Tíminn - 20.10.1951, Blaðsíða 3

.i-' V f •'
237. blaS.
TÍMINN, laugardag’inn 20. október 1951.
3.
Sameiningin !ötan úr heimi
Vestwr-ísSenzkí kii*k|uklað í fiárþröng
íslendingar í Vesturheimi
hafa um alllangt skeið gefið út
blað, sem heitir Sameiningin og
fjallað hefir um kirkjumál.
Efni þessa blaðs hefir oft verið
hið merkasta. Nú er Sameining
in stödd í fjárþröng, eins og
fleiri blaðfyrirtæki íslendinga
vestra. Á seinasta þingi Kirkju
félagsins flutti núv. ritstjóri
Sameiningarinnar, séra Runólf
ur Marteinsson, ræðu um þetta
mál og fara kaflar úr henni hér
á eftir:
„Hvernig getur Sameining-
in lifað?
Ekki er ástæðulaust aö
spyrja þannig, því áskrifend-
ur blaðsins eru nú orðnir
hræðilega fáir. Má vera að
nytsemdar dagar hennar séu
á enda og að hún hafi lokiö
dagsverki sínu. En hvers
yegna ætti hún að deyja?
Hver er ástæðan? Eina ástæð
an, sem nokkrum manni gæti
dottið í hug, er sú, að nú sé
islenzk tunga svo þverrandi
hér vestra, að hún geti ekki
lengur unað lífi.
í apríl-blað Sameiningar-
innar ritaði ég grein um þetta
mál og hélt þvi þar fram, að
enn væru nógu margir Vestur
íslendingar, er gætu lesið og
skilið íslenzku til þess að
halda við blaðinu. Síðan ég
skrifaði þá grein hefir þetta
mál opnazt enn betur fyrir
mér, og skal ég nú segja frá
því. Bandalag Lúterskra
kvenna gefur út tímarit, sem
heitir Árdís, að mestu leyti á
íslenzku. Það fyrirtæki heppn
ast svo vel, að það borgar all
an kostnað og á svo mikið í
sjóði, að með honum er unnt
að reisa skýli við sumarbúðir
æskunnar í Sunrise Lutheran
Camp. Þar af leiðandi tel ég
það víst, að ef allir meðlimir
Kirkjufélags vors væru.konur,
myndi Sameiningin lifa góðu
lífi.
Anað dæmi vil ég einnig
nefna. Til er kristilegt tima-
rit á vegum Aöventista, sem
nefnist Stjarnan. Ritið er al
gerlega á íslenzku og fjallar
um trúmál. Útgefandi hennar
er íslenzk kona, sem á heima
á Lundar, Miss Sigríður John-
son. Hún er alein í því starfi;
en hún lætur prenta 900 ein-
tök af tímariti sínu á hverj-
um mánuði; en allt okkar ís-
lenzka Lúterska kirkjufélag
getur ekkí gefið blaði sínu,1
Sameiningunni; svo mikið sem!
300 kaupendur. j
Hvernig geðjaíst yður að
.samanburðinum?
Ég heyri einhvern segja:
Þarna sjáið þið mynd af á-
hugaleysinu. Þar er viljaleysi
í algleymingi.
Ef við segjum, að sú niður-
staöa sé rétt, er samt eftir
ráðgátan; Hvernig á að skapa
hinn góöa vilja, hvernig á að
vekja áhugann?“
Síðar segir í ræðu séra Run
ólfs:
„Hvað á að standa í blað-
inu? Það viljum vér athuga.
Blaðið er íslenzkt. Málið er
fallegt og fólki voru kært. Það
er til góðs að leggja rækt við
það eftir því, sem það getur
flutt oss, yngri og eldri, nyt-
semd og fegurð. Svo lengi sem
það er tilfellið sýnist fara vel
á því, að þar sé eitthvað sagt
frá ættjörðinni, eitthvað af
gulli andlegra Ijóða, eitthvað
markvert, heilbrigt og guð-
dómlegt sem gerist í kirkju
íslands.
Á sama hátt er blaðið vestur
íslenzkt. Viðburðj í því, líf og
minningar frá því fólki mætti
til gagns og gleði færa yfir á
blaðsíður Sameiningarinnar.
Sameiningin er kristilegt
blað. í boöskap kristindóms-
ins liggur hin fyrsta skylda
hennar. Að vitna um Jesú
Krist, mannkyns frelsarann,
veginn til allra andlegra
gæða, að flytja mönnum boð
skap sáluhj álparinnar, og
túlka þeim vilja Guðs til
manngöfgis og blessunar um
tíma og eilífð er heilög skylda
Sameiningarinnar. Hún á að
vera kristilegt vakningarblað
fyrst af öllu. Bjarmi á íslandi
flytur nærri eingöngu trú-
mál.
Sameiningin er því næst
kirkjublað. Þar koma- til
greina 4 deildir; hin almenna
kristna kirkja, Lúterska kirkj
an sérstaklega, United Luther
an Church, sem vér tilheyr-
um og vort eigið Kirkjufélag.
Má vera, að ég hefði átt
að nefna Kirkjufélag vort
fyrst, því sumir ætla, að hver
sé sjálfum sér næstur, en
Kirkjufélag vort er til, sem
nokkur hluti af hinni al-
mennu kirkju, er var til löngu
áöur. í síðustu tíð hefir henni
prýðilega verið sýndur sómi í
Sameiningunni með „Hvaöan
æfa“ séra Guttorms Guttorms
sonar; en næstu deildinni,
vorri eigin United Lutheran
Church, þarf fólk vort að
kynnast betur, sérstaklega
þremur stórmálum hennar:
trúboði, líknarstarfi og
menntastofnun. Margir kann
ast við, að vér styrkjum þessi
göfugu málefni ekki nógu vel.
Samt hefir þetta töluvert
færzt í lag á síðasta ári. Með
fréttum af því, sem starfaö er
í United Lutheran Church og
með sanngjörnum hvetjandi
orðum um drengilegan stuðn
ing, gæti Sameiningin, að ein
hverju leyti, göfgað hugsun
arhátt vorn gagnvart félag-
inu, sem vér tilheyrum og
málefnum þess.
Þá komum vér að Kirkjufé
lagi voru. Þar getur Samein-
ingin orðið að miklu liði. Hið
fyi'sta, sem mér kemur í hug,
er hið fagra hlutverk að
styrkja vinatengslin, sem
ættu að vera milli einstakl-
inga og safnaða vorra, með
kærleiksríkum umsögnum um
menn og málefni, og með um
sögnum um þaö, sem mark-
vert gerist og er til fyrirmynd
ar, ásamt persónulegum hlý-
leik milli blaðsins og lesend-
anna, meö hvetjandi vinsam
legum anda gagnvart stofn-
unum Kirkjufélagsins (sumar
búðum æskunnar og heimil-
um fyrir ellina), og engu síð
ur með því að styrkja af al-
eflj þau málefni, sem Kirkju-
félaginu ber heilög skylda til
að hjálpa, svo sem: safnaðar
starf, sunnudagaskólar. ung
mennafélagsskapur, trúboð,
líknarstarf og fleira“.
Hvernig væri, að íslenzkir
kirkjumenn hér heima létu
þetta mál til sín taka og
styddu aö því, að útgáfa Sam
einingarinnar gæti haldizt
áfram. Ekki mun þurfa nema
300 nýja kaupendur til að
tryggja útgáfuna.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Anglýsið i Tíinanum.
Ctbrelðið Tímann
iiiiiiHiiiHiiiiiuiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiniiuiiimiiiiiiiiiiiim
Belgir drekka mestan bjór.
Mestur bjór er ekki drukk-
inn í Bandaríkjunum, þrátt
fyrir velgengi íbúa landsins,
ekki í Englandi, þrátt fyrir all
ar bjórstofurnar þar, ekki í
Þýzkalandi, þó þar sé fram-
leiddur heimsfrægur bjór, eins
og „Múnchener Löwenbráu“
— nei, í Belgíu er mest drukk
ið af bjór.
Þýzka ölframleiðendasam-
bandið hefir eftir skrá, sem
bindindisstofnun í Genf gaf
út, slegið því föstu, að Belgir
hafi drukkið 1950 sem svarar
135 lítrum af bjór á mann.
Næst á eftir eru Bretland með
93 lítra, Bandaríkin með 80
lítra og Kanada með 61 líter.
Þjóðvérjar drukku, eftir þess- (
um upplýsingum bjórframleið
endanna, aðeins 40 lítra, sem 1
er ekki meira en hjá smáríkj j
unum í Mið-Ameríku. j
Heimsframleiðslan var í
fyrra 265 miljónir hektólítra.
Er því bjór drukkinn í heim-
inum á ári, sem svarar þrisv-
ar sinnum þyngd hafskipsins
„Queen Elizabet".
Dýrir hveitibrauðsdagar.
Faruk, konungur Egypta-
lands, hefir nýlega haldið
heim frá Rivera, þar sem hann
hefir eytt hveitibrauðsdög- j
um sínum ásamt drottningu i
sinni, Narriman. Síðasta mán- j
uðinn tapaði hann 60
miljónum franka í spilavítun-
um — sem er nokkuð á aðra
miljón íslenzkra króna. Þetta
hafa veriö dýrir hveitibrauðs
dagar, jafnvel fyrir egypzkan
einvaldsherra. Þegar konungs
hjónin héldu heim höfðu þau
með sér fjóra kadilakk-bíla og
12 tonn af farangri.
★
Konur í Ieynilögreglu.
Leynilögreglan í Vínarborg
hefir nú fengiö 25 konur til
starfa í sínum hópi.
★
Ilestur konungs sigraði.
Til þess að Georg Bretakon
ungur gæti séð hest sinn,
Good Shot, sem er tveggja ára
gæðingur, taka þátt í kapp-
reiðum nýlega, var byrjað að
sjónvarpa frá kappreiðunum
einni klukkustund fyrr en á-
ætlað hafði verið. Var tæki
sérstaklega stillt í herbergi
konungs í Buckingham-höll,
og svo skemmtilega vildi til að
hestur konungs bar sigur úr
býtum í keppninni. Ekkert var
tilkynnt um breytinguna fyrr
en sjónvarpið hófst kl. 2,45 e.
h. og var sjónvarpað frá öll-
um þremur stöðvunum, Alex-
andra Palace, Sutton Coldfield
og Holme Moss.
Útvegun veöíána til íbúöa-
bygginga í kaupstöðum
Tlllaga frá Ramivelg'u Þorstcinsdóúur
Rannveig Þorsteinsdóttir hefir lagt fram í sameinuðu þingi
svohljóðandi tillögu til þingsályktunar:
„Álþingi ályktar að skora á ríkisstjórnina að beita sér fyrir
því í sambandí við endurskoðun bankalöggjafarinnar, scm
nú er hafin, að unnið verði að því eftirleiðis með sérstökum
ráðstöfunum, aö þeir, sem koma vilja upp nauðsynlegum í-
búöum í kaupstöðum og kauptúnum, geti fengið til þeirra
hæfileg 1. og 2. veðréttar lán með viðunandi kjörum og að
byggingarfélög verkamanna, byggingarsamvinnufélög og
aðrir, sem byggja smáar ibúðir til eigin nota, verði látnir
sitja fyrir slíkum lánum, enda verði, ef með þarf, komið upp
sérstakri veðlánastofnun í þessum tilgangi, er hafi milli-
göngu um útvegun f jármagns innanlands og utan til íbúðar-
húsabygginga.“
arangur
i
Undanfarið hafa verið háð
innanfélagsmót hjá Reykja-
vikurfélögunum í sleggjukasti
og hefir náðst allgóður árang-
ur og nokkrir keppendur bætt
árangur sinn mikið. Á móti s.l.
þriöjudag sigraði Þórður Sig-
urðsson KR, kastaði 44,62 m.
Annar varð Sigurjón Ingason,
sem kastaði 43,50 m., en það
er nýtt Skarphéðinsmet. Sig-
urjón hóf keppni í sleggju-
kasti í haust og er árangur
hans því mjög athyglisverður.
Hefir hann bætt árangur sinn
á stuttum tíma um 11 m.
Þriðji varð methafinn Vil-
hj álmur Guðmundsson KR,
kastaði 42,80 m. og fjórði
Gunnlaugur Ingason 41,84 m.
sem er bezti árangur, sem Ár-
menningur hefir náð í þessari
grein. Nokkrum dögum áður
kastaðj Páll Jónsson KR 45,88
m., sem er þriðji bezti árang-
ur íslendings í sleggjukasti.
I greinargerð ‘ fyrir tillög-
unni segir svo:
„Svo sem kunnugt er eru
mikil vandkvæði á þvi nú að j
fá lán til íbúðarhúsabygginga,!
og eitt af því, sem algerlega;
skortir hér á landi, eru al-!
mennir möguleikar fyrir hæfi- !
legum 1. og 2. veöréttar lán-
um út á íbúðarhús, sem byggð,
eru eða eigendaskipti^ verða
að .Það er þó eitt aðalskilyrði |
fyrir viðunandi lausn húsnæð i
ismálanna, að svo sé séð um
af hálfu fjármálamanna og —
ef með þarf — af hálfu hins
opinbera, að slik lán séu fá-
anleg.
Veðdeild Landsbanka ís-
lands var stofnað með lögum
frá 1900, og var henni ætlað
það hlutverk að veita lán um
langt árabil með vægum vaxta
kjörum gegn veði í fasteign-
um. Síöan voru með nýjum
lagasetningum stofnaðir marg
ir nýir lánaflokkar í veðdeild-
inni og veitt til þess aukið fé.
Kom þetta að miklu liði, þrátt
fyrir það að hér var aöeins um
1. veðréttar lán að ræða og
þrátt fyrir það að lánsupp-
hæöin var takmörkuð. Á síð-
ari árum hefir dregið úr starf-
semi þessari, enda lán þau,
sem veitt eru, svo lítil miðað
við núverandi byggingarkostn
að, að lítil hjálp er að, auk
þess sem lánin eru veitt í veð-
deildarbréfum, sem ekki munu
seljast nema með allt að 35%
afföllum.
Lánastofnanir, aðrar en
veðdeild Landsbankans, lána
lítið eða ekki neitt út á íbúð-
arhúsabyggingar, nema helzt
Sparisjóður Reykjavíkur og
nágrennis, sem hefir veitt slík
lán eftir því, sem fé hefur ver-
ið fyrir hendi. Þá hefur bygg-
ingarsjóður kaupstaöa og
kauptúna lánað fé til verka-
mannabústaða, en fjárráð
sjóðsins hafa, einkum miöað
viö byggingarkostnaö síðari
ára, verið af skornum
skammti og hefir það dregið
úr eðlilegri byggingarstarf-
semi byggingarfélags verka-
manna. Byggingarsamvinnu-
félög, sem ætlað er samkvæmt
lögum nr. 44 frá 1946 að veita
félagsmönnum sínum 1. og 2.
veöréttar lán, hafa ekkert fé
til starfsemi sinnar þrátt fyrir
ákvæði í nefndum lögum um
ábyrgð ríkissjóðs á lántökum
byggingarsamvinnufélaga, og
hefir reynsla undanfarinna
ára verið sú, aö skuldabréf
meö ábyrgð ríkissjóðs hafa lítt
eða ekki verið seljanleg nema
með miklum afföllum, nema
þá helzt að því leyti sem líf-
eyrissjóður opinberra starfs-
manna hefir getað keypt slík
bréf. _
Þær stofnanir, sem treyst er
á til þess að veita lán til íbúð-
arhúsabygginga, eru því að
mestu lokaðar, og það fé, sem
mönnum tekst að fá lánaö til
þessara hluta, fá þeir að
mestu leyti utan við bankana,
þ .e. hjá einstaklingum, sem
halda peningaeign sinni utan
bankanna og lána hana til
skamms tíma með háum vöxt-
um, jafnvel okurvöxtum. Er
því auðsætt, aö sú aðferö
bankanna að spara útlánin í
þeim tilgangi að hafa meira
rekstrarfé, er ekki einhlit til
að ná tilætluðum árangri, því
að innstæður í bönkunum
standa í stað eöa minnka og
fénu er varið til útlána, en
aðeins utan við bankann. En
þörfin fyrir fé til íbúðarhúsa-
bygginga er svo mikil, að það
að fá peninga aö láni, þótt
með ókjörum sé, þykir oft góð
ur kostur. Skapar þetta þó
mönnum mikla erfiðleika og
gerir allar byggingarfram-
kvæmdir stórum dýrari en
verða mundi með hagkvæm-
um lánum. Þeir, sem af litlum
efnum eru að reyna að koma
sér upp íbúöum til eigin nota,
hvort heldur þeir eru í bygg-
ingarfélagi eöa einir sér, verða
einkum hart úti vegna láns-
fjárvöntunar og því sérstök á-
stæða til þess, að þeir yrðu
látnir sitja fyrir lánum, sem
hægt væri aö veita út á hús-
eignir.
Við framtíöarskipan þessara
mála þarf að vinna að því aö
útvega fjánnagn, sem hægt sé
að lána meö viðunandi kjör-
um, og jafnframt að skapa ör-
ýggi um lánsmöguleika manna
í stað þeirrar óvissu, sem nú
ríkir, enda þótt þeir möguleik-
ar hljóti ávallt að vera nokk-
uð komnir undir sparnaðar-
getu þjóðarinnar. Stefna ber
að því, aö hver sá maöur, sem
hefst handa um byggingu í-
búðar fyrir sig og fjölskyldu
sína, geti gengið að því nokk-
urn veginn vísu þegar í byrj -
un, að hann fái lán og hve
háa upphæð hann fær á sín-
um tíma gegn 1. og 2. veðrétti
út á hús sitt.
Ef komiö væri upp sérstakri
veðlánastofnun, mundi hlut-
verk hennar vera tvíþætt:
annars vegar að veita með
sanngjörnum kjörum lán til
íbúöarhúsabygginga og hins
vegar hafa milligöngu um út-
vegun fjármagns til veölána.
Nauðsynlegt er að ná tökum
á því fjármagni, sem er í um-
ferð til íbúðarhúsabygginga,
og lána þaö út með eðlilegum
hætti. Þá ber og nauðsyn til
að verja öðru innlendu fjár-
magni til þessarar starfsemi
I