Tíminn - 15.07.1951, Page 3

156. blað.
TÍMTNN, sunnudaginn 15 jðlí 1951.
Ljóð Guðrúnar á Hömrum
Ríkí framtíðarinnar
[í Gcrpi birtist fyrir nokkru at-
hyglisverð grein eftir rltstjórann,
Gunnlaug Jónasson, er hann nefn-
ir: Harinsaga hugsjónanna. Hann
rekur jrar, hvernig stefnur, senr eru
í raun og veru háleitar hugsjónir,
hafi verið inisnotaðar og látnar
þjóna öfluiir, sem voru andsta-ðar
tilgangi þeirra. Gunnlaugur tefur,
að þetta stafi af niisbresUini í skap-
gerð inanna og úr þessu verði ekki
b.ett með iiðru en nýrri amlJdgri
vakningu, cr miði að því að b;cta
skapíerli mai.na og hugarfar mcð
því að innra'ta þeim góðvild og
mannkærleika í stað. yfirgangs, of-
stopa og haturs, er einkennir marg-
ar stjórnmálastefinir nútímans. Fer
lrér á cftir kafli úr grein Gunn-
laugr, þar sem- hann útskýrir nán-
ara það, setn fyrir honuin vakirj:
„. ... En nú munu menn,
sem von er, segja: Þetta er nú
allt saman gott og blessað, en
hvernig á að fara aö því, að
koma af stað andlegri vakn-
ingu eins og þeirri, sem hér
um ræðir? Og ennfremur:
hvernig á að tryggja það, að
þess konar andleg vakning ■
lendi ekki í klóm „djöfulsins,“ j
þ. e. verði að nýrri áróðurs-
kenningu og heimsvaldatæki, j
eins og jafnan hefir viljaði
verða, um vakningar á Vegum
nýrra hugsjóna til þessa. Þess
ar spurningar eru réttmætar.
Mér er fyllilega ljóst, að eng-
inn mannlegur máttur getur
komið slíkri andlegri vakn-;
Ingu af stað, ef hún á að þró- í
ast á vegum góðvildar og,
‘mannkærleika. Vér verðum
,því aö leita til yfirmannlegra!
máttarvalda, um hjálp í þessu !
efni. Hér skilur með mér og j
postulum efnishyggjunnar. i
Þeir staðhæfa, að engin slík '
yfirmannleg máttarvöld séu;
til. Þá staðhæfingu ætla ég
ekki að rökræða hér. Ræði ég
þá ekki að sinni við efnis-
hyggjumennina, en sný mér
til þeirra, sem fylla sama flokk j
og sjálfúr ég í þessu tilliti.
Mér virðist' einsýnt, að vér,
sem kristnir erum, snúum oss
til vors andlega leiðtoga, Jesú
Krists, og biðjum hann að
hjálpa oss, að verða að nýjum
og betri mönnum í félagsleg-
úm efnum. Hann einn getur
hafið slíka vakningu og þó þvi
aðeins, að almenn þrá eftir
nýju og betra félagslífi sé fyr-
ir hendi. Ef vér erum tilbúnir,
þá mun ekki standa á hon-
’um. En meinið er, að enn þá
þráum vér ekki neina vakn-
ingu. Vér víljum halda áfram
.að dýrka þá falsguði, sem vér
höfum sjálfir gert oss, þ. e. á-
róðursstefnurnar. Meðan svo
stendur, færumst vér einungis
nær barmi glöiunarinnar; ég
-meina ekki eilífrar glötunar,
.'.heldur þeirrar timanlegu glöt-
-unar, sem heimsmenningunni
: er sýnilega búin, ef vér breyt-
um ekki um stefnu.
í þessu efni mun oss lítt
duga að kasta áhyggju vorri á
bak jarðneskra leiðtoga vorra.
Hinir mælskustu og ritfær-
ustu þeirra hafa aö vísu tölu-
verðan sef juharfírátt. Það sést
greinilega á stjórnmálafund-
um og þó einkum við stjórn-
málaumræður í útva.rpinu. Við
slik tækifáeri sitjiirh‘,vér gáþ-
andi af hrifningu og g’eypum
í oss hvert orð, sem falsguð-
irnir — þ. e. áróðursstefnurn-
ar — leggja á itungu þessara
höfuðpresta sinna, og fær-
umst í aukana að félagslegri
úlfúð og tortryggni, enda ekki
að undra, því að áróðursstefn-
ur þessar eða stjórnmálastefn
ur eru, eins og ég hefi sýnt
fram á, mótaðar á vegum þess
ara illu skapbresta.
Oss þarf að skiljast, að ein-
ungis vér sjálfir getum gert
það, sem gera þarf, en það er
þetta: Vér verðum að snúa
baki við falsguðunum, sem vér
dýrkum nú, gera það af heil-
um hug og biðja Krist, sem er
vor andlegi leiðtogi.uð hjáipa.
Þá mun heimsskipulagið fljót
lega gjörbreytast til hins
betra og jafnvel veðurfar, frjó
semi jarðar og önnur ytri skil-
yrði snúast til betra vegar.
Alltaf öðru hvoru eru ein-
hverjir einstaklingar að sjá að
sér og breyta lífsstefnu sinni
á betri veg. En þeir eru bara
svo sárafáir, sem þetta gera,
miðað við hinn ótölulega
fjölda, sem arkar veginn norð
ur og niður í nær því algerðu
hugsunarleysi. Um allar þær
aldir, sem vér höfum spurnir
af, hefir þetta gengið svo, og
þeir, sem þykjast raunhæfir í
hugsun, segja: „Þetta verður
ætíð svo“. En Kristur hefir
sagt annað. Hann trúði læri-
sveinum sínum fyrir því, að á
tíma mikillar þrengingar,
hinnar mestu, er mannkynið
ætti eftir að mæta, mundi við
horf mannanna í þessu efni
breytast ,og hét þeim því, að
þá myndi hann koma sjálfur
og stofna sitt ríki á jöröunni.
En á meðan tíminn ekki væri
kominn, ráðlagði hann sínu
fólki að „vaka og biðja“. Mér
er auðvitað kunnugt um það,
að kirkjuleiðtogar þessa heims
í kristnum sið, hafa leyft sér
aö halda því fram, að ríki, það,
sem Kristur hét að stofna, sé
ekki jarðneskt ríki. Þetta er
falskenning. Engum, sem les
guðspjöllin með opnum huga,
getur dulizt, að riki það, sem
Kristur svo oft talaði um sem
sitt ríki, ríki Guðs eða himn-
anna, á einnig að ná til jarð-
ríkis. Andmælendur þessa
bera m. a. fyrir sig orð
Krists við Pílatus: „Mitt ríki
er ekki af þessum heimi.“ En
það, sem Kristur hér átti við
var það, að hans ríki sé í
grundvallaratriðum annars
eðlis en það heimsskipulag,
sem þá var ráðandi og er enn
ráðandi í heiminum, og í
þrengri merkingu gjörólíkt
rómverska heimsveldinu, sem
Pílatus var fulltrúi fyrir. Það
má heita ómælanlegt tjón,
sem kristindómurinn hefir beð
ið, bæði fyrr og síðar, vegna
þessa sorglega misskilnings
margra kirkjunnar manna..“
v sjáíf-
en fá-
Rafgeymar
Þýzkir, 6 volta.
Hlaðnir og óhlaðnir.
VÉLA OG RAFTÆKJA-
VERZLUNIN.
Tfýggvágötu 23. — Sími 81279.
Þessu litla sýnishorni af
ljóðum Guðrúnar á Hömrum
á ekki að fylgja ýtarleg ætt-
artala né nákvæm ævisaga.
Aðeins örfá orð um hana
sjálfa, lítilsháttar kynning.
Ævisaga hennar yrðj hvorki
viöburðavrik né fjölskrúðug
að efni, þótt hún væri skrif
uð. Þó átti hún sína sögu eins
og allir aðrir. En þar var svo
margt áþekkt því, sem geng
ur og gerist hjá fjölda fólks,
og þykir of hversdagslegt til
frásagnar. Saga umkomulit-
ils alþýðufólks á ofanverðri
nítjándu öld og framan af
þeírri tuttugustu var i öllum
meginatriðum hin sama hjá
flestum einstaklingum. Hið
ytra líf markað af fátækt og
fábreyttum möguleikum,
harðri lífsbaráttu við erfið-
ar aðstæður. Hið innra líf,
tilfinningalífið, að
sögðu fjclbreyttara,
um kunnugt.
Guðrún var fædd í Hraitns
ási í Hálsasveit í Borgar-
fjarðarsýslu hinn 17. jitní
1871, dóttir Guðmundar Lýðs
sonar og Guðrúnar Bárðár-
dóttur frá Iðunnarstöðum í
Lundarr eyk j adal.
Guðrún hlaut í vöggugjöí
góðar gáfur, bæði skarpan
skilning og mikið næmi, en
líka frumlegar skapandi gáf
ur, ásamt ríkri hneigð til
ljóða og lesturs. Lífskjör voru
henni á hinn bóginn sköpuð
af fátækt og erfiðum aðstæð
um, sem ekki gáfu hæfileik-
um hennar mikið svigrúm til
að njóta sín og fóru heldur ó-
mildum höndum um þrár
hinnar ungu stúlku. Alþýðu-
æskan varð á þeim tímum að
svæfa með sér alla menntun
arlöngun. Veraldlegir fjár-
sjóðir en ekkj andlegir réðu
því, hverjir komust til nokk-
urra mennta umfram hina
lögboðnu kristindómsfræðslu.
Þeir unglingar ,sem eínbeitt
astan áttu viljan og mest
tápið, reyndu að bæta sér
menntunarskortinn með
lestri ýmsra bóka, sem til náð
ist. En þær voru af skornum
skammti, að minnsta kosti í
höndum fátækra. Verra en
bókfæðin var þó tímaleysið.
Unglingarnir áttu að vinna.
„Bókvitið yrði ekki látið í
askana“, sögðu þeir gömlu.
Það þótti bera vott um ó-
mennsku að vilja liggja yfir
bókum. Slíkt var börnum fá
tækra, og alveg sérstaklega
stúlkubörnum, bannað. Sum
ir unglingar uáðu þó að lesa
dálítið af bókum bæði í hin-
um stutta hvíldartíma, sem
þeim var ætlaður, og öðrum
stolnum stundum. Þeir, sem
gæddir voru góðu næmi,
lærðu alltaf nokkuð af því.
En þótt örlögin dæmdu Guð
rúnu til að helga krafta sína
öðrum verkefnum en þeim,
sem hæfileikar hennar og
löngun beindist fyrst og
fremst að, var forsjónin í
aðra röndina henni miskunn-
söm. Hún gæddi hana eigin-
leika, sem gerði henni lífið
léttara og hlutskipti hennar
viðunanlegra. Guðrúnu var
gefið óvenjumikið glaðlyndi.
Og þann eiginleika lagði hún
rækt við og hann þroskaði
hún vel, þrátt fyrir erfiðleika
og andstreymi, sem slæm
kjör og mótlæti lögðu henni á
herðar. Það var þessi eigin-
lelki ásamt gáfum hennar og
skilningi á öllu hinu mann-
icga, sem gerði henni unnt að
(Framhald á 4. síðu.) .
Ma^niís Magmisson
F. 25. júli. 1917. — D. 19. maí 1922.
Aftur í tímann, aðeins fáein spor,
í anda lít ég friðsælt kvöld um vor:
Þú frjáls og kát varst, kæra dóttir mín,
ég kom að skoða litlu börnin þín.
Mér alúð sýndi eiginmaður þinn,
sem einkasonur verið hefðj minn.
Ég lengi þráði þessa gleöistund.
og þennan ljúfa vina minna fund.
En systkinin þá sælan festu blund,
og samfundanna var það firrta stund.
Ég benti á þig ,sem barst mitt sonarnafn,
með bjarta kinn og fagurt lokkasafn.
Og þegar opin augu þín ég leit,
— og ást og gleðj vermdi brjóst mitt heit,
i Ijósum dráttum las ég mínning þá,
sem letruð dýpst er hjarta spjöld mín á.
4 Að þú ert dáinn, þvilik harmafregn,
þungbær sorgin nístir hjartað gegn.
Ljósið skæra, er birti mína braut,
. blómið kæra frítt með bernskuskraut.
í endurminning engilmyndin þín
ávallt gegnum næturmyrkrið skin,
þá ein ég vaki og allt er kyrrt og hljótt,
og aftur verður skap mitt stillt og rótt.
Amma kveður elsku drenginn sinn,
amma þerrar tár af fölrj kinn,
þakkar guði, er gaf og taka vann,
góös til öllu bezt því stjórnar hann.
Guð þig blessi, góði hjartans vin. N
Gröfin hylur vona minna skin.
En aftur birtir eftir litla stund,
ástvinanna þegar kem á fund.
Þið eruö horfnir heim á undan mér,
hjartkærustu, beztu vinirnir.
Ykkar minning er mér geislasafn.
Þið allir báruð sama skírnarnafn.
Sonur kæri, sem ég unnj bezt,
sonur tengda, er virti ég allra mest,
dóttur sonur, sem ég trega heitt.
Sorg og missi bætt fær hér ei neitt.
Eftir dauðann ykkur fæ ég sjá
eilíflega í dýró himnum á,
aldrei skilja eigum framar þá,
engin huggun stærri gefast má.
.. > : i
I f l , i
• \
''Z(ÍLS
J
11*
n;
L-'H
í
. .i
^'4
ii ‘t
■ M
í
'!J
i
X

7» f.
Magniis Jónsson
(tengdásonur höf.)
f. 4/5. 1889. — d. 9/8. 1922.
Kveðjur þér færum
klökkvir í anda
vinir þínir
og vandamenn,
hjartkæri maki,
hugljúfi faðir,
ástríki sonur
og elskaði bróðir.
Svifinn til himins
sæll þinn er andi.
Legstað þinn signum,
sofðu nú rótt.
Ljúfasti vinur,
ljósrúnum skráða
mlnningu þína
munum við geyma.
II.
Við orkum ei við iíísins
lögmál stríða,
þó láta verðum okkar
beztu gjöf.
En dauðans valdi verður
allt að hlýða,
frá vöggu er leiðin tíðum
stutt að gröf.
Á bernsku-, æsku-, þroska-
og elliárum
er endurtekning stöðugt
söm og jöfn,
að vinir deyja og vinir
fórna tárum,
en vonin bendir þó i
friðarhöfn.
Til stólkn.
Sæld þér veiti sérhvert starf.
Sæmd þá vart mun týnast.
Hlynntu að þeim, sem
hjálpar þarf,
en hirtu’ ekki um að sýnast.
tr Ijóðsahrófi.
(Niðurlag).
Hvað til ber og hug fær
þreytt,
hvað sem er að baki,
Guð þér veri allt og eitt,
yfir þér hann vaki.
Vísna spjallið dvín- og deyr,
dagsins hallar skini.
Hug minn allan eiga þeir,
ég sem kalla vini.
,F \
Lansavísnr.
Dropinn iðinn eyðir stein,
elfan niðar silfurhrein,
fuglar kliða á grænni grein,
glóey friðar kalin mein.
Lækir falla bergs af brún,
brjóta mjallar þakið,
kátir spjalla og rista rún
um rinda, hjalla, engi og tún.
k
Sólin bræðir fanna fald,
freðnu gæðir sárin.
Þróar gæði vorsins vald.
Vatna flæða tárin.
*) Hér er átt við son Guðrúnar, tengdason og dótturson,
sem allir hétu Magnús, sbr. næstu vísu. ;