Tíminn - 10.04.1951, Blaðsíða 5

Tíminn - 10.04.1951, Blaðsíða 5
80. blað. TÍMINN, þriðjudaginn 10. agiríl 1951. 5, imtm ftriðjud. 10. upríl Verðhækkanir í seinasta blaði birtist fréttapistill frá Svíþjóð eftir íslenzkan námsmann. Hann segir þar m. a. frá hinum miklu verðhækkunum, er átt hafi sér stað þar i landi seinustu mánuðina, og enn er þó ekki séð fyrir endann á, þar sem fyrirsjáanlegar eru margar verðhækkanir til við- j bótar. Kaup hækkaði einnig nokkuð um áramótin, en þó hvergi nærri svo mikið, að hjá láglaunamönnum nægi það til að bæta upp kjara- skerðingu þá, er verðhækk- anirnar hafa í för með sér. Það, sem hefir verið að ger- ast í Svíþjóð í þessum efnum undanfarið, hefir gerst víðast annars staðar. Nýlega birti t. d. eitt Reykjavíkurblaðanna fréttabréf frá Karli Strand lækni, sem dvelur í London. Hann segir þar m. a., að síð- an í októbermánuði hafi stjórnarvöldin birt emar 80 verðhækkunartilkynningar. Síðan Karl skrifaði bréf sitt, hafa margar nýjar verð- hækkanir bæzt við. Síðan Kóreustyrjöldin hófst og vígbúnaðarkapphlaupið harðnaði stórum af völdum hennar, hefir verðlag farið ört hækkandi í heiminum. — Flest hráefni hafa stórhækk- að í verði og í kjölfar þess hafa svo iðnaðarvörur hækk- að smátt og smátt. Fyrirsjá- anlegt er, að þær eiga enn eftir að hækka meira og minna, því að fram til þessa hefir framleiðsla þeirra byggzt á miklu leyti á hrá- efnum, sem búið var að kaupa fyrir verðhækkunina. Þegar stjórnarandstöðu- blöðin islenzku ræða um verð lagsmálin, sleppa þau jafn- an að minnast nokkuð á þessa óhagstæðu verðlagsþró un erlendis. Þau telja, að all ar verðhækkanir, sem orðið hafa hérlendis, reki rætur til gengislækkunarinnar. Þau vita þó vel, að þær hækkanir, sem rekja má til hennar, voru komnar fram að fullu á s. 1. hausti, en þær hækk- anir, sem síðar hafa orðið, rekja orsakir sínar til verð- hækkana erlendis. Það er á- líka sanngjarnt af Alþýðu- blaðinu að kenna núv. stjórn um þær og þegar Mbl. var á árunum 1934—’37 að kenna samstj órn Framsóknarflokks- ins og Alþýðuflokksins um af- leiðingar þær, sem heims- kreppan hafði á þjóðarbú- skap íslendinga. Ef marka má útreikninga, sem einn af hagfræðing- um og þingmönnum Alþýðu flokksins hefir átt þátt í að gera, hefir 22% launaupp- bótin, sem er greidd sam- kvæmt gengislækkunarlög- unum, bætt upp að fullu þær verðhækkanir, sem leiddu af gengislækkuninni og raun ar meira til. Það, sem nú vantar á fulla vísitöluupp- bót, stafar af verðhækkun- um erlendis. Það sanna um afskipti rik- isstjórnarinnar af verðlags- málunum er svo það, að stjórnin hefir gert mikils- verðar ráðstafanir til að tryggja almenningi sem hag- kvæmast verðlag á hinum al- gengustu og brýnustu neyzlu- vörum. Hinn aukni innflutn- ERLENT YFIRLIT: Einstaklingurinn og friðurinn Ræða Bcncgal Rau í ermdaflokki Sameiu> uðu þjóðanna um frióarmáiin Sir Benegal Rau, aðalfulltrúi Indlands, opnaði 31. marz hinn fjórtán vikna erindaflokk er hlotið hefir nafnið „Verð frið- arins“. Erindi þessi verða þýdd á hin tuttugu og átta tungu- mál, sem Sámeinuðu þjóðirnar nota í hinni alþjóðlegu frétta- starfsemi sinni, og verður þeim útvarpað af eftirfarandi út- varpsstöðvum: — í Bandaríkj- unum af Columbia Broadcasting System, í Ástralíu af Australian Broadcasting Commission, í Kanada af Canadian Broadcast ing Corporation, í Indlandi af All India Radio, í Nýja Sjálandi af New Zealand Broadcasting System, í Suður-Afríku af South African Broadcasting Corpor- ation. Einnig á Filippseyjum og í Vestur-Indíum. Ræðúmenn í aprílmánuði munu verða General Carlos P. Romulo, utanríkisráðherra Fil- ippseyja, Sir Gladwyn Jebb, að- alfulltrúi Bretlands, Dr. Lois Padilla Nervo, aðalfulltrúi Mexi- kó og sendiherra og aðalfulltrúi Bandaríkjanna Warren R. Aust- in. Ræða Sir Benegal Rau fer hér á eftir, lítilsháttar stytt, en efni hinna ræðnanna verður ef til vill rakið síðar, svo að les- endum bláðsins gefist kostur á að kynná sér það, sem forvígis- menn S. Þ. hafa til þessara mála að leggja: haldinn hátíðlegur í New York og við það tækifæri sagði ég frá vissum atburoum í lífi hans, sem gæti haft þýðingu fyrir stærri hóp áheyrenda, og því ætla ég að leyfa mér að endur- taka frásögn mína. 1 lok ágúst 1947 var ég á leið til Burma til að aðstoða við samninga nýrrar stjórnarskrár fyrir það land og hafði þá nokk þýðingarlausum endurtekning- urra daga viðdvöl í Calcutta. um. Til að forðast slíkt gætum Mahatma Gandi var einnig þar við minnst samlíkingar þeirrar, um sama leyti. Flokkadráttur er nýjustu framfarir í visindum milli Hindúa og Múhameðstrú- þeim, er fást við að greina eigin armanna var þá uggvænlegur, leika frumefnanna, fá okkur í en í Calcutta sjálfri var tiltölu- hendur. Atómsprengjan er magn stjóra borgarinnar, hvort friður aðasti sprengjukraftur, er heim lega friðsælt. Eg spurði lögreglu urinn þekkir í dag. Hugleiðum inn í borginni væri að einhverju samt sem áður að hin feikilga leyti að þakka nærveru Gandhis. sprenging hefst fyrir tilverknað Hann sagði: Nei, það stafar af einnar frumeindar (neutron), mörgu öðru og aðallega að þakka fyrir tilverknað óendanlega dugnaði lögreglunnar. Einn mað smárrar og ósýnilegrar agnar,' ur getur ekki friðað heila borg. sem verkar á líkann hátt og sem betur eru launaðir. Ég óskaði lögreglustjóranum tundurkveikja og kveikir í öðr- I Þetta er eðlileg og heilbrigð til hamingju og hélt áfram ferð um tveim ögnum, sem síðan j stefna. Að svo miklu Ieyti, Kaupstyrjöld í þágu hálaunamanna í forustugrein sinni á sunnu daginn verður Alþýðublaðið að viðurkenna, að Alþýðu- flokkurinn hefir valið hinni nýju kauphækkunarbaráttu það form, að dýrtíðarupp- bætur til hátekjumanna verði tvöfaldar eða þrefaldar á við það, sem lágtekjumenn fá. Ef stefna Alþýðuflokksins sigraði, yrði sömu dýrtíðar- uppbætur veittar á öll grunn- laun, en það hefði þær afleið- ingar í för með sér að mað- ur, sem fær 5000—6000 í mán aðarlaun, fær 5—6 krónur í dýrtíðaruppbót meðan verka- maður með 2000—3000 fær aðeins 2—3 krónur. í þeim löndum, þar sem verkalýðsfélög heyja nú kaup baráttu, stefna þau fyrst og fremst að því að fá hækkað grunnkaup þeirra lægstlaun- uðu, því að þeir þola vitan- lega aukna dýrtið verst. Hins vegar láta þau biða að berj- ast fyrir kauphækkun þeirra, minni til Rangoon. f fyrstu viku september var ég aftur í Cal- cutta á heimleið og ríkti þá aft- ur fullkominn friður í borginni. En meðan ég var í burtu höfðu gerzt þar alvariegir atburðir. Þann 31. ágúst áttu sér stað al- varlegar óeirðir, hús það, sem Gandhi bjó í, varð fyrir árás og hann sjálfur slapp naumlega undan aðförinni. Næsta dag hóf | Gandhi föstu, er skyldi haldin Það virðist vera orðið að vana til hins hinsta, ef andstæðing- nú á dögum að segja, að stríð arnir sæu ekki að sér og lofuðu sé ekki óumflýjanlegt, og svo betrun. Fastan stóð í 73 klukku- oft er þetta sagt, að hætta er á,1 tíma, en meðan á henni stóð að við lendum í þeirri villunni, j komu fulltrúar trúarflokkanna, að álíta að friður komi af sjálfu j Hindúa, Múhameðsmanna og sér. í raun og veru þá verðum kristinna, og fulltrúar stétta- við alltaf ^áð vera að vinna að félaga kaupmanna, skrifstofu- friði, friður helst ekki án átaka,' manna og verkamenna, að hvilu friður krefst óslitinna framlaga ' Gandhi og undirskrifuðu loforð okkar allra. Og eins og ég hefi j um, að átökin skyldu lögð niður svo oft sagt áður, að eins og á og frá þeim degi ríkti friður in of rriikil til að öðlast sigur, j mánuðum saman. f Calcutta og ófriðartímum er enginn fórn tal öðrum hlutum Bengalfylkis, þó þá eigum við einnig á friðar- j að annars staðar í Indlandi væru tímum að vera reiðubúin til að ' alvarlegar skærur. færa af hendi hvers konar fórn Það var stuttu eftir þessi ir til að tryggja áframhaldandi [ mej;kilegu atvik, sem ég átti leið frið við viðunandi skilyrði. Þetta ; um borgina á heimferð minni má kalla hugsjónastefnu, en fra Rangoon og svo vildi til að raunsæismennirnir hafa nú feng ég hitti lögreglustjórann aftur. ið að ráða lengi og þeir virðast jjg Spurði hann, hvað hann héldi ekki alltof ánægðir með árang- ' nu um þessa hluti. Hann svar- urinn. jaði: „Ég verð nú að játa, að Flest af því fólki, sem ég hefi friður hefir unnizt fyrir atbeina haft þá ánsegjú að hitta síðast- j eins manns". Hér sannaði heim- liðna mánuðivsrhafa tengt nafn speki Gandhis gildi sitt sem oft Indlands við-'frið. Þetta er eðli- j ar, ef að málstaðurinn er rétt- legt og í raunánni óumflýjanlegt,' látur, þá getur einn trúaður og því að Indláíttí héfir átt mesta ákveðinn maður unnið stórvirki. friðarpostula-: þessarar aldar, I Mahatma Gándi, og þó hann sé! Ég efast oft um, hvort við látinn fyrir %e}r en tveimur ár- ' skiljum að fullu það, sem sagt hvor um sig kveikir i öðrum tveim í viðbót og þannig áfram, unz geysilegur kraftur er leyst- ur úr læðingi. Lögmál efnis- heimsins má einnig heimfæra í heimi „mannlegs siðferðis", Þar verðum við einnig vör við umfangsmikil keðjuáhrif, sem stafa frá einum einstaklingi. Eitt af því, sem við getum lært af vísindunum er mikilvægi hins óendanlega smáa, og um leið hvílíkt gildi hver manneskja hefir og um gildi hvers einstak- lings. Ef að einum manni, einu félagi eða einu landi öðlast að koma á framfæri gagnlegum hugsjónum, þá geta þær hug- sjónir smám saman orðið öllum heiminum til blessunnar. (Framhald á 6. siðu.) sem þjóðfélagið getur verið fært um að leyfa kauphækk- anir, eiga þeir lægstlaunuðu að ganga fyrir. Hinir verða að bíða þangað til þjóðar- hagurinn batnar. Alþýðuflokkurinn er þessu hins vegar andvígur. Stefna hans er þvert á móti sú, að þeir, sem lægst hafa laun- in, eiga að fá minnsiar bæt- ur, en hinir, sem nú eru bezt settir, eigi að fá þær mestar! Hvort stafar þetta af því, að það er sjónarmið verka- mannsins eða sjónarmið for- stjórans, er markar baráttu Alþýðuflokksins? Ritstjóri Alþýðublaðsins getur spreytt sig á því að svara því í næstu blöðum. En hver, sem svör hans verða, mun almenningur geta ráðið það rétt, hvort sjónarmiðið má sín hér meira. Kaupkúgarar í forustugrein Alþýðublaðs ins á sunnudaginn er Tíminn titlaður „málgagn kaupkúg- unarinnar númer eitt.“ Tilefni þessarar nafnbótar er það, að Tíminn hefir hald- ið því fram, að gagnslaust væri fyrir launþega að heimta Raddir nábáarma Alþýðublaðið hefir undan- farna daga birt margar rammagreinar, sem eiga að sýna, að verðlag ýmsra vara hafi lækkað í stjórnartíð Stefáns Jóhanns, en hækkað stórlega síðan. Um þetta seg- ir Þjóðviljinn á sunnudaginn: „Alþýðublaðið heldur enn á- fram að hampa stolnum fjöðr- um sínum. f gær segir það á forsíðu að í valdatíð Stefáns Jóh„ frá des. 1947—des. 1949, hafi rúgmjölið lækkað um 30 hærra kaup en atvinnuveg- aura kílóið, hveitið um 11 aura irnir gætu risið undir, því að kílóið og hafragrjón ekki hækk kauphækkunin yrði þá tekin af þeim aftur í einu eða öðru að meira en um 12 aura! Stjórn Stefáns Jóhanns tók formi til þess að mæta halla um, mun nrinning hans aldrei er 1 sattmala um „gildi einstak- hins vegar við í febrúar 1947, atvinnuvee-anna nema ef far firnast. Fýj^ta október síðast- lingsins" eða hvort þessi orð, og frá febrúar til desember það ... liðinn var fæðingardagur hans eru að glata áhrifum sínum í ár hækkaði hún rúgmjölið um . p Ul 21 eyri, hveitið um 48 aura og atvinnuvegina alveg stoðvast hafragrjón um 3 aura. Þessar °& leiða atvinnuleysið til hækkanir stöfuðu af beinum öndvegis. aðgerðum „fyrstu stjórnar Al- | Forvígismenn jafnaðar- þýðuflokksins", tollunum og manna á Norðurlöndum og i sköttunum, en síðari lækkanir Bretlandi halda fram ná- stöfuðu af verðbreytingum úti kvæmleffa því sama. Þeir ingur þéssara. vara stuðlar að því að uppræta svarta- roarkaðsVeízlun með þær. Það hefði orðið nokkuð tilfinn- anlegra fyrir alþýðuheimil- in, ef þau ííefðu nú þurft að kaupa Tcjöla, sængurver og aðrar slíkar nauðsynjar af iðnfyrirtækj-um, sem hefðu verið búin að leggja sinn skatt ofah ' á erlendu verð- hækkunina, í stað þess að fá nú efnin f búðunum og geta unnið úr þeim sjálf. Auk þoss skapar hinn aukni innflutn- ingur samkeppni milli verzl- ananna, er stuðlar að því að lækka álaghinguna. Meðan vöruskorturinn var, þurftu verzlanirnar'ekki að fara inn á þá braut. Hér er vissulega að ræða um mikilsverða kjarabót fyr- ir alþýðuheimilin, þótt hún um. En þessa kjarabót er hægt að eyðileggja, ef verk- föll eða kauphækkanir lama svo framleiðsluna, að verulega dregur úr gjaldeyrisöfluninni. Þá mun vöruskorturinn aftur leggja nýjan skatt á alþýðu- heimilin. Það gerir verðlagsþróun- ina erlendis sérstaklega óhag stæða fyrir íslendinga, að útflutningsvörurnar hafa ekki hækkað í hlutfalli við innflutningsvörurnar. Því hlýtur óhjákvæmilega að fylgja nokkur kjaraskerðing. Eina leiðin til að mæta þeirri kjaraskerðingu er að auka og í heimi, sem ekki er kunnugt segja, að ekki megi heimta um að Stefán Jóhann hafi átt . ... nokkurn þátt í! . . . meira af atvmnuvegunum, en Fyrstu mánuði tilveru Mnn-1 .£á? "n?rK f fam: ar hækkaði stjórn Stefáns Jó-,ræmi Vlð Þa« berjast þeir nu hanns rúgbrauðin um 25 aura,1 ekki fyrir fullum dýrtíðarupp normalbrauðin um 15 aura og bótum, því að þeir segja, að súrbrauðin um 20 aura. I slíkt myndi að óbreyttum að- Hvað kemur til að Alþýðu- j stæðum aðeins leiða til verð- blaðið vill nú gleyma fyrstu þólgu og atvinnuleysis. afrekum fyrstu stjórnar Al- I jsjó hefir Alþýðublaðið tekið þyðuflokksins, tollahækkun- unum sumarið 1947?“ Það er álíka heiðarlegt hjá bæta framleiðsluna. Ekkert1 Alþýðublaðinu, • að ætla að löndunum undir þann söng kommúnista að kalla umrædda stefnu jafnaðarmanna í nágranna- kaupkúgunar- myndi hins vegar vinna meira þakka stjórn Stefáns Jóhanns stefnu. — Tíminn getur látið gegn þvi markmiði nú í svip- inn, en ótímabær kauphækk- verðlækkanir þær, sem urðu sér það vel líka, að Alþýðu- í tíð hennar, og hjá Mbl., Iblaðið flokki hann þar með. un. Kauphækkun ætti hins j þegar það er að þakka Sjálf- i Tíminn telur þessa flokka vegar fullan rétt á sér og j stæðisflokknum gróða þann, J betri fyrirmynd en kommún- nægi eðlilega ekki til að mæta væri sjálfsögð, þegar því sem þjóðinni safnaðist afjista, sem eru nú leiðarljós hinum erlendu verðhækkun- marki væri náð. Ivöldum styrjaldarinnar. ’ Alþýðublaðsins.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.