Tíminn - 04.01.1952, Qupperneq 4

4.
TÍMINN, föstudaginn 4. janúar 1952.
2. blað.
I
Piskimiðin umhverfis Is-
land hafa oft verið nefnd
„gullkista Atlantshafsins.“
Þangað hafa íslendingar öld-
um saman sótt björg í bú og
án þeirrar bjargar væri eyj-
an okkar vart byggileg. Lengi
vel voru íslendingar því nær
einir um sín auðugu mið og botninum væri að finna m.a.
þótt bátar og veiðarfæri væru auðugar olíulindir og mikil-
af ófullkomnustu gerð, var væg kolalög. Fiskifræðingar
auður hafsins slíkur, að for- ósköpuðust yfir þeirri „rán-
feðrum okkar reyndist .auð- yrkju,“ sem viðgengist á fiski
velt að sækja þangað lífsvið- miðunum, vegna þess að
urværi. þriggja mílna landhelgisregl-
Síðustu áratugina hefir orð an gerði öllum þjóðum ómögu
ið mikil breyting á fiskimiö- legt að koma í veg fyrir hana
unum við strendur íslands og með skynsamlegri verndun
má þar fyrst og fremst um fiskistofnsins.
kenna hinni miklu „rán- j Meðal þjóðréttarfræðinga
yrkju“ þar. Tæknin, sem fór sú kenning líka að ryðja
hefir numið fjarlægðirnar sér til rúms, að fiskimið beri
burt að miklu leyti, hefir gert að álíta eign þeirrar þjóðar,
nágrannaþjóðum okkar kleyft sem næst þeim liggi, þótt þau
að senda hundruð togara séu utan þriggja mílna land-
norður til íslandsstranda. — helginnar.
Þessir togarar skrapa botn-] Þá skeður það í lok styrj-
inn á hinum dýrmætu hrygn- aldarinnar, að Truman Banda
ingarstöðvum, sem liggja ut- ríkjaforseti gerir uppreisn
an þriggja mílna landhelgi gegn þessari gömlu og úreltu
og er því eðlilegt að í óefni þriggja mílna landhelgiskenn
sé stefnt. Það er eitt mesta ingu, sem til þess tíma hafði
nauðsynjamál okkar, að kom verið ríkjandi lög. Hin merka
ið verði sem fyrst í veg fyrir' yfirlýsing hans var gefin út
þetta eyðileggingarstarf á 28. sept. 1945 og má segja, að
hrygningarstöðvunum. Ýms- hún marki tímamót í sögu
Landgrunnið og kenningin
um hagsmunasvæði
ir kunna að óttast markaðs-
tap okkar hjá sumum þjóð-
um, ef við höldum á rétti okk
landhelgismála.
Truman forseti byrjar á
því, að benda á, hversu fiski-
ar í þessu þýöingarmikla mið séu mikilvæg fyrir fólk
máli. Slíkt er aðeins stundar
fyrirbrigði og markaður, sem
byggist á jafn víðtæku eyði-
leggingarstarfi' íslenzkra verð
mæta, er vafasamur ávinn-
ingur. Hér skal bent á tvær
leiðir, þar sem við getum fet-
að í fótspor annarra þjóða
með viðurkenndar undan-
tekningar á reglunni um
þriggja mílna landhelgi.
Um alllangt skeið hefir
þriggja mílna landhelgi verið
viðurkennd af flestum þjóð-
um. Margar þjóðir hafa ver-
ið óánægðar með þetta fyr-
irkomulag og gert tilraunir til
að færa út sína landhelgi, en
engri liðist það. Þó eru viður-
kenndar undantekningar,þar
sem um sérstöðu er að ræða,
ið, sem byggir strandlengj-
una, sem næst þeim liggur,
Eftir Þórð Valdimarsson
þjóðréttarfræðing
Meðfylgjandi grein Þórðar Vaidimarssonar þjóðrétt-
arfræðings er samin áður en úrskurður alþjóðadóm-
stólsins í Haag féll í landhelgisdeilu Breta og Norð-
manna. Síðan greinin var skrifuð, hefir það einnig
gerst, að nefnd sú, sem starfað hefir að því á vegum
Sameinuðu þjóðanna að gera tillögur um landgrunnið,
hefir skilað áliti sínu. Leggur hún til, að botn land-
grunnsins og það, sem undir honum er, skuli teljast
eign hlutaðeigandi ríkis, en hins vegar nái þessi eign-
arréttur ekkí til hafsins eða loftsins yfir því. Nefndin
bindur landgrunnið ekki við 209 m. dýpi, heldur við
möguleikana til að hagnýta sér auðlindir botnsins eða
auðlindir, sem eru undir honum. Nefndin sleppir því að
gera beinar tillögur varðandi fiskveiðárnar og telur að
sérstaka samninga eigi að gera um þær milli hlutað-
eigandi ríkja. Tollgæzlu og heilbrigðisgæzlu vill hún
miða við 10 sjómílna Iandhelgi, en að öðru leyti verði
hér ekki um venjulega landhelgi að ræða, nema sér-
staklega sé um það samið. — Ráðgert er að tillögur
nefndarinnar verði sendar rikjunum til samþykktar
eða synjunar og fá þau að sjálfsögðu aðstöðu til að
koma breytingartillögum á framfæri.
sanngjarnt, að sú þjóð, sem
liggi næst landgrunninu, eigi
bæðisemupp^retta lífsnauð þ“u verðmæti; sem þar sé a3
synja og hraefna til íðnaðar.
Því næst tilkynnir hann, að
Bandaríkin séu staðráðin í
að vernda og hafa eftirlit með,
fiskimiðum undan ströndum
Bandaríkjanna, þótt þau séu1
lengra frá landi en þrjár míl-
ur. Hann getur þess ennfrem
ur, að Bandaríkin viðurkenni
rétt allra annarra þjóða til að
koma á sams konar verndun-
arsvæðum til viðhalds fiski-
stofninum. Hann tekur það
fram að lokum, að þessar ráð-
stafanir verði ekki látnar
koma í bága við siglinga-
frelsi úthafanna.
Síðari yfirlýsing Trumans
að þjóðir eigi hagsmuna að forseta fjallar um verðmæti
gæta á svæðum, sem eru langt ] á eða undir hafsbotninum, á talsmenn
utan þriggja mílna. Má þar landgrunninu eða grunnsæv
finna, bæði undir háfsbotn
inum (t. d. olíu og kol) og
yfir (fiskimið) þar sem land-
grunnið sé í rauninni' ekki
, annað en framhald af land-
inu umflotið sjó. Bandarík-
in hafi því hugsaö sér að
eiga og hagnýta sér þau verð
mæti, sem landgrunnið undan
ströndum Bandaríkjanna hafi
að geyma, svo og gæði hafs-
ins sem fljóti yfir því. Þar
|Sem hagsmunir Bandaríkj-
i anna og annarra landa rekist
á, mun verða leitast við að
fara samningleiðina, til að
binda enda á allan ágreining.
í yfirlýsingu forsetans er
ekki minnst á neitt dýpi, en
hins opinbera
skýrðu blaðamönnum síðar
frá því, að sjórinn yfir land-
grunninu, sem hér væri um
að ræða, væri um 100 faðm-
ar eða 200 m. Svæðið, sem
um ræðir, sé um 750000 km^
að stærð og lengst 250 sjó-
mílur frá ströndinni.
Kanadamönnum, Rússum,
Bretum og Mexicobúum var
tilkynnt þessi ákvörðun bréf-
lega og enn hafa ekki komið
jafnt fiskimið sem annað á
200 sjómílna svæði undan
ströndum landsins. Ástæðan
leynir sér ekki. Chile er há-
fjallaland, þar sem fjöllin,
steypast víðs vegar þverhnýpt
niður í sjóinn. Þar er þvi víða
lítiö landgrunn undan strönd
inni og dýpið víðast hvar af-
ar mikið.
Þann 1. ágúst 1947 heldur
Perú út á sömu braut og helg
ar sér. öll verðmæti í og und-
ir sjó'á 200 sjómílna svæði
út af ströndum landsins. —
Costa Rico fétaði í fótspor
nágyannaríkja sinna 27. júlí
1948.og helgar sér á sama hátt
200 mílur, burtséð frá því,
hve dýpið sé mikið.
Svo skeður það 26. maí 1948
að Stóra-Bretland, helzti
styrkjandi hinnar úreltu
þriggja mílna landhelgis-
ken'ninga, ákveður að
miða landhelgi' Jamaica og
Bahamaeyja við endimörk
landgrunnsins, það er að
segja út að 200 metra dýpi,
fyrstur fram með hana árið
1681. Aðrir fræðimenn á Bðn-
um öldum, t. d. Ortalan, hafa
tekið í sama streng. Spán-
verjinn Odon deBuen, sem nú
er fiskimálastjóri Spánar, hef-
ir barizt fyrir þessari kenn-
ingu síðan 1916.
Takmörkun landhelgi við
þrjár mílur hefir verið, og er
enn þann dag í dag, ríkjandi
grundvallarregla í þessum
málum. Þótt enginn alþjóð-
legur samningur sé til um lög
mætingu hennar, hefir hún
þjóðréttarfræðilegt lagagildi,
þar sem hún er sú regla, sem
flestallar þjóðir hafa stuðst
við eða sætt sig við.
Kenningin um eignarrétt
þjóða á landgrunninu og
grunnsævinu ber að álíta sem
viðbót við hana. Það er að
segja þau lönd, sem eru um-
lukt miklu landgrunni (það
nær stundum 200 mílur út)
geta miðað landhelgi sina við
það. Hinar, sem eru svo ó-
heppnar að hafa minna land
grunn en þrjár mílur, verða
að halda áfram að miða land
helgi sína við þrjár mílur.
Þaö, sem gefur landgrunns
kenningunni lagagildi, er ekki
það, að Bandaríkin hafa lýst
því yfir, að þau ætli sér að
fara eftir henni, heldur hitt,
að engin mótmæli hafa kom-
ið fram við því, og í þjóðrétt-
arfræði er þögn sama og sam
þykki. Kenningin um þriggja
mílna landhelgi fékk sitt þjóð
réttarfræðilega lagagildi með
svipuðum hætti. Þannig eða
á svipaöan hátt hafa flest al-
þjóðalög orðið til.
Þótt flestar þjóðir hafi orð-
ið aö gera sér að góðu að
miða landhelgi sína við þrjár
mílur, hefir réttur þjóða til
að framkyæma tollskoðun og
annað þess háttar utan sinn-
ar eiginlegu landhelgi, verið
viðurkenndur í margar aldir.
Spánn áskilur sér rétt til að
framkvæma tolleftirlit á 6
mílna svæði, svo og Finnland
og England. Frakkland og
Columbia 12 mílur, Grikkland
og Noregur 10 mílur o. s. frv.
Bandalag hinna sameinuðu
þjóða hefir falið nefnd
manna að afla gagna um
landhelgismál, með það fyrir
augum að setja lög um það
efni, sem eru sanngjarnari
og meira við ki’öfur tímanna
en það, sem gilt hefir til
þessa. Nefndin hefir verið að
em þar fullyrða þeir vitru verki nokkur undanfarin ár
en þvi miður virðist starfið
ganga seint, svo seint, að sá
orðrómur hefir komizt á
menn, aö landgrunnið endi,
þótt slíkt sé hið mesta á-
greiningsmál.
Þðtt Truman eigi heiður-
inn af að hafa komið land-
fram nein mótmæli og verð
ur því að líta á þá þögn sem gnmnskehningunni á fram-
samþykki.
nefna: perlu, ostru, svampa isbotninum, en það er sá
og skrautskeljamið. Hrygn- hluti hafsbotnsins, sem ligg-
ingarsvæðin umhverfis ís-! ur aflíðandi út frá strönd-
land, utan landhelgi, eru inni allt niður að 200 metra
engu síður hagsmunasvæði ís dýpi, (200 til 400 metra dýpi
lendinga en perlu, ostru, | v^eri ef til vill réttara að
svampa og skrautskeljamið (segja). Forsetinn minnist á,
eru hagsmunasvæði þeirra að Bandaríkin þurfi árlega
þjóða, sem næst þeim liggja.
Á þeim röksemdum hefir að-
staða okkar til að vernda
hrygningarsvæðin gegn eyði-
leggingarstarfi botnvörpung-
anna, alltaf verið sterk.
Óánægjan með þriggja
mílna landhelgiskenninguna
hefir farið ört vaxandi síð-
ustu áratugina og þó eink-
anlega frá því í lok heims-
óhemju magn af olíu. Það
megi því ekkert láta ógert til
að örfa menn í þeirri viðleitni
að leita uppi og hagnýta sér
olíulindir. Sérfræðingar séu
þeirrar skoðunar, að mikiö
magn olíu sé að finna undir
grunnsævisbotninum og vit-
að sé, að nútíma tækni geri
það mögulegt að færa sér þess
ar hafsbotnsauðlindir I nyt.
styrjaldarinnar. Jarðfræð-1 Truman segir ennfremur, að
ingar trentu á, að undir hafs-1 það sé ekki nema rétt og
Strax og Manuel Avila Ca-
moche, forseti Mexico. barst
yfirlýsing Trumans, gaf
hann út yfirlýsingu svipaðs
efnis, þar sem tekið var skýrt
fram, að héðan í frá ætluöu
Mexicobúar sér að hafa einka
rétt á verðmætum land-
grunnsins umhverfis land
sitt, svo og fiskveiðum í grunn
sævinu, sem yfir því flyti.
Forseti Argentínu gaf út svip
aða yfirlýsingu, svo og þjóð-
höfðingi Nicaragua.
Þann 23. júní 1947 lýsir svo
Gabriel Ganzales Videlo, for-
seti Chile, því yfir, að hann
aðhyllist hina nýju landhelg-
iskenningu Trumans, þar eð
Chile hafi hagsmuna að gæta
á landgrunninu út af strönd-
um sínum, því þar sé að finna
mikil kolalög. Þessi yfirlýs-
ing líkist í öllu hinum fyrri,
nema hvað ekki er minnst á
neitt dýpi, heldur eigna Chile
búar sér öll þau verðmæti,
færi og orðið til þess, að hún
hefir nú orðið þjóðréttar-
fræðilegt lagagildi, rétt eins
og þriggja mílna landhelgis-
reglan, þá er langt frá, að
þetta sé ný kenning. Þjóðrétt
arfræðingurinn Valin kom
kreik, að Bretum hafi tekist
að svæfa nefndarmenn eins
konar Þyrnirósarsvefni. Við
skulum vona, að fulltrúum
þeirra landa, sem eiga mest
undir útvíkkun landhelginn-
ar komið, takist að vekja
nefndarmenn af blundinum
og fá þá til að skila áliti sínu.
París i október 1951.
Þingeyingamót
Árshátíð Félags Þingeyinga í Reykjavík verður hald
inn í Breiðfirðingabúð sunnudaginn 6. janúar n. k.
(þrettáandanum) og hefst kl. 18,30 með sameiginlegu
borðhaldi.
Til skemmtunar:
Ræða Karl Kristjánsson, alþingismaður
Kvartettsöngur
DANS.
Aðgöngumiðar seldir í Últíma h. f. Bergstaðastræti.
Félagar fjölmennið og takið með ykkur gesti.
Samkvæmisklæðnaður.
Stjórnin