Tíminn - 21.11.1951, Blaðsíða 4

TÍMINN, miðvikudaginn 21.' nóvember 1951.
264, blað.
Fyrirmæli félagsmálaráðherra um
athugun á rekstri bæjarins
í tilefni af deilum þeim,
sem urðu milli Þórðar Björns j
sonar og fulltrúa Sjálfstæð-
isflokksins á seinasta bæj-1
arstjórnarfundi, telur Tím-
inn rétt að birta bréf það, j
sem félagsmálaráðuneytið
skrifaði Reykjavíkurbæ 2. þ.
m., þar sem lagt er fyrir bæj-
aryfirvöldin að láta fram-
kvæma athugun á rekstri
bæjarins og stofnana hans
með útgjaldalækkun fyrir
augum. Bréfið er svohljóð-
andi:
í bréfi því, sem félags-
málaráðuneytið ritaði borg-
arstjóranum í Reykjavík
hinn 16. ágúst s.l., í tilefni(
af framhaldsniðurjöfnun í
Reykjavík í ár, var það tek- |
ið fram, að ráðuneytið jnundi
hlutast til um, að fyrir næstu
áramót yrði látin fram fara*!
nákvæm athugun á rekstri
allra bæjarfélaganna með það
fyrir augum að draga úr út-
gjöldum bæjarsjóða og bæj-j
arrekinna stofnana svo sem
unnt væri, án þess þó að af
því leiddi veruleg röskun á
atvinnulífi kaupstaðanna. I
Síðan áðurnefnt bréf var!
ritað, hefir það komið enn
greinilegar í ljós, að kaupstað
ir landsins eiga nú flestir í
verulegum fjárhagsörðugleik-
um, og á fundi, er bæjarstjór-
ar kaupstaðanna áttu með sér
nú fyrir skemmstu, komu
fram tillögur og áskoranir til t
ríkisstjórnar og Alþingis um'
að hlutast til um að greitt
verði fram úr fjárhagsvand-
ræðum kaupstaðanna með
ýmsu móti. Er því full nauð-
syn á að fram fari, áður en sér |
stakar ráðstafanir verða gerð
ar, gagngerð athugun á fjár
reiðum kaupstaðanna.
Með vísun til þessa laga
leggur ráðuneytið hér með
fyrir bæjarstjórnina að láta
nú í nóvembermánuði fram-
kvæma athugun á rekstri bæj
arsjóðs og bæjarstofnana með
það fyrir augum að draga úr
úígjöldum við reksturinn svo
sem fært þykir.
Ráðuneytið telur að athug-
un þessi verði bezt fram-
kvæmd með þeim hætti, að
bæjarráð velji þrjá menn, er
staðgóða þekkingu hafa á mál
efnum kaupstaðarins, í nefnd
til þess að hafa athugunina
á hendi. Nefndinni ber að
afla sér nákvæmra upplýsinga
um rekstur bæjarsjóðs, stofn
ana hans og fyrirtækja, ræða
við forstjóra og stjórnir fyr- (
irtækjanna og gera að því
búnu tillögur til stofnananna'
sjálfra og bæjarráðs og fasta 1
nefnda bæjarins um sparnað,
í rekstri, eða breytingar og
umbætur, sem nefndin telurj
rétt að reyndar verði til j
sparnaðar. Pyrirsvarsmenn
bæjarsjóðs og bæjarfyrir-
tækja, skulu, innan tiltekins
frests, svara nefndinni og tjá
sig um hvað þeir telja fram-
kvæmanlegt af tillögum henn
ar eða hverjar gagntillögur
þeir vilja gera. Það, sem
stefna ber að, er alhliða sparn
aður í starfsmannahaldi,
skrifstofukostnaði, bifreiða-
notkun, húsnæði fyrir skrif-
stofur eða aðra starfsemi,
samfærsla í skyldum stofnun
um og störfum og sérhvað
annað er hefir í för með sér
Hvað gertr liæjarstjórHarmeirihlutiim?
beinan eða óbeinan sparnað
á fé íyrirtækjanna eða bæj-
arsjóðsins.
Þá skal og.látin fram fara
gaumgæfileg athugun á því
með hverjum hætti ýmsum
stærri verkefnum, er bæjar-
stjórnin annast, svo sem
gatnagerð og\ viðhald gatna,
götuhreinsun, sorphreinsun,
byggingaframkvæmdir og ann
aö það, sem mikið fé kostar
árlega, verði bezt fyrir kom-
ið og kæmi þar á meöal til á-
lita, hvort ekki ætti að bjóða
slík verk út í ákvæðisvinnu,
a.m.k. að einhverju leyti.
Ráðuneytið telur að athuga
beri:
1. Hvort ekki mætti sam-
eina stofnanir, sem bærinn
rekur, sambærilegum stofn-
unum, sem ríkissjóður heldur
uppi, eða skapa samvinnu
milli þeirra, svo sem í skipu-
lagsmálum, vegamálum o.fl.
2. Á hvern hátt minnka má
kostnað við álagningu út-
svara og innheimtu á tekjum
bæjarsjóðsins og fyrirtækja
hans.
3. Framfærslukerfið og
sambandið milli þess ann-
arsvegar og Tryggingarstofn-
unar ríkisins og sjúkrasam-
lagsins hins vegar, með tilliti
til nánara samstarfs milli
þessara aðila og sparnaðar á
öpinberu fé.
Þegar nefndin hefir lokið
störfum ber henni að skila
bæjarstjórn álitsgerð og til-
lögum fyrir hverja stofnun
sérstaklega og fyrir bæjar-
sjóðinn í heild. Bæjarstjórn
skal svo, fyrir 15. des. n. k.
taka afstöðu til tillagnanna
og senda ráðuneytinu grein-
argerð sína ásamt upplýsing-
um um þann sparnað. sem
hún hefir ákveðið að fram-
kvæma, og á grundvelli þeirra
tillagna sinna skal bæjar-
stjórn, fyrir 31. des. 1951, hafa
lokið samningu fjárhagsáætl-
unar fyrir árið 1952.
Þegar bæjarstjórn hefir
likið samningu fjárhagsáætl-
unar ber að senda ráðuneyt-
inu áætlunina, en það mun
hér eftir fylgjast betur með
því, en verið hefir til þessa,
hvernig fjárhagsáætluninni
er fylgt í daglegum rekstri
bæjarins.
Ráðuneytið mun hér eftir,
ársfjórðungslega, krefja bæj
arstjórn skýrslna um þaö,
hvernig útgjöldum sveicarfé-
lagsins er háttað með saman-
burði við fjárhagsáætlunina
og mun, ef þurfa þykir, láta
trúnaðarmann sinn geva við
og við athugun á því, hvernig
i fjárhagsáætluninni er fylgt,
og að trygging sé fyrir því,
að fé bæjarsjóðs og fyrir-
tækja hans sé varið til þess,
sem í fjárhagsáætlun hefir
verið gert ráð fyrir, en ekki
til annarra útgjalda, og að
ekki séu vanefndar greiðslur
mánuðum saman, sem fé er
| ætlað til í fjárhagsáætlun.
Ráðuneytið tekur frain, að
það leggur ríka áherzlu á, að
athugun þéirri á fjárhag bæj
arfélagsins, sem nú hefir ver-
i ið ákveðin, verði hraðað svo,
að henni verði lokið fyrir 1.!
. desember n.k. og telur því (
! æskilegast, að þeir menn, sem
í neíndina verða valdir, geti
gefið sig sem óskiptasta við
starfinu meðan það stendur
yfir og njóti þeirrar aðstoðar,1
sem þörf krefur frá skrif-,
stofum bæjarins .
Að lokum vill ráðuneytið
taka fram, að það er reiðu-;
búið að taka þátt í þeim kostn
aði, sem athugun þessi á íjár
reiðum bæjarins hefir í för
með sér þegar hennj er lokið
og kostnaðarreikningar liggja
fyrir.
Þetta tilkynnist yður hér
með.
Steingrímur Steinþórsson,
(sign.)
Jónas Guðmundsson,
(sign.)
Til borgarstjórans,
Reykjavík.
Athugasemd
(Framhald af 3. síðu)
ar fundur hefir ekki verið boð-
aður um málið, að minnsta kosti
ekki ennþá.
Ég tel það ekki vera í verka
hring verðlagsnefndar landbún
aðarafurða að hlutast neitt um
það, sem fulltrúar bænda í nefnd
inni fara fram á. Þar að auki
fæ ég ekki betur séð en að verð
hækkun á kjötinu innanlands
nú væri alger lögleysa og skipt
ir það engu máli, þótt í ir.óti
sé heitið að hætta við frekan
útflutning dilkakjöts úr landinu
en orðinn er. Væri hins vegar
farið inn á slíka braut, álít ég,
að lögin urn framleiðsluráð land
búnaðarins, veröskráningu land
búnaðarafurða og annað, sem
undanfarið hefir tryggt nokkurt
jafnvægi og frið með bændum
og hinum vinnandi stéttum við
sjóinn, séu úr sögunni, báðum
aðilum til ófyrirsjáanlegs tjóns“.
Þetta sagði ég við Alþýðublað
ið. Þessi ummæli mín vil ég
undirstrika.
Sæmundur Ólafsson.
í athugasemd Sæmundar Ól-
afssonar kemur ekkert fram, er
I hnekkir þeirri frásögu Sverris
' Gíslasonar, að fulltrúar bænda
' hafi hvorki borið fram tillögur
1 eða óskir um verðhækkun á
I kjöti, heldur eingöngu skýrt við-
horf framleiðenda í umræddu
! máli. Slíkar tillögur eða tilboð
1 hefðu líka verið markleysa á
þessum stað, þar sem nefndin
hafði ekkert vald til þess að
hækka verðið og sannar það eitt,
að fulltrúar bænda hafa ekki
reifað málið í því formi í nefnd-
inni. Ófanrituð grein Sæ-
mundar ber þess og merki, að
hann getur farið fljótfærnislega
með staðreyndir, þar sem hann
m. a. telur, að Sverrir hafi þrætt
fyrir, að umræddur fundur var
haldinn, en í grein Sverris var
Sæmundur einmitt ásakaður fyr
ir það að hafa hlaupið í blöðin
með rangar fréttir af fundin-
um!
Ritstj.
Hinrik Þórðarson heldur nú
áfram ræðu sinni um fuglafrið
| unarfrumvarpið:
„Aldrei hafa gæsir veriö eins
margar og mikilvirkar á korn-
ökrum hér eins og á þessu
hausti. Má vera að ástæðan sé
sú, að hún var ekki styggð neitt
hér s. 1. vor, því að ekki var sáð
í akur fyrr en seint í maí og gæs
in þá að mestu farin til fjalla.
Mátti sjá þess merki á akrinum
að fugl hafði þar ekki komið.
Var hann miklu jafnþéttari en
að venju. Aldrei hef ég séð gæsir
fara síðsumars í ósleginn akur,
en þegar stráið er fallið fyrir
' ljánum, kemur hópurinn eins
og skýfall. Verður því, oft til
nokkurs óhagræðis, að stakka
bindin strax, svo að kornið fari
ekki samstundis í fuglinn. Allan
október og fram í nóvember hélt
gæsin sig ýmist á akrinum eða
á ánni. Dró hún stráið út úr
stökkunum, át kornið en tróð
hálminum niður. Nú er nýbúið
að keyra stakkana inn. Rúmlega
fimmtungur af fyrirferðinni var
kornlaus og skemmdur hálmur,
| rifinn úr bindunum eftir gæsina.
Sums staðar veit ég að andir
vinna líkt að á ökrum og hér
hefir verið sagt frá, én ekki hef
ir þess orðið vart hér.
Nú segir Guðni Sigurðsson, að
bændum sé ekki vorkun að
verja akra síha fyrir farfgugl-
um á leið til fjalla. Satt er það,
ef ekki er meinað að nota þær
aðferðir sem að gagni koma. Hitt
er þó öllum minni vorkunn að
dæma ekki fram um það, sem
þekkingin nær. Varnir þær, sem
Jón Bjarnason getur um hef
ég reynt. Hræður, vindmyllur og
hundar koma að engum notum.
Hundurinn rekur gæsirnar að
vísu upp, en þegar hann er kom
inn á annan enda akursins, eru
gæsirnar seztar á hinn. Með öðr
um orðum, þær setjast allt í
kring um hundinn, aðeins gæta
þess að hann nái ekki til þeirra.
Hins vegar kemur hundur að
miklu gagni gegn álftum. Þær
eru þyngri til flugs og sitja leng
ur, þegar þær eru seztar. Það
eina, sem virðist koma að gagni
gegn gæsinni, eru skot. Ég hef
stundum orðið að fá menn til
að skjóta hér. Og þó veiðin hafi
ekki orðið mikil, hefir árangur-
inn jafnan orðið sá, að gæsin
hefir horfið í bili.
Reynsla sú, sem ég hef fengið
af gæsinni, sannar mér, að hér
á Suðurlandi er lagður of þung-
ur steinn í götu þeirra,.sem við
kornrækt fást, ef gæsin á að
vera friðuð á vorin. Og hef ég
áður bent á, að nægja mundi
ef friðunartíminn væri styttur
niður í það að vera frá 20. maí
til 31. ágúst, því að yfir þann
tíma dvelur gæsin lítið í byggð.
Guðni Sigurðsson spáir því
reyndar, að verði gæsin ófriðuð,
líði skammir tímar til þess að
henni verði útrýmt hér á landi.
En þetta er nú aðeins spádóm-
ur, og átrúnaður á þá er horfinn
á íslandí. Má á það benda í
þessu sambandi, að ekki hefir
tekizt að útrýma hér ófriðuðum
fugli með skoti, og þaö þó fé
hafi verið lagt honum til höfuðs.
Gæsin hefir og lengst af verið
Tímaritið vinsæla
Virkið í norðri
Áskriftasími 6470 — Póst-
hólf 1063, Reykjavík.
ófriðuð og má geta nærri hvort
ekki hefir verið lagt kapp á að
ná svo stórum fugli, meðan lífs
baráttan var harðari en nú er.
Gæsaréttir þær, sem eru í Þjórs
árverum segja líka sína sögu.
Þar var gæsin fyrr á tímum
rekin inn í stórhópum og slátr
að. Hefir það verið stórkostlegri
aflífun, en hugsanleg er með
venjulegum skotvopnum, en
þrátt fyrir þetta hefir gæsinni
aldrei verið útrýmt hér. Þarf
þó ekki að draga þá ályktun af
því, sem hér hefir verið sagt,
að taka beri þessa veiðiaðferð
upp aftur, eða gæsin eigi að
vera ófriðuð með öllu.
Ég hef dvalið svo lengi við
þetta mál, af því að yfirleitt
| mjög fáir þekkja til kornræktar,
og þess hvaða usla gæsin getur
gert á ökrum, og það er ekki
nema eðlilegt að 'svo sé. Korn-
j ræktin er ung í landinu og á
sér erfitt uppdráttar af ýmsum
j ástæðum eins og flest nýbreytni.
j Má vera að þessi ókunnugleiki
hafi að nokkru stjórnað penna
þeirra Jóns og Guðna, er þeir
rituðu greinar sínar í Tímann,
og er þar allhægt úr að bæta.
Vil ég nú bjóða þeim hingað til
mín á vori komandi. Mætti það
verða báðum aðilum til nokkurs
gagns. Þeir verja akurinn á
sama hátt og gerðist, þegar set
ið var yfir túnum fyrir hálfri
öld. Yrði það mér allmikið hag-
ræði. Sjálfir öðluðust þeir þá
þekkingu, sem þarf til þess að
’ geta skrifað um gæsir í sambýli
j við kornrækt. Ef þeir svo dveldu
hér í júnímánuði, gætu þeir einn
ig fengið reynslu af því, hvernig
! tún verða útlits, þegar hundruð
álfta hafa lagt þau undir sig.
Nokkur huggun hlýtur það að
vera þeim, sem friða vilja fugla,
j að fleiri geta bannað veiðar en
(löggjafinn. Umráð landsnytja
hafa þeir, sem landið eiga hverju
sinni, bændurnir, og geta þeir
j bannað allar fuglaveiðar á yfir
! ráðasvæði sínu, öðru en almenn
(ingum. Er það ekki óalgengt að
bændur friðlýstu lönd sín, við-
komandi einstökum fuglategund
um. Hafa bændur allvíða á þessu
hausti bannað rjúpnadráp. Þetta
ber vott um áhuga fyrir vernd
un hinnar villtu náttúru, en
mannúðin, sem í því felst, get-
ur þó því miður orðið tvíeggjuð.
Náttúran með allan sinn sköpun
armátt, heldur jafnvægi milli
hinna einstöku tegunda, og eru
aðferðir hennar oft nokkuð
harkalegar. Ráð hennar til fækk
unar er oftast harðrétti og þær
drepsóttir, sem því fylgja. Sem
betur fer þykir nú orðið svo
ljótt athæfi að fella búfé úr hor,
að við lög varða. Bænður fækka
fénaði sínum, þar til hann er
hóflega margur á land og fóður
birgðir. Ekki er horft í að ná
búfé af öræfum, og þykir betra
að aflífa það á staðnum en láta
það berjast gegn löngum vetri.
Því skyldi maðurinn þá ekki eins
mega hjálpa náttúrunni til þess
að halda fuglahópnum hóflega
stórum, því að vitað er með fugla
eins og önnur dýr, að ekki get-
ur ótakmarkaður fjöldi haft
full þrif á takmarkaðri lands-
stærð. Hefir það og oft komið
(Framhald á 6. síðu)
NVV.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.VV.W.V.V.
’* Trésmiðafélag Reykjavíkur:

ÁRSHÁTÍÐ 1951
■; Revýan „Nei, þetta er ekki hægt“ verður sýnd á vegum
;!l félagsins í Sjálfstæðishúsinu föstudaginn 7. des. kl. 8,30 £
;í e. h. — Félagar tilkynni þátttöku sína til skrifstofunn- ;í
I; ar sem fyrst. í;
!; Skemmtinefndin. .;
AV.V.V.VV.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.V.W.V.VA