Tíminn - 13.09.1951, Page 5

206. blað'.
TÍMINN, fimnitudaginn 13. september 1951.
5.
m
Fimmtud. 13. sept.
Sambúðln vi
ERLENT YFIRUT:
Neíiru og Kongressílokkurinn
Teksí Kon^rcssflokkmim að halda volll
í næstu þingkosningima?
Á stjáraarfundi, sem haidinn þræö^ nokkurn veginn bil
var uiff. helgina í indverska beggja. Eftir fráfall hans, tók
Kongressflokknum, var það ein hins vegar brátt að bera á vax
róma samþykkt, að skora á andi ágreiningi. Auk Nehru var
Nehru fórsætisráðherra að taka Patel innanríkisráðherra þá að-
að sér formennsku flokksins. alleiótogi flokksins og stjórnar-
Með því ladk deilu, sem staöið innar. Hann var hægri maöur,
heíir innari flokksins í næstum en þó samdi þeim Nehru allvel,
ár og m&rgir óttuðust, að gæti því að þeir virtu hvorir annan
leitt af sér fullkominn klofning og sýndu gagnkvæma tillitssemi.
hans. Sijkur klofningur hefði Aldrei kom því til fceinna átaka
getað haf.t hin örlagaríkustu á- milli þeirra, en á s. 1. hausti fcru
hrif fyrir stjórnmál Indlands.' þeir sinn veginn hvor, er kjósa
Þar serii stjórnmálaþróunin í skyldi formann Kongressflokks-i
Indlandí" getur haft mikilvæg ins. Nehru studdi Kripalani sem ;
áhrif á~garig Asíumálanna, er formanr.sefni, en Patel studdi j
vekja nú sívaxandi athygli, þyk Tandon. Kripalani var vinstri
því og áreiðanlega fylgjandí,! ir rétt að rekja sögu þessarar maður, en Tandon hægri maður. |
aö hér dvelji erlendur varnarideilu j,.„ Kongvessflokknum í Tandon bar sigur úr býtum og ;
her meðon hnrfur prn nfrið- ! nokkrum höfuðdráttum. I þóttu þau úrslit ósigur fyrir
væ^ilTgastar í^alþj óðahnálum. |. Kongressflokkurinn var upp- Nehru.
! naflega stofnaður til að vmna 1
Það leikur ekki á tveimur
tungum, hvar meginþorri ís-
lendinga skipar sév í átökun-
um milli vestrænnar lýðræðis
stefnu og austrænnar einræð-
ishyggju. Meginþorri íslend-
inga fylgir frelsisstefnunni og
styður því samstarf hinna
frjálsu þjóða, er miðar að
því að hindra ofbeldi og yfir-
gang.
Meginþorri íslendinga er
NEHRU
vera féflettur af eigin mennum.
Slikt ástand getur ríkt um
að einu "Verkefni fyrst og fremst Fráfall Pateis.
nokkurt skeið enn, ef ekki; ega ag þ>\4. aS en.ciurhieim.ta sjálf j Sennilega hefðu þessi úrslit
næst samkomulag i kalda ! stœði Indian.ds. Þetta meginmál- ekki komið að sök, ef Patel hefði
stríðinu. Yfirgangsmennirnir | efni sah\e,inaði menn með ólík- lifað áfram. Hann hélt hægri
munu þurfa nokkurn tíma til ustu lífsskoðanir. í foringjaliði öflunum í skefjum vegna sam-
að átta sig á því, að lýðræðis-
þjóðirnar séu svo samstilltar
og viðbúnar, að árás á þær
borgi sig ekki. Þegar þeir hafa
gert* sér það ljóst, skapast
auknir möguleikar til sam-
komulags, ef ekki Iiefir allt
lent í ’olossa áður.
Dvöl varnarliðsins hér
tryggir þaö vitanlega ekki, að
ísland haldist utan við styrj
aldarátökin, ef til þeirra
kynni að koma. Lega íslands
er slík, að engir möguleikar
virðast til þess, að hindra það.
Dvöl varnarliðsins á hinjs veg
ar að vera trygging fyi'ir því,
að landið verði ekki vígvöllur
stórveldanna, eins og Kórea
er nú, eða að hægt verði að
koma íslanc**. austur fyrir járn
tjaldið með óvæntri árás.
flokksins vóru hatrömustu í- vinnunnar við Nehru. En Patel
haldsmenri og menn með sosíalis lézt á s. 1. ári og þótti fráfall
tiskar sköðahir. T. d. var Gandhi hans mikill skaði, þvi að hann
mjög afturhaldssamur, en Nehru var á margan hátt stjórnsam-
hefir talið sig sósíalista. Meðan ’ asti og mikilhæfasti leiðtogi Ind
flokkurinn liafði það fyrir höf- , verja. Eftir það tóku hægri
uðverkefni að berjast fyrir sjálf menn að láta meira á sér bera,
stæði In.d.Iands, kom þetta ekki og yfirráðin í ftokknum virtust
að sök, eri þessi ágreiningur færast meira og meira í hægri
hlaut hins vegar að korna strax ' átt. Stefna hægri manna er ekki
í ljós eftirað því markl var náð. aðeiris fólgin í því, að þeir séu
Þegar sjátfstæðisdeilan leyst- andvígir ýmsum félagslegum
ist, var Kongressflokkurinn eini breytingum og framförum, held
stjórnmálaflokkur landsins, er, ur er hún einnig ofstækisfull á
nokkurs var megnugur. Næst sviði þjóðernismálanna. Hægri
öflugustu.:: stjcrnmála-samtök menn eru t. d. mjög fjandsam-
in höfðu samtök Múham-
eðstrúarinanna verið, en þeirra
hætti að gæta eftir skiptingu
landsins, Það leiddi því af sjálfu
sér, að stjórn hins nýja ríkis
félli Kongressflokknum í skaut
fyrst eftir frelsistökuna. Eðli-
legast hefði virzt, að Gandhi
yrði forustumaöur hinnar nýju
Þótt sitthvað megi hér að i stjórnar, en hann óskaði ekki
stjórnarháttum finna munu , efth að gégna neinum formleg-
‘ um embættum. Nehru kom næst
legir Pakistan og vilja gjarnan
nota Kashmírdeiluna, sem stríðs
efni. Þeir eru og andstæðir vest
urveldunum.
Jafnframt því, sem hægri öfl
in færðu sig upp á skaftiö, tók
að bera á vaxandi óánægju með
stjórnina. Ráðherrarnir voru
sagðir hlynna um of að vild^r-
mönnum sínum og flokksgæðing
um og umbæturnar urðu minni
sennilega engir nema blind-1 «IU .iNeiIiririulu |og hsfga.r en a;menniri®
, . . , honum að tiltru og aliti og það ur hafði gert ser von um. Þessi
ustu forsprakkar kommimista j féii þv; .j„ hans hlut, að verða j gagnrýni á þó tæpast rétt á
óska eítir svipuðum stjórnar j stjórnarformaður hins sér, þvi að stjórnin-hefir margt
hér og ríkja þar nýja ríkis.
háttum
eystra.
Landfræoleg og efnaleg að Ágreiningur um formannskjör
staða íslands og skoðanir þjóð
vel gert, en byrjunarerfiðleik-
arnir margir og miklir. Menn
höfðu hins vegar verið of 'ojart
sýnir á skjótan bata vegna sjálf
Meðan Gandhi naut við, gekk
arinnar volrto hví oð við eia samstarfið í Kongressflokknum | stæðisins. Þess vegna fann .jjað
a íai aida þ\ i, að viJ eig | gæmil^a Aíidleg áhrif hans \ kjörorð stjómarandstæðinga
um neima i samtokum Innna oru svo sterk,'að menn beygðu ] nokkurn jarðveg, að það væri
frjálsu þjóða. Slík samstaða sig fúslega fyrir ráðum hans. Ihart að vera féflettur af út-
Hann ha-fði og lag á því að lendingum, en sorglegra þó að
þýöir hins vegar engann veg
inn það, aö við eigum að vera
gagnrýnislausir á bandamenn
okkar eða halda ekki fram
okkar hlut í samstarfinu. Það
er einmitt höfuðmunurinn á
samstarfi þjóðanna vestan og
austan járntjaldsins, aö vest
an þess byg-gist samstarfið á
frjálsri þátttöku og réttf til
gagnrýni og sérstöðu, ef það
þykir nauðsynlegt. Austan
járntjaldsins ráða Rússar hins
vegar öllu.
Þessar réttar síns ber ís-
lendingum vissulega vel að
gæta í hinu vestræna sam-
starfi. Þessa réttar eigum við
einnig að gæta í sambúðinni
við varnarherinn. Hann er
hingað kominn vegna til-
mæla okkar sjálfra og
þeirra óska samstarf sþj óð-
anna, að jafn hernaðarlega
mikilvægt land og ísland sé
ekki látið óvarið. Með þessu
höfum við hins vegar ekki
afsalað okkur neinum rétti til
þess að tryggja stjórnarfars
lega og þjóðernislega aðstöðu
olckar í sambúðinni við varn
arherinn, enda er þetta hvort
tveggja vel tryggt í hinum
nýja varnarsamningi, ef
ekki brestur á sæmilega fram
kvæmd hans.
Flokksstofnun Kripalanis.
Vaxandi yfirgangur hægri
manna og aukin óánægja með
stjórnina leiddi til þess, að
Kripalani, sem áðui' er nefndur,
ákvað að fara úr flokknum og
stofna nýjan flokk. Flokkur hans
nefnist Þjóðflokkui' bænda og
verkamanna. Flokkur þessi hef ■
ir ekki sérlega frábrugðna stefnu ■
og Kongressflokkurinn. Áróður |
hans byggist á því, að Kongress
flokkurinn framfylgi ekki stefnu!
sinni vegna þess að hann hafi
lent í höndum afturhaldsmanna,
er aðeins hugsi um eigin hag.
Flokksstofnun þessari var í
byrjun mjög vel tekið og vakti
það m. a. athygli, er tveir af
ráðherrum Nehrus gengu í
flokkinn. Nehru fékk þá þó til
að halda áfram aö vera í
stjórninni.
Nehru tekur í taumana.
Nehru varð það fljótt ljóst,
að flokksstofnun Kripalanis
gæti haft alvarlegar afleiðingar
fyrir Kongressflokkinn og stjórn
mál Indlands í heild. Skoðun
hans er sú, að Indverjar þurfi
aö hafa leiðsögu öflugs og sam
hents flokks meðan þeir eru
(Framhald á 6. síðu)
Á öðrum stað hér í blað-
inu, er skýrt frá tillögum.sern
samþykktar voru á nýloknum
fulltrúafundi f jórðungssam-
bandanna. Tillögur þessar
hneigjast yfirleitt í þá átt, aff
] sérstöku stjórnlagaþingi verff
falið að setja nýja stjórnar-
' skrá, er fái þó ekki gildl.
nema hún verði samþykkt viff
þjóðaratkvæðagreiðslu.
j Það er vissulega margt,
sem rökstyður það, að sér-
stöku stjórnlagaþingi verff*
falið að vinna að stjórnar -
skrármálinu. Það ætti að get •
tryggt mun betri meðferu
málsins. Það gæti og greit;
fyrir skjótari lausn þess:
mikla nauðsynjamáls.
Það er.augljóst mál, að okk um kaffihúsum eöa dansstöð
ur getur--stafað þjóðernisleg
hætta af- sambúðinni við er-
lenda vai'narherinn, þótt dvöl
hans verrii vonandi stutt. Af
þeim ástæðum þarf m. a. að
gséta þess, að umgengni hans
við óbreytta borgara verði sem
minnst. Þessa var vel gætt
fyrstu vikurnar, sem hann
dvaldi hér, og mæltist það
mjög vel -fyrii’. Síðar var her-
mönnunum leyft að koma
hingað til bæjarins á vissum
tímum, ...en áttu þó að vera
farnir héðan ekki síðar en
kl. 10 síðdegis. Úr þessum
hömlunyJaefir nú verið dregið
illu heilli.-
íslendingar vilja vissulega
góða sanihúð við hinn erlenda
varnarher, en það tryggir
slíkt bezt, aö umgengni varn
arliðsins - og óbreyttra borg-
ara sé sem allra minnst. Sjálf
sagt er ari hinir erlendu her-
menn, sem hér dvelja, fái
kynni af land og þjóð, og
mætti vel gera slíkt með fyrir-
lestrum tilvalclra manna, kvik
myndasýningum, kynnisferð-
um o. s.-frv. Híns vegar er sú
kynningj^sm þeir fá á íslenzk
um, hvorki þeim eða þjóðinni
til gagns. Yfirleitt eru það
ekki nema dreggjar borgar-
anna, sem sækjast eftir slíkri
viðkynningu, og því er heppi-
legast, að sem mest sé fyrir
hana girt.
Þetta þurfa íslenzk stjórn
arvöld og yfirmenn hersins að
taka til athugunar. Það getur
mjög orðið til þess að torvelda
sambýlið, ef þetta er látið
dankast afskiptalaust. Allt
bendir til þess, að yfirmenn
varnarliðsins vilji kappkosta
góða sambúð við þjóðina. Hins
végar má vera að af hálfu ís-
lendinga, sem umgangast þá,
skorti stundum á einbeitni og
hreinlyndi. Slíkt eru þó kostir,
sem vafasamt er að aðrar þjóð
ir meti meira en Bandaríkja-
menn. Framkoma þeirra er
yíirleitt lirein og bein og þeir
ætlast til hins sama af cðr-
um. Þess vegna ber íslenzk-
um stjörnarvöldum að gera
þem Ijóst, að þótt meginþorri
íslendinga æski hérvistar
varnarhersins, vilja þeir að
umgengni hans og óbreyttra
'oorgara verði sem minnst.
Raddir náháanna
í Alþýðublaðinu segir svo
um kommúnista og landhelgis
málin:
„Þjóðviljinn var ekkert að
hafa fyrir því í gær að iáta
þess getið, að rússneskt síld-
veiðiskip hefði verið tekið að
veiðurn í islenzkri. landhelgi.
Hins vegar hefir konnnúriista
blaðið allt á hornum sér vegna
þess, áð liaft sé eftirlit með
rússnesku veiðiskipunum hér
sunnan lands. Segir það, að nú
,.sé hlegið að þvi um öll Suður-
nes, að landhelgisgæzlan sé lát
in ná til rússneska síldveiði-
flotans!
Þetta sýnir betur en nokkuð
annað, hversu Þjóðviljinn er
hundflatur fyrir öllu, sem
rússneskt er. Honum finnst
hlægilegt, að íslenzk landhelg
isgæzla sé látin ná til rúss-
neskra skipa, þó að eitt þeirra
hafi verið staðið að því að ger
ast veiðiþjófui'. Og svo er
kommúnistablaðið seinheppið,
að það telur sjálfsagt, að þessi
ónærgætnislega landhelgis-
gæzla íslendinga sé runnin
undan rifjum varnarliðsins á
Keflavíkurflugvelli. Banda-
ríkjamennirnir eiga að elta
rússnesku veiðiskipin á rönd-
um með sjónauka á lofti!
Kannske á maður von á því, aö
Þjóðviljinn komist að þeirri
niðurstöðu, að aðdráttarafl
amerísku sjónaukanna sé svo
mikiö, að það hafi dregið rúss
neska veiðiþjófinn í íslenzka
landhelgi!“
Alþýðublaðið segir að lok-
um, að venjulegt fólk muni
ekki teija rússneska veiði-
’þjófa neitt betri en aðra veiði
þjófa. En svo mikil er undir-
gefni íslenzkra kommúnista
við yfirboðara sína í Moskvu,
að þeir taka upp vörn fyrir
veiðiþjófinn, ef hann er rúss-
neskur.
Hér skal þessi rökstuðning -
ur þó ekkj ríf jaður upp a)
sinni, lieldur aðeins vakin af •
hygli á einu atriði í samband.
við þetta mál. Það, sem mesíu
skiptir nú, er að þjóðin fa
að ræða um stjórnarskrá,: -
málið og myndi sér skoðan
um það, livernig og hverja
breytingarnar eiga að verj,.
Hafi þjóðin ekki gert sí ■
grein fyrir þessu, getur stjór ;
Iagaþing orðið einskisver
Þjóðin þarf nefnilega að ha-
myndað sér skoðun um mál' ;
áður en kosið verður til stjór :
lagaþings, svo að verk þe
verði í fullu samræmi við vilj:
liennar.
Við skulum hugsa okkur a
kosið yrði til stjórnlagaþin:
strax í dag. Hætt er við, a
þá yrði lítið úr því að men
yrðu valdir þangað eftir a'. •
stöðu sinni til stjórnarskrá -
málsins. Þjóðin hefir nefn ^
lega enn ekki myndað sé:
nægilega skoðun á því mái
Þess vegna er hætt við, a
fulltrúarnir yrðu kjörnir ef
ir öðrum og annarlegri sjór •
armiðum eða flokkssjóna: -
miðum. Vafasamt er, hvo
stjórnlagaþing, sem þanní;
yrði skipað, yrði neitt bet: ;
en Alþingi, lieldur kannsí ;
aðeins spegilmynd þess.
Það er þetta, sem þarf ?
forðast í sambandi við stjórrr
lagaþing, ef til þess kemir
Ti! þess að forðast þetta c
ekki nema ein leið. Það er r
hefja stórauknar umræðr
um stjórnarskrármálið. Þe
sem vilja koma fram ákveð
um breytingum, þurfa að lá ’
miklu meira til sín taka. Þc
þurfa að beita sér fyrir fun
um um málið og fá einstök
iög til að ræða um það. Þ:
er t.d. tilvalið, að það sé ræ
I félögum, er hafa málfund
starfsemi með höndum. Þ
geta félögin beitt sér fyi
því, að málsmetandi og fró:
ir menn flytji yfirlitserir,
um stjórnarskrármálið. Ein:
ig þarf að vinna að því, r
blöðin ræði málið meira, £ •»
tilliís til þröngra flokkssjóv
armiða. Það má ekkert lá'
ógert til þess að vekja áhuj -
þjóðarinnar fyrir málinu e-
hvetja hana til þess að mynái
sér sl.oðanir um það.
Stjórnarskrármálið er e: 1
stærsta mál þjóðarinnar. - -
Framtíð hennar geíur far
mjög eftir því, hvernig þ:
mál leysist. Það geíur orff -
styttra til þess en marg:
hyggur, að kosið verður í
stjórnlagaþings eða á ann:
hátt kosið um stjórnarskrár
Þess vegna mega menn ek
vera tómlátir um þetta m
heldur ber þeim að kynna s'
það eftir föngum og mar' z
sér afstöðu til þess.
X+L'.