Tíminn - 15.12.1951, Qupperneq 7

285. blað.
TÍMINN, laugardaginn 15. desember 1951.
Lmigeird. 15. des.
YfirEýsing Jóns
á Reynistað
Þau tíðindi gerðust í sam-
bandi við ixtvarpsumræðurn-
ar, að Sjálfstæðisflokkurinn
tefldi fram Jóni á Reynistað.
Þótt Jóni séu ýmsir hlutir vel
gefnir, er hann enginn sér-
Öldin
Ritstjórn hefir annazt Gils
Guömundsson. Forlagið Ið'-
unn gefur út. — Prentsmiðj-
an Oddi prentaði.
Nú er komið út síðara bindið
af Öldinni oklcar og er þar með
lokið þvi ágæta tveggja binda
verki, sem greinir frá mark-
verðustu ýiðburðum á fyrra
hluta þéírrar aldar, er við nú
lifum.
Þessi bók er skráð á því tíma
bili í þjöðlífi voru, þegar segja
má, að dagur hafi ekki runnið
svo, að ekki hafi verið sótt fram
til betra lífs. Að vísu voru marg
stakur kappræðumaður né ir skeléggústu baráttumennirn
ræðuskörungur og því kom!ir. liðnil> þegar þessi öld hóf
göngu sína, en þeir höfðu lagt
inn hinn' sálræna þátt, sem
það nokkuð á óvart, að hon-
um var teflt fram í eldhúsum-
ræðunum. Það kom líka fljótt œtíð reynist nauðsynlegur und
í ljós, eftir að Jón hóf mál sitt,' anfari ’ framfaratímabila
að erindi hans í eldhúsið var
Gils Guðmundsson
MálverkasýrLLing
Höskuldar Björnssonar
Vissulega er Höskuldur Björns sér á léreftinu eins og hann
son sérstæðasta fyrirbrigði langar til í hvert sinn. Hann er
hinnar ungu íslenzku málara- ; ekki svo vankunnandi, aö hann
listar. Hann er sjálfmenntaði sé bundinn við að búa til „nú-
málarinn í listamannahópnum tímamálverk“, eins og hér sjást
og hann sýnir í verkum sínum svo oft á sýningum og kallað er
að með sjálfmenntun er hægt1 ,,abstrakt“ málverk, sem bygg-
að komast langt á því sviði eins ist venjulega á að afskræma
og öðrum. Hann fékk ágæta fyrirmyndirnar sem mest. Er
hæ'fileika huga og handar í mikið undur hve margir málar
vöggugjöf og vegna þess hefir' ar okkar hafa fallið fyrir þeirri
hann komizt þetta áleiðis, þrátt' „perversitet“ í málverkinu, af
fyrir áratuga heilsuleysi og fé- 1 því að þá hefir skort sjálfstæði
leysi sem er því ávallt samfara.' og dómgreind til að velja og
Verk hans mörg hafa vakið at- j hafna — en hafa fyrirlitið móð
hygli á honum vegna þess, sem ur náttúru, sem hefir verið bezti
í þeim býr, en ekki fyrir aðgerð kennari allra mestu meistara í
hverju þjóðfélagi.
í jánsson blaðamaöur og Hróð-
i mar Sigurðsson kennari. For-
ekki að taka þátt í umræðum
þar og mæta ádeilum andstæð
inganna. Jón játaði það líka
sjálfur. Erindi hans var að
halda þar lofræðu um áhuga
Sjálfstæðisflokksins fyrir
landbúnaðinum og náði þetta
skjall hámarki sínu, er Jón
lýsti ýfir því, að Sjálfstæðis-
flokkurinn fylgdi fram ein-
huga og einbeittlega hverju
máli, sem væri til heilla land-
búnaðinum og bændafulltrú-
arnir i flokknum óskuðu eftir,
að hann beitti sér fyrir.
Ekki skal rætt um, hvað hafi
valdið því, að foringjum Sjálf
stæðisflokksins hefur þótt
það nauðsynlegt að tefla Jóni
fram á þennan hátt í útvarps
umræðunum. Eru þeir kann-
ske eitthvað órólegir yfir því,
að hlutur flokksins standi
ekki eins vel í sveitunum og
þeir hafa látið sig dreyma
um? Sú spurning vaknar jafn
hliða, hvort flokkurinn hefði
þurft að láta Jón vera að gefa
þessa yfirlýsingu, ef verk
flokksins sýndu, að hann
hefði jafnan verið landbúnað
inum eins hollur og velviljað-
ur og þar er haldið fram.
Yfirlýsing Jóns ber það hins
vegar með sér, að minni hans
er heldur tekið að förlast, ef
ekki er þá öðru til að dreifa.
Það er orðið það langt síðan,
að barist var um landnáms-
og byggingasjóðslögin og af-
ui’ðasölulögin, að afsakanlegt
getur verið, að Jón hafi
gleymt þeirri viöureign. Hins
ir listdómara eða listfræðinga,
því Höskuldur Björnsson hefir
aldrei komið til Kaupmanna-
hafnar, Róm eða Parísar
listum frá alda öðli.
Á þessari sýningu Höskuldar
Björnssonar eru nokkrar mynd
,Nat-
og ir af „dauðum“ hlutum
sýnt þar einhverja mynd í ein- ura morte“ og eru þær mér sér-
hverjum sal, sem einhver fransk ' staklega hugstæðar. Eru það 6
ur maður hefir sagt eitthvað j myndir málaðar með tempera
gott um í einhverju frönsku litum, uppstillingar, af gömlum
blaði. Þess er því varla að vænta íslenzkum munum, bókum, út-
að nokkur blaðamaður, listdóm skornum gripum og glitofnum
Þegar leitað er eftir eiginleg- stjóri Iðunnarútgátunnar, Valdi
um höfundi þessarar bókar, verð mar Jóhannsson, hefir að
ur manni fyrst hugsað tii þjóð- , nokkru leyti séð um öflun
arinnar sjálfrar. Og eins og hver mynda. Einnig hefir hann leyst
annar góður höfundur, hefir, úr mörgum vanda í sambandi
hún sett sitt mark á verkið., v’ð fyrirsagnir og „umbrot". Ó-
Hún héfír stundum orðið að, hætt er að fullyrða, að þessum
skrá það undir jökli stundum í mönnum hafi tekizt verk sitt ari, eða sjálft Menntamálaráð ábreiðum. Eru þær framúrskar
sjávarháska eða snjóílóðum. j eins. og bezt verður á kostð. Rit- leggi á sig ferð til Hveragerðis ] andi vel byggðar og málaðar af
Stundum hefir hún skráð það ið er hið ágætasta að efni, og
á miklum hrifningarstundum, ! þessi tvö bindi til fyrirrnyndar,,
þegar hinir ólíku eðlisþaxttir hvað bókargerð snertir
hennar hafa sameinazt í einn j Aftan við síðara bindi er
mikinn söng heitstrenginga og prentað efnisyfirlit fyrir bæði
fagurra áforma. j bindin. Efnisyfirlit þetta gerir
Þessi tvö bindi gefa manni það að verkum, að Öldin olckar
glögga yfirsýn yfir þróun höf- ' er hið ágætasta uppsíáttarrit
undarins, bæði efnislega og and' um menn og málefni, er koma
lega. í fyrra bindi segir t.d. frá! við sögu lands og þjóðar á fyrra
hörmulegri meðferð á börnum, helming þessarar aldar.
í dag munu börnin aftur á mót.i
vera dýrmætasta eign hennar.
Og þannig er bað í fíeiru. Breyt
ingin er ör og heillarík. 1918
fagnar þjóðin íullveldi. 1944 er
þjóðveldið endurreist að lög-
bcrgi. Og þetta segir máske allt.
Hyers vegna hægt var að færa
pessa bók í letxir. Hvers vegna
tíl eru einstaklingar, sem einu
nafni nefnast þjóö, se?n á sér
sögxí, mýsjafnlega langa, og
stundum góða og stundum illa.
Indriði G. Þorsteinsson.
Jólasveinar bera
jólakveðjur
Margar gerðir íslenzkra jóla-
korta eru nú á markaði, misjafn
lega fögur og smekkleg, en þó
auðséð að hér hefir orðið mikil
Um bók þessa munxx alltaf framför á síðustu árum að gerð
verða skiptar skoðanir. Sumum ] og fjölbreytileik. En rneðal allra
mun finnast hún segja frá of j smekklegustu og fallegustu ís-
fáu, öðrum að S henpi séu grein (lenzku jólakortanna, sem nú
ar, sem að skaðlausu heíði mátt sjást hér, eru jólasveinakortin,
fella niður. Við slikt væri ekki sem Halldór Pétursson hefir
hægt að elta ólar, nema út væru ( teiknað. Þarna eru jólasveinarn
gefnar stærri bækur og fleiri ; ir allir í hóp og hver sér á korti,
bækur um þetta tímabil í for- j teiknaðir af hinni alkunnu
mála, sem Gils Guðmuudsson kímnigáfu Halldórs. Útgáfan er
vegar erxx ekki liðin nexaia rifar fyi*ii’ fyrra bindi, segir* j einkar vel unnin, svo að það* er
fimm ár síðan nýsköpunar- ] >>Tveir menn hafa unnið með ( ánægja hverjum manni að
stjórnin sat að völdum. Og'mér að úrvinnslu efnis þess, er senda jólakveðjur sínar með
þótt Jón hafi gleymt því, bera'valiS var 1 ritiS> AnclT’és Krist- • jólasveinunum hans Halldórs.
þingtíðindin það samt með '----------------------------------------------------—----------------------------------------------
á sýningu Höskuldar og þess
vegna hlýt ég að minna á þenn
an listamann einu sinni enn.
Höskuldur Björnsson hefir nú
hinni mestii snilld. Fyrir utan
listgildi hafa þær einnig menn
ingarsögulegt gildi, og er slíkt
óvenjulegt fyrirbrigði í nútíma
«*■ -
asarr^slöön gegn
---- V1 r 1 UIIlSUK.Ildr-
atkvæðum bændafulltrúanna
í ílokknum. Á þessum árum
ýmist feldr eða svæfði meiri-
hluti Sjálfstæöisflokksins fjöl
mörg umbótaxnál landbúnað-
menn,. ef Sjálfstæðisflokkur-
inn breytti hér loks um
stefnu, eins og Hermann Jón-
asson tók rnjög glöggt fram í
„ . _ „ „ ,, eldhúsumræðunum. En úr
arms, sem Framsóknarmenn „„„ .. . . .T .
hóvn fvorn hconrXnfniifnXna þessu mun fast skorið strax
á þessu þingi. Fyrir þinginu
liggur t. d. tillaga, sem sam-
þykkt var á fundi Stéttarsam
báru fram og bændafulltrúar
Sjálfstæðisflokksins studdu.
Og meðal annara orða: Var
ekki nýsköpunarstjórnin, sem . , ,__ , .
verið hefir allra st órna fjand TZS °g
samlegust landbúnaðhÍum, flrmngur mót'
sett á laggirnar gegn fulln SÍ & “Sf®
andúð og mótmælum bænda- Ann7
fulltrúanna í Sjálfstæðis- f í t 8 m ,ölu hennar a
flokknum? þmgmu er elz i og virðuleg—
!asti bændafulltrui Sjálfstæð-
Ætli Jón finni ekki ástæðu isflokksins, Pétur Ottesen
til að breyta yfirlýsingu sinni vafalaust nýtur hún stuðn-
nolckuð, ef hann gefur sér tóm ings annara bændafuíltrúa
til aS rifía UPP sögu síðari fiQjjksins. En hvað ætlar meiri
ara? j hluti flokksins að gera? Við
En sleppum fortíðinni. fyrri umræðu um tillöguna
Kannske á yfirlýsingin líka stóðu upp tveir ráðherrar
fyrst og fremst að gilda fyrir flokksins og túlkuðu orðalag
framtíðina. Þaö er vissulega hennar á allt annan veg en
rétt, aö batnandi manni sé Pétur Ottesen og vildu nánast
bezt að lifa. Það gildir um sagt telja hana marklitla
viljayfirlýsingu, er ekki væri
bindandi fyrir ríkisstjórn eða
Alþingi síðar meir. Tillagan er
nú hjá fjárveitinganefnd og
virðist formaður nefndarinn-
ar liggj a á henni eins og orm-
ur á gulli. En hér skal ekki
verið með neinar hrakspár,
heldur treyst á, að nú sannist
yfirlýsing Jóns í verki.
Með því veröur fylgzt,hvoi’t
Sjálfstæðisflk. starfar eftir
leiðis í andstöðu við yfirlýs-
ingu Jóns, eins og hann hef-
ir oftast gert hingað til. Það
er beðið eftir því að sjá, hvort
Jón hefir verið notaður til að
gefa marklausa yfirlýsingu
vegna þess, að Sjálfstæðis-
flokkurihn óttast um hag sinn
í sveitunum, eða hvort hér sé
loks að verða stefnubreyting
hjá Sjálfstæðisflokknum.
Verði afstaða Sjálfstæðis-
flokksins eða meirihluta hans
óbreytt áfram, mun yfirlýs-
ing Jóns ekki verða til þess að
efla fylgi hans í sveitunum,
heldur gera blekkingastarf-
semi hans enn augljósari.
í fyrsta sinn á æfinni eignazt. list okkar Islendinga. Gæti ég
góða vinnustofu og það má (trúað, að suma i>ókasafnara
segja, að árangurinn sé eftir okkar kitlaði i fingurgómana,
því. Yfir þessari sýningu hans ef þeir sæu þessi verk, þar sem
er einhver yndisþokki, því gerö er svo vel grein fyrir hinni
þarna er málari að, sem ber ytri fegurð bókanna frá Hóla-
virðingu fyrir handverkinu.1 prentsmiðju, Vídalínspostillu og
Yfirleitt eru myndirnar á þess t Grallaranum, með sínum fall-
ari sýningu litlar, en á mörgum' egu titilblöðum, og lýsislampinn
þeirra er meira verk en á flest-. stendur þar hjá. Einhvern tíma
um stórum málverkum. Það er löngu seinna munu listfræðing
því áberandi hvað margar af ar uppgötva fegurð þessara þjóð
þessum litlu myndum eru stórar legu mynda og þá verða þær
í raun og veru. Þeir, sem fylgzt keyptar fyrir stóra peninga á
háfa með þroskaferli Höskuld- Listasafn ríkisins.
ar Björnssonar vita að hann ] Höskuldur Björnsson er mað
er einhver allra bezti teiknar- ur hlédrægur í eðli sínu og með
inn meðal íslenzkra myndlista- öllu laus -við að trana sér og
manna. Litameðferð hans er sínum verkum fram með há-
líka oft með ágætum. Viðfangs- j vaða og áróðri. En méð mörg-
efnin eru fjölbreytt, landslag, um verkum, sem hann hefir
fuglalíf, dauðir hlutir, manna'- ■ leyst af hendi, hefir hann sýnt
myndir. Hann hefir glöggt auga J og sannað að hann á skilið ses3
fyrir því, sem broslegt er við (meðal okkar beztu og sönnustu
okkur mennina og gæti orðið > listamanna. — Hvar sem væri
ágætis skopteiknari, ef hann annars staðar í menningarlönd
legði það fyrir sig. Fjölhæfni' um, myndi honum verða veitt-
hans er mjög mikil. ur utanfararstyrkur án umsókú
Það er máske tilgangslítið að . ar, til að kynnast verkum fræg-
geta um einstök verk á þessari, ustu og færustu meistara.
sýningu í þessari grein. Lands- ! Myndi hann áreiðanlega háfa
lagsmyndir að nafni „Kvöld“, góð tök á aö hagnýta sér slíka
og „Morgunn“ eru svo vel námsferð.
heppnaðar a>ð blíðari „stemning' Á sýningu Höskuldar eru um
ar“ hafa Varla sézt hér á mál- > 70 myndir, í vatnslita, olíxx og
verkasýningum. „Örn“ yfir él- j temperalitum. Fáir hafa komið
dökku hafi gleymist ekki þeim,1 að skoða sýninguna, enda veður
sem sjá hana. Rjúpumyndirnar ekki gott. En selzt hafa þegar
eru sumar framúrskarandi.
Höskuldur er næmur fyrir feg-
urð og þýðingu smáatriðanna í
myndunum og leyfir sér að gera
þeim full skil. Kunnátta hans
gerir hann frjálsan til að leika
17 myndir — og eru þó beztu
verkin óseld enn. Sýningin verð
ur opin nokkra daga enn og
ættu sem flestir að veita sér
þann mxxnað að skoða hana.
Ragnar Ásgeirsson.
LJóðafoók eftir Jakob
Thorarensen komin út
Ný ljóðabók eftir Jakob Tliorarensen er komin út, og er
Helgafell útgefandi. Nefnist bessi nýja ljóöabók höfundarins
„Hrímnætur.“
Það eru nú átta ár síðan
síöast kom út kvæðabók eft-
ir Jakob Thorarensen, og eru
í þessari bók 43 kvæði, er
bera mjög hinn þróttmikla
svip höfundar síns. Kvæða-
safn hans er nú orðið átta
bækxxr og skipa virðulegt rúm
í íslenzkri ljóðagerð. Hinum
mörgu unnendum ljóða Jak-
obs mun hin nýja kvæðabók
hans kærkominn gestur, sem
þeirbjóða fúslega til lengri
dvalar í sínum híbýlum.