Tíminn - 17.05.1951, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, fimmtudaginn 17. maí 1951.
106. blað.
Vorboðskapur Björns Jóhanness.
Enn einu sinni hefir for-
stöðumaður jarðvegsrann-
sókna við Búnaðardeil At-
vinnudeildar háskólans dr.
Björn Jóhannesson flutt;
bændum og öðrum sinn venjul
lega vorboðskap í útvarpið!
um notkun og hagnýtingu til1
búins áburðar. Föstudaginn |
4. maí s. 1. flutti Björn erindi!
í útvarpið „Ávarp til bænda í
um tilbúinn úburð“. í þessu|
erindi hélt Björn því fram!
meðal annars, að allan tilbú-
inn áburð megi blanda sam-
an. Um svipað leyti í fyrra
vor nánar tiltekið 9. og 10.
maí — flutti Björn tvö stutt
erindi í útvarpið um sama
efni, sem sé hagnýt ráð og
leiðbeiningar um notkun tíl-
búins áburðar. Efni erindanna
frá í fyrra skal ekki rakið
hér, að öðru leyti en því, að
Björn hélt því fram þá eins
og nú, að öllum tilbúnum á-
burði megi blanda saman, án
þess að nokkuð sé við þaö að
athuga. Þetta atriði gaf mér
tilefni til þess, að andmæla
órökstuddum fullyrðingum
Björns í stuttri blaðagrein. í
umræddri grein minni beindi
ég nokkrum spurningum til
Björns, sem ég bað hann að
svara. En 1 stað þess, að leits
ast við að svara spurningum
minum, svo sem hver virðu-
legur kunnáttumaður myndi
hafa gert í Björns sporum
fer hann undan í flæmingi
og lætur sem svo að mál
þetta sé ekki þess vert, að um
það sé deilt.
Af stuttu samtali sem við
Björn áttum saman eftir, að
hann hafði lesið grein mína
í fyrravor kom það í ljós, að
manninum kom það alveg á
óvaft hverjar skoðanir evróp
ízkra fræði- og vísinda-
manna eru á þessum málum,
í þessu samtali ökkar benti
ég Bírni á nokkrar staðreynö-
ir, sem hann þá virtist fall-
ast á og veit ég rejmdar ekki
hvemig annað hefði átt að
vera. Nú gæti maður hugsað
sem svo að nú hafi Björn
kynnt sér skoðanir hinna
ýmsu þjóða hér í álfu á þess-
um málum. En það er nú
öðru nær, en svo virðist vera
eða þá hann virðir þær full-
komlega, að vettugi. Það er
í sjálfu sér ekkert tiltökumál
þótt menn deili um lítt rann
sökuð atriði, og sem vafi get
ur leikið á hvað sé hið rétta.
En hitt finnst mér at-
hyglisvert, að Björn Jóhannes
son skuli leyfa sér hvað eftir
annað, að halda fram þó ekki
sé nema gegn skoðunum
nokkurra þúsunda fræði- og
vísindamanna, um blöndun
hinna ýmsu tegunda tilbúins
áburðar, án þess að gera
hina minnstu tilraun að færa
rök fyrir staðhæfingum sín-
um.
Það hefir aldrei verið neitt
ágreíningsefni á meöal sér-
fróðra manna á þessu sviði
um það hvaða áburðartegund
um megi blanda saman og
hverjum ekki, að minnsta
kosti ekki í aðalatriðum.
Vegna hvers má ekki
blanda tilbúinn áburð
hvernig sem hehst?
Hér skal nú nokkuð vikið
að því vegna hvers ekki er
rétt talið, að blanda saman
tilbúin áburð hvernig sem
helzt og jafnframt hverjar
hinar heiztu áburðartegund-
ir eru, sem ekki er rétt að
blanda, svo og hínar sem má
blanda saman. Ennfremur
ofíir Friðjón Jíilíussoii
skal lítið eitt af því vikið ið og blandan réttilega not-
hverjir gallar og kostir áburð
atblöndunar eru.
-Þegar áburðartegundum, er.
blandað saman, sem ekki
mega koma í srtertingu hvor
við aðra þá er það þetta sem
á sér stað:
í fyrsta lagi beint tap af
köfnunarefni, sem tapast
sem amoniak t. d. þegar á-
burðartegundum, sem brenni
steinssúru Amoniaki, Kalk-
amoniakssaltpétri og Amon-
iakssulfatsaltpétri er bland-
að saman við tómasforsfat og
og Kalsíumeyanamid þ. e.
Tröllamjöl. Nú vill svo heppi
lega til fyrir þá. sem trúa á
Björn Jóhannesson, að tómas
fosfat hefir ekki fluttzt til
landsins í nokkur undanfarin
ár og m'un svo enn vera að
þessu sinni. Á Tröllamjöl, er
komm sú hefð hér á landi, að
það er meira notað sem ill-
gresislyf en áburður, og því,
að maöur vonar, borið á á
öðrum tíma en algent er um
annan áburð. En eigi að síð-
ur má minna á þetta.
í öðru lagi myndast ný efna
sambönd sem eru mun tor-
leystari fyrir nytjajurtirnar*
en hin upprunalegu efnasam
bönd sem í áburðinum eru,
sem blandaður er.
Þetta er t. d. tilfellið sé
súperfosfati blándáð saman
við tröllamjöl, tómasfosfat og
kalksaltpétur. Auk þe,ss geta
myndast eiturefni, sem. eru
jurtunum skaðleg ef t. d. súp
erforsfat er blandað við trölla
mjöl eða ef þessar áburðar-
tegundir eru bornar á 'sam-
tímis eða ef sú, sem fyrr hef
ir verið borin á, hefir ekki
náð að rigna niður í jarð-
veginn áður en hinni síðar
er dreift á sömu spildu.
Og í þriðja lagi er óbeint
tap, sem á sér stað þá áburð
blandan rennur í kögla. Því
skal t. d. aldrei blanda kalk-
saltpétri saman víð kaliáburð
hvaða nafni sem hann nefn-
ist, nema því aðeins að áburð
arblöndunni sé dreift sam-
stundis, sama gildir, ef kalk
saltpétri er blandað saman
við ammonsúlfatsaltpétur,
brennisteinssúrt ammoniak
og kalkammonsaltpétur. Af
sömu ástæðu má heldur ekki
blanda ammonssúlfatsalt-
pétur saman við vissar teg-
undir kaliáburðar svo . sem
komit og venjulegt kali. Já
svona mætti lengi telja, en
sé ekki ástæðu til þess hér,
enda yrði það alltaf þvælu-
legt — og langdregið mál. í
þess stað vil ég benda á nokkr
ar einfaldar almennar reglur
viðvikjandi blöndu tilbúins
áburðar, sem auðvelt er að
muna og skal nánar vikið að
því síðar.
í fyrra vor var mér kunn-
ugt um það, að menn blönd-
uðu saman ammonsúlfatsalt-
pétri og einhverri þeirra á-
burðartegunda, sem hér að
framan er getið og bökuðu
sér með því tjón, þó ekki væri
nema með því, að verja mik-
illi vinnu í að berja-sundur
köglanna. Slíkur áburður verð
ur aldrei eins góður, sem ó-
blandaður væri.
Hvaða áburðartegundum
má blanda saman?
Ef menn vilja blanda áburð
ihn áður en honum er dreift
sem í sjálfu sér er ekkert við
að athuga sé réttilega að far
uð, þá held ég það skaði ekki
að hafa eftirfarandi atriði í
huga.
Súperforsfati, svo sem öll-
um öðrum fosfórsúrum áburði
má blanda við kaliáburð
hvaða nafni sem nefnist.
Þess ber þó að gæta að blanda
aldrei superfosfati og tómas
fosfati saman. Brennisteins- |
súru ammoniaki má blanda
saman við superfosfat og þrí
fosfat, en alls ekki við tómasij
fosfat. Ennfremur má blanda'
brennisteinsúru ammoníaki
við allan kaliáburð. Vara ber|
við því, að blanda nokkrum
öðrum köfnunarefnisáburðH
Við súperforsfat en brenni-j
steinssúru ammoniaki. Þá
ætti enginn að blanda sam-
an innbyrðis hinum ýmsu teg
undum köfnunarefnisáburð-
ar.
Kostir og ókostir.
Víða erlendis, er því hald-
ið fram, að með því, að
blanda áburðinn áður en hon
um er dreift sparist vinna.
En þrátt fyrir þetta blanda
bændur ekki öðrum áburðar-
tegundum saman, en þeim,
sem fræðimenn viðkomandi
þjóða telja hyggilegt.
Hér eru vist skiptar skoð-
anir um það, hvort vinna
sparist við það, að blanda á-
burðinn áður en honum er
dreift.
Sumir halda því fram að
það sé hagkvæmt að blanda
áburðinn áður en hann er bor
inn á. Aðrir halda fram því
gagnstæða. Um þetta atriði
má sjálfsagt deila. Enginn
dómur verður lagður á það
hér, hvað sé hagkvæmast í
þessum efnum.
Fullan rétt getur það átt
á sér, að blanda t. d. garð-
áburð sé það réttilega gert
fyrir kaupstaðarbúa, sem að
eins þurfa á litlu magni að
halda. Þetta getur iíka kom-
ið í veg fyrir það, að áburð-
urinn verði ekki eins rang-
lega notaður.
Ókostir blandaðs áburðar
eru meðal annars: Mikil
vínna er í því fólgin að
blanda mikinn áburð. Nytja-
jurtírnar gera misstórar kröf
ur til hinna ýmsu næringar-
efna auk þess er innihald
jarðvegsins oft mjög ólíkt af
hinum þrem verðmætu jurta
næringarefnum. Þetta getur
valdið þvi að jurtirnar fá of
mikið af einu eða tveim efn-
um, en kannske of lítið af því
þriðja. Það getur því verið all
vandasamt verk, að blanda á-
burðinn þannig að öll hin
þrjú jurtanæringarefni verði
í réttum hlutföllum við þarfir
jurta og jarðvegs.
Við þetta er hægt að eiga
ef áburðarefnin eru borin á
hvort í sínu lagi.
Áburðarblöndur
í öðrum löndum eru oft
framleiddar áburðarblöndur
fyrst og fremst sem garðáburð
ur. Áburðarblöndur þessar
eru ýmist þrí- eða tvígildar þ.
e. a. s. í þeim eru ýmist öll
þrjú hin verðmætu jurtanær
ingarefni eða aðeins tvö. í
þrígildri áburflarblöndu eru
því köfnunarefni, fosfórsýra
og kalí, en í tvígildri áburðar
blöndu eru t. d. köfunarefni
og fosfórsýra eða köfnunar-
efni og kali og stundum bara
(Framhald á 7. síðu.)
H. J. sendir mér ávarp. Hann ]
er stuttorður og gagnorður að (
vanda og ber tungu sína fyrir
brjósti. Hann mælir svo:
„Reykjavík, vinnuhjúaskil-
daginn 1951. Góði Starkaður.'
Verði sumarið hlýtt og heilla-'
ríkt. Þigg hér með þakkir fyrir
að hafa snúið röngu í rétt. Sjálf'
ur veistu, að það var og er ekki
þakkarvert, — en eins og á
stóð. *— j
Margt verðum vér nú að
hlusta á. Nýlega hafa einum'
forustumanni vorum hrotið
þessi orð af vörum: „Nú hef ég
gefið fyrirskipun um ....“
Smali uppalinn í sveit mundi
hafa orðað þetta þannig: „Nú'
hef ég skipað svo fyrir ....“
Fínnurðu muninn?
Pálmi skólameistari Hannes-
son flutti prýðilega ræðu í gær- j
kvéldi. Henni var útvarpað. Tal j
aði skóiameistarínn eins og
menntamanni sómdi. Er það
gleðilegt, að tvítölufarganið hef
ir ekki sýkt hann.
Illu eigum vér að venjast.
Það er ofraun góðgjörnum les-
anda og hlustanda að sjá og
heyra virðulega háskólakenn-
ara una niðurlægingu tvítölunn
ar, en þetta er á oss lagt.
Lifðu nú heill.“
Ekki er Víkverji ónýtur í sam
göngumálum Sunnlendínga
heldur en fyrri daginn. Ilann
segir svo í gær um veginn aust
ur: „Hvörfin þrjú í þjóðveg-
inum, sem voru eini farartálm-
inn, hefði 'mátt fylla í með
svona tveimur vörubílhlössum
af „púkki“ og hefði það vafa-
laust dugað fyrir sumarið. En
engum datt í hug, af þeim
mörgu vörubílstjórum. sem
fóru þarna um með tóma bíla
að hvolfa hlassi í hvörfin og lag
færa þannig veginn með lit-
illi fyrirhöfn og sáralitlum til-
kostnaði.“
Það er ekki tiltökumál þó að
Víkverji hafi lítið vit á vega-
vinnu. Hver getur ætlast til að
hann sjái hvort frekar þurfi
tvö eða 40 bílhlölss til að bæta
veg? Og hver getur ætlast til
að hann geri sér grein fyrir
því, hvar næst í „púkkið“ eíða
yfirleitt, að það þurfi að láta
það á bílinn áður en því er
hvolft af honum? Það er ekki
hægt að ætlast til þess, að Vík-
verji sé annar en hann er og
ekki tiltökumál, þó að þekking
hans sé takmörkuð. Hitt er til-
tökumál, að hann heldur sig
hafa vit á öllu, svo að hann geti
jafnvel kennt bílstjórum austan
fjalls eínfalt ráð til að gera
veginn góðan, svo að vafalaust
dugi fyrir allt sumarið. Það er
bara ,að hvolfa hlassi í hvörfin“
af einhverjum tómu bílunum,
sem fara þar um, svona tvö
hefðu dugað. Svo blöskrar hon-
um hirðuleysið hjá mönnum,
að geta ékki látið sér detta
þetta snjallræði í hug.
Víkverji hefir áhyggjur af
því, að mjólkin súrni meðan veg
irnir eru ekki færir. Það er
eins og hann haldi, að henni
sé allri safnað saman og hún
geymd heima, þangað til vegirn
ir opnast og flutningar hefjast
á ný. Varla gerir hann sér grein
fyrir því, að það þurfi ílát und
ir mjólkina, svo að ekki sé lengra
farið. Bændur láta hana líklega
súrna í haug.
Þeir, sem lesa svona hugíeið-
ingar hjá Vikverja, munu sum-
ir telja að nærri llggi, að hægt
sé að fylla marga dálka með
því að hvolfa í þá „púkkí“ úr
tómri höfuðskel eða því sem
næst tómri, og með hliðsjón af
því sé vorkunn, þó að Víkverji
haldi, að ekki þurfi mikið ofan
í veginn. En hitt er tiltökumál,
að Víkverji skuli vera hafður
við það starf, sem hann vinnur.
Starkaður gamli.
B.S.S.R.
II
B.S.S.R. H
Byggingarsamvinnufélag
starfsmanna ríkisstofnana
u
1
tilkynnir félagsmönnum eftirfarandi:
1. Árgjöldin féllu í gjaldaga í marsmánuði.
2. Skrifstofa félagsins er á efstu hæð í Edduhúsinu,
Lindargötu 9A, og vorður opin alla virka daga og
þessa og næstu viku kl. 17 til 19.
3. Á þeim tíma eiga þeir félagar að mæta, sem eiga
eftir að undirrita tryggingabréf vegna lántöku, og
ber að greiða kostnað vegna þingslesturs um leið.
4. Þriggja herbergja kjallaraíbúð er til sölu, íbúðin
er tilbúin undir málningu. Upplýsingar veittar i
skrifstofutíma þeim er að ofan getur.
5. Vegna efniskaupa er nauösynlegt að þeir félagar, |{
sem hafa sótt um íbúð í sambyggingu, greiði stofn H
fé á sama ítma.
6. Þeir félagsmenn, sem hafa í huga að kaup raf-
knúin heimilistæki, geri skrifstofunni aðvart, ef
þeir óska að félagið semji um innkaup.
Stjórn B.S.S.R.
♦>»
<>—<*
Þakka innilega öllum þeim er glöddu mig á 80 ára
afmæli mínu 9. maí síðastlinn með heimsóknum og
gjöfum. Ég trúi að allt sem vel er gjört fái sín laun.
Verið öll blessuð.
SIGURLEIF SIGURÐARDÓTTIR
Lýtingsstöðum.
ife(gfcfcái--