, sem mesta at-
hygli hefir vakið í fréttum
fi’á Alþingi, er tregða sú, sem
þar kom fram í sambandi
við lántökuheimild vegna
Búnaðarbankans. |
Það er í sjálfu sér ekki
mjög alvarlegt mál, þó að Al-|
þýðuflokkurinn hafi sýnt
þörfu máli máttvana andúð
og tekið þessari málaleitun
með fullu skilningsleysi. En
bak við þetta er þó alvarleg- i
ur sjúkdómur, sem er ein af|
geigvænlegri meinsemdum í,
þjóðfélaginu. Hann lýsir sér!
í því, að bera rógsorð milli
alþýðustéttanna og reyna að
sundra þeim sem mest í fé-
lagsmálum.
. Á sama tíma, sem ríkið af-
hendir mönnum nýja togara
gegn því, að þeir borgi tí-
unda hluta af verði þeirra, er
reynt að tútka það sem rétt-
lætismál, að bændastéttin í
heild megi ekki fá til að
byggja upp landið svipaða
fjárhæð og lánuð er í verði
tveggja skipa. Það á þá að
vera einhver þjóðarvoði.
Fátt skiptir nú íslenzku
þjóðina meira máli en ein-
mitt það, að hún beini fjár-
magni til sveitanna, stöðvi
fólksflutninginn og fjárflótta
þaðan, auki framleiðslu sveit-
anna stórum og geri þær fær-
ar um að veita nýju fólki
staðfestu og verkefni. Fram-
tíð sveitanna og félagsleg
menning byggist mjög á því
að byggðin þéttist og fólki
fjölgi. Slík þróun væri líka
örlagarík fyrir Reykjavík og
myndi veita henni betra tóm
og aðstöðu til að koma at-
vinnmálum sínum og hús-
næðismálum í betra horf.
Þetta er ekki ómerkasti
þáttur þessara mála, að auk-
ið fjármagn og uppbygging í
sveitum er einmitt líklegasta
ráðið til að skapa heilbrigt
jafnvægi milli dreifbýlis og
þéttbýlis og án þess er ekki
hægt að láta sig dreyma um
félagslega samstöðu íslenzkr-
ar alþýðu. Sú samstaða verð-
ur að byggjast á jafnrétti og
jafnvægi en það næst ekki
nema með alhliða landnámi
og viðreisn sveitanna.
Þetta sýnir svo aftur döpr-
ustu skuggahlið andstöðunn-
ar. Ekkert er þar eins geig-
vænlega svart og skilnings-
leysið á þessu, enda fylgir því
stundum ákveðin viðleitni til
að vekja tortryggni og óvild
milli bænda og launafólks í
kaupstöðum. Þá viðleitni alla
hlýtur hver heiðarlegur og ó-
spilltur alþýðumaður að for-
dæma.
íslenzkri menningu verður
því aðeins borgið, að blóm-
legur landbúnaður sé rekinn
í sveitum, alveg eins og það
er grundvallaratriði fyrir góð-
an efnahag þjóðarinnar. Hér
fylgist því að fjárhagsleg og
menningarleg þörf þjóðar-
innar.
í sambandi við þetta mál
allt, er svo ástæða til að
minna á lánsútboð Búnað-
arbankans. Bankinn hefir nú
leitað til landsman'na um lán
fyrir byggingarsjóð. Þörfin
að hyggja upp sveitabæina
íslenzku er mikil og sú þörf
verður ekki leyst nema með
lánsfé. Hins vegar býður
bankinn svo hagstæö kjör, að
E RLE NT Y F I RLIT :
Aftaka Tukhatchevskis
Ginnti liitior Stalin til þcss að drepa bezíu
hershöfðingja rauða hersins?
Á síðastliðnu ári kom út í
Stuttgart i Þýzkalandi bók um
Canaris, sem var yfirmaður
þýzku njósnarstarfseminnar á
valdaárum Hitlers, þótt hann
væri alla* tíð fremur andstæður
stjórn hans og gerði henni sitt-
hvað til miska á bak við tjöldin.
Canaris fór þó vel með þessa
andstöðu, en hún sannaðist þó
á hann að lokum og var hann
tekinn af lífi nokkru fyrir stríðs
lokin. Vegna þessarar andstöðu
hans gera Þjóðverjar nú mikið
að því að halda minningu hans
uppi, enda virðist hann verð-
skulda það, því að hann virðist
hafa verið miklum hæfileik-
um búinn og haft réttmæta ó-
beit á starfsháttum nazista.
Höfundur áðurnefndrar bókar
nefnist Carl Heinz Abshagen.
Hann hefir lagt mikla vinnu í
þetta verk sitt og reynt eftir
megni að kynna sér öll þau
gögn, sem fáanleg voru. Bók
hans hefir því að geyma margar
merkilegar upplýsingar, sem áð
ur hafa ekki verið kunnar opin
berlega. Meðal annars er þar
að finna upplýsingar, sem varpa
ljósi yfir hinar leyndardóms-
fúllu aftökur nokkurra helztu
hershöfðingja rússneska hers-
ins 1937, en þær hafa löngum
þótt mikil ráðgáta og ýmsar
mismunandi skýringar verið á
þeim gefnar.
Aftaka átta rússneskra
hershöfðingja.
Um fá (jiðindi verður það
fremur sagt, að þau hafi komið
eins og þruma úr heiðskýru
lofti en þegar það fregnaðist
frá Moskvu 11. júní 1937, að
fremsti hershöfðingi rauða
hersins, Tukhatchevski mar-
skálkur, hefði verið fangaður,
ásamt sjö háttsettum hershöfð-
ingjum. Undrunin varð ekki
minni, er sú fregn barst frá
Moskvu næsta dag, að allir þess
ir hershöfðingjar höfðu verið
dæmdir til dauða fyrir föður-
landssvik og njósnarstarfsemi
í þágu erlends rikis, og dómn-
um hefði þegar verið fullnægt.
„Hreinsanir" og aftökur voru
að sönnu daglegt brauð í Sovét
ríkjunum um þessar mundir,
þegar Stalin var að losa sig við
þá frumkvöðla byltingarinnar,
er enn voru á lífi. Rauði herinn
hafði hins vegar alveg sloppið
við þessar „hreinsanir“. Nú var
ekki færri en átta yfirmönnum
hans fórttað á einum degi.
Mesta athygli vakti það þó,
að Tukhatchevski skyldi vera í
hópi hinna líflátnu. Almennt
var litið á hann sem fremsta
hershöfðingja Sovétríkjanna og
einn nánasta samherja Stalins.
Hann var talinn sjálfsagður
yfirmaður rauða hersins, ef til
styrjaldar kæmi. Enginn hers-
höfðingi var vinsælli í hernum
en hann.
Tukliatchevski.
Ferill Tukhatchevski sýndi
bezt, hvilíkt dálæti leiðtogar
kommúnista höfðu á honum.
Hann var að sönnu af aðals-
ættum og hafði barizt í keisara
hernum á stríðsárunum. ÞA
vakti hann athygli á sér sem
ákafur heimsveldissinni. Hann
vildi gera Rússa að drottin-
þjóð. Þegar byltingin brauzt út,
gekk hann strax í lið kommún-
ista, þvi að fyrirheit kommún-
ismans um heimsbyltinguna
fullnægði heimsveldisdraumum
hans. Lenin og Trozki fengu
strax mikiö dálæti á honum. i
Tuttugu og fimm ára gamall
var hann gerður yfirmaður 1.'
rauða hersins. Árið 1920 var
hann skipaður yfirhershöfðingi |
á Póilandsvígstöðvunum. Fyrsta
dagskipan hans hófst á þessa
leið: 1 vestri er nú verið að út-
kljá örlög heimsbyltingarinnar.
Yfir lik Póllands liggur leiðin
til sigurs.
Stjarna Tukhatchevski reis
nú fljótt. Árið 1921 gerði Lenin
hann að yfirmanni herforingja-
háskólans, 1925 varð hann for-
maður herforingjaráðsins, 1931
varð hann varahermálaráð-
herra og 1935 varð hann
marskálkur, ásamt Voroschiloff,
Blúcher og Budienny. í maí
1937 var hann skipaður yfir-
maður Volgusvæðisins, en við
því starfi tók hann aldrei. Á
þessum árum gegndi hann
fjölda virðingastarfa og var t. d.
fulltrúi Rússa við útför Georgs
V. Bretakonungs 1936, en Rúss-
ar vildu þá vingast við Breta.
Tukhatchevski var almennt
talinn snjallasti herstjórnandi
Rússa á þessum tima, og naut
óskiptrar viðurkenningar fyrir
gáfur og glæsileika. Það var
ekki neitt leyndarmál, að hann
var maður kappsamur og met-
orðagjarn. Hins vegar var vitað,
að hann- var eindreginn þjóð-
ernis- og heimsveldissinni og
því þótti sú sakargift með fyllstu
ólíkindum, að hann hefði staðið
í makki við Þjóðverja og ætlað
að hjálpa þeim til að leggja
Sovétríkin undir sig. Til alls
annars þótti hann líklegri.
Mikið áfall fyrir
rauða her’nn.
Eftir aftöku Tukhatcevski
þóttust kommúnistar ekki traust
ir í sessi, nema nánustu sam-
verkamenn og aðdáendur hans
færu sömu leið. í sept. 1938 var
búið að taka af lífi 1500 hátt-
setta herforingja, en 4000 sátu í
fangelsi. Mörgum þeirra var þó
sleppt aftur eftir að styrjöldin
hófst.
Vafalaust er talið, að þessar
stórfelldu aftökur og handtök-
ur hafi veikt rauða herinn stór
lega á þessum tíma og þannig
orðið þess valdandi, að hann
Hví þegir Þjóðvilj-
inn um olíusögu
Einars Olgeirssonar?
Þjóðviljinn ger r sér tíðrætt
um olíuverzlun um þessar
mundir. Þó eru vissir þættir
1 þe rra mála, sem blaðinu v rð
ast vera lokað land eins og
hart og miskunnarlaust járn-
tjald gleymskunnar hafi fall
ið fyrir þá og hulið að baki
sér.
Þannig m nnist Þjóðviljinn
aldre á það starf, sem Einar
Olgeirsson hafi lagt fram til
að laga olíumál n og leysa
þjóð sína úr viðjum olíuhring
anna. Það er þó ekk' ómerki-
legri saga en margt annað,
sem blaðinu verður skraf-
drjúgt um. Og ekki ætti Þjóð-
viljinn að þegja um þetta
starf Einars, ef honum þætti
það lofsvert og eftirbreytnis
vert.
Einari hef'r lengi verið held
ur austurleitur og haft trú á
því, að mjög mynd: efnahagur
íslenzkra manna breytast til
bóta ef þjóðin beindi v ðskipt
um sínum til Rússa. Hann
vissi líka, að Rússar voru gild
ir ollubændur og mun því
hafa bundið miklar vonir v-S
það, að íslendingar gætu losn
að úr kjafti og klóm hinna
vestrænu olíuhr-'nga auðvalds
ríkjanna, ef þeir be ndu olíu-
kaupum sinum í austurveg.
var stórum ófærari uin þaö en
ella að mæta innrás Þjóðverja.
Rússar höfðu ekki aðeins misst
marga beztu hershöfðingja sína,
heldur hafði tortryggnin og ótt
inn, sem ríkti innan hersins á
þessum tíma, mjög lamað alla
uppbyggingu hans og orðið hon
um á fjölmargan hátt fjötur
um fót.
En nú víkur sögunni aftur til
bókar Abshagen og þeirra upp-
lýsinga, sem hún veitir um þetta
mál.
Bragð Hitlers.
Frásögn Abshagen af þessum
atburði er í stuttu máli svo-
hljóðandi:
í ársbyrjun 1937 fékk Canaris
heimsókn Gestapoforingjans,
R. Heydrich, er síðar varð ill-
ræmdur af stjórn sinni í Tékkó
slóvakíu. Heydrich fór fram á
það við Canaris, að hann léti Þess vegna var Einar Olgeirs
honum í té skjöl, sem sýndu
rithönd nokkurra þýzkra og
rússneskra hershöfðingja, m. a.1
Tukhatchevski. Einnig krafðist
Heydrich þess, að Canaris lánaði
son bjartsýnn maður og von
reifur, þegar Nafta var stofn-
að og hann varð heildsali í
þeim göfuga t lgang'. að gera
honum starfsmenn, sem voru, íslendingum olíur ódýrari.
æfðir í ritfölsun. Canaris neit-
aði þessu hvorttveggja í fyrstu,
Það fór svo, að Einar Ol-
geirsson seldi olíuhring þe m,
öðrum leiðum.
(Framhald á 6. síðu.)
gott er að ávaxta í þeim lán-
um það fé, sem festa má
langan tima. Bændur og
sveitafólk ætti því að hugsa
alvarlega um þetta tilboð,
sem og allir þeir, sem íslenzk-
um sveitum unna, áður en
þeir ráðstafa fé, svo að það
festist i öðrum lánum um
langan tíma.
Undantekningarlaust má
segja að bændur landsins séu
verkamenn, sem sjálfir vinna
erfiðisvinnu allan ársins
jhring og framleiða þýðingar-
miklar neyzluvörur fyrir
jminna verð en yfirleitt hefir
heppnast með aðkeyptri
vinnu á opinberum búum. Þvi
|fer þvi alls fjarri, að þar sé
um að ræða einhverja arð-
ræningja annarra islenzkra
, alþýðuheimila. Með aukinni
og bættri ræktun, betri nýt-
ingu heyja, betra bústofni og
meiri fjölbreytni í ræktun
er hægt að fullnægja betur
neyzluþörf þjóðarinnar með
ódýrari framleiðslu. Það er
því hinn mesti misskilningur,
að eitthvað sé tekið frá öðr-
um alþýðustéttum.þó að þró-
un sveitabúskaparins sé studd
Með því er verið að styðja
þjónustu, sem þjóðinni allri
er látin í té og þar með ver-
ið að leysa vandamál þjóð-
arinnar ailrar.
Þess vegna ,eru það dapur-
leg feigðarmörk, þegar reynt
er að sundra þeim, sem sam-
an eiga að standa, og gera
alþýðustéttir kaupstaðanna
að eigin böðlum með því að
espa þær upp gegn þróun
sveitanna.
enda var jafnan grunnt á því sem brezkt og amerískt auð-
góða milli njósnarþjónustunnar, Vaid samtengist í, verzlun
er heyrði undir herinn, og S1-na_ Auðvitaö seldi hann
Gestapo. Vera íviá þó, að Canaris hlutabréf sín með góðum
hafi siðar orðið við þessum . ,. . , .. .
kröfum, eða Heydrich aflað sér hagnaði, og þa sæmd.r af
þessara gagna aðstoðar eftir hinum nyju eigendum. Matti
þá líka heita. að olíuverzlun
landsins væri öll á e nni
hendi, því að þó að Shell og
B. P. séu að vísu tvö firma-
nöfn, hafa eigendur þeirra út
í heimi gengið í fóstbræðra-
lag, enda er British Petroleum
Company löngu úr sögunni og
runnið ‘"nn í önnur stærn og
víðtækari samtök. Einar OI-
geirsson var hljóður og hóg-
vær í olíumálum og félagar
hans ræddu þau lítið. Það
breyttist ekki fyrr en Olíu-
félag ð h.f. hafðl starfað um
skeið og samkeppni var orðin
svo hörð um olíumarkaðinn
hér, að verðlag hafði hlut-
fallslega lækkað miðað við
olíuverS erlend s á hverjum
tíma. Þá brutust r’-ddararnir
frá Nafta fram, lustu upp her-
ópi og gerðu blástur mikinn.
Þess er að vænta, að ís-
lendingar verði aldrei fram-
ar Iæst’r í einokunarviðjar
eins olíuhrings svo að þeir
hafi ekki um neitt að velja
með viöskipt: sín. Þjóðin mun
halda áfram að bæta olíuverzl
un sína, þó að þar kunni að
verða við ramman reip að
draga. En þáttur Einars Ol-
geirssonar í olíumálunum ligg
ur að baki eins og lítil skop-
saga, sem þó má nokkuð læra
af. Sumir halda að skopsagan
um manninn, sem seldi höf-
uðóvininum verzlun sína, þeg
ar honum buöust persónulega
ginnandi kjör, sé að snúast
upp í harmsögu, því að sölu-
maðurinn megi ekki til þess
hugsa að nokkrum takist bet
ur en honum í samkeppninni
við auðhringinn brezk-amer-
íska. Þaðan spretti beiskjan
í Þjóðviljanum. Ö+Z.
Raddir nábúarma
í ritstj órnargrein í Alþýðu-
blaðinu í gær segir svo:
„Skömmu eftir stjórnarkjör-
ið í Dagsbrún í vetur benti
Alþýðublaðið á það, að komm
únistar hefðu bersýnilega tvær
kjörskrár í Dagsbrún: aðra
með um 3300 mönnum, sem
taldir væru í félaginu, þegar
kjósa á fulltrúa fyrir það á
Alþýðusambandsþing og kom
múnistar vilja tryggja sér sem
flesta fulltrúa þar — sú kosn-
ing fer alltaf fram á fámenn-
um félagsfundi, þar sem kom
múnistar eru í öruggum meiri-
hluta; hina með um 2400 fé-
lagsmönnum, og er hún látin
gilda, þegar stjórnarkjör fer
fram í félaginu að viðhafðri
allsherjaratkvæðagreiðslu og
kommúnistar óttast um meiri-
hluta sinn. Benti Alþýðublaðið
í þessu sambandi á, að hér
hlyti, í öðru hvoru tilfelli eða
báðum, að vera um stórkost-
legar kjörskrárfalsanir af
hálfu kommúnista í Dagsbrún
að ræða“.
í framhaldi greinarinnar
segir, að kommúnistar hafi
á nýloknum aðalfundi Dags-
brúnar orðið að viðurkenna,
að þeir hafi greitt skatt til
Alþýðusambandsins af nokkr
um hundruðum manna um
fram rétta félagatölu til þess
að fá sem flesta íulltrúa á
Alþýðusambandsþing. Með
þessum fölsunum, ásamt að-
stoð Sjálfstæðlsflokksins,
hafa þeir tryggt sér meiri-
hluta, er þeir tóku völdin í
Alþýðusambandinu á þingi
þess 1944.
L».