Tíminn - 08.05.1951, Blaðsíða 5

íoo. 'Mf •
TÍMINN, briðjudaginn 8. mai 1951.
,0. 111(1 í
Varnarsamningurinn
Við komu hersins
Það eru mikil tíðindi og ekki
góð, að útlendur her er að bú- j
ast um til givaiar á íslandi. |
Hins vegar koma þau tíðindi
engum á óvart og kvíði og
uggur um önnur miklu verri
og ægilegri liggur í lofti.
Hér stóðar i ráuninni lítið
að fjölyrða um ógeð íslend-
inga á yopnaburöi og vígbún-
aði, ást okkar á friði og löng-I
un til a$-að mega eiga gott
og gott eitt við allar þjóðir.
Það hugarfar breytir ekki því,
að við tifúm í herskáum heimi
á ófriðartímum.
Síðustu ;mánuði hefir geisað
ægileg stórstyrjöld hinum
megin á hnettinum og er þar
ekki lát á. Allir Vita, að fleira
býr þaí að baki en opinber-
lega hefir verið uppi látið.
Og með þeirri tækni og hraða,
sem menn hafa nú vald yfir
er hnötturinn svo lítill, að
hann ér allur í hættu, þegar
ófriðarbáí logar einhvers stað
ar.
Framhjá. því verður ekki
gengið, aö Ldag er ófriður og
ófriðaíástand í heiminum.
Það'skiptif þVí ihestu máli
í sambáhái viS hinn útlenda
her, sern til íslands er kominn,
hvort fcoma.hans hingað auki
eða minnki ófriðarhættuna.
íslendingar munu ekki telja
eftir að taka á sig hokkur ó-
þægindi, ef þá væru meiri lík
ur til áð heíminum yrði hlíft
við algerri styfjöld. í þeirri
trú he-fir .ríkisstjórn íslands
samið um hersetuna, að henn
ar vegna væru meiri líkur til
að friður mætti haldast I þess
um hluta ? faeims.
Vel megum við íslendingar
hugleiðá það þéssa daga, að
nánusttf ;frændþjóðir okkar,
Danir pg Norðfnenn, leggja nú
' á sig þungar byrðar vegna
landvarnármála. Engir munu
halda þy.í frabJ/að það sé gert
i árásarhug .eða smáþjóðir
þær hyggi .tit landvinninga
með Vopnavaldi. Hins vegar
fagna þær þjóðir því nú, að
varnariéýéi þeirra bjóði ekki
heim árásarher, svo sem þær
hlutu þjeizka reynslu af fyrir
11 árum, og þykir þeim nú
gott, að vetea 1 bandalagi um
sameigmleg^r. yaríiir. í því
sambaíidi verður ekki fram-
hjá því- gengið, að ísland, —
landiðísjálft, — er eins konar
hlekkiáf í festi, sem frænd-
þjóðurn okkar og nágrönnum
þykir iniklu skipti, að hvergi
rofni. porðmenn, Danir, Bret
ar og þandalagsþjóðir þeirra
líta því-ekki á það, sem einka-
mál ísféndinga einna, hvernig
háttað"er vörnum landsins.
Þesst.má enn minnast, að
Svíar, TBem ekki eru í neinu
bandalági, leggja einnig á sig
þungaj byrðar fjárhagslega
vegna tílandvarnanna, og er
þeim |fó sízt í hug að hefja
eða heýja árásarstríð.
Þegáí þessa alls er gætt,
ligguríþað ljóst fyrir, að ekki
stoðar** og engu breytir, þó
að mönnum.leiðist það ástand,
sem erpí heiihinum.'Það breyt
ist ekki hót þó að höfði sé
stungið í sandinn og hugsað
um þaf, hvað’æskilegast hefði
verið. Menn verða hverju sinni
að miðá við það-ástand, sem
er og vita hvar þeir eru stadd
ir.
Inngangsorð.
Þar sem íslendingar geta;
ekki sjálfir varið land sitt,
en reynslan hefir sýnt, að
varnarleysi lands stofnar ör-
yggi þess sjálfs og friðsamra
nágranna þess í voða, og þar
sem tvísýnt er um alþjóða-
mál, hefir Norður-Atlants-
hafsbandalagið farið þess á
leit við ísland og Bandarik-
in, að þau geri ráðstafanir til,
að látin verði í té aðstaða á
íslandi til varnar landinu og
þar með einnig til varnar
svæði því, sem Norður-At-
lantshafssamningurinn tek-
ur til, með sameiginlega við-
leitni aðila Norður-Atlants-
hafssamningsins til að varð-
veita frið og öryggi á því
svæði fyrir augum. Samning-
ur sá, sem hér fer á eftir,
hefir verið gerður samkvæmt
þessum tilmælum.
I. GREIN.
Bandaríkin munu fyrir
hönd Norður-Atlantshafs-
bandalagsins og samkvæmt
skuldbindingum þeim, sem
þau hafa tekizt á hendur með
Norður-Atlantshafssamn-
ingnum, gera ráðstafanir til
varnar íslandi með þeim skil-
yrðum, sem greinir í samn-
ingi þessum. í þessu skyni og
með varnir á svæði því, sem
Norður-Atlantshafssamn-
ingurinn tekur til, fyrir aug-
um, lætur ísland í té þá að-
stöðu í landinu, sem báðir að-
ilar eru ásáttir -um, að sé
nauðsynleg.
II. GREIN.
ísland mun afla heimildar
á landsvæðum og gera aðrar
nauðsynlegar ráðstafanir til
þess, að í té verði látin að-
staða sú, sem veitt er með
samningi þessum, og ber
Bandaríkjunum eigi skylda
til að greiða fslandi, íslenzk-
um þegnum eða öðrum mönn
um gjald fyrir það.
. r*1 « • *
III. GREIN.
Það skal vera háð samþykki
íslands, hverrar þjóðar menn
eru i varnarliðinu svo og með
hverjum hætti það tekur við
og hagnýtir þá aðstöðu á ís-
landi, sem veitt er með samn-
ingi þessum.
mm
IV. GREIN.
Það skal háð samþykki Is-
lenzku rikisstjórnarinnar,
hversu margir menn hafa
setu á íslandi samkvæmt
samningi þessum.
■I s 1 1 •
V. GREIN.
Bandaríkin skulu fram-
kvæma skyldur sinar sam-
kvæmt samningi þessum þann
ig, að stuðlað sé svo sem frek
ast má verða að öryggi ís-
l^nzku þjóðarinnar, og skal
ávallt haft í huga, hve fá-
mennir íslendingar eru svo
og það, að þeir hafa ekki öld
um saman vanizt vopnaburði.
Ekkert ákvæði þessa samn-
ings skal skýrt þannig, að það
raski úrslitayfirráðum ís-
lands yfir íslenzkum málefn-
um. —
VI. GREIN.
Samningur sá, er gerður
var hinn 7. október 1946 milli
íslands og Bandaríkjanna
um bráðabirgðaafnot af
Keflavíkurflugvelli, feílur úr
gildi við gildistöku samnings
þessa, og mun ísland þá taka
í sínar hendur stjórn og á-
byrgð á almennri flugstarf-
semi á Keflavíkurflugvelli. —
ísland og Bandaríkin munu j
koma sér saman um viðeig- i
andi ráðstafanir varðandi
skipulag á rekstri flugvallar-
ins til þess að samræma starf i
semi þar því, að hann er jafn
framt notaður í þágu varna
íslands.
VII. GREIN.
Hvor ríkisstjórnin getur,
hvenær sem er, að undanfar-
inni tilkynningu til hinnar
ríkisstjórnarinnar, farið þess
á leit við ráð Noröur-Atlants
hafsbandalagsins, að það end
urskoði, hvort lengur þurfi á
að halda framangreindri að-
stöðu, og geri tillögur til
beggja ríkisstjórnanna um
það, hvort samningur þessi
skuli gilda áfram. Ef slík
málaleitan um endurskoðun
leiðir ekki til þess, að ríkis-
stjórnirnar verði ásáttar inn-
an sex mánaða, frá því að
málaleitunin var borin fram,
getur hvor ríkisstj órnin, hve-
nær sem er eftir það, sagt
samningnum upp, og skal
hann þá falla úr gildi tólf
mánuðum síðar. Hvenær sem
atburðir þeir verða, sem 5. og
6. gr. Norður-Atlantshafs-
samningsins tekur til, skal
aðstaða sú, sem veitt er með
samningi þessum, látin í té á
sama hátt. Meðan aðstaðan
er eigi notuð til hernaðar-
þarfa, mun ísland annað-
hvort sjálft sjá um nauðsyn-
legt viðhald á mannvirkjum
og útbúnaði eða heimila
Bandarikjunum að annast
það.
VIII. GREIN.
Samningur þessi er gerður
á islenzku og á ensku, og eru
báðit textar jafngildir. Hann
gengur í gildi, er hann hefir
verið undirritaður af réttum
yfirvöldum íslands og Banda-
ríkjanna og ríkisstjórn ís-
Um meðferð málsins er það
að segja, að ekki þótti tiltæki
legt að hafa opinberar um-
ræður um herflutninga þessa
áður en þeir færu fram. Hins
vegar kynnti ríkisstjórnin sér
viðhorf þingflokkanna allra,
nema kommúnista, en ekki
þótti ástæða til að spyrja um
afstöðu þeirra til þessa máls.
Stjórnarflokkarnir báðir og
Alþýðuflokkurinn voru ein-
nuga í þessu máli og samþykk
ir þeim samningi, sem gerður
hefir verið.
íslendingum er það að sjálf
sögðu ógeðfellt, að útlendur
her dvelji í landi þeirra og
þykir miklu skipta, að sá her
verði sem fámennastur og
dvelji sem skemmst. Þó munu
margir telja, að þá rætist vel
úr málum, ef ekki kemur tll
annars verra en að það lið,
sem nú kemur hér, hafi hér
friðsamlega dvöl um stundar-
sakir. íslenzka þjóðin óskar
friðar, en hún veit þó, að hún
verður að taka á málum með
fullu raunsæi og lifir ekki
eingöngu í heimi óskanna.
Þess vegna verða menn líka
að meta hvaða úrræði séu lík
legust til þess, að ísland verði
ekki styrjaldarvettvangur og
vígvöllur. Það er skylda ís-
leenzkra stjórnarvalda að
reyna að bægja þeirri hættu
frá þjóðinni, svo sem verða
má. Og nú hefir það þótt lík-
legra, að hjá slíkum hörmung
um yrði sneitt, svo sem varð
í síðustu heimsstyrjöld, ef hér
væru nokkrar varnir fyrir.
lantís héfir afhent ríkisstjórn
Bmdaiikja Ameríku tilkynn-
ingu um, a'ð samningurinn j
hafi verið fuilgiltur af ís-
lands hálfu.
Gert í Reykjavík, hinn 5.
maí 1951.
Fyrir hönd Ríkisstiórnar
íslands: (sign) Bjarni Bene-
diktsson, Utanríkisráðherra
íslands.
Fyrir hönd Ríkisstjórnar
Bandaríkja Aineríku: (.sign)
Edward B. Lawson, Sérlegur
sendiherra og ráðherra með
umboði íyrir Bandaríki Ame-
riku á íslandi.
Baðstofnhjal
(Framhald af 4. síðu.)
hagga af ótta við að öll borgin
hrynji.
Þvi hefir iðulega verið hald-
ið fram, að þeir prestar innan
evangelisklúthersku kirkjunn-
ar, sem aðhyllast biblíugagn-
rýni og predika andstætt sum-
um af játningum Lúthers, geri
sig seka í svikum við þá Kirkju,
sem þeir þjóna. Slíkar staðhæf-
ingar eru vissulega reistar á
miklum misskilningi. Þessi af-
staða hinna svonefndu frjáls-
lyndu presta, er einmitt í fullu
samræmi við afstöðu Lúthers og
afstöðu sjálfs höfundar kristn-
innar. Jesús Kristur og Lúther
voru báðir hinir frjálslyndu guð
fræðingar sinna tíma. Báðir
börðust gegn ofurvaldi erfikenn
inga fyrri tíðar. Lúther vildi
reisa boðun fagnaðarerindis-
ins eingöngu á frásögnum Ritn
ingarinnar um líf og kenningu
Jesú. Hann vildi reisa boðunina
á því, sem hann taldi sannast
og réttast. — Á dögum Lúthers
voru ekki þekktar þær vísinda-
legu aðferðir við krufningu
heimildarrita, sem nú er beitt.
Ekki var því þá fyrir hentíi sú
aðstaða, sem er nú, til að kom-
ast sem næst því, hvað Jesús
sjálfur boðaði. Getur nokkrum
blandast hugur um það, að
Lúther myndi hafa kosið að
hafa í þeim málum jafnan það,
sem sannast reyndist? Getur
prestum hinnar evangelisklúth-
ersku kirkju því undir nokkrum
kringumstæðum verið skylt, að
ríghalda sér við þær af játn-
ingum hans, sem voru reistar
á ónógri þekkingu á mismun-
andi gildi heimildarrita, og sem
ekki eru í samræmi við það,
sem vér teljum að Meistarinn
sjálfur hafi boðað? 1 því tilliti
ber auðvitað að fylgja megin-
stefnu Lúhters, þeirri að ríg-
binda sig ekki við erfikenning
ar og játningar horfinna kyn-
slóða, heldur að fara eftir
heimildum Nýjatestamentis-
ins, samkvæmt því, sem menn
gera sér grein fyrir þeim á
hverjum tíma.
Þó að þessi sé afstaða vor,
hinna svonefndu frjálslyndu
presta, þá brestur algerlega
heimild til að halda þvi fram,
svo sem iðulega er gert, að vér
viljum aðhyllast játningar-
lausa kirkju. Vér viljum einung
is ekki bindast játningum lið-
inna tíma, þegar þær fara í
bága við það, sem vér teljum
sannast og réttast. — í trúar-
legum og siðrænum efnum á
hver kynslóð að búa við sinar
játningar. Skilyrðislaust dauða
hald við erfikenningar hlýtur að
valda andlegri kyrrstöðu og
hningnun. Sérhver kynslóð sér-
hver maður verður að hafa
leyfi til að túlka hina helgu
bók eftir þvi sem honum er
gefin andleg spektin."
Hér hefir prestur svarað fyrir
sig og er máli hans lokið.
Starkaður gamli.
Alþýðublaðið og
skrifstofuvaidið
Alþýðublaðið ræðir umt
kaupfélögin og verðlagseftir-
litið á laugardaginn og eru
það undarleg skrif. Segir þar,
að verðlagseftirlit með sjálf-
um sér geti kaupfélögin auð-
vitað ekki haft.
Nú eru .kaupfélögin eign
þess almennings, sem í þau
gengur og við þau skiptir og
því hlýtur það fólk jafnan að
krefjast þess, að þau séu rek-
in með hagsmuni þess fyrir
augum. Ef kaupfélög eru lát-
in safna fé með rekstri sín-
uin, er það eins konar skatt-
gjald, sem félagsmenn inna
af höndum af frjálsum viija,
til að tryggja framtíðarhag
og rekstur fyrirtækisins eða
gera því fært að færa út kví-
arnar og auka starfsemi sína.
Nú má vel vera, að trú Al-
þýðublaðsins á vakandi gagn
rýni almennings og lýðræði
almennt sé svo lítil, að
þvi þyki engin trygging vera
í þessu. Þá væri ástæða tll að
spyrja, hvort blaðið væri orð
ið andsnúið öllum opinberum
rekstri. Það segir sig sjálft,
að ef frjáls félagsskapur al-
mennings, eins og kaupfélög
in, getur ekki gætt sín sjálf-
ur, geta þó ríkisfyrirtæki enn
síður gert það. Væri nokkur
hætta á því, að kaupfélögin
yrðu kúgunartæki og einokun
arstofnanir vegna þess, að
þau gætu ekki haft verðlags-
eftirlit með sjálfum sér, er
sú hætta þó meiri þar sem
ríkisstofnanir og þó einkum
með lögvernduð einkaréttindi
eiga hlut að máli.
Þó rennur fyrst verulega
út í fyrir blaðinu, þegar það
fer að tala um að kaupfélög-
in myndu ekki hafa ,ákæru-
vald gegn þeim verzlunum,
sem kynnu að taka upp á
því að selja gallaða eða ónýta
vöru.“ Þar er því til að svara,
að vitanlega cr það mál, sem
hver og einn getur kært, eins
og til dæmis sauðaþjófnað.
Slík mál eru ekki fengin sér-
stökum dómstólum af því, að
ákæruvald vantaði eða ekki
geti verið um neina laga-
vernd að ræða annars.
Hitt er annað mál, að þeg-
ar hömlur eru miklar á verzl-
un í landinu og vöruskortur
er strangt og árvakurt verð-
lagseftirlit ill nauðsyn og þá
skiptir miklu hvernig það er
framkvæmt. Þess vegna
beitti Framsóknarflokkurinn
sér fyrir því, að verðgæzlan
væri lögð í hendur þess fólks,
sem hún á að vernda, eða
samtaka þess. En það datt
flokknum aldrei í hug, að verð
lagseftirlitið út af fyrir sig
gæti nokkurntíma skapað
æskilegt ástand í verzlunar-
málum, og því leggur hann
alltaf meiri áherzlu á annað.
Það er að sínu leyti eins og
góð heilsa er betri en góður
læknir og gott siðferði ennþá
æskilegra en góð lögregla.
Alþbl. gerir alþýðu lands-
ins engan greiða með því, að
reyna að telja mönnum trú
um, að þeim sé óhætt að
sofa í viðslijptamájum, þvf
að verðlagseftirlitið vaki vfir
því, að þeirra hag sé borgið f
hverri verzlun, . enda verði
það að hafa frumkvæði að
því að leita réttar neytand-
ans. Þar hafi enginn annar
neitt ákæruvald eða fram-
kvæmdavald til leiðréttingar.
Hitt mun gera verzlunina
heilbrigða, svo sem verða má,
(Framhald á 6. síðu ) j