Tíminn - 17.05.1951, Blaðsíða 3

106. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 17. maí 1951.
3.
í síendingajpættir
skeið öðrum fremra í heim-
jilisiðnaði, unnið var eink-
um úr ull og nokkuð úr tvisti.
I Allur fatnaður var tættur og
' ofinn heima, jafnt nærföt
sem utanyfir föt, sængurfatn

Dánarminning: Áslaug Torfadóttir,
• Ljótsstöðum
Hún andaðist að heimili
sínu, Ljótsstöðum í Laxár-
dal i S.-Þing., 1. ágúst s. 1.,
rúmlega 81 árs, fædd 17. mai
1869. Hún var dóttir Torfa
Bjarnasonar og Guðlaugar
Zakaríasdóttur í Ólafsdal. —
Þau hjón voru á sínum tíma
víðfræg, og áhrif þeirra á alla
landsbyggðina hin merkileg-
ustu, meðan þau stjórnuðu
búnaðarskólanum þar, eins
og alkunnugt er enn í dag.
Áslaug fór ung úr föður-
garði norður að Mývatni og
giftist þar 1891 Hjálmari Jóns
syni sýslubúfræðing frá
Skútustöðum. Hann var náms
sveinn frá Ólafsdal, fjörmað-
ur mikill, kappsfullur og dug
legur, músíkalskur og góður
söngmaður og ágætur sam-
kvæmismaður. Um skeið for-
söngvari og orgelleikari að
Borgarkirkju á Mýrum og
seinna í Þverárkirkju í Lax-
árdal um ca. 30 ára skeið. —
Hann er nú kominn hátt á
níræðisaldur, einn á lífi sinna
alsystkina, sem voru: Árni
prófastur að Skútustöðum,
Sigurður bóndi og um sinn
ráðherra að Yztafelli, Helgi
bóndi að Grænavatni, Guð-
rún húsfreyja að Haganesi og
víðar og Hólmfriður húsfreyja
að Skógum í Reykjahverfi. —
Ættir eru komnar frá öllum
þessum systkinum og margt
merkra manna.
Um þær mundir, sem þau
giftu sig Hjálmar og Áslaug,
mun hafa verið þröngbýlt í
Mývatnssveit, og erfitt að
komast yfir jarðnæði. Bjuggu
þau fyrstu árin við lítið hag-
stæð skilyrði þar, og hrökt-
ust úr einum stað í annan. En
árið 1898 áttu þau kost á
jörðinni Ljótsstöðum í Laxár-
dal og fluttust þau þangað.
Jörð þessi var þá niðurnídd
af rányrkju og beitarörtröð,
eins og flestar jarðir um þær
mundir, og nú á dögum hefði
hún verið talin húsalaus, þótt
þar væri hálffallinn torfbær
og nokkur útihús í líku í
standi.
Þegar ég minnist Áslaugar
Torfadóttur og komu þeirra
hjóna að Ljótsstöðum, þá
kemur jafnan í hug landnáms
fólkið okkar, sem kom á opn
um skipum austan um hyl-
dýpis haf, með lítil farar-
efni til landnáms hér, en
hafði þó bæði kjark og mann
dóm til þess, að horfast í
augu við allsleysið, svo að
segja, og tókst að reisa hér
byggðir og bú í blómguðu dal
anna skauti. Ekki er ólík-
legt, að frú Áslaug hafi verið
í ætt við þær stórkonur við
Breiðafjörð, sem kunnastar
eru að fornu: Auði djúpúðgu
að Hvammi, Guðrúnu Ósvíf-
ursdóttur að Helgafelli og
Ólöfu Loftsdóttur að Skarði.
Áslaug hafði mikinn kjark
og manndóm eins og þessar
konur o. fl. og þráði frelsi og
sjálfstæði. Því takmarki náðu
þessi hjón með komu sinni
í Ljótsstaði. Áslaug. setti það
ekki fyrir sig, þótt Hjálmar
biði ekki upp á neitt gull né
græna skóga, hún vildi ganga
við hlið hans sem jafnvlgur
förunautur, frá fyrstu kynn-
um þeirra.
Fyrstu árin á Ljótsstöðum,
meðan börnin voru í ómegð,
var róðurinn að vísu allþung-
ur. En eitt dæmi má nefna
frá þeim árum, sem sýnir
kjark hennar, metnað og
sjálfstæðishug: Þau misstu
einu kúna, sem þau áttu. —
Litlu síðar frétti Áslaug, að
kvenfélagskonur i Mývatns-
sveit væru í undirbúningi
með að skjóta saman kýrverði
handa Ljótsstaðahjónunum.
Söðlaði hún þá hest sinn í
snatri, jafnan skjótráð og á7
kveðin, reið til Mývatnssveit-
ar og afbað þessa fyrirhug-
uðu hjálp vinkvenna sinna.
Ljótsstaðir hafa nú tekið
stórvægilegum stakkaskipt-
um, á þeim fullu 50 árum,
sem þau Áslaug og Hjálmar
hafa búið þar. Jörðin hefir
mikið landrými og gott sauð-
land. Þar er og mestur skóg-
ur í dalnum, og nú orðið jafn
ast sumir hlutar hans á við
það bezta, sem til er i sýsl-
unni, enda hefir honum verið
hlíft við vetrarbeit og höggi,
nema þar, sem til bóta leiddi.
Túnið hefir allt verið sléttað
og aukið stórlega. íbúðarhús,
hlaða og fleiri útihús hafa
verið byggð af steinsteypu og
miklar girðingar settar upp.
Við þessar framkvæmdir hef
ir mest notið við Helga Skútu,
sonar þeirra, sem er frábær-
lega duglegur og fram-
kvæmdasamur, og hefir nú
tekið þar við búsforráðum að
fullu.
Það var happ fyrir Laxár-
dal, að Áslaug og Hjálmar
fluttu þangað fyrir fullum 50
árum, því góður andi hefir á-
vallt svifið yfir vötnunum
þar, sem þau voru og fóru.
Heimili þeirra var hlaðið gest
risni, glaðværð og bjartsýni,
fágæt iðjusemi og dugnaði,
og má kalla að þau hafi lyft
Grettistaki að lokum. Fyrst
nutu þau hjálpar elzta son-
arins: Torfa, sem vann bú-
inu ósleitlega fram undir þrí
tugs aldur, og síðar annarra
barna sinna, jafnskjótt sem
þau komust á legg.
Þegar gest bar að garði að
Ljótsstöðum skorti ekki glað-
værð né umræðuefni. Þar var
mikill kostur bóka og blaða.
Þótti bókmenntasmekkur Ás
laugar góður. Hulda skáld-
kona var nágranni Áslaugar
meðan hún var í föðurgarði,
og mun hafa sýnt henni
fyrstri sín frumortu ljóð, og
þegið hjá henni holla dóma
og hvatningu um áframhald.
Heimili þeirra var um langt
aður og margs konar húsbún-
aður, og voru bæði Hjónin
mikilvirk og listfeng. Var fá-
gætt um þær mundir, að heim
ili væru sjálfum sér fullnægj
andi með allan fatnað og hús
búnað svo að segja. Dæmi um
hraðvirkni má nefna: Hjálm
ar dró ullar þráð i höföld og
skeið að morgni, óf það sem
þurfti, tók frá, þvætti, þæfði,
þurrkaði og Áslaug saumaði'
flík úr voðinni um kvöldið, I
allt sama daginn. En þá var ,
ekki 8 stunda vinnudagur. —
Svo fínan þelþráð gat Hjálm--
ar spunnið á spunavél sína, I
að 12 knekka hespu, með 1200
samliggjandi þráðum, gat,
hann dregið í gegn um gift-1
ingarhring Áslaugar. Um
skeið framleiddu þau listræna1
dúka úr blönduðum sauðar-'
litum og seldu í Reykjavík
og víðar.
Áslaug og Hjálmar eignuð-
ust 10 börn, og eru 7 þeirra á
lífi: Torfi bóndi að Halldórs-|
stöðum í Laxárdal, kvæntur
Kolfinnu Magnúsdóttur frá
Halldórsstöðum, Ragnar H.
Ragnar söngstjóri og skóla-
stjóri á ísafirði, kvæntur
Sigríði Jónsdóttur frá Gaut-
löndum, Helgi Skúta bóndi á
Ljótsstöðum, Karl kaupfélags
stjóri, Hvammstanga, tví-
kvæntur, fyrri kona Halldóra
Ásgrímsdóttir frá Borgarfirði
Eystra — látin, — síðari kona
Þórdís Ingimarslóttir frá Þórs
höfn, Guðmundur dag-
bókari hjá S. í. S., Jón til
heimilis að Ljótsstöðum, en
fjarverandi vegna vanheilsu
og Þórlaug, gift Sigurði Helga
syni bónda að Hólum í Lax-
árdal. Tvö börn þeirra dóu
ung: Leifur og Guðlaug, en
Ásgeir sonur þeirra drukn-
aði í Laxá fulltíða maður,
mjög efnilegur, öllum harm-
dauði.
Þessi merka landnámskona
í nýjum stíl, Áslaug Torfa-
dóttir, sem hér hefir verið
minnst að nokkru, naut til
æfiloka áhrifanna i föður-
garði og andlegra erfða frá
hugsjónaríkum og dugmiklum
foreldrum. Hún var fyrir-
myndar húsfreyja og nióðir,
gáfuð, hagmælt, hög og list-
elsk, sem vann öll sín skyldu
störf með prýði, stóð fyrir
stóru búi innan húss til æfi-
loka, þrátt fyrir nokkra van
heilsu síðustu æfiárin. Trú-
arstyrkur, kjarkur og bjart-
sýni gerðu henni öll störf
léttvæg og auðunnin, og eitt
enn: — hún var vel gift.
H. Þ.
í Þ R O T T I R
\ormót í. R.
Huseby varpaði kúlunni 16,30 ra.
Bczti árangur í knluvarpi hér
Fyrsta frjálsíþróttamót sumarsins, Vormót ÍR fyrri hluti,
var háð á íþróttavellinum á þriðjudagskvöld. Þrátt fyrir
mjög óhagstætt veður náðist í nokkrum greinum frábær ár-
angur, sérstaklega í kúluvarpi, kringlukasti og langstökki,
sem sýnir að frjálsíþróttamennirir hafa æft vel í vetur.
Þátttaka var frekar léleg, en áhorfendur all margir.
Huseby hefir aldrei
byrjað jafn glæsflega.
Aðal viðburður mótsins var
hinn frábæri árangur Gunn-
ar Huseby í kúluvarpi 16,30
m. sem er bezti árangur, sem
náðst hefir i kúluvarpi í
Evrópu í sumar svo vitað sé.
Þá er árangurinn einnig nýtt
vallarmet, en Huseby hefir
aldrei náð jafn góðum ár-
angri hér á landi fyrr. Eftir
þessu afreki hans að dæma,
verður ekki langt þangað til
hann varpar kúlunni yfir 17
m. því hann hefir aldrei byrj
að keppnisárið jafn glæsilega
heldur byrjað á undanförn-
um árum með því að varpa
2. Mathías Guðmundss. Á 12.2
3. Grétar Hinriksson Á 12.4
100 m. hlaup drengja:
1. Þorvald. Óskarsson ÍR 12.0
2. Jafet Sigurðsson KR 12.2
3. Eiríkur Guðnason ÍBV 12.4
Kúluvarp:
1. Gunnar Huseby KR 16.30
(Framhald á 6. siðu.)
fer til Færeyja og Kaupmanna
hafnar 30. maí n. k. — Þeir
sem hafa fengið loforð fyrir
fari, sæki farseðla nú þegar
og í síðasta lagi fyrir 20. maí,
annars seldir öðrum.
Skipaafgreiðsla Jes Zimsen
Erlendur Ó. Pétursson
Gunnar Huseby
rétt yfir 15 m. Séría hans, sem
var mjög jöfn og góð, var
þannig: 15,36 — 15,48 — 15.96
15,40 — 16,30 og 15,85 m.
Þá náði Gunnar einnig ágæt
um árangri í kringlukasti.
Lengsta kast hans var 46,68
m.
Skemmtilcg keppni
í 3000 m.
Keppnin í 3000 m. hlaupinu
var skemmtileg og keppendur
margir. Stefán Gunnarsson
bar sigur úr býtum eftir
harða keppni við Torfa Ás-
geirsson og Eirík Haraldsson,
sem báðir hlupu þessa vega-
lengd í fyrsta skipti. Leiðin-
legt atkvik kom fyrir í þessu
hlaupi, er Eiríkur marg hljóp
fyrir Torfa til þess að hindra
að hann tæki forystuna, en
atvik sem þessi eiga ekki að
koma fyrir og er þeim, sem
að þeim standa til skammar.
Þá var einnig skemmtileg
keppni í 800 m. hlaupinu milli
hinna ungu og bráðefnilegu
hlaupara Sigurðar Guðnason
ar og Svavars Markússonar,
sem lauk með sigri Sigurðar
sjónarmun á undan Svavari,
en tími þeirra er góður mið-
að við aðstæður.
Helztu úrslit urðu þessi:
100 m. hlaup:
1. Hörður Háraldsson Á 11.6
Ármann sigraði í
T j arnar boðhla upin u
Hið árlega Tjarnarboð-
hlaup KR fór fram s. 1. laug-
ardag og fór þannig að Ár-
mann bar sigur úr býtum, en
keppnin var afar hörð og lítill
munur á sveitunum í mark.
Þetta er í fyrsta skipti, sem
Ármann ber sigur úr býtum
í þessu hlaupi. Finnbjörn Þor
valdsson hljóp fyrsta sprett
fyrir ÍR og skilaði nokkru for
skoti, en skipting hans og
Ólafs Árnar tókst svo illa að
Sveinn Björnsson, sem hljóp
fyrir KR komst í fyrsta sætið.
Sveit Ármans var aðeins á
eftir. KR hélt forustunni þang
að til á 6. spretti að ÍR komst
í fyrsta sæti. Á 5. spretti, sem
er 200 m. vann Hörður Har-
aldsson, Ármanni, mikið inná
Ásmund Bjarnason KR og
Reyni Sigurðsson ÍR. Síðasti
spretturinn í hlaupinu er 200
m. og var ÍR sveitin fyrst,
rétt á undan KR en sveit Ár-
manns nokkru á eftir. Guð-
mundur Lárusson, Á., hljóp
mjög glæsilega og tókst,
nokkrum metrum frá marki,
að tryggja Ármanni sigur-
inn. Ingi Þorsteinsson, KR,
náði að komast framúr Pétri
Einarssyni, ÍR, og ná með því
öðru sæti. En sveit ÍR, sem hef
ir sigrað í þessu hlaupi und-
anfarin ár, varð að láta sér
nægja þriðja sætið. Ef skipt-
ing Finnbjarnar og Ólafs
hefði ekki tekizt jafn illa, er
þó sennilegt að sveitin hefði
borið sigur úr býtum. Árang-
urinn í hlaupinu varð þessi:
1. Ármann 2:32,6 mín. 2.
KR 2:33,0 mín. 3. ÍR 2:33,7
mín.
ti !u*ic •mmt v,; ■ <**■*—■> ..> qi
Guðm. Lárusson