Tíminn - 22.06.1951, Blaðsíða 5

137. blað.
TÍMINN, föstudaginn 22. júní 1951.
5
Fiistud. 22. jííní
Steingrímur Steinþórsson
forsætisráðherra, sem jafn-
framt fer með félagsmálin,
hefir nýlega skipað 5 manna
nefnd til að undirbúa frum-
varp um ný húsaleigulög.
Ætlunin er, að nefndin leggi
svo mikið kapp á starf sitt, að
frumvarpið verði tilbúið áð-
ur en þing kemur saman í
haust.
Það
Andrés Kristjánsson: 'Átján dagar í Austurnkl ///.
---------------------------------------------s----------------------------------—
er vissulega mikið
nauðsynjaverk að sett séu ný
húsaleigulög, því að þau laga
fyrirmæli, sem nú gilda, eru
bæði ófullkomin og sundur-
leit. Mestu skiptir þó, að und-
irbúningur og setning nýrra
húsaleigulaga fari svo úr
hendi, að til bóta sé.
Það ættj hijög að geta auð-
veldað þetta starf, að fyrir
hendi er löggjöf, sem á marg
an hátt getur talizt til fyrir-
myndar. Það er ábúðarlög-
gjöfin. Það virðist á margan
hátt eðlilegt og sjálfsagt, að
maður, sem leigir íbúð, hafi
á flestan hátt sömu skyldur
og réttindi og jarðeigandi. Á
sama hátt er það eðlilegt, að
skyldur og réttindi leigjand-
ans séu svipaðar og ábúand-
ans.
Það gildir hinsvegar öðru
máli um þá, sem til bráða-
birgða leigja eitt eða fleiri
herbergi úr íbúð þeirri, sem
þeir búa sjálfir í. í slíkum
tilfellum hlýtur réttur leigu-
hafans að verða meiri, þar
sem heimilishelgi hans og
fjölskyldu hans er annars-
vegar.
Það myndi áreiðanlega
ríkja betra og réttlátara á-
stand í húsnæðismálum bæj-
anna og þó einkum i hús-
næðismálum höfuðborgarinn
ar, ef húsaleigulöggjöfin
hefði að undanförnu byggt á
svipuðum meginreglum og
ábúðarlöggjöfin. Þá hefði að
verulegu leyti verið unnt, að
fyrirbyggja það okur, sem nú
á sér stað.
Með setningu nýrra og
réttlátra húsaleigulaga má
vafalaust bæta nokkuð úr
því vandræðaástandi, sem nú
ríkir í húsnæðismálunum. Ný
húsaleigulöggjöf er þó ekki
nema ein leið af mörgum til
að leysa það vandamál. Að-
alvandinn er að tryggja næg
ar og ódýrar íbúðabyggingar.
Með bættri skipan bygging-
armálanna er vafalaust hægt
að ná miklum árangri á því
sviði. Meðan vandræðin eru
mest á að byggja minni íbúð-
ir fyrst og fremst, enda er
víst, að t. d. í Reykjavík er
nú mestur skortur á tveggja
til þriggja herbergja íbúðum,
er bezt fullnægja nýgiftu
fólki og gömlum hjónum.
Heita má að sama og ekkert
hafi undanfarið verið byggt
af slíkum íbúðum, þegar frá
eru taldar kjallara- og ris-
íbúðir. Fjölmargar smáfjöl-
skyldur verða af þessum á-
stæðum að búa í stærri íbúð-
um en þær hafa þörf fyrir,
en á meðan verða ýmsar
'stórar fjölskyldur að vera á
götunn^ eða svo til. Með bygg
ingu hagkvæmra smáíbúða
nýtist byggingarefnið miklu
betur til að bæta sem fyrst
úr húsnæðisvandræðunum.
Þá er það veigamikið atriði
Dyrnar á drottningarálmunni í Hofburg-ke:sarahöllinni í Vín. Þar liafa Rússar komið
fyrir risavaxinni sovétstjörnu úr fögrum rafljósum.
Nýtt djásn á keisaralegri ásjónu
Vín, höfuðborg Austurríkis,
er inni í miðju hernámssvæði
Rússa, en henni sjálfri er
skipt í fjögur hverfi, og hefir
hvert hernámsvejldið umsjá
eins hverfis. Hjarta borgar-
innar er undir sameiginlegri
umsjá allra hernámsveld-
anna. í Kárntnerstrasse er
hin sameiginlega lögreglu-
stöð. Fyrir dyrum úti stendur
opinn jeppi með kynlegum
merkjúm. Út úr lögreglustöð-
inni koma fjórir hermenn og
snarast upp í jeppann. Það
er Ameríkumaður, Breti,
Frakki og Rússi. Ameríkumað
urinn sezt oftast við stýrið,
enda mun farartækið upp-
runnið úr heimalandi hans.
Bretinn sezt við hlið hans, en
Frakkinn og Rússinn saman í
aftursætið. Svo er ekið af stað.
Þetta er hernámslögreglan á
alþjóðlega svæðinu í Vín. Hún
er að fara hina fastákveðnu
hringferð til eftirlits.
Stórveldin fjögur
í einum jeppa.
Þetta er dálítið kynlegt í
augum gests, sem ekki hefir
heyrt um slík samskipti austr
urs og vesturs á öðrum stöð-
um, og sjálfsaglþer þetta eini
staðurinn í heiminum, þar
sem slíkt á sér stað. Her-
menn austurs og vesturs
aka sjálfsagt ekki annars stað
ar um í sama jeppanum.
Mér er minnisstætt kvöld
eitt í Vín, er við fjórir íslend-
ingar komum út úr veitinga-
húsi í miðborginni rétt fyrir
miðnættið. Þá stendur jeppi
fjórmetminganna fyrir dyrum
úti með allri áhöfn. Þetta
fannst okkur einstakt tæki-
færi, sem ekki mætti láta sér
úr greipum ganga. Við erum
fjórir, og þeir eru fjórir, svo
að við ráðumst að þeim, heimt
um að fá að heilsa þeim með
handabandi, því að það sé
1 Vín getur að líta lögreglumeim fjúrveld-
anna allra í einum og sama jeppa.
ekki á hverjum degi sem færi
gefist á að hitta stórveldin
fjögur í svo náinni samvinnu.
Hermennirnir taka þessu glað
lega en halda síðan á brott
til þess að leita á fleiri veit-
ingastöðum að hermönnum,
sem kannske leynast þar i
forboði.
Rauðar súlur í Vín.
Það er mikil tízka hjá Rúss
um að reisa minnismerki um
allar jarðir yfir hetjur sínar
og rauða sigra. Þess sjást ljós
merki á rússneska hernáms-
svæðinu í Vín. Þar hafa Rúss-
ar reist nokkrar eldrauðar
steinsúlur, háar og hrikalegar,
og efst er auðvitað skær og
risavaxin sovétstjarna. Þessir
eintrjáningslegu steindrangar
eru í kynlegu og hrópandi mis
ræmi við hina fjölskrúðugu
og glæsilegu fagurkeralist í
aldagömlum byggingarstíl Vín
arborgar.
Rauða stjarnan yfir
dyrum drottningarinnar.
Rússar hafa Hofburg-keis-
arahöllina í Vín til umráða,
og þeir nota hana sem
bústað fyrir herinn, aðallega
liðsforingja. Keisarahöllin er
stjarna ekki minni. Það má
með sanni segja, að stjörnu-
bjart sé í hinni rússnesku Vín.
Ágirnast málverk og leirker.
Rússneska hernámsliðið hef
ir haft tvö af stærstu gisti-
húsum borgarinnar til dvalar
fyrir yfirmenn hersins. Austur
maðurinn ypptir öxlum og
veit það lögmál eitt um Rúss-
ann, að breytingin er hans
„lína“.
Frjálst að fijúga til Vínar.
. „Landamæra“-gæzla Rússa
í Austurríki kemur Austurrík
ismönnum líka hálfspánskt
fyrir sjónir. Þeir hafa stranga
vegabréfaskoðun við alla vegi
inn á hernámssvæðið i vestri,
en þó getur hver sem er flog
ið beint til Vínar, lent þar og
farið inn á alþjóðlega svæðið
og þaðan hvert á land sem er
um hernámssvæði Rússa. Til
hvers er þá verið að hafa
gæzluna á vegunum?
Ritskoðunin þykir hvimleið.
Eitt af hinu hvimleiða f
hernámsstjórn Rússa er rit-
skoðunin á öllum bréfum, sem
koma frá útlöndum eða eru
send þangað. Póst þann, sem
fara á milli staða innan Aust
urríkis ritskoða þeir ekki, held
ur aðeins bréf, sem koma á
rússneska hernámssvæðið er-
lendis frá eða eru send þang-
að. Þessi ritskoðun tefur bréf
in oft svo mánuðum skiptir.
Venjulega eru bréf frá íslandi
til Vínar allt að þrjá mánuði
á leiðinni og bréf þaðan sömu
leiðis. Þetta er hvimleitt, og
Austurríkismenn, sem eru svo
„diplomatiskir“, hafa auðvit-
að fundið sín ráð til að fara
í kringum þetta. Vinarbúinn
sendir til dæmis ekki sin bréf
beint til útlanda, heldur fyrst
til einhvers kunningja síns í
ríkismenn segja, að umgengn J ^ hernámssvæðum vestut
in sé heldur bágborin, og flest veidanna, t. d. i Túról.
listaverkin, málverk og leir-
munir, sem prýddu þessi gisti-
hús, sé horfið. Hinir nýju yfir
menn í Rússlandi girnast þau
til aö skreyta með heimili
sín, og þeir eru vanir að líta
á allt austurriskt sem sitt.
Þeir greiða ekkert af kostnað
inum við hernámið, en Banda
ríkjamenn greiða allan kostn
að, sem leiðir af hernámi
þeirra, og Bretar og Frakkar vesturveldanna, og sá maður
að verulegu leyti.
Framkoma rússnesku her-
mannanna er þó yfirleitt
mjög góð og sanngjörn. Þar
hefir orðið á mikil breyting
síðan 1945, er rán og nauðgan
ir voru daglegt brauð. Fyrir
öll agabrot af hálfu hinna
rússnesku hermanna er
hegnt, og ráðist. hermaður á
borgara er tekið mjög hart á
Sá kunningi tekur bréf-
ið og setur það þar að nýju 1
póst, og þá kemst það beina
boðleið án allra hindrana.
Sama gerir hinn erieiidi
bréfritari, sem skrifar kunn-
ingja sínum á rússneska her
námssvæðinu. Hann sendir
bréfið fyrst til einhvers
manns á hernámssvæðum
mikil byggng í mörgum álm- Því- ®n því er heldur ekki tek
um, og hallargarðarnir eru
víðáttumiklir og fagrir. Við
dyrnar á álmu drottningarinn
ar hafa Rússar komið fyrir
geysistórri lýsandi sovét-
stjörnu, sem ljómar fagurlega
í kvöldhúminu. En þetta nýja
ennisdjásn á svo undarlega
illa heima á hinni gömlu keis
aralegu ásjónu, að mann lang
ar til að skella upp úr.
Skammt frá höílinni eru höf-
uðstöðvar rússneska hernáms
liðsins og þar ljómar önnur
að unnið sé að-því að lækka
byggingarkostnaðinn. Það má
gera með mörgu móti. Enn
þrífst t. d. margskonar okur
í sambandi við byggingar og
er þó meistaraokrið iilfinnan
legast. Ýmsar vinnuaðferðir
eru úreltar. Athugun vantar
á ýmsum byggingarefnum. Þá
þarf að gera ráðstafanir til
að tryggja hagkvæmt lánsfé.
Allt krefst þetta gaumgæfi-
legrar athugunar og vinnu.
Það væri í beinu áfram-
haldi af skipun húsaleigul.-
nefndarinnar, að forsætis-
og félagsmálaráðherra léti
einnig vinna að lausn fram-
angreindra mála. Ekki má
horfa í það. þótt slíkri rann-
sókn og athugun geti fýlgt
nokkur kostnaður. Húsnæðis-
málin er nú eitt allra mesta! mótsþýðir
vandamál okkar. Þau eiga
meiri þátt í dýrtíðinni en
nokkur mál önnur og takist
ekki að halda henni í skefjum
og vinna bug á henni, er öll
afkoma þjóðarinnar og sjálf-
stæði í voða. Þess vegna verð
ur að taka húsnæðismálin
allt öðrum, fastari og róttæk-
ari tökum en gert hefir verið
hingað til.
setur það að nýju í póst til
Vínar. Þannig er auðvelt að
fara á bak við þetta. En hvers
vegna er þá verið að hafa
þessa ritskoðun? Óskiljanlegt
eins og allt annað, segir Aust
urríkismaðurinn.
Rússar kvaddir —
Bretum heilsað.
Leið ferðamannsins um
Austurríki hlýtur að liggja
af einu hernámssvæðinu
á annað, þótt hann
verði breytinganna mest var
við' að fara á milli hernáms-
svæðis Rússa og vesturveld-
anna, því að skilin þar eru
skörpust. Leiðin frá Vín liggur
oftast í suður til Semm-
ering, hins fagra ferðamanna
héraðs. Þar verður fyrir okkur
önnur landamæralína, sem
Rússar hafa sett, varðmanna
skýli við veginn og nokkrir
herverðir við hlið, en fjöldi
rússneskra hermanna liggur
í grasinu í hhðinni og sleikir
sólskinið. Þar sem við erum
að fara út af hernámSsvæðl
þeirra gengur allt greiðara en
í fyrra skiptið, aðeins ná-
kvæm vegabréfaskoðun, sem
tekur fáar mínútur. Svo höld
um við áfram, og nokkur
og láta gamanyrði fjúka. En' hundruð metrum neðar kom
næsta dag er kannske allt' um við að brezkum herskál-
breytt. Þá er viðmótið ískalt. J um, en þar eru engin varð-
Hvers vegna? Þaö veit enginn. j skýli við veginn og ekkert hlið.
Nýjar fyrirskipanir hafa veriö Vegabréfaskoðunin þar er að-
gefnar. Þannig virðist fram- j eins glaðlegt kall frá hermönn
koma Rússanna sífelldum um, sem sitja skammt frá.
breytingum undirorpin, og Þeir veifa höndum eins og
enginn veit hverju hann á að venja er til ferðamanna, og
ið með þegjandi þögninni, ef
austurrískur borgari ræðst að
rússneskum hermanni. Rauði
herinn krefst þess, aö þeim
manni sé stranglega hegnt, og
það er ekki talið óalgengt, að
austurrískur maður sé dæmd
ur í allt að 25 ára fangelsi fyr
ir slíka árás.
Annars kunna Austurríkis-
menn margar sögur um með-
ferð slíkra mála og viðskiptin
við Rússana í sambandi við
þau, og allar þessar sögur
miða að því, að sýna og sanna,
hve óskiljanlegir og óútreikn
anlegir þeir séu í allri sinni
framkomu. Austurrískir em-
bættismenn, sem skipti hafa
átt við rússneska liðsforingja
segja, að þeir geti verið við-
og skrafhreifnir.
Menn skiptast á sígarettum
mæta næsta dag. Austurríkis. við svörum í sömu mynt.