Tíminn - 03.04.1951, Qupperneq 5

74. blaff.
TÍíVHNN, þriðjudaginn 3. apríl 1951.
5.
SPtntntit
3. apríl
HarðiiuJin
Harðindin norðaustanl. eru
nú víða helzta umræðuefni,
þar sem menn hittast, enda
eru þau bæði alvarleg og ó-
venjuleg. Svo má heita, að
meira en árlangt hafi verið
stöðug norðan- og norðaust-
anátt, en þeirri átt fylgir vit-
anlega kuldi og úrkoma á
Norðausturlandi.
Af þessum sökum hafa sið-
ustu mlssiri verið óvenjulega
erfið. Sumarið í fyrra \ar
rigningasumar hið versta,
sem menn muna þar urq slóð-
ir. Og veturinn hefir. verið
snjóþungur með afbrigðum og
er nú svo korriið, að vafaramt
fná telja, hvort elztu menn
muna annað- eins fannfergi.
Þessu fylgir það, að vegna
spilliblota af og til, hefir
fannkyngin hiaupið í gadd,
svo að það er klakahella, sem
hylur sveitirnar.
Þegar lengra er litið, má
minnast þess, að vorið 1949
var eitt hið kaldasta og harð-
asta, sem sögur fara af og
gengu þá upp hey manna og
mun þess langt að minnast,
að jafn Htlar heyfyrningar
hafi orðið á landinu í heild.
Veturinn 1949—50 var óvenju-
lega gjafafrekur sums staðar
austan lands vegna áfreða,
svo að fyrningar söfnuðust
ekki þá. Og síðan hafa hald-
izt þau ósköp í veðurfari, sem
fyrr voru nefnd.
Stéttarsambánd bænda hef-
ir reynt að hjálpa i þeim
vandræðum, sem nú vofa yf-
ir. Það hefir útvegað hey, sem
flutt hefir verið austur og er
enn að kaupá hey og senda
eða búa til sendingar. Hins
vegar eru verulegir örðugleik-
ar á öllum flutningum aust-
urfrá, sakir óveðra og ófærð-
ar. Nú má heita, að síðustu
vikurnar hafi verið svo mögn-
uð ótið, að ekki hafi verið
sæmilegt ferðaveður nema
dag og dag og hljóta siík ó-
sköp vitanlega aö torvelda
alla hjálparstarfsemi. Og
enginn veit, hvað slíkt tíðar-
far á eftir að halc'ast.
Það er hætt við því, að þeir,
sem álengdar standa, geri
sér ekki svo ljóst sem skyldi,
hvílíka raun bændur norð-
austan lands eru komnir í og
hve geigvænlegar horfur eru
þar. Hér skal ekki fjölyrða um
þá manndómsraun, sem þejtta
fólk heyir. Hitt’ætti öllum að
vera ljóst, að hér þarf að gera
allt, sem unnt er, til þess að
afstýra voða og enn meira
tjóni. Um það ætti að ríkja
einhugur, að láta einskis ó-
freistað til þess, að bústofn
bænda megi ganga vel fram,
og skila arði fyrir allt það,
sem til hans hefjr verið kost-
að ög fýrir honum haft þetta
síðasta ár. "
Á þessu stigi verður ekki
rætt um einstök atriði, sem
hugsanlegt væri að reyna eða
grípa til, svo að bægja megi
frá þeirri vá, sem nú er fyrir
dyrum. Stéttarsamband
bænda mun að sjálfsögðu
rannsaka og meta allt, sem
hugsast getur í því sambandi.
En bak við þá athugun og
forustu steridur væntanlega
einhugur þjóðarinnar allrar
að mæta þeim erfiðleikum,
sem leiða aí þessu fádæma
eða ódæma tíðarfari, svo að
skakkaíöll vcrði scm minnsí.
ERLENT YEIRLIT:
Viðhorf Norðurlandabúa
Kafii úr ra*ðu ofíir Valdimar Bjiöriisson,
fjármáiaráðherra Miiinosota-ríkis
Valdimar Björnsson fjármála
ráðherra Minnesota flutti ný-
lega erindi á Frónsþingi í Winni
peg, þar sem hann sagði m. a.
frá ferðalagi sínu til Norður-
landa á síðastl. sumri og við-
horfi manna þar til alþjóða-
mála. Þar sem frásögn Valdi-
mars er glögg og ýkjulaus, eins
og af honum mátti vænta, þyk
ir Tímanum rétt að birta hana,
aðeins örlítið stytta. Hún sýn-
ir ljóslega, hvernig viðherf
Norðurlandaþjóðanna kemur
glöggum aðkomumanni fyrir
sjónir.
Hefst .svo þessi frásögn Valdi-
mars, en rétt er að geta þess, að
hún er aðeins kafli úr ræðu
hans, sem að öðru leyti fjall-
ar einkum um dvöl hans á ís-
landi og kemur þar fram mikil
vinátta til íslenzku þjóðarinn-
ar og góður skilningur á mál- I
um hennar:
— Norðurlöndin standa „mitt
á milli“ ekki aðeins frá lar.d-
fræðilegu sjónarmiði, heldur
líka í stjornmálaskoðunum um
leið. Skandinavar hafa hrint frá
sér pólitískum öfgum, bæði
hægra og vinstra megin. Ein-
ræði er þeim ógeðfellt, hvort
sem það’ kemur fram í gerfi
Hitlerisma eða kommúnisma.
Dæmin um andúð þeirra gagn-
vart svarta nazismanum eru
enn í giöggu minni. Þeir eru
eins vel á verði gegn rauðu teg-
undinni líka. J
Viðhorf Fínna.
Fylgi kóromúnista hefir farið
stöðugt hnignandi í hverju
landi þar' sem frjálsar kosning-
ar tíðkast enn. Ekki hafa Norð-
urlöndin verið undantekning.
Heimsóknin til Norðurlanda í
fyrra var ekki fyrsta ferð min
þangað. -En Finnland sá ég
samt í fyrsta sinn. Og það var
sérstaklega hrífandi fyrir' Am-
eríkana að kynnast betur þjóð-
inni, sem þar býr. 1 Bandaríkj- '
unum höfum við dáð Finnlend-
inga mest á þeirri einföldu á-
stæðu að þeir hafa reynzt á-
byggilegir — þeir borguðu alltaf
skuldir sinar frá fyrri striðsár-
um. Nú bætast þýðingarmeiri
ástæður yjð. Enginn okkar hér
vestra —' enginn, sem býr í
lýðfrjálsu landi — getur annað
en dáð finnsku þjóðina fyrir hug
rekki og djörfung, sem þar
mæta þefrri ögrun og þeim á-
troðningi, sem Rússar hafa í
frammi. Bjarndýrið — tákn
Rússlands — hefir Finnland í
fangi sér. Það gæti kreppt fram
löppunu/ri saman og eyðilagt
landið á Svipstundu. En Finnar
halda hrklaust áfram, fylgja lýð
ræðishugsjónum í orði og verki,
spyrna mót áhrifum kommún-
ista innanlnnds og utan og
vekja aðdáun hjá öllum, sem
unna frelsi og frómleik.
1 Sovétvéídið tók Karelíu eign-
arnámi 't friðarsamningnum,
sem þeir neyddu Finna til að
1 ganga irin á. Fjögur hundruð
þúsundir Finna voru gerðir ræk
ir úr heimilum, þar sem þeir
höfðu búið mann fram af
manni, öid eftir öld. Búum var
skipt niður. Einhvern veginn
, var fjöldarium komið fyrir. Efn
! aðir bændur voru sviptir al-
, i
eigum á svipstundu. En finnska
fólkið hefir auðsýnt hetjudáð
oftar en einu sinni. — Það stóð
sig og stendur sig enn. Rúss-
ar hlóðu ógnar skaðabótakröf-
um á Finnland. Þeim kröfum
hefir verið fullnægt ekki að-
eins á tilteknum tíma, heldur
á undan áætlun. Finnar ljúka
þeim gjöldum núna á næsta ári.'
Þrátt fyrir það, að friðarsamn-
ingurinn leyfir Rússum að láta
herlið á finnska grund hvenær
sem þeim dytti í hug, hefir ekki
tekist að kæfa frelsisþrá eða
sjálfstæðiskennd Finna. Og
hvorki hafa hótanir Rússa né,
áróðurstilraunir fimmtu her-
deildarinnar heima fyrir náð
tilganginum með því að auka
fylgi kommúnistaflokksins. Sá
flokkur tapaði 11 sætum í síð-
ustu kosningum.
Afstaða Norðmanna.
Það var í Noregi, sem maður
varð var við sterkasta andúð
gegn kommúnistum, mesta
þrautseigju í þeirri inótspyrnu,
sem hinn frjálsi heimur sýnir
yfirgangsstefnu Rússa. Mér
fannst ég sjá glöggt dæmi um
orsakir þessarar festu þegar ég
heimsótti landbúnaðarráðherra
Noregs í fyrra, hann Kristian
Fjeld. Skrifstofa hans eru í
Victoria Terrace. Og enginn,
sem fylgdist með atvikum í Nor
egi, þegar Nazistar hertóku
landið, gleymir því hlutverki,
scm bundið var við þá voldugu
byggingu á þeim árum. Leyni-
lögregla Nazista — hið illræmda
Gestapo — hafði þar aðsetur.
Byggingin er stjórnarráðsbygg-
ing. Ég hitti þennan ráðherra
þar í herbergi, sem var ekki
nema nokkur skref frá saln-
um, þar sem hann hafði sjálf-
ur verið tekinn fangi af Naz-
istum í stríðinu. Hann var bæj-
arstjóri i Stange í Hedemark-
fylki þá. í þessari byggingu, þar
sem hann situr nú í ráðherra-
stóli, var hann geymdur sem
fangi í tvo mánuði. Það var í
þessari byggingu, þar sem þjóð
ræknir Norðmenn voru píndir,
af Nazistaglæpamönnum; þar
fóru fram réttarhöld í skrípa-
mynd, þar voru Norðmenn í
fanghaldi þangað til einræðis-
herrunum þóknaðist að flytja
þá,í stærri fangelsi. Þaðan var
Fjeld fluttur í fangelsisvist, er
varði í þrjú ár, áður en uppgjöf
Nazista veitti honum og öðr-
um frelsi.
Ef nokkrir nú á dögum eru
með bollaleggingar um það
hvers vegna Norðmenn hika
ekki vitund með það að taka
afstöðu um hervernd og aðrar
ráðstafanir til varðveizlu ör-
yggis og sjálfstæðis, þá finnst
mér ástæðan augljós í einu at-
viki. Með aðeins einni undan-
tekningu hefir hver einasti ráð
herra, sem nú á sæti í stjórn
Noregs, verið fangi Nazista í
síðasta stríði. Þessir menn —
og öll þjóð þeirra — vita hvað
einræði þýðir. Þeir þekkja það
í hvaða gerfi sem er. Þeir hafa
lært í dýrum skóla — skóla
reynslunnar — að „hlutleysi“
sé aðeins orð, .sem fletta má
upp á í orðabókinni. Þeir vita
að þjóðir, sem eru í hættu
Valdimar Björnsson
stadoar, verða ao standa saman
ef þær eiga ekki að falla ein
og ein í senn. Þess vegna voru
Norðmenn óhikandi, þegar
Norður-Atlantshafssáttmálinn
bauðst. Þess vegna minnist
Eisenhower hershöfðingi sér-
staklega á frelsisást og fórn-
fýsi Norðmanna, þegar hann
kom fyrst vestur eftir heimsókn
sína til allra aðila sáttmálans.
Viðhorf Dana.
Hernám Nazista olli aldrei
þeim erfiðleikum hjá Dönum
er urðu í Noregi. En Danir
þekkja hernám af hálfu ein-
ræðisþjóða. Þeir fengu sína
reynslu stríðsárin, þegar Naz-
istar klófestu þá. Þeir fengu
smávegis reynslu af rússnesku
hernámi líka, eftir stríðslok, á
meðan herlið Sovétveldis sat á
Borgundarhólmi. Danir hugsa
um vernd núna, eins og Norð-
menn. Þeir lita atburði þessara
nýju og verri tima raunsæis-
augum.
Ég geri ráð fyrir að engum
í heiminum mundi takast að
rökstyðja þá hugmynd, að Norð-
urlandabúar séu ófriðarsinnar.
Það tímabil í sögu þeirra er
fyrir löngu liðið undir lok. Um
áratugi hafa þeir kappkostað að
(Framhald á 7. síðu.)
Það fólk, sem nú heyir lífs-
baráttu sína við hin erfiðustu
skilyrði á harðindasvæðinu
norðaustanlands, er sannar-
lega statt þar, sem bardaginn
er harðastur. Enginn mælir
eða metur það erfiði og á-
reynslu, sem á það er lögð.
Sannarlega er hlutskipti þess
nógu erfitt, þó að samúð þjóð-
arinnar allrar sé með því og
öll landsins börn kunni að líta
á aðstöðu þess með skilningi.
Samúð og ckiíningur er að
visu engin hjálp í sjálfu sér,
en það er þó mikill styrkur til
að valda örlögum sínum,
jafnt í þessum erfiðleikum,
sem öðrum þrekraunum.
Allir vona, að brátt verði
hlé á hinni þrálátu norðan-
og ‘norðaustanátt, svo að
bregði til bata með vori. En
jafnframt þvi ætlast þjóðin til
þess, að einskis verði ófreist-
að, sem að gagni má verða,
til að verjast hinum óvenju-
legu harðindum.
Raddir nábúanna
í Reykjavíkurbréfi Mbl. á
sunnudaginn er nokkuð sagt
frá bók Douglas Hyde, sem var
ritstjóri við aðalblað enskra
kommúnista, en hefir nú yf-
irgefið þá. Mbl. segir m. a.:
„Greinargerð hafði borizt
flokksstjórn kommúnista,
hvernig myndi fara fyrir Bret
um, ef þeir afþökkuðu Mars-
hall-aðstoðina. M. a. sagt ao
þeir yrðu að gera sér það ljóst,
,að atvinnuleysingjar í Eng-
landi myndu með því móti
fljótlega verða þrjár milljón-
ir að tölu.
Hann kvaðst hafa spurt einn
flokksbróður sinn, hvort hann
héldi að þessi tala væri rétt,
að atvinnuleysingjahópurinn
myndi verða svona stór, ef
Bretar neituðu Marshall-að-
stoðinni.
Flokksbróðir hans sagði, að
svo myndi vera. Hyde spurði
þá hvort rétt væri að slá hend
inni við þessari aðstoð, til þess
að komast hjá atvinnuleys-
inu og fékk það svar;
„Við myndum sannarlega
standa nær kommúnismanum,
ef við hefðum nú þrjár millj-
ónir atvinnuleysingja í land-
inu“.
Fékk hann þannig að vita,
að það væri eindreginn vilji
flokksbræðra hans, að át-
vinnuleysið yrði sem mest í
Bretlandi, eins og menn hafa
líka hvað eftir annað komizt
að raun um bæði hér og ann-
ars staðar í Vestur-Evópu-
löndum. Kommúnistar vilja at
vinnuleysi, og eru ekkert
feimnir við að styðja að því,
að þeir fái þessar óskir sínar
uppfylltar."
Þetta skýrir m. a. vegna
hvers hérlendir kommúnist-
ar berjast fyrir aukinni verð
bólgu, því að það er vísasti
vegurinn til atvinnuleysis.
Tveir píslarvottar
Þjóðviljinn hefir þessa
dagana verið margorður um
það, að Þórir nokkur Daníels
son frá Akureyri hefir verið
settur í varðhald. Kallar blað-
ið þetta ofsókn gegn. verka-
lýðnum og segir að hinn
ungi maður hafi saklaus ver-
ið tekinn og píndur fyrir alla
alþýðu þessa lands og er
píslarsaga hans síðan rakin á
ýmsa vegu.
Saga þessa máls er í fáum
orðum sú, að Þórir birti
gapalcga grein um sátta-
semjarann í vinnudeil-
um, Þorstein M. Jónsson, og
varð dæmdur í nokkur hundr
uð króna sekt fyrir.
Nú er það svo, að flestir
þeir, sem skrifa stjórnmála-
greinar í blöð til léngdar
hafa fengið sektardóm og
þykir fáum mikið. Hins veg-
ar hefir Þórir kosið að sitja
heldur nokkra daga í varð-
haldi en greiða sektina og er
hann frjáls að því.
Hitt er svo annað mál, að
samfara þessu hefir píslar-
votturinn verið sviptur rit-
stjórn blaðsins, en það er inn
anflokksmál og hefir su píslar
vættissaga ekki verið rakin
í Þjóðviljanum.
Næsti píslarvottur í líkingu
við Þóri Daníelsson mun verða
Agnar Bogason. Yfir hon-
um vofir nú hin sama píslar
ganga. Kona Einars Olgeirs-
sonar hefir stefnt honum, og
er sök Agnars sú, að hann
sagði einhvern tíma er Einar
var í Austurvegi, að kona
hans hefði beðið Bjarna Bene
diktsson að komast eftir því,
hvað oröið væri af bónda
sínum.
Þetta gæti að sjálfsögðu
verið ósatt eins og flest í því
blaði; og auk þess er það
vitanlega hið versta guðlast
í augum allra trúaðra að bera
það upp á kommúnistakonu
að hún hafi óttast um mann
sinn á austurvegum og beðið
Bjarna Benediktsson að for-
vitnast um hann. Hvað gæti
verið svívirðilegra fyrir kon-
una, en að leita til ráðherra
í Marshalllandi vegna þess að
einhverjum dvelst í ríkj-
um hins blessaða?
Frúin hefir líka brugðizt
hin versta við og stefnt Agn-
ari Bogasyni fyrir ummælin
og nú vofir sverð réttvísinnar
yfir honum. Ef til vill verður
| hann eftir nokkrar vikur kom
inn i sama klefann og Þórir,
hver sem þá gengst fyrir því
að skjóta saman brjóstsykri
og karamellum til að færa
honum.
j En nú skulum við hugsa
okkur að Þórir Daníelsson
hefði verið ritstjóri í hinu
blessaða landi sósíalismans
og birt þar ádeilúgrein um
opinberan embættismann.
! Sáttasem jari í vánnudeilum
hefði það ekki getað verið, því
að þar eru hvorki vinnudeil-
ur né sættir, en vel hefði það
I getað verið sá fulltrúi ríkis-
■ valdsins, sem ákveður kaup
og kjör og lítur eftir fram-
kvæmd vinnulöggjafar. Segj-
um að Þórir hefði skrifað á-
deilu sína þar af sömu hátt-
vísi og kurteisi, ekki meiri
sanngirni, ekki meiri ná-
kvæmni. ÆtH það stæðu opn
ar dyr fyrir hvern sem er til
að færa piltinum sælgæti
þangað, sem hann væri nú?
Það er hætt við því, að
íslenzk alþýða telji sig hafa
( annað merkara um að hugsa
en gervipíslarvætti óhepp-
inna ritsnáða, hvort sem þeir
| heita Þórir eða Agnar. Ö+Z